„Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”

Ratowały, choć za to groziła śmierć
cz. 1)

O ukrywaniu Żydów, zwłaszcza dzieci, przez Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi w latach II wojny światowej
siostra Teresa Antonietta Frącek RM

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat

Podejmując temat ratowania Żydów przed zagładą w czasie II wojny światowej, trzeba pamiętać, że zbrojna agresja Niemiec hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r., która wywołała jedną z najokrutniejszych wojen w dziejach ludzkości, miała na celu eksterminację Narodu Polskiego, skolonizowanie jego ziem i ich wchłonięcie przez III Rzeszę w myśl tradycyjnego programu pruskiego militaryzmu "parcia na wschód", uzupełnionego programem polityki nazistowskiej walki o "przestrzeń życiową". Niemieccy najeźdźcy nie mogli od razu zniszczyć Narodu Polskiego, realizowali swoje plany etapami poprzez niszczenie elity intelektualnej, grabienie zasobów materialnych, rolnych i przemysłowych; traktowali ziemie polskie jako źródło surowców i taniej siły roboczej.

Ludność żydowska, stanowiąca w okresie międzywojennym ok. 3,5 mln obywateli Polski, padła po agresji niemieckiej ofiarą hitlerowskiego terroru i jego polityki zagłady. Na przełomie 1939/1940 r. Żydzi zostali dotknięci licznymi atakami dyskryminacji ze strony okupanta, jak: usuwanie z pracy, zakaz uczęszczania do szkół, obowiązek noszenia żółtych opasek z gwiazdą, przymus pracy fizycznej. Momentem przełomowym było tworzenie izolowanych żydowskich dzielnic na okupowanych ziemiach Polski, Związku Sowieckiego, Czech, Jugosławii, Grecji, które stanowiły przejściowy etap w akcji totalnej zagłady Żydów, ułatwiały ograbianie ich z majątku, wyniszczanie głodem, uniemożliwienie łączności z ludnością aryjską.
W getcie warszawskim zamknięto jesienią 1940 r. wszystkie osoby uznane za Żydów w rozumieniu ustaw norymberskich, w liczbie ok. 410 tysięcy. W ciągu następnych dwóch lat zmniejszano jego granice, pogarszano warunki egzystencji, przesiedlano ludność żydowską z innych terenów tak, że liczba Żydów w getcie wzrosła do pół miliona, w tym 15 tys. bezdomnych dzieci. Brak źródeł zarobkowania, głód, ciasnota lokalowa, katastrofalne warunki higieniczne sprzyjały szerzeniu się chorób zakaźnych, wskutek których zmarło ok. 100 tys. ludzi. Decyzja masowej zagłady Żydów zapadła w 1941 r., w następnym roku Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy opracował "generalny plan zagłady" 11 mln Żydów w Europie. Na terenach Górnego Śląska, Kraju Warty, a zwłaszcza Generalnej Guberni Niemcy tworzyli obozy masowej zagłady Żydów, dowożonych niemal z całej Europy.

Organizowanie pomocy dla Żydów
Akcja likwidacji getta warszawskiego, rozpoczęta 22 czerwca 1942 r. pod kryptonimem "Akcja Reinhard", która trwała 9 tygodni, wywołała wstrząsające wrażenie. Tragedia Żydów wzbudziła nie tylko współczucie Polaków, apele polskiego podziemia do państw walczących z III Rzeszą, ale też czynną akcję pomocy. Kierownictwo Walki Cywilnej wydało odpowiednią odezwę, ogłoszoną w prasie podziemnej i powtórzoną przez rozgłośnię radiową BBC w Londynie. Powstało szereg organizacji, stowarzyszeń i ośrodków w celu ratowania Żydów. We wrześniu 1942 r. podjął działalność Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, przekształcony 4 grudnia 1942 r. w Radę Pomocy Żydom "Żegota", stanowiącą porozumienie kilku organizacji społecznych i politycznych, która funkcjonowała do końca okupacji.
Pomoc Żydom nieśli ludzie z różnych środowisk, ugrupowań politycznych, stanów i zawodów okupowanej Polski. Włączyło się w nią duchowieństwo diecezjalne i zakonne, żeńskie zgromadzenia zakonne, całe rodziny i osoby pojedyncze, realizując w tych nieludzkich czasach ideę chrześcijańskiej miłości bliźniego, niesienia pomocy ludziom znajdującym się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Spośród duchowieństwa zasłużyli się na tym polu ks. abp Adam Sapieha, ks. bp Karol Niemira, ks. Władysław Korniłowicz, ks. Jan Zieja, ks. Marceli Godlewski, ks. Antoni Czarnecki, ks. Ferdynand Machay i wielu innych kapłanów, a także dominikanie, franciszkanie, michalici, misjonarze, salezjanie.
Znane są bohaterskie karty ukrywania Żydów przez siostry zakonne z różnych zgromadzeń: benedyktynki, karmelitanki, niepokalanki, szarytki, szare urszulanki. Za przechowywanie Żydów 8 szarytek poniosło śmierć. Spośród rzeszy zakonnic zaangażowanych w akcji ratowania Żydów, zwłaszcza w Warszawie, "piękne karty zapisało sobie Zgromadzenie SS. Franciszkanek Rodziny Marii, kierowane przez szeroko znaną z tej działalności matkę Getter" (T. Prekerowa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie, s. 47). Ile dzieci mogło uratować się w klasztorach? Dotychczasowe obliczenia podające, że w około 200 klasztorach zakonnice uratowały ponad 1500 dzieci żydowskich (por. Ewa Kurek, Dzieci żydowskie w klasztorach..., Lublin 2001), nie są pełne i bardzo zaniżone.
Temat ratowania Żydów przez Polaków nie jest dostatecznie opracowany, wprawdzie próby zebrania dokumentacji, wspomnień i relacji były podejmowane w 1947 r., w 1964 r., a także w latach 70. i 80. przez Katolicki Uniwersytet Lubelski i Akademię Teologii Katolickiej w Warszawie, ale nie zostały doprowadzone do końca. To jest karta historii w dużym stopniu zaniedbana. Stąd też propaganda, zarzucająca Polakom obojętność wobec tragedii Żydów w czasie II wojny światowej, a nawet antysemityzm, znajduje wolne pole działania. Polacy nieśli różnorodną pomoc Żydom, zarówno klasztory, jak też osoby prywatne, rodziny, całe wsie, i to z narażeniem własnego życia - bo za to groziła śmierć.
Nie jest przesadą, że dla uratowania jednego Żyda potrzeba było pomocy ze strony przynajmniej 10 Polaków. Ukrywanie ich wymagało ogromnego wysiłku, ciągłej troski, nieustannego czuwania, pomocy wielu osób, i to w atmosferze lęku, terroru i ciągłego zagrożenia.
Jako przykład podam wypowiedź Żyda Gustawa Alef-Bolkowiaka, który ranny w potyczce pod Osą w powiecie opoczyńskim, tylko w czasie swojej choroby doznał pomocy 10 osób, także ze strony ks. Jana Gałęzy i s. Stefanii Miaśkiewicz z Rodziny Maryi oraz kilku lekarzy. "Oto ludzie, którzy jesienią 1942 r., w okresie zaostrzonego terroru ze strony okupanta, z narażeniem swojego życia i życia swoich rodzin - pisze autor - przyszli mi z pomocą". Ten sam płk rezerwy Wojska Polskiego podaje: "W roku 1943 brałem udział w ruchu podziemnym na Lubelszczyźnie. Tysiące uciekinierów z getta lubelskiego i innych rejonów Polski ukrytych było w lasach i po wsiach. Okoliczna ludność nie tylko dostarczała im żywności, ale i aktywnie pomagała w unikaniu obław hitlerowskich. Wielu zapłaciło za to życiem i wiele wsi zostało puszczonych z dymem przez okupanta, który pomoc ukrywającym się Żydom traktował na równi z udziałem w walce zbrojnej przeciwko niemu" (Gustaw Alef-Bolkowiak, ps. "Bolek", Podnoszę głos protestu, Wiedeń, "Ekspres Wieczorny", Warszawa, rok 33 (1968), nr 74, 26 marca 1968).
Oblicza się szacunkowo, że w akcję ratowania Żydów było zaangażowanych od 300 tys. do 1 mln Polaków, którzy z narażeniem swego życia i życia swoich rodzin udzielali Żydom schronienia, przewozili w bezpieczniejsze miejsca, dostarczali żywności. Uważali tę pomoc za akt ludzkiej życzliwości, obowiązek sumienia, podanie ręki człowiekowi skazanemu przez okupanta na śmierć; "ratował, kto mógł". Zresztą zdawano sobie sprawę, iż taki los czeka w kolejności także Polaków. Nie mówię tu o marginesie społecznym, który znajdzie się w każdym narodzie, nawet w getcie warszawskim działała osławiona przestępcza żydowska "13". Ale trzeba pamiętać, że jedynie w Polsce - za udzielenie Żydowi pomocy, podanie kawałka chleba czy też ukrycie - groziła kara śmierci. W żadnym innym kraju europejskim nie było takiej sankcji. Wielu Polaków za ukrywanie Żydów poniosło śmierć z rąk niemieckich.
Tragedia Żydów znalazła po wojnie głośny oddźwięk w całym świecie. Dużo się o tym mówi i pisze, nie zawsze obiektywnie. Ku czci ofiar holokaustu postawiono wiele pomników i tablic pamiątkowych, zaznaczono miejsca ich straceń, ich imionami nazwano wiele placów i ulic, otwarto muzea i izby pamięci, urządza się akademie i wygłasza referaty, organizuje się zjazdy i sympozja, dni pamięci i marsze pokoju - Marsz Żywych. I to jest słuszne. Nie można zapomnieć o tragedii Żydów w latach totalitaryzmu hitlerowskiego, o czym zresztą przypomniała także konferencja w Oslo pod hasłem: "Uratować pamięć holokaustu" - tych, którzy zginęli w latach wojny.
W Instytucie Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie płonie wieczny ogień, a w dalszej części muzeum - od siedmioramiennego świecznika odbijają się w lustrzanych płytach tysiączne płomyki symbolizujące ofiary holokaustu. Przy nastrojowej melodii wymieniane są nazwiska pomordowanych, w większości dzieci. Ich imiona są zapisane, a jeśli nawet nie, to świetliste płomyki upamiętniają ich ofiarę.
Od tego miejsca pamięci warto zwrócić myśl ku innym płomykom, ku tysiącom istnień ludzkich, ku Żydom uratowanym przez Polaków. Rozproszeni po całym świecie: w Anglii, Australii, Belgii, Francji, Italii, Izraelu, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, w Polsce, płoną ogniem życia, choć na ich temat niewiele się mówi i pisze, choć oni sami, przeżywszy gehennę wojenną, nie zawsze chcą powracać wspomnieniami do tych koszmarnych lat, nie publikują swoich przeżyć, choć niejednokrotnie okazują wdzięczność za uratowane życie. Mam tu na myśli dzieci uratowane przez Kościół katolicki, przez polskie zgromadzenia zakonne, a zwłaszcza przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.

