Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Pustomyty pow. lwowski
2.05.2013 21:23
Pustomyty
Pustomyty z Wolicą, wś. pow. lwowski, przyst. kolei żelaznej i miejsce kąpielowe, 18 km. na pld.-zach. od Lwowa. 9 klm na płn.-wsch. od sądu pow. w Szczercu, 5 km. od urz, poczt i tel w Nawaryi, Na phi. leży Nawarya, na wschód Porszna i Podsadki, na płd. Miłoszowioe na płd.-zach. Siemianówka, na zach. Leśniowice, na płn.-zach. Glinna. Wzdłuż granicy wschód, płynie pot. Szczerek. Zach. część obszaru przepływa dopływ Szczerka i Stawczanka al. Bartatówka. W dolinie jej leżą zabudowania wiejskie Część wsi płn. zwie się Wolicą (Wołycia); grupa domów na płd. „Zając". Na płn.-wschód leży las „Dąbrowa" z leśniczówką. Własn. wiek. (Longina de Sajo Dunka) ma roli or. 478, łąk i ogr. 103, past. 20, lasu 483; wł. mn. roli or. 854, łąk i ogr. 120, pastw. 60 mr. W 1880 r. było 160 dm.: 926 mk. w gminie; 7 dm.. 47 mk. na obsz. dwór.; 475 rz.-kat.. 472 gr.-kat., 7 izrael., 19 innych wyznań; 71 Polaków, 874 Rusinów, 27 Niemców. Par. rz.-kat. w Nawaryi dla Wolicy a w Hodowicy dla Pustomyt; par. gr.-kat. w miejscu, dek. szczerzecki. Należą do niej Leśniowice. We wsi jest cerkiew p. w. św. Mikołaja, szkoła etatowa jednoklasowa i kasa pożyczkowa gminna z kapitałem 3853 zł. w. a. Znajduje się tu kilka źródeł wody siarczanej. Hacąuet („Neueste physikalischpolitische Reisen in den Jahren 1791—1795 in die dacischen und sarmatischen oder noerdlichen Karpathen, t. IV, str. 26) powiada, iż -woda siarczana z tych źródeł nie różni się prawie wcale od wody lubieńskiej . Pr. Siarczyński w artykule „ Galicya,' jej płody, klimat i mieszkańcy" (Dodatek do Gaz. lwów. z r.' 1857, Jfa 14) zalicza źródła te do pierwszorzędnych. Mimo to dopiero z końcem r. 1879 zajął się-bliżej niemi, nabywca Pustomyt, Longin Sajo Dunka. Za jego staraniem dokonał dr. Wąsowicz rozbiór tej wody, i otrzymał następne rezultaty. Ciepłota wody w zdroju wynosi 10'3°O. a ciężar jej właściwy w ciepłocie -f-4°C. 1*00524. Woda zawiera w sobie: potas, sód, lit, amoniak, wapń, stront, magn, żelazo, jako chlorki, siarkany i węglany, a także podsiarczan niagnowy, fosforan glinowy, bezwodnik krzemowy, selen (ślady), azot, gaz bagienny, wolny bezwodnik węglowy siarkowodór, naftę (ślady) i pewną ilość ciał organicznych" (Dokładny ilościowy rozbiór podaje broszurka: „Pustomyty, zakład kąpielowy". We Lwowie, 1881, str. 5). Na podstawie tego orzeczenia otrzymał Dunka pozwolenie na urządzenie zakładu kąpielowego, co nastąpiło z końcem maja 1880 roku. Na stoku wzgórza, w odległości 100 mt. od domów mieszkalnych wytryska źródło mineralne. Ujęte w omurowanie kamienne, dostarcza wody łazienkom. Dwie maszyny systemu Schwartza ogrzewają wodę, rozprowadzaną do wanien. W odległości 100 mt. od łazienek, na wzgórzu, w pośrodku parku z drzew szpilkowych, stoi piętrowy dom mieszkalny, mieszczący w sobie 26 pokoi, obszerną salę na 150 osób i wygodną werendę. Tuż przy głównym budynku piętrowym znajduje się restauracya. Łazienki dla używających kąpieli zimnych rzecznych, zbudowane wraz z basenem dla kobiet, nad rzeczką, o 400 kroków od domu łaziebnego. O 150 kroków od zakładu leży dwór właściciela, otoczony wielkim parkiem. Za wsią, w oddaleniu ćwierć mili od zakładu, ciągnie się las szpilkowy. Wieś ta nazywała się dawniej także „Myto".
