Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Tarnoruda, pow. skałecki
27.12.2009 17:26
Tarnoruda - miasteczko kresowe położone nad Zbruczem i przez tę rzekę podzielone na dwie części podobnie jak nasz Husiatyn.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego (I.XII str. 195) utrzymuje, że miasto w 1643 r. założone było przez Katarzynę z Szembeków Sieniawską, lecz ten sam słownik w I.X. (na str. 337) podaje, że w 1594 r. przy podziale majątku miasteczko Tarnoruda przypadło Katarzynie Sieniawskiej. Tak więc miasteczko to jest dużo starsze. Nazwa wskazywałaby na to, że miejsce to zasiedlone było w czasach pierwszych wieków lub może nawet wcześniej jako osada rzemieślnicza może wojsk rzymskich.
Miasteczko w większości zamieszkiwali Polacy, byli też Żydzi, Ormianie i Rusini. W stosunku procentowym wygląda to tak: Polacy 60,5 %, Żydzi 22,2 %, Rusini 16,9 %, Ormianie 0,4 %.
Kościół w Tarnorudzie wybudowany został staraniem Katarzyny Sieniawskiej, a wzbogacony przez Adama Mikołaja Sieniawskiego w 1717 r. Do parafii na przełomie wieku należały miejscowości Faszczówka, Kokoszyńce, Łuka Mała, Rożyska, Turówka i inne. Wiernych w parafii Tarnoruda w 1939 r. było 835.
Przed II wojną światową zachodnia część Tarnorudy należała do Polski. Tarnoruda była w granicach powiatu Skałat i oddalona od powiatowego miasta o 15 km. Utraciła prawa miejskie. Była siedzibą gminy i miała na swoim terenie placówkę KOP (Korpus Ochrony Pogranicza).
W Tarnorudzie Zbrucz tworzył (jeden z ostatnich) duży staw z różnego rodzaju rybostanem.
O losach ludzi w czasie wojny (1939-1945) nie udało się zebrać materiałów.
Na froncie zginęli:
1. Cymbał Stanisław s. Dionizego, ur. 1920 Tarnoruda, ppor. 1 pp, poległ 17.04.1945 nad Odrą
2. Duda Władysław s. Maurycego, ur. 1918 Tarnoruda, szer. 3 pp, poległ 8.02.1945 pod Dobrzycą
3. Kosowski Piotr s. Władysława, ur. 1912 Tarnoruda, szer. 10 pp, poległ 7.02.1945 pod Dobrzycą
4. Kosowski Stanisław s. Teodora, ur. 1906, szer. 7 pp., zmarł z ran 20.04.1945 w 3 bsan w Karlshof
5. Kosowski Tadeusz s. Teofila, ur. 1924, szer. 32 pp., poległ w kwietniu 1945 r.
6. Weszka Piotr s. Józefa, ur. 1921 Tarnoruda, szer. 4 pp., zginął bez wieści 1-5.08.1944 r.
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego (I.XII str. 195) utrzymuje, że miasto w 1643 r. założone było przez Katarzynę z Szembeków Sieniawską, lecz ten sam słownik w I.X. (na str. 337) podaje, że w 1594 r. przy podziale majątku miasteczko Tarnoruda przypadło Katarzynie Sieniawskiej. Tak więc miasteczko to jest dużo starsze. Nazwa wskazywałaby na to, że miejsce to zasiedlone było w czasach pierwszych wieków lub może nawet wcześniej jako osada rzemieślnicza może wojsk rzymskich.
Miasteczko w większości zamieszkiwali Polacy, byli też Żydzi, Ormianie i Rusini. W stosunku procentowym wygląda to tak: Polacy 60,5 %, Żydzi 22,2 %, Rusini 16,9 %, Ormianie 0,4 %.
Kościół w Tarnorudzie wybudowany został staraniem Katarzyny Sieniawskiej, a wzbogacony przez Adama Mikołaja Sieniawskiego w 1717 r. Do parafii na przełomie wieku należały miejscowości Faszczówka, Kokoszyńce, Łuka Mała, Rożyska, Turówka i inne. Wiernych w parafii Tarnoruda w 1939 r. było 835.
Przed II wojną światową zachodnia część Tarnorudy należała do Polski. Tarnoruda była w granicach powiatu Skałat i oddalona od powiatowego miasta o 15 km. Utraciła prawa miejskie. Była siedzibą gminy i miała na swoim terenie placówkę KOP (Korpus Ochrony Pogranicza).
W Tarnorudzie Zbrucz tworzył (jeden z ostatnich) duży staw z różnego rodzaju rybostanem.
O losach ludzi w czasie wojny (1939-1945) nie udało się zebrać materiałów.
Na froncie zginęli:
1. Cymbał Stanisław s. Dionizego, ur. 1920 Tarnoruda, ppor. 1 pp, poległ 17.04.1945 nad Odrą
2. Duda Władysław s. Maurycego, ur. 1918 Tarnoruda, szer. 3 pp, poległ 8.02.1945 pod Dobrzycą
3. Kosowski Piotr s. Władysława, ur. 1912 Tarnoruda, szer. 10 pp, poległ 7.02.1945 pod Dobrzycą
4. Kosowski Stanisław s. Teodora, ur. 1906, szer. 7 pp., zmarł z ran 20.04.1945 w 3 bsan w Karlshof
5. Kosowski Tadeusz s. Teofila, ur. 1924, szer. 32 pp., poległ w kwietniu 1945 r.
6. Weszka Piotr s. Józefa, ur. 1921 Tarnoruda, szer. 4 pp., zginął bez wieści 1-5.08.1944 r.
Bibliografia
Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t. 3