Zgromadzenie Sióstr Rodziny Maryi wobec tragedii Żydów
Z akcją ratowania Żydów spotkałam się podczas opracowywania dziejów Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w latach II wojny światowej w 1973, a następnie w 1981 roku. Materiałów do tego zagadnienia prawie nie było. Nasze archiwa spłonęły w czasie Powstania Warszawskiego (1944), a archiwalia lwowskie uległy zniszczeniu podczas wysiedleń, tułaczki, wreszcie repatriacji. Zresztą nikt w czasie wojny nie rejestrował tej akcji. Dopiero zapoznanie się z problemem, po zebraniu ponad 300 relacji od sióstr Rodziny Maryi oraz około 100 relacji od zakonnic z innych wspólnot, księży i osób świeckich, można było poznać nazwiska uratowanych i odnaleźć ich ślad w nielicznych zachowanych księgach ewidencyjnych domów dziecka.
Z przeprowadzonych w latach 1971-1978 badań wynika, że siostry Rodziny Maryi uratowały w czasie okupacji niemieckiej ponad 500 dzieci żydowskich i około 250 dorosłych Żydów. Cyfry te nie są kompletne, raczej zaniżone, ale potwierdzone wiarygodnymi dowodami. Chociaż od wojny upłynęło 60 lat, to jednak nadal zgłaszają się osoby poszukujące miejsca swego ukrycia, których nazwiska dotychczas nie były rejestrowane. W związku z tym zwiększa się ciągle liczba dzieci, którym siostry uratowały życie.
Budzi się pytanie: jak to było możliwe, że siostry Rodziny Maryi uratowały tyle dzieci żydowskich, a także osób starszych? Przecież za to groziła śmierć. Kilka informacji o samym zgromadzeniu i jego działalności ułatwi zrozumienie, wyjaśni przyczyny, a zarazem efekt tej akcji.
Zgromadzenie o nazwie Rodzina Maryi, założone przez bł. ks. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego w Petersburgu w 1857 r., w północnej stolicy imperium rosyjskiego, a przeszczepione na ziemie polskie w 1862 r., szczególną opieką otaczało sieroty, dzieci ubogie i porzucone. "Zgromadzenie pragnęło stać się dla nich nową rodziną, zastąpić im ciepło utraconego ogniska rodzinnego i brak własnego domu". Przez 50 lat pod zaborem rosyjskim i w samej Rosji siostry prowadziły życie zakonne w ukryciu, działając na zewnątrz poprzez istniejące legalnie zakłady wychowawcze i opiekuńcze. W domach dla sierot, w szwalniach, w szkołach - zatwierdzonych przez władze rosyjskie, siostry prowadziły - obok legalnych programów - tajne nauczanie, chroniły dzieci i młodzież przed rusyfikacją i wynarodowieniem. Poza tym niejednokrotnie ukrywały polskich wygnańców syberyjskich, którzy zbiegli z miejsca zsyłki. Stąd też siostry miały duże doświadczenie na polu tajnych akcji oświatowych, narodowych i patriotycznych.
Przed II wojną światową Zgromadzenie Rodziny Maryi należało do grupy największych rodzin zakonnych w Polsce. Liczyło 1120 sióstr i 160 domów zakonnych (klasztorów), zorganizowanych w trzech prowincjach, z domami głównymi we Lwowie, Warszawie i Poznaniu (miało także osobne prowincje w Rumunii i Brazylii).
W działalności sióstr na czoło wysuwała się ich praca oświatowa i wychowawcza w 60 szkołach, 44 sierocińcach, 58 ochronkach, a także szeroko zakrojona akcja opiekuńcza, pielęgniarska i charytatywna w szpitalach i instytucjach opiekuńczych oraz w ambulatoriach środowiskowych. Duża liczba obszernych zakładów wychowawczych stwarzała dogodne możliwości dla ukrycia w nich zagrożonych działaczy polskiego podziemia i ich rodzin, a także dzieci żydowskich. Wprawdzie zgromadzenie w latach okupacji utraciło wiele domów i miejsc pracy, ale wczuwając się w potrzeby społeczne, zakładało nowe instytucje wychowawcze i opiekuńcze. Na miejsce utraconych sierocińców siostry otworzyły 13 nowych domów dla dzieci, a ogólna liczba ich wychowanków wzrosła z 3500 do 5000.
Poza tym cel, duchowość i charyzmat zgromadzenia, a także patriotyzm, poczucie więzi społecznych ze środowiskiem, którymi przeniknięte były siostry, predysponowały je do ratowania życia zagrożonych osób, także Żydów. W regule zakonnej założyciel zamieścił dwa ewangeliczne wersety, które inspirowały duchowość i działalność sióstr:
"Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć" (Mk 10, 45).
"Kto by przyjął jedno takie dziecko w imię moje, Mnie przyjmuje" (Mt 18, 5).
Siostry realizowały swoje powołanie w duchu służby, na wzór Chrystusa, i wypełniały swoją misję w społeczeństwie poprzez pracę podejmowaną z poświęceniem w celu niesienia pomocy dzieciom opuszczonym i ratowania ich zagrożonego życia.
Wojna pociągnęła za sobą kolosalne zniszczenia materialne, olbrzymie straty personalne, tysiące zabitych i rannych; pozbawiła wielu ludzi dachu nad głową i środków egzystencji. Siostry Rodziny Maryi, chociaż na równi z całym Narodem odczuwały grozę wojny, to jednak nie ograniczały się tylko do troski o własne życie i mienie zakonne, nie zacieśniały swej pracy jedynie do funkcji wykonywanych przed wojną, ale wyszły poza ich obręb. Dostrzegły nowe potrzeby i nie pozostały wobec nich obojętne. Jedną z nich było niesienie pomocy Żydom.
Ratowanie Żydów w warunkach okupacyjnych to bardzo niebezpieczny odcinek działalności sióstr. Tragizm sytuacji powiększał fakt, że za pomoc Żydom - jak już wspomniano - groziła kara śmierci. I nie była to tylko pogróżka, ale realne zagrożenie, które stale wisiało nad domami i siostrami. Ta świadomość towarzyszyła ciągle wszystkim przełożonym i siostrom zaangażowanym w niesienie pomocy Żydom.
Akcja ratowania Żydów przez siostry Rodziny Maryi była z jednej strony spontaniczna, z drugiej - zorganizowana, kierowana przez przełożoną generalną matkę Ludwikę Lisównę (1874-1944), zamieszkałą we Lwowie przy ul. Kurkowej 45, i przełożoną prowincjalną matką Matyldę Getter (1870-1968), zwaną powszechnie "Matusią", która miała swoją siedzibę w Warszawie, w starym drewnianym budynku przy ul. Hożej 53. Przykład przełożonych działał najlepiej. Jednak odgórne inicjatywy władzy zakonnej zostały zrealizowane dzięki ofiarności i bezgranicznemu poświęceniu sióstr, które osobiście, dzień i noc, w domach dziecka i zakładach opiekuńczych dźwigały brzemię odpowiedzialności za bezpieczeństwo ukrywanych Żydów. Za przykładem i aprobatą władz zwierzchnich pomoc Żydom niosły siostry niemal we wszystkich domach zakonnych Rodziny Maryi. Brak informacji o ukrywaniu Żydów przez siostry w kraju Warty i w Prusach Wschodnich. W kraju Warty ich działalność została zniszczona przez Niemców, prowadzone przez siostry zakłady dla dzieci w Szamotułach (159 dzieci) i starców w Wieleniu (700 osób) Niemcy wysiedlili do Warszawy, przejmując te obiekty dla swoich potrzeb, inne zaś domy, łącznie z siedzibą Prowincji w Poznaniu, zlikwidowali, a siostry wywieźli do obozu w Bojanowie.
W Warszawie w akcję ratowania Żydów włączyła się całym sercem matka Matylda Getter, dom na Hożej, siostry i wszystkie wspólnoty zakonne, które znajdowały się w stolicy i w okolicznych miejscowościach. Dzieci żydowskie ukrywane były w domach dziecka prowadzonych przez siostry w Aninie, Białołęce, Brwinowie (2 domy), Międzylesiu (3 domy), Płudach, jak też w placówkach przeznaczonych dla sióstr starszych i chorych, a także umieszczane u rodzin prywatnych.
W akcji ratowania Żydów siostry współpracowały: z Wydziałem Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy, zwłaszcza z dyrektorem Janem Starczewskim, a po jego aresztowaniu z Antonim Chacińskim, z Janem Dobraczyńskim, kierownikiem Sekcji Opieki, i z Jadwigą Piotrowską; z Radą Pomocy Żydom w Warszawie, z Radą Główną Opiekuńczą we Lwowie, Podhajcach, Brzeżanach, Turce, Samborze, z lekarzami szpitali m.in. we Lwowie (z prof. Gröerem i dr Heleną Krukowską), w Krasnymstawie, Mińsku Mazowieckim, w Warszawie przy ul. Płockiej, z ks. prałatem Marcelim Godlewskim, proboszczem parafii Wszystkich Świętych, z wieloma osobami z konspiracji, z księżmi proboszczami na placówkach wiejskich. Współpracowały też z innymi zgromadzeniami żeńskimi i męskimi. Zagrożone dzieci od sióstr niepokalanek z domu warszawskiego przy ul. Kazimierzowskiej s. Stefania Miaśkiewicz przewoziła do domów Rodziny Maryi przy ul. Hożej i Żelaznej.
O ukrywaniu dzieci żydowskich przez siostry Rodziny Maryi pisali: Władysław Smólski w trzech swoich książkach: "Losy dziecka" (1961), "Zaklęte lata" (1964) i "Za to groziła śmierć" (1981), Władysław Bartoszewski i Zofia Lewinówna w publikacji "Ten jest z ojczyzny mojej" (1966), Stanisław Wroński i Zofia Zwolakowa w książce "Polacy Żydzi 1939-1945" (1971), Zofia Szymańska w pamiętniku "Byłam tylko lekarzem" (1979). Drobne informacje podali na łamach prasy: Gustaw Alef-Bolkowiak (1968), Jan Dobraczyński (1970), Jan Habdank (1968), Stanisław Podlewski (1967, 1969), Małgorzata Jaworska i Mirosław Machnacki (1978), Aleksandra Mianowska (1981), Andrzej M. Wrzeszcz (1983), Ewa Kurek (2001). cz.1. Nasz Dziennik, 2008-03-10
cdn.

Ratowały, choć za to groziła śmierć (cz. 2)

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat

Na specjalne omówienie zasługuje ukrywanie dzieci żydowskich w ponad 40 sierocińcach zgromadzenia. "Zakłady dla sierot Rodziny Maryii przepełnione były dziećmi żydowskimi, gdyż - jak relacjonują siostry i osoby spoza zgromadzenia - nie odmawiano pomocy dzieciom, narażonym na niechybną śmierć".

Przełożone i siostry, w poczuciu obowiązku ratowania prześladowanych, ryzykowały swoim życiem i mieniem zgromadzenia. Największe zasługi na tym polu położyła matka prowincjalna Matylda Getter. "Jej energia - wspomina Jan Habdank - mądrość, praktyczność, nieustraszona odwaga zabłysły w całej pełni podczas okupacji hitlerowskiej" (Wspomnienie... o Matce Matyldzie Getter "Matusia", "Słowo Powszechne", 1968, nr 35).
"Nie wiem, co bardziej ceniłam u Matusi - pisała dobrze znająca ją z lat okupacji Maria Niklewicz - czy męski rozum, czy delikatność kobiecą, czy szybkość decyzji, czy zmysł organizacji, czy zawsze trafne rozstrzygnięcia, czy niewyczerpaną cierpliwość w udzielaniu się wszystkim, czy gotowość wyrzeczenia się siebie o każdej chwili dnia i nocy" (List do m. Heleny Kaniak, 10.08.1968 r., ARM II 60). A trzeba tu dodać, że m. Getter była to już starsza osoba, licząca w chwili wybuchu wojny 69 lat. Jej przenikliwość, otwartość na potrzeby ludzkie, roztropność i trafność posunięć, szacunek, jakim się cieszyła wśród ludzi świeckich i duchownych, podkreślają także inne relacje (Relacja Marka Gettera, 7 marca 1992 r., Warszawa, ARM AZ VIII 47).
Ogromnie dużo Żydów, dzieci, młodzieży i starszych przeszło przez skromny drewniany dom - siedzibę m. Getter w Warszawie przy ul. Hożej 53, skąd dzieci kierowane były do sierocińców, dorosłe dziewczęta do pracy do zaufanych rodzin, osoby starsze do klasztorów zgromadzenia usytuowanych w odosobnieniu, a pewna ich część ukrywała się w tymże domu na Hożej. Stale przebywało tu pewne małżeństwo, kilka kobiet, a w internacie grupa dziewcząt.
Do m. Getter zwracali się Żydzi, a najczęściej ich protektorzy i wysłannicy z prośbą o zaopiekowanie się dziećmi, znalezienie pracy, miejsca ukrycia. Jakie uczucia targały sercami tych dzieci, możemy poznać z relacji Małgorzaty Mirskiej, która wyprowadzona z getta i ukrywana przez wiele osób, przyszła wreszcie na Hożą wraz z młodszą swą siostrą Ireną. Wspomina ona: "Strasznie się bałam, ponieważ miałam okropny wygląd, 'złą twarz'... Przechodząc przez furtę, miałam świadomość, że za nią rozstrzygnie się mój dramat: życie czy śmierć. Matka przełożona Matylda Getter spojrzała na nas i powiedziała: Tak. Wydawało mi się, że się niebiosa otworzyły przede mną" (Relacja, VIII, 99).