W metr. kor. (Litt. E. fol. 82, Anno 1448 do 1454) czytamy:
„Confirmatio venditionis villa Myto, seu Pustomyty, circa oppidum Szczyrzec in diatrictu Leopoliensi sitae, Nobili Stanislao Korytkom.
Cujus ville granicies incipientur videlicet a fluvio Szczyrzec recte ad quercum dictum Bortny Ostrowy remanendo ad villam Myto, a
quercu vero Bortny sursum recta ad Radownice etiam remanendo Łazy pro villa praedicta, et a Łazy magna valle, vulgariter Rozdole, recte
ad Nigrum Paludem, alias Łoza, quae jacet circa viam magnam in Leopolim tendentem, et ab eodem valle Rozdole, recta ad quercum Tymoszowo,
a quercu Tymoszowo recte ad fluvium Szczyrzec, quibus praedictis villa praedicta in ovum complectitur. Cui Stanislao Korytko ex speciali gratia
nostra partem nostram, quo cum praefata villa Myto ex parte fluvii Szczyrzec est annexa adjungimus in perpetuum. A Leśniowice remanendo
Piotrachow pro villa Myto, et a Piotrachow ad Rudzice ad anti qnam viam, qua tendit in oppidum Szczyrzec, et ulterius incipiendo a fluvio Szczyrzec
usque ad fluvium, et determinationem laneorum, et terminatione Laneorum praedictorum, ad finem laneorum Siemianówki usque ad fluvium Szczyrzec. Regnante Casimiro rege".
Według Dzieduszyckiego Maurycego (Kronika Dzieduszyckich, str. 53) posiadał tę wieś Jan Dzieduszycki, sprzedał ją w r. 1528 hetmanowi Janowi Tarnowskiemu, ale potem znowu odzyskał, bo w r. 1541 był. syn jego Mikołaj właścicielem. W r. 1554 pozwala Zygmunt August mieszkańcom wsi Pustomito i innych paść trzodę chlewną w lasach na żołędziach i bydło na pastwiskach królewskich
(Arch. Bernard, we Lwowie, C, t. 32, str. 26).
W r. 1617 wymieniony jest jako właściciel wsi Rafał Dzieduszycki (ib,, T., t. 50, str. 649).
Przywilejem Jana Kazimierza z r. 1665 otrzymał wieś tę Wieniawski w nagrodę zasług wojennych (Rkp. Ossol., J& 1.829 w artykule „Pustomyty").
W r. 1721 przeznacza August II komisarzów do rozgraniczenia dóbr Pustomyty i Maleczkowice (Arch. Ber., C, t. 526, str. 1023).
W r. 1729 mianuje August II komisarzy celem rozgraniczenia Siemianówki od Pustomyt (ib., C. t. 570, str. 1395)
i celem rozgraniczenia Porszny i Nagórzan od Pustomyt (ib., C, t. 570, str. 1383).
W sprawie rozgraniczenia Pustomyt od wsi innych ob. także w temże archiwum C, t. 570, str. 1381, 1411, 1413.
W r. 1887 założono w P. dwa wielkie piece w celu wypalania wapna.
IM. DZ.
Wieś (dziś miasto) w powiecie lwowskim, w odległości 18 km na płd. zach. od centrum Lwowa, przy linii kolejowej Lwów–Stryj. Leży na wys. 275 m n.p.m., nad potokiem Stawczanka, wpadającym do rzeczki Szczerek, lewego dopływu górnego Dniestru. Przed II wojną Pustomyty liczyły ok. 1400 mieszkańców.
Historia. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z pocz. XVI w.; Pustomyty (noszące wcześniej nazwę Myto) należały wówczas do Dzieduszyckich. Jan Dzieduszycki sprzedał je w r. 1528 Janowi Tarnowskiemu, ale wkrótce do niego powróciły. W 1541 r. należały do Mikołaja (syna Jana), a w 1682 r. do Stanisława Dzieduszyckiego, chorążego lwowskiego i posła na sejmy. Przed rokiem 1721 dobra te przeszły w inne ręce, ale nazwisko ich właściciela nie jest znane. W poł. XIX w. należały do Jerzego Jarosławskiego, a po kilku latach ich właścicielem został Longin de Sajo Dunca (Dunka de Sajo).
