Romański kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Kościół pw. Narodzenia NMP w Kotłowie Kościół w Kotłowie uznawany jest za jeden z najcenniejszych i najciekawszych zabytków romańskiej sztuki sakralnej w Wielkopolsce. Pierwotna budowla składała się z nawy głównej, półkolistej absydy i chóru. Powstała z bloków ciosanych z kamieni polnych i granitu. Do budowy użyto też zaprawy wapiennej.
Mury miały 9 m wysokości i blisko 1 m grubości. Budowla zwężała się ku górze, co nadawało jej kształt piramidalny.
Romański kościół zachował swój pierwotny kształt do 1634 r. Wówczas to, od południowej strony chóru dobudowano drewnianą zakrystię krytą gontem.
Z tego samego roku pochodzi pierwsza wzmianka o istnienia drewnianej wieży w Kotłowie, którą w 1721 r. rozebrano i w jej miejsce postawiono kamienną.
Pod koniec XIX w. kotłowska parafia liczyła 7.300 wiernych. Kościół był już za mały dla takiej liczby osób. W latach 1905-1908 rozebrano absydę i chór, dobudowano transept z nawami bocznymi. Przedłużono nawę główną. Od strony wschodniej dobudowano nową absydę z kamienia, zachowując jej wcześniejszy wygląd. Po obu stronach absydy powstały zakrystie. Wzmocniono fundamenty wieży, dach kościoła pokryto dachówką. W 1923 r. podwyższono wieżę.
Fundacja Kościoła w Kotłowie Kościół pw. Narodzenia NMP w Kotłowie Według kronikarza - Jana Długosza, romański kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kotłowie ufundowany został w 1108 r. przez Piotra Włostowica, zwanego również Duninem. Datę fundacji wyryto na bloku piaskowca, który wmurowany został w sklepienie absydy pierwotnego kościoła.
Świątynia od początku należała do archidiecezji wrocławskiej, jej budowę zakończono najpóźniej w 1148 r.
Fundator świątyni - Piotr Włostowic herbu Łabędź, wojewoda kaliski, urodził się ok. 1080 r. Należał do rodu książąt śląskich. Był dowódcą wojsk księcia Bolesława Krzywoustego,jego doradcą i powiernikiem.
Wsławił się podstępnym uprowadzeniem księcia Rusi halicko-przemyskiej Wołodara, którego wojska nękały wschodnie tereny Polski. Ruś w konsekwencji wykupiła swego władcę, przystała też na pokój z Polakami. Włostowic ożenił się również z księżniczką Marią, córką Olega Michała, która pierwotnie miała zostać drugą żoną księcia Bolesława. Piotr podjął się nawet swatania Bolesława i Marii.
Za wydarzenia na Rusi oraz okoliczności, w których doszło do małżeństwa Włostowica, została na niego nałożona kościelna pokuta. Miał on ufundować ponad 70 kościołów. Jednym z nich okazała się świątynia w Kotłowie.
Po śmierci Krzywoustego (1138 r.) Włostowic czuwać miał nad realizacją testamentu zmarłego, który podzielił kraj na dzielnice dla poszczególnych swoich synów. Najstarszy z nich Władysław II chciał jednak przejąć całą władzę. Piotr przeciwstawiał się temu, popadł więc z niełaskę. Został uwięziony i okrzyknięty zdrajcą. Oślepiono go i ucięto mu język. Gdy Władysław II opuścił kraj, przywrócono go z powrotem do łask. Według legendy w cudowny sposób miał odzyskać wzrok i mowę.
Fundator kotłowskiego kościoła zmarł w 1153 r.
Obraz Matki Boskiej Kotłowskiej
Obraz Matki Boskiej Kotłowskiej po koronacji W głównym, barokowym ołtarzu kościoła znajduje się obraz Matki Bożej Kotłowskiej. Został on namalowany w 1605 r. i podpisany literami AS. Inicjały te, oraz styl artystyczny wskazują, że jego autorem jest Adam Scholtz z Wrocławia.
Obraz na płótnie przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem unoszącą się wśród obłoków i otoczoną aniołami. Na dole obrazu klęczą i adorują Maryję dwaj święci patronowie Polski: św. Wojciech (z lewej) i św. Stanisław Biskup Męczennik.
Umieszczenie obu świętych na płótnie miało wymiar symboliczny. Postać św. Wojciecha (ok. 956-997) nawiązuje do jego misji ewangelizacyjnej i przypomina, że kościół w Kotłowie był pierwszą świątynią chrześcijańską na tym terenie.
Święty Stanisław (ok. 10301079) przypominać ma natomiast okres, w którym kościół został ufundowany. W głębi obrazu artysta uwiecznił także scenę męczeńskiej śmierci św. Wojciecha, który zginął podczas misji ewangelizacyjnej Prus oraz moment, w którym św. Stanisław wskrzesza rycerza Pietrowina.
O wielowiekowym kulcie maryjnym w Kotłowie świadczą liczne wota dziękczynne znajdujące się w prezbiterium. Obraz Matki Bożej Kotłowskiej uważany jest za cudowny, został koronowany 13 wrzesień 2009r.
Więcej o koronacji obrazu - PrzejdźKazanie ks. bpa Stanisława Napierały wygłoszone podczas Mszy Świętej koronacyjnej w Kotłowie, 13 września 2009 rokuKiedy znajdujemy się w miejscach naznaczonych wielowiekową historią chyba wszyscy czujemy się mali i przy najgłębiej nawet rozwiniętym poczuciu własnej wartości, zdajemy sobie sprawę z naszej przemijalności i kruchości.
Nie może być inaczej w murach dziewięćsetletniej świątyni w Kotłowie, kiedy myślę o tych wszystkich, którzy tu się modlili i w ziemskim ujęciu spraw, przeminęli. I wiem, że też przeminę, a te mury z Bożą pomocą będą trwać. I kolejne pokolenia będą się tu modlić przez kolejne stulecia.
Zawsze za przyczyną tej samej Matki Bożej Kotłowskiej, czczonej w tajemnicy swego Narodzenia. Bo tak jak trwa ta świątynia, tak trwa jej królowanie.
ks. Andrzej Antoni KlimekWięcej zdjęć - PrzejdźKsiążka o Kotłowie - Przejdź Bibliografia
opracowanie - Ludwik Ł. [Wikipedia,Galeria Wielkopolska,Media SPM - Sławomir Pałasz, "Opiekun" nr 20 - 24.11. 2008, Ludwik Ł-foto]