Ukrywanie dzieci żydowskich w sierocińcach
Ważną sprawą było wyrobienie dzieciom żydowskim nowych dokumentów, zmiana nazwisk i imion, zaopatrzenie w metryki urodzenia. W tym celu siostry zbierały z różnych stron Polski katolickie metryki, np. ze Lwowa, Grodna, Wadowic, Wilna, Wołkowyska, a przede wszystkim z parafii warszawskich: św. Barbary, św. Floriana, Św. Krzyża, św. Wojciecha, św. Jakuba i Wszystkich Świętych. W archiwum zgromadzenia w Warszawie przechowuje się 13 metryk wyrobionych w powyższych parafiach dla dzieci "Sierocińca Delegatury Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Aninie", założonego w 1941 r. i usytuowanego w willi Lotha, przy ul. Poniatowskiego (obecnie - Zorzy), a także blankiety metryk z podpisem i pieczęcią parafii, przygotowane dla dzieci żydowskich.
We Lwowie w wyrabianiu metryk współpracowały siostry z parafią św. Antoniego. Nowe metryki dr Helena Krukowska naświetlała lampą kwarcową, aby nabrały barwy starych, pożółkłych dokumentów. Dla Żydówek w Łomnie, w powiecie Turka nad Stryjem (obecnie Ukraina), s. Zofia Blanka Pigłowska wyrabiała metryki w parafii św. Marii Magdaleny we Lwowie. Wypisywała najpierw z ksiąg metrykalnych nazwiska dzieci, których wiek odpowiadał Żydówkom z Łomny, a następnym razem prosiła urząd parafialny o odpisy tychże metryk, nie wtajemniczając księży w szczegóły. Tym sposobem dzieci w Łomnie przyjmowały nowe nazwiska (Relacja VII 172).
Część dzieci urzędowo kierował do domów sierot Wydział Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy, samorządy lokalne lub Rada Główna Opiekuńcza. Dla niektórych starały się siostry o urzędowe skierowanie i te były finansowane przez powyższe instytucje, resztę dzieci m. Getter bezpośrednio kierowała do sierocińców, gdzie koszty ich utrzymania pokrywały same siostry, względnie - o ile mogły - rodziny dzieci.
Najwięcej dzieci żydowskich ukrywały siostry w pięciu sierocińcach zgromadzenia w Warszawie przy ul. Chełmskiej, Hożej, Wolności (dwa zakłady), Żelaznej, i w kilkunastu podwarszawskich, liczących od 30-200 wychowanków. Te ostatnie niemal wszystkie założyła m. Getter po I wojnie światowej i usytuowała je w wyjątkowo pięknych okolicach, aby już samo miejsce dodawało uroku i ciepła zakładom, które miały stać się domami rodzinnymi dla wychowanków. Każdy z zakładów znajdował się w pewnym odosobnieniu, otoczony parkiem, lasem lub ogrodem, składał się nieraz z kilku budynków i posiadał obszerne zaplecze gospodarcze, co ułatwiało ukrycie zagrożonych. Zakład w Płudach na obszernym terenie leśnym posiadał 10 większych i mniejszych budynków, w których dzieci - podzielone na grupy, tak zwane rodzinki - miały do dyspozycji własny domek (Chochlik, Polonka, Rusałka, Zacisze, Izolatka, Klauzura).
Wielkim ryzykiem, graniczącym z bohaterstwem, było przewożenie dzieci żydowskich do zakładów Rodziny Maryi, ponieważ Niemcy kontrolowali pasażerów na dworcach i dokonywali rewizji w pociągach. Stąd też niejedną straszną chwilę przeżyły siostry wiozące dzieci. Te o wybitnie semickich rysach m. Getter oddawała do ukrycia u rodzin prywatnych, przeważnie w Milanówku. Wiele sióstr wtajemniczonych w tę akcję nieustannie kursowało z dziećmi żydowskimi, przewożąc je z Warszawy do domów zgromadzenia, do rodzin prywatnych, do szpitali warszawskich, zwłaszcza na Woli przy ul. Płockiej.
Siostra Janina Kruszewska wspomina, że wielokrotnie, gdy miała przewozić dziecko żydowskie, opanowywał ją straszny lęk przed niebezpieczeństwem. Kiedyś powiedziała do m. Getter: "Matusiu, ja się strasznie boję, na Dworcu Gdańskim są niemieckie kontrole". Wówczas m. Getter, aby dodać odwagi wylęknionej siostrze, powiedziała: "Zobacz, jakie to dziecko ma piękne, niewinne oczy". Niejednokrotnie siostry znajdowały się w wielkim niebezpieczeństwie. Żadna jednak z nich nie doznała z tego powodu represji, chociaż niejednokrotnie Niemcy rozpoznawali Żydówki (Relacje, VII 65, 162).
W zakładzie "Opatrzności Bożej" z Warszawy, przy ul. Chełmskiej 19, gdzie od 1942 r. obowiązki przełożonej pełniła s. Olga Schwarc, przebywało 180 dzieci, a wśród nich od 10 do 20 dzieci żydowskich. Znalazły tu schronienie m.in.: córka zamordowanych rodziców spod Łowicza, dwie dziewczynki: jedna po stracie rodziców błąkała się po polu i spała w psiej budzie, drugiej ojciec otruł się, a matka pracowała dorywczo; inna z uratowanych mieszkała po wojnie we Francji i utrzymywała kontakt z dawną przełożoną; były tu także małe dziewczynki - Maria i Halinka (Relacja, VII 53, VIII).
Siostra Ludwika Peńsko, wychowawczyni z Płud, zapisała w swym wojennym pamiętniku: "Matka Getter przed oddaniem mi pod opiekę grupy III-ej, w Płudach, w której była połowa dziewczynek żydowskich, powiedziała: 'Wiem, że siostra otoczy troską wszystkie dzieci... Nie mogę nikogo zmusić, ani nakazać pracy, gdzie w każdej chwili grozi śmierć. Wiedziałam, że siostra się zgodzi'. To mnie zobowiązywało".
W księgach ewidencyjnych i meldunkowych dzieci żydowskie figurowały jako sieroty polskie wyznania rzymskokatolickiego (zachowały się księgi w Białołęce, Brwinowie Płudach, Pustelniku - Marki, w Warszawie przy ul. Hożej. Najwięcej miał ich zakład wychowawczy w Płudach, przez który przeszło ponad 40 Żydówek, a w czasie Powstania Warszawskiego wśród 500 dzieci ewakuowanych z kilku sierocińców przebywało w piwnicach płudowskich około 100 żydowskiego pochodzenia.
Siostry pracujące w wojennych sierocińcach w Aninie, w domu ks. Marcelego Godlewskiego (1939) i w założonym przez Delegaturę Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Wawrze (1941), włączyły się w akcję niesienia pomocy dzieciom żydowskim. Jeden i drugi dom gromadził po 40 wychowanków, a wśród nich każdy ukrywał około 20 chłopców żydowskich. Pierwszą czynnością było zdobycie dla dzieci żydowskich nowych dokumentów, zmiana nazwisk, zaopatrzenie w metryki urodzenia. W tym celu siostry zbierały z różnych stron Polski katolickie metryki, w czym pomagał im ks. Marceli Godlewski, a także ks. Zygmunt Kaczyński.
Liczba dzieci żydowskich w sierocińcach przedstawiała się następująco: w Aninie - jak wspomniano wyżej - w sierocińcu Polskiego Komitetu Opiekuńczego - 20, w Aninie przy ul. Trawiastej - ok. 20, w Białołęce - 20, w Brwinowie przy ul. Konopnickiej i Szkolnej - po kilka, w Kostowcu - od 10 do 15, wśród nich Felicja Seifert, we Lwowie przy ul. Kurkowej - ok. 12, przy ul. Słodowej - 15, w Łomnie - od 22 do 26, w Międzylesiu "Zosinek" - ok. 17, w wieku od 8 do 11 lat, w Międzylesiu "Ulanówek" - od 12 do 15 dziewczynek, w Płudach - 40, w Pustelniku - 12, w Warszawie przy ul. Chełmskiej - od 10 do 20, przy ul. Żelaznej - ponad 15, w Instytucie Higieny Psychicznej przy ul. Wolność 14 - kilkanaście, w Samborze - 10 oraz kilkoro niemowlaków. W pozostałych sierocińcach liczba dzieci żydowskich była mniejsza, np. w Nieborowie k. Łowicza wśród 15 dziewcząt polskich - 1 Żydówka, kilka w Kołomyi, po 2 w Mircu i Podhajcach. Wskutek częstego przewożenia dzieci żydowskich faktyczna ich liczba była znacznie większa.
W wojennych sierocińcach we Lwowie - w domu generalnym przy ul. Kurkowej 45, pod opieką sióstr przebywało około 10 dzieci (wśród nich Ewa, Marysia, Lusia, Krysia, Janina Glińska), a w domu prowincjalnym przy ul. Słodowej 6, m. Janina Wirball, wikaria generalna, przygarnęła ponad 10. W akcji ratowania Żydów domy te współpracowały z RGO we Lwowie, z siostrami z placówek wschodnich, a także z m. Getter w Warszawie, która niejednokrotnie wspomagała cierpiące niedostatek siostry i ich sieroty darami materialnymi (Listy m. Janiny Wirball do m. Matyldy Getter - z lat 1942-1945, ARM AZ II 283).
Chłopców żydowskich lokowała m. Getter w sierocińcach zgromadzenia w Aninie, Białołęce i Kostowcu, także w Woli Gołkowskiej, a starszych przekazywała do zakładów prowadzonych przez michalitów, orionistów i salezjanów, zwłaszcza do Strugi. W ramach ukrywania Żydów współpracowały siostry z innymi zgromadzeniami żeńskimi, np. Siostrami Niepokalankami w Warszawie.