Ten ostatni, wykorzystując istniejące w Pustomytach źródła wody mineralnej, w latach 1880. zbudował w pobliżu dworu zakład kąpielowy. Przed I wojną światową było tam już kilka willi, restauracja i duży park. Liczba kuracjuszy dochodziła do 300 rocznie.
Na pocz. lat 90. Pustomyty należały do hr. Ludwika Grocholskiego, a pod koniec wieku do dr. Władysława Gawańskiego, od którego przejął je Bank Hipoteczny we Lwowie, od Banku zaś odkupili Kazimierz i Władysław Marsowie, od nich natomiast Wawrzyniec (?) Lewakowski. W końcu dobra zostały rozparcelowane. W czasie I wojny zakład kąpielowy uległ znacznemu zniszczeniu; w 1939 r. istniał już tylko dwór i park. Dwór ten – sądząc po jego klasycystycznej architekturze – mógł być wzniesiony na przełomie XVIII/XIX w., jednak wobec wielokrotnej zmiany właścicieli brak materiałów, mogących być źródłem informacji o jego powstaniu, zmianach itp.
Parafia w Pustomytach została ustanowiona dopiero w 1913 r.; niewiele wcześniej, w 1905 r. zbudowano kościół. Do tego czasu płn. część miejscowości, zwana Wolicą, należała do parafii w Nawarii, a reszta do Hodowicy. Fundatorem parafii był arcybiskup wileński Karol Hryniewiecki, który za opór przeciw rusyfikacji został przez władze carskie wydalony z Wilna i zesłany, a w 1895 r. osiadł we Lwowie, gdzie prowadził działalność duszpasterską i wspierał budowę świątyń.
Ostatni proboszcz Pustomyt, ks. Jakub Sowa, opuszczając wraz z wiernymi parafię w czerwcu 1945 r., wywiózł też część wyposażenia kościoła. Niektóre z zachowanych obiektów kultu znajdują się obecnie w diecezji opolskiej (k. Prudnika): obraz MB Ostrobramskiej w kościele w Ścinawie Małej, a obraz św. Rodziny w kaplicy w Prężynce.
Po II wojnie światowej kościół pustomycki został zamieniony na tzw. klub młodzieżowy.
Pustomyty z Wolicą, wś. pow. lwowski, przyst. kolei żelaznej i miejsce kąpielowe, 18 km. na pld.-zach. od Lwowa. 9 klm na płn.-wsch. od sądu pow. w Szczercu, 5 km. od urz, poczt i tel w Nawaryi, Na phi. leży Nawarya, na wschód Porszna i Podsadki, na płd. Miłoszowioe na płd.-zach. Siemianówka, na zach. Leśniowice, na płn.-zach. Glinna. Wzdłuż granicy wschód, płynie pot. Szczerek. Zach. część obszaru przepływa dopływ Szczerka i Stawczanka al. Bartatówka. W dolinie jej leżą zabudowania wiejskie Część wsi płn. zwie się Wolicą (Wołycia); grupa domów na płd. „Zając". Na płn.-wschód leży las „Dąbrowa" z leśniczówką. Własn. wiek. (Longina de Sajo Dunka) ma roli or. 478, łąk i ogr. 103, past. 20, lasu 483; wł. mn. roli or. 854, łąk i ogr. 120, pastw. 60 mr. W 1880 r. było 160 dm.: 926 mk. w gminie; 7 dm.. 47 mk. na obsz. dwór.; 475 rz.-kat.. 472 gr.-kat., 7 izrael., 19 innych wyznań; 71 Polaków, 874 Rusinów, 27 Niemców. Par. rz.-kat. w Nawaryi dla Wolicy a w Hodowicy dla Pustomyt; par. gr.-kat. w miejscu, dek. szczerzecki. Należą do niej Leśniowice. We wsi jest cerkiew p. w. św. Mikołaja, szkoła etatowa jednoklasowa i kasa pożyczkowa gminna z kapitałem 3853 zł. w. a. Znajduje się tu kilka źródeł wody siarczanej. Hacąuet („Neueste physikalischpolitische Reisen in den Jahren 1791—1795 in die dacischen und sarmatischen oder noerdlichen Karpathen, t. IV, str. 26) powiada, iż -woda siarczana z tych źródeł nie różni się prawie wcale od wody lubieńskiej . Pr. Siarczyński w artykule „ Galicya,' jej płody, klimat i