Wykazały największą odwagę i bohaterstwo
Ciekawe są drogi prowadzące dzieci żydowskie do zakładów zgromadzenia. Najczęściej, jak wyżej wspomniano, kierowała je m. Getter, wydziały opieki społecznej lub RGO, a do zakładów przewoziły siostry. Zdarzały się jednak wyjątkowe wypadki. Zrozpaczona matka przerzuciła swoje dziecko na teren zakładu w Płudach w dniu, kiedy Niemcy prowadzili Żydów do Henrykowa na rozstrzelanie. Danutę Rajską przywieziono do Płud w worku, znalazła tu także schronienie Janina Dawidowicz oraz inna dziewczynka wyniesiona z getta warszawskiego w pojemniku na śmieci. W Aninie, gdzie znalazło schronienie i ratunek około 20 chłopców, przywożonych z getta przez ks. Godlewskiego, było także niemowlę oderwane od martwej matki na placu egzekucji oraz dziewczyna posługująca się nazwiskiem Hanka Sokołowska i nowymi dokumentami, wyrobionymi jej przez ks. Zygmunta Kaczyńskiego z Warszawy, pod którego opieką na Nowogrodzkiej znajdowała się także jej siostra - Janina.
Do sierocińca we Lwowie przy ul. Kurkowej, 6-letnie dziecko przyprowadził franciszkanin lwowski. W internacie przy ul. Żelaznej wśród Żydówek w wieku szkolnym ukrywały siostry 3-letnią dziewczynkę z tatuażem hebrajskim na ciele, znalezioną w norce pod chodnikiem, oraz 4-letniego chłopca, którego przyniósł z getta gestapowiec, przekupiony złotymi dolarami przez ojca dziecka inż. Mieczysława Rynga (Relacja s. T. Reformai i Jana Wernika AZ VII 196, VIII 83). Do zakładu wychowawczego w Łomnie dzieci żydowskie przewoziła z Wydziału Opieki Społecznej m.st. Warszawy s. Blanka Pigłowska. W Mircu wychowywały siostry dziewczynkę, którą znalazł w lesie policjant, a w Podhajcach niemowlę podrzucone pod urząd gestapo. Do sierocińca w Samborze mieszkańcy kierowali dzieci żydowskie, cygańskie, w tym niemowlęta.
Dla wielu dzieci, także osób starszych, musiano często zmieniać miejsca ukrycia. Taką drogę przeszła Lidia Kleinmann, córka lekarza z Turki, z okupacyjnym nazwiskiem Maryla Wołoszyńska (obecnie mieszkającej w USA). Ojciec oddał ją pod opiekę sióstr Rodziny Maryi pracujących w szpitalu w Turce. Te przekazały ją do Lwowa pod opieką m. Janiny Wirball, stąd w 1942 r. oddano ją do szkoły sióstr w Łomnie; wraz z wysiedlonym zakładem "Łomna" znalazła się w Warszawie (1943), a podczas Powstania Warszawskiego przeżyła ewakuację wraz z dziećmi i siostrami do Kostowca (1944).
Technika przechowywania dzieci w przepełnionych zakładach Rodziny Maryi wymagała od sióstr nieustannego wysiłku, troski i czuwania, by uchronić wychowanki przed niebezpiecznymi rewizjami niemieckimi. W ukrywanie dzieci wtajemniczano jak najmniej osób, nawet z personelu zakonnego. Dzieci "o złym wyglądzie", o rysach wybitnie semickich, nie mogły swobodnie poruszać się na terenie zakładów. W chwilach niebezpiecznych były odosobniane. W Płudach, by nie zwracać na siebie uwagi innych dzieci, chodziły także na nabożeństwa.
Aby zatuszować rysy semickie, zakonnice wykazywały wiele inwencji i sprytu: bandażowały dzieciom głowy, nakładały na oczy lub nos opatrunki, utleniały włosy. Podczas wizyt niemieckich w zakładach w Aninie i Samborze wychowawczynie organizowały szybkie zabawy, aby uniemożliwić Niemcom rozpoznanie dzieci żydowskich. W Łomnie i w Płudach wyprowadzały dzieci na obszerny teren zakładu, a we Lwowie przy ul. Kurkowej jedną z dziewczynek o rysach typowo semickich chowano na czas kontroli pod beczkę. W razie wykrycia miała udawać niemowę. W Aninie zabandażowane dzieci kładziono do łóżek jako chore, a w Pustelniku przełożona wysyłała dziewczynki do kaplicy.
Dzieci żydowskie, początkowo wylęknione i nieufne, drżące na widok Niemców i każdy odgłos dochodzący z dziedzińca, z czasem nabierały zaufania i swobody. Siostry traktowały je na równi z polskimi dziećmi, starały się stworzyć im atmosferę rodzinną, by zapomniały o przykrych przeżyciach i grozie śmierci.
Czym była opieka siostry zakonnej dla nieszczęśliwych dzieci żydowskich, odsłania wypowiedź Żydówki, Małgorzaty Mirskiej-Acher, przebywającej w Płudach pod opieką przełożonej tego domu s. Anieli Stawowiak: "Matka Aniela... była przez lata wojny dla mnie ostoją. Nigdy nie zapomnę, jak w momencie rewizji niemieckiej, gdy tak bardzo się bałam, Matka Aniela położyła mi rękę na głowie i powiedziała: 'W naszym domu, gdzie jest kaplica, nic ci się stać nie może'. Siła w jej głosie i piękne spojrzenie dodały mi otuchy" (List Małgorzaty do m. Matyldy Getter, 4 czerwca 1960, New Jork).
Powyższą wypowiedź s. Anieli Stawowiak, przeniesionej w 1943 r. do Ulanówka, potwierdza oświadczenie prof. dr. med. Michała Telatyckiego, który wielokrotnie wizytował wzorowo prowadzony przez nią zakład w Międzylesiu. "Podczas okupacji, poza troską macierzyńską o chore dzieci, zapobiegliwością w zdobywaniu dla nich żywności, odzieży, leków, [...] wykazywała najwyższą odwagę i bohaterstwo, ukrywając w swym zakładzie ok. 12 dzieci żydowskich (wyjętych przez okupanta spod prawa) i ryzykując przy tym swoim życiem" (12 stycznia 1952, AZ II 215).
W Płudach siostry uprzyjemniały dzieciom wieczory przez organizowanie zabaw, gier, loterii fantowych i inscenizacji, jak również starały się dla nich o słodycze. Wyrabiały w nich poczucie godności człowieka, wyczulały na potrzeby bliźnich, w Kostowcu wskazywały na obowiązek niesienia pomocy i dzielenia się z drugimi tym, co mają; pod sierociniec bowiem przychodziły głodne dzieci żydowskie ukrywające się z rodzicami w lesie. Dbały też o ich rozwój intelektualny i wykształcenie, wszystkie dzieci chodziły do szkół prowadzonych przez siostry lub uczyły się w sierocińcach, a starsze uczęszczały na tajne komplety gimnazjalne w Kostowcu, Płudach i Warszawie.
Wypowiedź Marii Niklewicz rzuca światło na kształcenie dzieci żydowskich w Międzylesiu w zakładzie "Ostoja Zdrowia Dziecka". Po latach pisała: "Na terenie klasztoru, oprócz lekarki Żydówki, siostry ukrywały w tym czasie 10-letnią Alinę Koenigstein, córkę adwokata tego nazwiska i jego żony adwokatki. Miała ona lewe papiery jako Basia Rutkowska i nikt, nawet inne siostry i ksiądz kapelan, nie wiedzieli dla bezpieczeństwa, że to Żydówka. Matusia powiedziała mi o tym tylko dlatego, ponieważ prosiła mnie o to, żebym uczyła tę dziewczynkę w zakresie nauki szkolnej, a także za zgodą jej matki, która ukrywała się też u sióstr, ale w innym domu (niewierzącej), abym ją przygotowała do chrztu i I Komunii św., o co dziecko usilnie prosiło" (12 sierpnia 1968).

Wobec groźby śmierci
Ukrywanie dzieci żydowskich połączone było z ciągłą udręką, niebezpieczeństwem denuncjacji i zagrożeniem represjami. Wiadomość bowiem o ukrywaniu Żydów w domach zakonnych docierała do Niemców. Toteż zagrożone dzieci w jednym zakładzie przewożono do innych. W ten sposób Janina Dawidowicz, przebywająca w zakładzie płudowskim (od 11 lipca 1943 r.), jako prywatna wychowanka, pod nazwiskiem Danuta Markowska została przewieziona do zakładu "Łomna" w Warszawie przy ul. Wolność (27 stycznia 1944 r.). Matka Getter, przenosząc ją z Płud, zwróciła się telefonicznie do s. Tekli Budnowskiej, przełożonej Zakładu "Łomna" z pytaniem: "Czy przyjmie siostra błogosławieństwo Boże". To był umówiony znak - zakonny szyfr - na oznaczenie dziecka żydowskiego. Na takie pytanie nie było innej odpowiedzi tylko -"tak" (Relacja, VII 85).
Poszukiwaną przez Niemców Danutę Rajską także wywieziono z Płud. Podobnie musiała być przewożona Maria Baczkowska z Bóbrki. Tamtejsze siostry oddały ją do ukrycia m. L. Lisównie we Lwowie, a ta przekazała m. Getter. Początkowo dziewczyna przebywała w Kostowcu, a kiedy rozpoznały ją dzieci w szkole, odwiozły ją siostry do m. Getter w Warszawie, gdzie uczęszczała do szkoły pielęgniarskiej.
Do końca okupacji wisiało nad siostrami niebezpieczeństwo śmierci. Siostrom w Płudach grozili Niemcy zamknięciem szkoły, wywiezieniem do obozu, rozstrzelaniem osób, które ukrywają Żydów. A pogróżki te nie były gołosłowne. Po wydaniu bowiem rozporządzenia Hansa Franka z 15 października 1941 r. i odezwie starosty Łowicza dr. Schwendera z 17 grudnia 1941 r. o karze śmierci dla Żydów opuszczających getto oraz na Polaków udzielających im schronienia i pomocy, Niemcy aresztowali wielu Polaków, dokonywali egzekucji na miejscu lub odsyłali do obozów. Nowe obwieszczenia w tej sprawie wydane przez dowódcę SS i policji na dystrykt warszawski Ferdynanda von Sammern-Frankennegga 5 września 1942 r. i gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwika Fischera z 10 listopada 1942 r., ponownie groziły karą śmierci Żydom i wszystkim Polakom, którzy udzielają im jakiejkolwiek pomocy. Zagrożenie karą śmierci surowo egzekwowano, za pomoc Żydom zginęło wielu Polaków. Represje dotykały osoby bliskie zgromadzeniu. Irena Wincenciak, nauczycielka szkoły sióstr w Warszawie przy ul. Żelaznej, za pomoc udzieloną Żydom została aresztowana w 1943 r., osadzona na Pawiaku, a następnie wywieziona do Oświęcimia (ARM F-f-13, s. 246). W lesie kostowieckim miała miejsce egzekucja Żydów i Polaków, którzy ich ukrywali w Ojrzanowie (Relacja s. P. Grzegorczyk, VII 11).
Dom w Aninie przeżywał zagrożenie ze strony Niemców, a nawet szantażystów z marginesu społecznego. W bramie posesji sióstr Niemcy zabili zadenuncjowaną Żydówkę, która szła odwiedzić swoje dziecko. Dochodzenie skończyło się na rozmowie Niemców z przełożoną Apolonią Sawicką i ks. Marcelim Godlewskim. Jednak wizyty niemieckie powtarzały się często. W tych beznadziejnych chwilach przełożona wychodziła do Niemców, siostry szły do kaplicy na modlitwę, a wychowawczynie pozostawały przy dzieciach, organizując zabawy. Siostra Anna Korman wspomina, że na czas niemieckiej wizyty położyła obandażowanego chłopczyka do łóżka jako chorego. Po pewnym czasie przyszła sprawdzić, co się z nim dzieje. Kiedy zobaczyła, że dziecko drży ze strachu, a kołderka na nim aż faluje, zabrała go do grupy, by wśród dzieci i zabaw poczuł się bezpieczniej.
W Aninie dwaj osobnicy, podający się za członków konspiracji, wtargnęli w końcu 1943 r. do domu sierot, zażądali listy wychowanków, a następnie kontrolowali sale, pytając rozbudzone dzieci o nazwiska. Padały wówczas imiona i nazwiska o brzmieniu żydowskim. Dzieciom bowiem w Aninie nie zmieniano nazwisk. Osobnicy ci zażądali wysokiej sumy pieniędzy i grozili wysadzeniem domu w powietrze. Ostatecznie rozmówił się z nimi ks. prałat Marceli Godlewski. Prawdopodobnie dano szantażystom okup, ale przez długi czas dom żył w napiętej atmosferze. Nie byli to jednak ludzie z konspiracji, bowiem organizacje podziemne wzywały do pomocy Żydom i występowały przeciwko przejawom antysemityzmu i niewłaściwym postawom wobec Żydów. W 1943 r. wydano nawet szereg wyroków na szantażystów, którzy rekrutując się z marginesu społecznego, szukali własnych korzyści. Niekiedy ze strony samych Żydów groziło siostrom w Aninie niebezpieczeństwo denuncjacji.
Źródła przekazały fakty o dużej ofiarności, odwadze i poświęceniu sióstr, gdy chodziło o ratowanie zagrożonego życia. Z taką postawą spotykamy się w domu warszawskim przy ul. Żelaznej, przylegającym do getta, kiedy przełożoną była Teresa Stępówna. Od 2 lutego 1944 r. znalazła tu schronienie Inka, córka lekarza Józefa Szapiry (zginął w getcie w Kraśniku) i przetrwała do wyzwolenia. Ta 7-letnia dziewczynka, wyprowadzona z getta warszawskiego, ukrywała się w różnych punktach Warszawy, pewien czas nawet u szarytek. Do sióstr Rodziny Maryi oddała ją opiekunka Adela Domanusowa. "Tam znalazła - pisze Domanusowa - schronienie i życzliwe, ciepłe przyjęcie. Przełożona, jej sekretarka i katecheta, po rozmowie ze mną zgodzili się przyjąć dziecko nie bez ryzyka. Okazali się ludźmi o zacnych sercach i odwadze chrześcijańskiej. Pouczywszy Inkę, jak ma postępować, mało mówić, czuwali nad nią specjalnie; zwłaszcza przełożona, pod pozorem, że jest to chorowite dziecko, często odosobniała ją w momentach, gdy mogła się zdradzić nieznajomością prawd wiary czy praktyki religijnej" (Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945, oprac. Władysław Bartoszewski i Zofia Lewinówna, Kraków 1966, s. 332).
Siostry ukrywały dzieci żydowskie nie tylko w sierocińcach, ale także w innych domach zakonnych: w Izabelinie - 6 dziewcząt (3 w wieku szkolnym), w Woli Gołkowskiej - 3 dzieci, w Międzylesiu "Nazaret" - 1 dziewczynkę, w Kołomyi - 2 do 4 dzieci. Poza tym sporadycznej pomocy udzielały dzieciom w Ostrej i Puźnikach, a w Mińsku Mazowieckim wraz z kapelanem ks. Stanisławem Wiśniewskim ukrywały przez kilka dni 3 chłopców w wieży kaplicy szpitalnej. cz.2. Nasz Dziennik, 2008-03-12
c.d.n