mieszkańcy" (Dodatek do Gaz. lwów. z r.' 1857, Jfa 14) zalicza źródła te do pierwszorzędnych. Mimo to dopiero z końcem r. 1879 zajął się-bliżej niemi, nabywca Pustomyt, Longin Sajo Dunka. Za jego staraniem dokonał dr. Wąsowicz rozbiór tej wody, i otrzymał następne rezultaty. Ciepłota wody w zdroju wynosi 10'3°O. a ciężar jej właściwy w ciepłocie -f-4°C. 1*00524. Woda zawiera w sobie: potas, sód, lit, amoniak, wapń, stront, magn, żelazo, jako chlorki, siarkany i węglany, a także podsiarczan niagnowy, fosforan glinowy, bezwodnik krzemowy, selen (ślady), azot, gaz bagienny, wolny bezwodnik węglowy siarkowodór, naftę (ślady) i pewną ilość ciał organicznych" (Dokładny ilościowy rozbiór podaje broszurka: „Pustomyty, zakład kąpielowy". We Lwowie, 1881, str. 5). Na podstawie tego orzeczenia otrzymał Dunka pozwolenie na urządzenie zakładu kąpielowego, co nastąpiło z końcem maja 1880 roku. Na stoku wzgórza, w odległości 100 mt. od domów mieszkalnych wytryska źródło mineralne. Ujęte w omurowanie kamienne, dostarcza wody łazienkom. Dwie maszyny systemu Schwartza ogrzewają wodę, rozprowadzaną do wanien. W odległości 100 mt. od łazienek, na wzgórzu, w pośrodku parku z drzew szpilkowych, stoi piętrowy dom mieszkalny, mieszczący w sobie 26 pokoi, obszerną salę na 150 osób i wygodną werendę. Tuż przy głównym budynku piętrowym znajduje się restauracya. Łazienki dla używających kąpieli zimnych rzecznych, zbudowane wraz z basenem dla kobiet, nad rzeczką, o 400 kroków od domu łaziebnego. O 150 kroków od zakładu leży dwór właściciela, otoczony wielkim parkiem. Za wsią, w oddaleniu ćwierć mili od zakładu, ciągnie się las szpilkowy. Wieś ta nazywała się dawniej także „Myto".
W metr. kor. (Litt. E. fol. 82, Anno 1448 do 1454) czytamy:
„Confirmatio venditionis villa Myto, seu Pustomyty, circa oppidum Szczyrzec in diatrictu Leopoliensi sitae, Nobili Stanislao Korytkom.
Cujus ville granicies incipientur videlicet a fluvio Szczyrzec recte ad quercum dictum Bortny Ostrowy remanendo ad villam Myto, a
quercu vero Bortny sursum recta ad Radownice etiam remanendo Łazy pro villa praedicta, et a Łazy magna valle, vulgariter Rozdole, recte
ad Nigrum Paludem, alias Łoza, quae jacet circa viam magnam in Leopolim tendentem, et ab eodem valle Rozdole, recta ad quercum Tymoszowo,
a quercu Tymoszowo recte ad fluvium Szczyrzec, quibus praedictis villa praedicta in ovum complectitur. Cui Stanislao Korytko ex speciali gratia
nostra partem nostram, quo cum praefata villa Myto ex parte fluvii Szczyrzec est annexa adjungimus in perpetuum. A Leśniowice remanendo
Piotrachow pro villa Myto, et a Piotrachow ad Rudzice ad anti qnam viam, qua tendit in oppidum Szczyrzec, et ulterius incipiendo a fluvio Szczyrzec
usque ad fluvium, et determinationem laneorum, et terminatione Laneorum praedictorum, ad finem laneorum Siemianówki usque ad fluvium Szczyrzec. Regnante Casimiro rege".
Według Dzieduszyckiego Maurycego (Kronika Dzieduszyckich, str. 53) posiadał tę wieś Jan Dzieduszycki, sprzedał ją w r. 1528 hetmanowi Janowi Tarnowskiemu, ale potem znowu odzyskał, bo w r. 1541 był. syn jego Mikołaj właścicielem. W r. 1554 pozwala Zygmunt August mieszkańcom wsi Pustomito i innych paść trzodę chlewną w lasach na żołędziach i bydło na pastwiskach królewskich
(Arch. Bernard, we Lwowie, C, t. 32, str. 26).