Ratowały, choć za to groziła śmierć (cz. 3)

Siostra Teresa Antonietta Frącek

Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat.
Obok ratowania dzieci żydowskich w sierocińcach i domach zakonnych m. Matylda Getter rozwinęła szeroko ukrywanie dzieci u rodzin prywatnych. Na jej polecenie siostry wyszukiwały zaufane osoby, u których umieszczano dzieci wyróżniające się rysami semickimi.

Inżynier A. Gregorjew w Milanówku ukrywał na prośbę sióstr dwie dziewczynki w skrytce pod sufitem, dwie - rodzina Marka Gettera w Międzylesiu, kilka dziewcząt etapami - Klementyna Miaśkiewicz w Piastowie. U osób prywatnych przechowano w ten sposób kilkadziesiąt dzieci. Trzeba jednak zaznaczyć, że ukrywanie nie kończyło się na jednorazowym umieszczeniu dziecka, lecz była to nieustanna ciężka praca, ciągłe czuwanie, przewożenie z miejsca na miejsce, z Warszawy do Milanówka, Otwocka, Grodziska, Piastowa, Świdra. Zagrożone dziecko w rodzinie prywatnej przewożono do szpitala w Warszawie przy ul. Płockiej, gdzie odbierali je zaufani lekarze. W akcji tej najbardziej czynny udział brały siostry: Janina Kruszewska, Apolonia Lorenc, Stefania Miaśkiewicz (Relacje sióstr, VII 64, 150, 162).
Siostra Stefania od początku została włączona w akcję ratowania Żydów. Czyniła to pod kierunkiem matki Getter. Jej zadanie polegało przede wszystkim na przewożeniu dzieci, młodzieży i starszych osób z Domu Prowincjalnego na Hożej do domów dziecka w Aninie i Międzylesiu, do swojej matki w Piastowie, do zaufanych osób w Grodzisku, Milanówku, Świdrze, względnie do szpitala w Warszawie przy ul. Płockiej. Praca ta wymagała nieustannego napięcia i wielkiej pomysłowości, natychmiastowych decyzji, ale też ostrożności i odwagi, a wreszcie ufnego zdania się na łaskę Opatrzności.
Zagrożone dziecko w jednym miejscu wymagało natychmiastowego przewiezienia do innej kryjówki. "Co chcesz, to rób, mówiła nieraz matka Getter, ale musisz to dziecko zabrać, bo ta kobieta się wykończy". I siostra Stefania "stawała na głowie", jeździła, wyszukiwała nowe schronienia i przewoziła dzieci.
Niejednokrotnie, jadąc z dziećmi żydowskimi, ocierała się o śmiertelne zagrożenie. Kiedyś z Milanówka wiozła dziecko od kobiety, która je ukrywała, ale wobec częstych kontroli niemieckich trzeba było je zabrać. Siostra Stefania zabandażowała dziecku oko i nos i jechała kolejką EKD. Niespodziewanie wpadli Niemcy, rozpoczęła się rewizja. Siostra, trzymając dziewczynkę na kolanach, przycisnęła ją do siebie i szepnęła: "Nic nie mów". Niemiec zapytał: - Gdzie Siostra wiezie to dziecko? - Do szpitala, do Warszawy - brzmiała odpowiedź. - Co mu jest? - pytał dalej Niemiec, wpatrując się w siostrę i dziecko. - Ma chore oko - wyszeptała spokojnie siostra, polecając się Bogu w gorącej modlitwie.
Według siostry Stefanii: "On na pewno poznał, że to Żydówka". Na przestrzeni dwóch przystanków kolejowych Niemcy prowadzili rewizję, potem wyszli. Niemiec przed opuszczeniem wagonu odwrócił się jeszcze raz i, patrząc na siostrę, z politowaniem pokiwał głową. Dziecko to zawiozła siostra nie do szpitala w Warszawie, ale do swej matki do Piastowa, gdzie ukrywało się więcej Żydów. Innym razem, jadąc tramwajem w Warszawie z małym dzieckiem żydowskim, ponownie natknęła się na rewizję. Niemiec stanął przy niej i nachylając się, zapytał półgłosem: - Czy siostra wie, kogo wiezie? - Wiem - brzmiała odpowiedź. - A siostra wie, co za to grozi? - Wiem - odpowiedziała poważnie zapytana. Pomimo zamaskowania Niemiec rozpoznał, kogo siostra wiezie. Pogroził jej palcem, ale nie zatrzymał, okazał się człowiekiem. I tym razem siostra z dzieckiem żydowskim wyszła cało z opresji.

Tragiczne przeżycia sierot w 1944 r.
Najcięższe chwile przeżywały siostry z dziećmi podczas Powstania Warszawskiego w samej Warszawie i domach podwarszawskich. Pierwszy padł dom sióstr przy ul. Żelaznej, zbombardowany i spalony 6 sierpnia 1944 roku. Niemcy aresztowali 9 sierpnia 44 siostry i przez Pruszków wywieźli je do obozu w Ravensbrück. Wraz z nimi aresztowali 30 wychowanek (druga część dzieci przebywała na letnisku w Ostrówku), większość z nich z Pruszkowa zabrały siostry do pobliskiego domu do Brwinowa, ale niektóre zostały wywiezione do Ravensbrück i Auschwitz.
Tragiczne chwile przeżywały siostry prowadzące dwa ośrodki dla dzieci przy ul. Wolność 14: zakład "Łomna" i Instytut Higieny Psychicznej, w których duży procent stanowiły dzieci żydowskie. Przełożone tych domów: s. Tekla Budnowska i s. Benigna Tarmanowska, obydwie władające doskonale językiem niemieckim, postarały się w komendzie niemieckiej o ewakuację tych zakładów do Kostowca.
Wysiedlenie i tułaczka dotknęły dzieci z dwóch podwarszawskich domów w Aninie i Międzylesiu, a także z Białołęki, Płud, Ostrówka. Losy dwóch domów ukazują ogrom cierpień i tragicznych przeżyć, które stały się udziałem sióstr oraz dzieci polskich i żydowskich.
Dramatyczne chwile przeżywał Zakład pw. "Opatrzności Bożej" w Warszawie przy ul. Chełmskiej 19 (na Sielcach). Kilkakrotnie bombardowany przez Niemców w 1944 r. runął w gruzach, grzebiąc 7 sióstr i kilkuset rannych z istniejącego tu szpitala; ale dzieci zostały uratowane. Przełożona s. Olga Schwarc, po pierwszym bombardowaniu 30 sierpnia, zarządziła, by wychowawczynie natychmiast uciekały z dziećmi. Dzięki temu wyprowadziły 180 dzieci (od 2 do 18 lat) na Sadybę, a 1 września poza Warszawę. Wędrówka poprzez forty warszawskie w czasie bombardowania, a potem długa tułaczka w różnych miejscowościach doprowadziła je wreszcie do bezpiecznego miejsca w Skrzeszewach. Tylko dzięki pomocy okolicznej ludności siostry zdołały zapewnić umęczonym dzieciom dach nad głową i minimalne wyżywienie. Wyszły bowiem z płonącej Warszawy tylko w tym, co miały na sobie, cierpiały więc brak niezbędnych rzeczy (Kronika, AZ IV 78). Spośród uratowanych Żydówek tego domu znane są Halinka Hajt (obecnie mieszka w Izraelu) oraz Maria Malinowska (obecnie przebywa w Belgii). Ta ostatnia dopiero w 2000 r. odnalazła siostry, które uratowały jej życie.
Powstanie Warszawskie boleśnie dotknęło zakład naukowo-wychowawczy w Płudach, gdzie przebywało 40 dziewcząt żydowskich i 10 osób starszych. Piwnice tegoż obszernego obiektu były przepełnione dziećmi, gdyż oprócz własnych 150 wychowanek siostry przyjmowały kolejno wysiedlone sieroty z dwóch domów dziecka z Anina, z Białołęki, z Międzylesia "Zosinek" oraz z zakładów prowadzonych przez personel świecki z Wiśniewa, Zbójnej Góry i Miedzeszyna. W sumie znajdowało się tam ponad 500 dzieci, w tym 100 dzieci żydowskich, nie licząc ludzi wysiedlonych, którzy przy zakładzie szukali bezpiecznego schronienia. A bezpiecznie tu nie było, gdyż obiekt ten przez trzy miesiące znajdował się w ogniu walki. Niemcy umieścili na jego szczycie obserwatorium i stąd kierowali ostrzałem artyleryjskim. Pod dom podjeżdżały czołgi niemieckie i wyrzucały pociski na pozycje sowieckie. Z tego powodu był nieustannie bombardowany i silnie ostrzeliwany przez Rosjan. Wszyscy przeżywali tragiczne chwile, każde wychylenie z domu, a nawet wyjście na parter groziło śmiercią; były ofiary w ludziach świeckich, ranne wśród sióstr, budynek chwiał się od wstrząsów, ale nie runął (o. C.Cz. Baran OFM Conv. "Płudy - zakład wychowawczy dziewcząt SS. Franciszkanek Rodziny Maryi", Warszawa 1968, s. 12, mszp., ARM AZ III 38; tamże, Relacja s. St. Kaniewskiej, s. 12-26).
Do atmosfery grozy dołączały się: niesamowita ciasnota, zaduch, brak możliwości przyrządzenia posiłków, trudność utrzymania higieny, stąd plaga insektów, a nadto nieustanne rewizje niemieckie, poszukiwanie Żydów, wyrzucanie osób świeckich, a wreszcie wysiedlanie dzieci. Strach i przerażenie niosły ze sobą wizyty Niemców w piwnicach. Szczególnie dawał się we znaki jeden z nich, zwany "rudym krzykaczem", zażarty antysemita. Przez trzy tygodnie wpadał codziennie, szukając dzieci żydowskich. Jednego dnia "wściekle zły" - jak relacjonują siostry - wpadł do piwnicy z krzykiem, że tu jest przechowywany jakiś ksiądz - Żyd. Siostra Stanisława Kaniewska z Zosinka zaprzeczyła. Zażądał wówczas kontroli wszystkich piwnic. Idąc za siostrą, która w mroku pokazywała mu pomieszczenia pełne przerażonych dzieci, siedzących w ciasnocie, wypatrywał dzieci żydowskich i księdza Żyda.
Przy oprowadzaniu - w labiryncie piwnic - siostra omijała pomieszczenia, gdzie znajdowali się ludzie świeccy i jedenastu księży. A o tych najwięcej się bano, ponieważ Niemiec powiedział, że jeśli znajdzie kogoś oprócz dzieci, to na miejscu go zastrzeli. Nie zauważył jednak ani dzieci żydowskich, ani ukrywanego tu w zakonspirowanym pomieszczeniu księdza Tadeusza Pudra - pochodzenia żydowskiego, o czym nikt nie wiedział, nawet 11 księży tu przebywających, tylko przełożona Romualda Stępak i dwie wtajemniczone siostry: Domicela Golik i Janina Kruszewska, które czuwały nad jego potrzebami i bezpieczeństwem.
Najstraszniejsze chwile nastąpiły 10 października 1944 r. ze względu na zbliżanie się frontu. Siostry uniknęły wysiedleń dzieci w czasie poprzednich nocy, ale tego dnia były bezradne, nie pozwoliły jednak wyrzucić najmłodszych. Siłą, w czarną noc Niemcy wyrzucili starsze dzieci z piwnic, w tym 60 dziewcząt płudowskich i część z Zosinka, 60 chłopców z Białołęki, z którymi wyruszyło kilka sióstr wychowawczyń. Przeszły one długą tułaczkę pieszą i w transporcie kolejowym. Umęczone dzieci, pędzone przez Niemców w stronę Modlina, przytrzymane przez kilka dni w twierdzy modlińskiej, zostały skierowane przez Łowicz do Walewic. Natomiast druga część wysiedlonych wówczas dzieci znalazła się aż pod Krakowem - w Staniątkach i Niepołomicach (Relacje sióstr: L. Peńsko, J. Kruszewskiej, St. Kaniewskiej, N. Kmieciak, J. Magiera).
Pozostałe dzieci w Płudach doczekały się uwolnienia. Zanim to jednak nastąpiło, od dowódcy z Jabłonny przyjechał do Płud lekarz niemiecki dla sprawdzenia, czy wszystkie dzieci opuściły ten obiekt. A kiedy dowiedział się, że nie wszystkie, żądał wyjaśnień. Wówczas s. Kaniewska przedstawiła mu sytuację małych dzieci, w wieku 2-4 lat, wycieńczonych głodem i przebywaniem w piwnicach. Tłumaczyła, że dzieci nie są w stanie wyruszyć w daleką i ciężką podróż pieszą, a Niemcy nie dali transportu. Wówczas lekarz niemiecki zażądał osobistego sprawdzenia sytuacji dzieci w piwnicach. Jedna z sióstr oprowadzała go ze świecą, s. Stanisława objaśniała po niemiecku. "Oglądał wszystkie piwnice, a gdy doszedł do piwnicy, gdzie przebywali dwuletni chłopcy z Anina, przeraził się - siedzieli na węglu, wyglądali jak nieboskie stworzenia", dla nich bowiem nie było już innego pomieszczenia w piwnicach; wśród nich było 20 chłopców żydowskich. Siostra prosiła niemieckiego lekarza o żywność dla dzieci, gdyż jedynym posiłkiem była polewka z żyta, które zebrano z pola przed powstaniem i mielono na prymitywnych żarnach, ale i to żyto już się kończyło, przełożona martwiła się, czym będzie żywić taką gromadę dzieci. Lekarz obiecał przysłać żywność, a nawet kakao, cukier, słodycze, czekoladę. Ale nie przysłał i siostry nie widziały już ani lekarza, ani zapowiedzianych słodyczy. 24 października pierwsze patrole polskich żołnierzy z dywizji Kościuszkowskiej przyniosły uwolnienie.

Ukrywanie dziewcząt i osób starszych
W domach zgromadzenia siostry ukrywały młodzież i osoby starsze pochodzenia żydowskiego, zarówno kobiety, jak i mężczyzn. I w tej akcji największe zasługi poniosła m. Matylda Getter w Warszawie, a we Lwowie m. Janina Wirball, wikaria generalna. Szereg Żydów znalazło bezpieczne schronienie stałe lub chwilowe w domu prowincjalnym w Warszawie przy ul. Hożej, innym siostry świadczyły pomoc materialną, pośredniczyły w znalezieniu pracy, mieszkania. Przez dom Ireny Chacińskiej przeszło z polecenia m. Getter około 13 Żydówek w charakterze pomocy domowej, kilkanaście ukrywała Klemensa Miaśkiewicz w Piastowie. Dla wielu osób, m.in. dla młodego małżeństwa, s. Stefania Miaśkiewicz wyszukała bezpieczne schronienie w Otwocku.
Dziewczętom o "dobrej twarzy" m. Getter z siostrami pomagała materialnie, pośredniczyła w znalezieniu pracy, świadczyła za nie, że są to wychowanki zgromadzenia. Z jaką troską i serdecznością czuwała nad Żydówkami, które u niej szukały pomocy, ukazują relacje dwóch rodzonych sióstr, pochodzących ze Lwowa.
Mary, która przyjechała do Warszawy z nadzieją, że znajdzie tu bezpieczniejsze schronienie, w sytuacji śmiertelnego zagrożenia pierwsza przyszła na Hożą w 1943 roku. Oto jej słowa: "Co mi powiesz, dziecko?, zapytała mnie Matusia Getter. Odpowiedziałam jej, że policja jest na moich śladach, że nie mogę wrócić już do swego mieszkania, że jestem Żydówką, i nie wiem, gdzie pójść z tym życiem, co się tak rozpaczliwie kołacze w moim sercu. Tego dnia już zostałam na ulicy Hożej". Siostry znalazły jej pracę: "klasztor ręczył, pisała Mary, że jestem jego wychowanką".
Lilę skierował do m. Getter "ks. Chrobak z katedry św. Jana". Spotkanie to opisała w następujących słowach: "Nie zapomnę do końca życia tego momentu. M. Getter była w tym małym ogródku na Hożej, zbliżyłam się do niej, powiedziałam, że nie mam, gdzie się podziać, że jestem Żydówką, a więc wyjęta spod prawa, na co m. Getter mi odpowiedziała i tu przytaczam jej słowa: 'Dziecko moje, ktokolwiek przychodzi na nasze podwórze i prosi o pomoc, w imię Chrystusa, nie wolno nam odmówić'. Z całego okresu wojny, z wszystkich moich strasznych przeżyć - pisze Lila - to jest jedyny z nielicznych momentów, który pozostał mi w pamięci, tak świeży, jakby stał się dopiero w tej chwili". Mary Eckerling pisze ponadto: "Wiem, widziałam na własne oczy i poświadczyć mogę, że wiele osób pochodzenia żydowskiego przeszło przez klasztor, a jeszcze więcej małych dzieci" (Relacje, VIII 108, 109).
Siostry ukrywały osoby starsze także w sierocińcach. W Płudach przebywało ok. 10 osób, pełniąc różne funkcje gospodarcze, po kilka pracowało stale w Pustelniku, Kostowcu, Międzylesiu "Ostoja Zdrowia Dziecka" (wśród 4 Żydówek jedna była lekarką), w Warszawie przy ul. Chełmskiej. Osoby o typowo semickim wyglądzie umieszczała m. Getter w nowo założonych domach w Brwinowie, Brzezinkach koło Henrykowa, Międzylesiu "Nazaret" oraz w "Robercinie" - Woli Gołkowskiej pod Piasecznem.
Jadwiga Skrzydłowska, ukrywająca się w tym ostatnim domu, wspomina o delikatności sióstr: "Domyślały się one pewnie, kim jestem, ale nie dały mi tego odczuć i traktowały mnie dobrze i życzliwie" (Polacy-Żydzi 1939-1945, oprac. S. Wroński i M. Zwolakowa, Warszawa 1971, s. 311).
W ukrywaniu Żydów wyróżnił się dom zakonny w Izabelinie pod Warszawą, gdzie 3 siostry, z niezwykle ofiarną przełożoną Bernardą Lemańską, w niewielkim budynku otoczonym lasem przechowały 15 osób pochodzenia żydowskiego (Ankieta z 1962, AZ III 50). Kilka przebywało w Warszawie przy ul. Targowej i Skaryszewskiej, gdzie wraz z siostrami pracowały w pracowni trykotarskiej. Dom przy ul. Zakroczymskiej 1, przylegający do getta, niósł pomoc Żydom podczas powstania w getcie w 1943 roku. Siostry robiły rannym Żydom opatrunki, dzieliły się żywnością i ukrywały przez pewien czas młodą Żydówkę (Relacja VII 56 s. A. Tymoszczuk). Poza tym siostry starały się o przepustki do sklepów położonych na terenie getta warszawskiego, a przy tej okazji wiozły chleb, tłuszcz i inne artykuły, które rozdawały głodnym na ulicy lub przekazywały osobom w komitecie rozdzielczym. Była to drobna pomoc wobec tej, którą codziennie w sposób tajny dostarczały do getta polskie organizacje podziemne, ok. 500 ton towaru (T. Bednarczyk, Refleksje w 25. rocznicę walk w getcie warszawskim, "WTK", 1968, nr 16).
Pomoc Żydom niosły także siostry w innych domach zgromadzenia w formie darów materialnych lub udzielając bezpiecznego schronienia. Tak np. w Ostrowcu Świętokrzyskim w domu przy ul. Słowackiego przyjęły na mieszkanie rodzinę żydowską, a w Węglówce ukrywały 2 rodziny w piwnicy, w Mszanie Dolnej przy ul. Kolejowej przez całą okupację mieszkało małżeństwo Wojciechowskich (Relacje, VII 20, 35, 152).
W dystrykcie Galizien dzieliły się z Żydami swoim pożywieniem. Siostra Stanisława Blandzińska, pracująca w fabryce konserw Röckera we Lwowie, posyłała codziennie trochę żywności dla Żydówki Lövenfirsch i dla jej dzieci. Siostry pracujące w gospodarstwie rolnym w Malechowie pod Lwowem ukrywały do końca wojny w piwnicy starą Żydówkę (Relacja VII 42, 84).
W lwowskim domu prowincjalnym przy ul. Słodowej 6 wikaria generalna m. Janina Wirball wraz siostrami oprócz opieki nad dziećmi żydowskimi niosła pomoc starszym i chorym Żydom. Siostra Melania Paszyn uratowała życie adwokatowi Stanisławowi Czajkowskiemu, który po stracie żony i dzieci zażył truciznę, w 1944 r. pomogła dr. Gelbsteinowi z Cumania w zmianie nazwiska i w znalezieniu mieszkania we Lwowie; przez pewien czas mieszkał w domu sióstr jako ich pracownik, gdy ktoś obcy przyszedł, doktor sprzątał, by upozorować swą obecność (po ucieczce z obozu w Białej Podlaskiej przyjął nazwisko Krzysztoporski). Pewien czas w domu przy ul. Słodowej 6 mieszkała matka Żyda Jolesa. Wielu Żydów umieszczały siostry u osób prywatnych w mieście (Relacje, VII 172, 181).
Siostra Martyna Neugebauer, współpracująca z Armią Krajową we Lwowie, dostarczała Żydom i ludziom z polskiego podziemia nowych dokumentów. W wyrabianiu metryk, o czym już wspomniano, współpracowały siostry z parafią św. Antoniego i dr Heleną Krukowską.
Stosunkowo dużo Żydów ukrywały siostry pracujące w szpitalach - na oddziałach zakaźnych lub w piwnicach szpitalnych, w skrytkach węglowych, wśród starych mebli: w Augustowie, Krasnymstawie, Mińsku Mazowieckim, Bóbrce, Nadwórnie, Turce, Wołkowysku. Pod opieką sióstr pracujących w szpitalach we Lwowie przez całą okupację ukrywał się Żyd Stanisław Wolski. Sporadyczną pomoc niosły siostry pojedynczym Żydom i całym rodzinom w byłych placówkach szkolnych w Dźwiniaczce i Ostrej, udzielając im schronienia w swych domach i środków materialnych do przetrwania. W Tłumaczu i Zazulach pomagały Żydom zgromadzonym w lagrach, a w Zazulach ukrywały ponadto Żydówkę z córką, w innych zaś miejscowościach wynosiły żywność do lasu. We Lwowie przez pewien czas prowadziły kuchnię dla 60 Żydów z Wiednia (przed 1941 r.).
W akcji niesienia pomocy Żydom siostry współpracowały z duchowieństwem parafialnym. W Pistyniu z ks. proboszczem Józefem Grzesiowskim ukrywały Żyda (ok. lat 40), w Puźnikach wraz z ks. Kazimierzem Słupskim ukrywały na plebanii profesora Kurnybuda z Buczacza i tamtejszą aptekarkę o zmienionym nazwisku Teresa Krzyżanowska (Relacje, VII 207, 192, 214). Na Wileńszczyźnie w Mickunach s. Eufemia Gryncewicz w porozumieniu z proboszczem Daniłowiczem ukrywała Żydówkę z synem z Wilna, w Rakowie s. Katarzyna Krala współpracowała z proboszczem Aleksandrem Hanusiewiczem. W Wilnie przy ul. Stefańskiej przełożona Agnieszka Lisówna udzielała pomocy Żydom wywożonym na stracenie do Ponar, zabierając nocą dużą gromadę dzieci i osób starszych na dziedziniec zakładu, gdzie siostry przygotowywały dla nich gorący posiłek. Wprawdzie Niemcy wywieźli ich wkrótce, ale dwie młode Żydówki dzięki pomocy sióstr ocalały (ARM F-g-1 C. Bohdanowicz, Rodzina Maryi, s. 103-104). Nasz Dziennik, 2008-03-16
c.d.n

Ratowały, choć za to groziła śmierć (cz. 4)

Siostra Teresa Antonietta Frącek RM
Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat.