W r. 1617 wymieniony jest jako właściciel wsi Rafał Dzieduszycki (ib,, T., t. 50, str. 649).
Przywilejem Jana Kazimierza z r. 1665 otrzymał wieś tę Wieniawski w nagrodę zasług wojennych (Rkp. Ossol., J& 1.829 w artykule „Pustomyty").
W r. 1721 przeznacza August II komisarzów do rozgraniczenia dóbr Pustomyty i Maleczkowice (Arch. Ber., C, t. 526, str. 1023).
W r. 1729 mianuje August II komisarzy celem rozgraniczenia Siemianówki od Pustomyt (ib., C. t. 570, str. 1395)
i celem rozgraniczenia Porszny i Nagórzan od Pustomyt (ib., C, t. 570, str. 1383).
W sprawie rozgraniczenia Pustomyt od wsi innych ob. także w temże archiwum C, t. 570, str. 1381, 1411, 1413.
W r. 1887 założono w P. dwa wielkie piece w celu wypalania wapna.
IM. DZ.
Wieś (dziś miasto) w powiecie lwowskim, w odległości 18 km na płd. zach. od centrum Lwowa, przy linii kolejowej Lwów–Stryj. Leży na wys. 275 m n.p.m., nad potokiem Stawczanka, wpadającym do rzeczki Szczerek, lewego dopływu górnego Dniestru. Przed II wojną Pustomyty liczyły ok. 1400 mieszkańców.
Historia. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z pocz. XVI w.; Pustomyty (noszące wcześniej nazwę Myto) należały wówczas do Dzieduszyckich. Jan Dzieduszycki sprzedał je w r. 1528 Janowi Tarnowskiemu, ale wkrótce do niego powróciły. W 1541 r. należały do Mikołaja (syna Jana), a w 1682 r. do Stanisława Dzieduszyckiego, chorążego lwowskiego i posła na sejmy. Przed rokiem 1721 dobra te przeszły w inne ręce, ale nazwisko ich właściciela nie jest znane. W poł. XIX w. należały do Jerzego Jarosławskiego, a po kilku latach ich właścicielem został Longin de Sajo Dunca (Dunka de Sajo).
Ten ostatni, wykorzystując istniejące w Pustomytach źródła wody mineralnej, w latach 1880. zbudował w pobliżu dworu zakład kąpielowy. Przed I wojną światową było tam już kilka willi, restauracja i duży park. Liczba kuracjuszy dochodziła do 300 rocznie.
Na pocz. lat 90. Pustomyty należały do hr. Ludwika Grocholskiego, a pod koniec wieku do dr. Władysława Gawańskiego, od którego przejął je Bank Hipoteczny we Lwowie, od Banku zaś odkupili Kazimierz i Władysław Marsowie, od nich natomiast Wawrzyniec (?) Lewakowski. W końcu dobra zostały rozparcelowane. W czasie I wojny zakład kąpielowy uległ znacznemu zniszczeniu; w 1939 r. istniał już tylko dwór i park. Dwór ten – sądząc po jego klasycystycznej architekturze – mógł być wzniesiony na przełomie XVIII/XIX w., jednak wobec wielokrotnej zmiany właścicieli brak materiałów, mogących być źródłem informacji o jego powstaniu, zmianach itp.
Parafia w Pustomytach została ustanowiona dopiero w 1913 r.; niewiele wcześniej, w 1905 r. zbudowano kościół. Do tego czasu płn. część miejscowości, zwana Wolicą, należała do parafii w Nawarii, a reszta do Hodowicy. Fundatorem parafii był arcybiskup wileński Karol Hryniewiecki, który za opór przeciw rusyfikacji został przez władze carskie wydalony z Wilna i zesłany, a w 1895 r. osiadł we Lwowie, gdzie prowadził działalność duszpasterską i wspierał budowę świątyń.
Ostatni proboszcz Pustomyt, ks. Jakub Sowa, opuszczając wraz z wiernymi parafię w czerwcu 1945 r., wywiózł też część wyposażenia kościoła. Niektóre z zachowanych obiektów kultu znajdują się obecnie w diecezji opolskiej (k. Prudnika): obraz MB Ostrobramskiej w kościele w Ścinawie Małej, a obraz św. Rodziny w kaplicy w Prężynce.
Po II wojnie światowej kościół pustomycki został zamieniony na tzw. klub młodzieżowy.
Bibliografia
http://www.cracovia-leopolis.pl
SGKP