Dla ratowania życia prześladowanych Żydów siostry używały wszelkich sposobów, aby zapewnić im bezpieczeństwo. W wypadkach szczególnie ciężkich przebierały ich w habit zakonny.

W habit zakonny przebierano w Płudach Stanisławę Juszczak, gdy na teren zakładu przyjeżdżali Niemcy, m.in. osobnik zwany "rudym krzykaczem". W habicie zakonnym przewiozła s. Janina Kruszewska z Warszawy na Białołękę Dworską ks. Tadeusza Pudra (1908-1945), pochodzenia żydowskiego, który - aresztowany przez Niemców w zakładzie sióstr w Białołęce, przebywał w więzieniu, a następnie wykradziony przez ludzi podziemia ze szpitala więziennego św. Zofii (7 XI 1942) zatrzymał się u matki w Warszawie. Gdy jego pobyt okazał się niebezpieczny, zabrały go siostry na Białołękę, gdzie do końca wojny ukrywano go w pokoiku za westiarnią w całkowitej dyskrecji. W momentach szczególnie niebezpiecznych kilkakrotnie przebierano go w habit zakonny, po raz ostatni 18 września 1944 r. podczas ewakuacji zakładu do Płud, kiedy na terenie płudowskim znajdowali się Niemcy. W piwnicach tegoż zakładu ukrywano księdza do przejścia frontu (Relacje, VII 41, III 53 s. Fr. Liebthal).
W czasie Powstania Warszawskiego wśród ewakuowanych dzieci z Anina przybyła na Białołękę 16-letnia Żydówka Janina Sosnowska, która wcześniej ukrywała się wśród pielęgniarek w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej, dzięki dokumentom wyrobionym przez ks. Zygmunta Kaczyńskiego. Podczas ponownego przesiedlenia z Białołęki do Płud ubrano ją dla bezpieczeństwa w habit zakonny (Relacja, VII 101 s. K. Dobrońskiej).
W Puźnikach (dystrykt Galizien) przebierały siostry w habit aptekarkę z Buczacza ukrywaną na plebanii. Podczas jednej z rewizji, kiedy Niemcy sprawdzali dokumenty sióstr, Żydówka stała na końcu jako siódma zakonnica. Na szczęście Niemcy sprawdzili dowody 6 sióstr, a przy niej zrezygnowali z dalszej kontroli. Dzięki temu została uratowana (Relacje, VII 192, 214 s. M. Placuszek i s. Fr. Stańkowskiej).
Klauzura zakonna, skrupulatnie przestrzegana przez siostry, w krytycznych sytuacjach dawała bezpieczne schronienie Żydom we Lwowie, Brzezinkach, Międzylesiu i Warszawie. Jeden z charakterystycznych wypadków spotykamy w Puźnikach. Wspomniany już profesor z Buczacza, ukrywający się na plebanii u ks. Kazimierza Słupskiego, na początku 1944 r. ocalał tylko dzięki umieszczeniu go w klauzurze sióstr. Kiedy Niemcy niespodziewanie zajęli plebanię, Żyd ukrył się w łazience, przesiedział tam zamknięty do późnego wieczora, a w tym czasie przygotowano mu w pokoju sióstr, które mieszkały na plebanii, odpowiednią skrytkę, odsuwając od ściany szafy biblioteczne sięgające do sufitu. W tej skrytce za szafami pozostał profesor do wycofania się Niemców (Relacja, VII 214).
Niosły też siostry pomoc pielęgniarską Żydom działającym w konspiracji, którzy z powodu odniesionych ran podczas potyczek oddziałów partyzanckich potrzebowali pomocy sanitarnej. Siostra Stefania Miaśkiewicz pielęgnowała rannego Gustawa Alef-Bolkowiaka, ps. "Bolek", gdy został ranny w potyczce pod Osą w pow. opoczyńskim i ukrywał się w okolicach podwarszawskich. A kiedy groziło mu śmiertelne niebezpieczeństwo ze strony Niemców, przeprowadziła go na inne miejsce ukrycia, przebierając go nie w habit zakonny - jak sam zainteresowany świadczył - ale w sutannę pożyczoną od ks. Jana Gałęzy (Relacja, VII 162; Gustaw Alef-Bolkowiak, ps. "Bolek", Podnoszę głos protestu "Ekspres Wieczorny", 23 (1968), nr 74, Warszawa).

Sprawy religijne
Z ukrywaniem Żydów łączy się bardzo delikatna sprawa religii. W zasadzie do zakładów sióstr przychodziły dzieci już ochrzczone z metrykami. Przykład taki podaje Małgorzata Mirska, która po wyprowadzeniu z getta w Warszawie została ochrzczona w parafii św. Teresy na Tamce i z tamtego urzędu parafialnego otrzymała metrykę (1940). U sióstr były chrzczone tylko małe dzieci za zgodą rodziców, względnie bardzo małe, które nie miały rodziców ani opiekunów, a otrzymywały metryki. Metryka była podstawowym dokumentem dziecka, często jedynym.
Dzieci starsze, 8-10-letnie, znały już swoją sytuację i te chrzczono tylko wyjątkowo, w porozumieniu z rodzicami, względnie na prośbę samych wychowanek. Wiele dziewcząt z Płud i zakładów warszawskich przeszło na katolicyzm. Chrzty tych dziewcząt zachowywano w ścisłej tajemnicy, zarówno wobec dzieci polskich, jak i żydowskich, a nawet personelu zakonnego i świeckiego. Szczegóły znały tylko siostry bezpośrednio odpowiadające za te dzieci.
Dzieci żydowskie, by nie odróżniać się od polskich, chodziły na religię, uczestniczyły we wspólnych modlitwach i nabożeństwach. Niektóre z nich, nawet nieochrzczone, znały dobrze katechizm, ochrzczone przygotowywały się do I spowiedzi i Komunii Świętej i często przystępowały do sakramentów, a w Pustelniku nawet do bierzmowania (Relacja, VII 42 s. F. Kuchty). Jak wspomina Małgorzata Mirska, nie była to tylko forma zewnętrzna, ale podbudowana głębokim przeżyciem wewnętrznym.
Janina Ronis wspomina: "W 1942 roku zostałam ochrzczona w klasztorze Marianek we Lwowie, jako Janina Glińska". Jedynym jej dokumentem z lat wojny jest metryka: "to jedno, co mi pozostało". "Ten akt spowodował, że jestem całe życie na przełęczy między pochodzeniem żydowskim a uczuciem chrześcijańskim". W Izraelu utrzymuje kontakt z klasztorem milczących sióstr w Beit Jamal, w którym są siostry z całego świata; każdego roku spędza tam kilka dni i to daje jej spokój (List, 6 I 2003).
Obok dzieci, które odznaczały się nawet pobożnością: w Aninie, Lwowie, Podhajcach, spotykamy także wypadki innych postaw. W Pustelniku niektóre dzieci w kaplicy nawet oczu nie podniosły na ołtarz (Relacja, VII 42). Zadziwia natomiast postawa innej dziewczyny, ukrywanej w zakładzie przy ul. Chełmskiej w Warszawie (po wojnie porwali ją Żydzi), która zachowała wiarę i po 20 latach napisała z Francji do przełożonej Olgi Schwarc: "Tarli mi czoło, chcąc ze mnie zmazać znamię chrztu, ale mi Boga z duszy nie wydrą" (Relacja, VII 53).
Wiele starszych dziewcząt, 14-16-letnich, ukrywanych w Płudach i w internacie warszawskim przy ul. Hożej, przeszło na katolicyzm. Barwny opis przeżyć religijnych, związanych z nauką katechizmu, przygotowaniem do chrztu, I spowiedzi i Komunii Świętej oraz stosunku do niej zakonnic zamieściła Janina Dawidowicz w swoich powojennych wspomnieniach "A touch of earth" (Londyn 1966, s. 33-45; Listy J. Dawidowicz do s. Tekli Anny Budnowskiej i s. Zofii Olszewskiej, 1974-1984; por. List z 11 stycznia 1975, ARM AZ II 313).
Dla setek dzieci metryka chrztu (bez względu na to, czy były rzeczywiście ochrzczone), znajomość prawd wiary, modlitwy "Ojcze nasz" czy "Zdrowaś", uczestniczenie w nabożeństwach stanowiły szansę przetrwania. Tu nie chodziło Zgromadzeniu o przysporzenie Kościołowi katolickiemu wyznawców, ale o ratowanie ludzi. A o tym, że tak rzeczywiście było, świadczą fakty. Maria Baczkowska z Bóbrki (córka dr. Blayna), aresztowana jako Żydówka podczas łapanki w Warszawie, dostała się do więzienia. Kiedy Niemcy zobaczyli, że się modli, przesuwając paciorki różańca, przeprosili ją za pomyłkę i odprowadzili do internatu na Hożą. Innym razem aresztowana wychowanka sióstr we Lwowie Helena Astman (ochrzczona przed wojną) została zwolniona, gdy Niemcy sprawdzili jej dane metrykalne w parafii św. Antoniego. Wcześniej jednak m. Janina Wirball wraz z proboszczem zamazała atramentem w księdze kilka rubryk, gdzie między innymi był zapis o przejściu Heleny z religii mojżeszowej na katolicyzm (Relacja, VII 172 s. M. Neugebauer).
W relacjach znajdujemy informacje, że także starsi Żydzi przyjmowali chrzest. Na plebanii w Puźnikach ks. Kazimierz Słupski ochrzcił aptekarkę z Buczacza, a w Pistyniu proboszcz Józef Grzesiowski - 40-letniego Żyda. W obydwu wypadkach matkami chrzestnymi były siostry zakonne, w pierwszym s. Stefania Micek, w drugim - s. Agnieszka Siwiec. Wiadomo, że kilku starszych Żydów (50-60-letnich) ochrzcił w domu sióstr przy ul. Żelaznej (w zakrystii) ks. Aleksander Plater, proboszcz parafii Matki Bożej na Lesznie, włączonej do getta (Relacja, VII 188 s. K. Pietrzykowskiej).
Kilka wyjątków z korespondencji pozwoli wczuć się w psychikę dzieci żydowskich i w atmosferę tamtych lat, pełnych lęku i nieustannego zagrożenia, a zarazem przeżyć religijnych w środowisku katolickim, które niosły pokój, dobro, miłość.
"Uwierzyłam... bez tej wiary nie mogłabym... przeżyć". Czym było włączenie do społeczności religijnej, ukazuje Janina Dawidowicz, ukrywana w Płudach pod nazwiskiem Danuta Markowska, a następnie w zakładzie "Łomna" w Warszawie przy ul. Wolność 14, mieszkająca obecnie w Londynie. Sakramentu chrztu udzielił jej "ksiądz staruszek" mieszkający w Warszawie, do którego - po odpowiednim przygotowaniu - udała się Janina wraz ze swą wychowawczynią s. Zofią Olszewską. Swoje przeżycia po przyjęciu chrztu świętego opisała w słowach: "Przez całą drogę powrotną gadałam jak nakręcona, rozglądałam się po ulicy. Było słonecznie, pogoda była wiosenna, a ja nie odczuwałam absolutnie żadnego strachu, że ktoś może mnie pozna i zaaresztuje. Gdyby to się stało, gdyby mnie teraz złapali i zabili, myślałam sobie, poszłabym do nieba jak rakieta, bo będąc właśnie ochrzczona i po spowiedzi, jestem bez grzechu, więc nie mam się czego obawiać" (1974).
Po latach wychowawczyni s. Zofia Olszewska miała wątpliwości, czy dobrze zrobiła, pozwalając Janinie na przyjęcie chrztu, na co zainteresowana odpisała: "Moim największym pragnieniem wtedy, w Warszawie, było właśnie przyjęcie mnie do waszego grona. Było to konieczne, aby ocalić mi nie tylko życie, ale także umysł. Straciwszy wszystko i wszystkich, w tak młodym wieku potrzebowałam bardzo tej należności i cierpiałabym ogromnie, gdybym nie została wtedy przyjęta z jakiegokolwiek powodu. Miałam na to zresztą pozwolenie rodziców".
A oto jej dalsze zwierzenia: "Poza tym, po wyjściu z piekła [z getta], gdzie straciłam wiarę w ludzi i istnienie jakiegokolwiek dobra na ziemi, weszłam w otoczenie, gdzie uczono mnie o istnieniu miłości i to miłości Boga do ludzi. Było to dla mnie absolutnym objawieniem. Uwierzyłam, bo bez tej wiary nie mogłabym była w ogóle przeżyć tych następnych lat. I mimo moich późniejszych wątpień i załamań coś przecież zostało mi z tych lat wiary, choćby to, że do dziś rozumiem i mam wstęp do tego innego świata, który inaczej pozostałby kompletnie zamkniętym dla mnie. Kilkoro spośród moich najbliższych przyjaciółek to katoliczki (wychowane w szkołach klasztornych), Irlandki czy Angielki, z którymi mam dużo wspólnego właśnie dlatego, że sama byłam kiedyś w tym otoczeniu" (List z 1975 r.).
W liście do swej byłej przełożonej, m. Tekli Budnowskiej, wspominając także s. Zofię, Janina pisała: "Nigdy nie zapomnę, ile wam obu zawdzięczam i nie potrafię odwdzięczyć się za opiekę i ciepło, które mi wtedy Czcigodna Matka okazała" (1976).
W 1979 r. Janina odwiedziła Polskę, siostry i miejsca swego ukrycia w okresie okupacji hitlerowskiej: Płudy, Warszawę, Kostowiec, o czym wspominała: "Ogromnie wzruszyło mnie to spotkanie po tylu latach... dużo rzeczy odżyło w pamięci, dużo uczuć i wrażeń i słów, o których od dawna już nie myślałam. Raz jeszcze przekonałam się, że wszystko, co złe, przemija, ale prawdziwe dobro nigdy nie ginie. Jestem za to ogromnie wdzięczna". O latach spędzonych w Zakładzie "Łomna" w Warszawie (ul. Wolność 14) często wspominała: "Moje lata w 'Zakładzie' były ogromnie cenne i zawsze będę Bogu wdzięczna za to, że mnie tam zaprowadził i że właśnie w ten sposób przeżyłam te lata wojenne". Innym razem wyznała: "My, dawne wychowanki, zawdzięczamy Matce więcej, niż mogłybyśmy to wyrazić. Nigdy nie zapomnę tego, co Matka dla mnie uczyniła. Nie zapomnę ogromnej dobroci, zrozumienia i poświęcenia w tak ciężkich warunkach" (Listy, 1979, 1983, 1984).
Janina Dawidowicz jest autorką wspomnień z lat okupacji, które opublikowała w trzech tomach: tom 1. dotyczy pobytu w getcie, w tomie 2. opisuje swój pobyt w klasztorze w Płudach, w Zakładzie "Łomna" w Warszawie i w Kostowcu, tom 3. obejmuje lata powojenne. Na podstawie tych wspomnień nakręciła w 1979 r. z telewizją zachodnioniemiecką film, nie zawsze obiektywny w ocenie sytuacji i faktów.
Dawidowicz-Markowska była jednym z 40 Żydów ukrywanych przez siostry Rodziny Maryi w Płudach, a następnie wśród 26 Żydówek w Zakładzie "Łomna" w Warszawie.
Posiadamy także relacje świadczące o wielkim szacunku m. Getter do przekonań i religii Żydów. Ani ona, ani siostry nie działały w tym kierunku, by skłonić Żydów do zerwania ze swą religią. Eckerling w swojej relacji napisała: "Któregoś dnia Matusia Getter ofiarowała mi maleńki medalion, mówiąc: 'Ja wiem, że ty w to nie wierzysz, to nic nie szkodzi, bo ja w to wierzę, trzymaj go przy sobie'. Mam go jeszcze do dzisiaj...". Od s. Janiny, która z polecenia m. Getter opiekowała się nią, dostała książeczkę do nabożeństwa ze słowami: "Naucz się tych modlitw na pamięć, to ci się może przydać". "Wiedziałam, wspomina Mary, że dyrektywy pochodzą od Matusi Getter, wiedziałam więc, że w tym klasztorze nie szukano więcej owieczek do trzody chrześcijan, ale znajomość religii katolickiej mogła czasem pomóc przy ukrywaniu się pod fałszywymi papierami. W tym czasie każde słowo, każde pytanie bez odpowiedzi, każde zająknięcie się mogło spowodować więzienie, torturę albo śmierć" (Relacja z 1983, VIII 108).
Z tego, co wiemy, poza nielicznymi wypadkami, Żydzi wrócili do swej pierwotnej religii, ale z lat pobytu w otoczeniu sióstr Rodziny Maryi pozostał im szacunek dla chrześcijan, dla katolików, dla zakonów.

Trzykrotnie uratowały mi życie
W Domu Sierot w Brwinowie przy ul. Szkolnej wśród 15 dzieci żydowskich siostry ukrywały Rysia Nowińskiego (ur. 1941) i malutką Alinę Herla, rodem z Ostrowca Świętokrzyskiego, która po aresztowaniu ojca i śmierci matki w nieznanych okolicznościach dostała się pod ich opiekę. Ona to w swej relacji oświadczyła: "Siostry trzykrotnie ocaliły mi życie". Raz, gdy przyjęły ją do swego zakładu, drugi raz, gdy ukryły w koszu podczas niespodziewanej rewizji gestapo, po raz trzeci - gdy w czasie Powstania Warszawskiego siostra na rękach zaniosła Alinę do odległego punktu sanitarnego, ponieważ z powodu zakażenia ręki groziła jej niechybna śmierć.
Po wojnie Alinka nie chciała iść do ojca, który po obozie w Oświęcimiu schorowany i opuchnięty pragnął ją zabrać. Nie pamiętała ojca i dopiero po długim przekonywaniu opuściła dom sióstr. Moment, kiedy zabierała ją ciotka, wspomina tak: "Powiedziałam, że najpierw musimy pójść do kaplicy, podziękować Panu Jezusowi, że mogłam tu przebywać; lubiłam kaplicę, półmrok, ciszę, bo tu czułam się bezpiecznie. Pomodliłam się i razem z ciocią opuściłam dom i siostry, które mnie przygarnęły" (Relacja z 1984, Jerozolima, VIII 102).

"Bóg jest jeden. A Bóg jest miłością"
Po zakończeniu wojny ani matka Matylda Getter, ani siostry nie pisały na temat ukrywania Żydów. Oni sami - zarówno starsi, jak i dzieci - opuścili klasztory i zakłady zakonne. Były wypadki, że niektóre dzieci nie chciały wrócić do swoich dalszych rodzin. Siostry jednak uważały, że powinny to uczynić. Zofia Szymańska zanotowała słowa m. Getter skierowane do wychowanki, która chciała pozostać w katolickim zakładzie: "Twoje miejsce jest w tej chwili nie przy mnie, lecz przy osamotnionym, osieroconym staruszku (dziadku). Jeżeli tego nie rozumiesz, nie masz Boga w sercu". Ciekawa jest jej argumentacja: "Nie ma katolickiego lub żydowskiego Boga, Bóg jest jeden. A Bóg jest miłością". Z relacji Szymańskiej wiadomo, że: "Człowiek ten stracił całą rodzinę, wnuczkę odnalazł przez Czerwony Krzyż. Helenka, przechowana przez m. Getter, wyjechała do Jerozolimy" (Relacja, II 60).

Milczenie powojenne i wspomnienia
W 1947 r. władze kościelne zbierały informacje na temat strat wojennych. Na ankietę w sprawie ratowania Żydów nie odpowiedziała m. Getter ani też inne siostry ratujące Żydów. Uznały ten straszny okres w ich życiu za zamknięty, nie chciały wracać do tych spraw ani rejestrować swej pomocy udzielonej dla ratowania zagrożonego życia ludzkiego. Zachowały się jedynie krótkie relacje z czterech domów Rodziny Maryi: z Płud, Izabelina, Woli Gołkowskiej i Podhajec (ARM AZ III 53).
Siostry w zasadzie milczały. To, co zrobiły dla Żydów, a także dla innych osób zagrożonych śmiercią, uważały za swój najbardziej ludzki odruch przyjścia z pomocą prześladowanym, za święty obowiązek, wypływający z zasad chrześcijańskiego miłosierdzia, za kartę zamkniętą.
Milczeli też Żydzi, nie chcąc wracać myślą ani wspomnieniami do dni grozy, strachu i śmierci. Wielu z nich opuściło Polskę. Większość pozostała w kraju i nie zdradzała swego pochodzenia. Siostry, szanując ich przekonania, zachowują dyskrecję, nie podają nazwisk. Tylko nieliczni utrzymywali kontakty z siostrami. Kontakty te najczęściej zostały zamknięte wraz ze śmiercią sióstr, a ich korespondencja w większości nie przetrwała do naszych czasów.
Przy opracowaniu dziejów zgromadzenia w latach II wojny światowej kwestia ratowania Żydów zarysowała się bardzo wyraźnie. W tym celu udało się zebrać w latach 1973-1978 kilkaset relacji i wspomnień, przeważnie ze strony polskiej. W następnych latach kwerenda została rozciągnięta na uratowanych Żydów, nawiązano kontakty z niektórymi wychowankami przebywającymi za granicą w Jerozolimie, Ramat Gam, Tel-Awiwie, w Antwerpii, Paryżu, Mediolanie, Londynie, w różnych miastach Australii i Stanów Zjednoczonych, a także w Polsce, co wzbogaciło zebrany wcześniej materiał o nowe ciekawe relacje.
Niektóre wychowanki po latach nawiązały kontakt z siostrami wychowawczyniami. Jedna z nich skończyła studia we Wrocławiu, wyjechała do Izraela, a po 13 latach do Stanów Zjednoczonych. Ojciec jej przeżył wojnę i odnalazł ją. Natomiast jej "matka i reszta rodziny została zamordowana w czasie wojny". Do przełożonej zakładu "Łomna", m. Tekli Budnowskiej, pisała w grudniu 1983 r.: "Przez tyle lat, które minęły niepostrzeżenie, wracam myślami do tych strasznych czasów wojny. Jestem wdzięczna Bogu, że nawet w okresie tak tragicznym spotkałam Siostry, które nie tylko uratowały mi życie, ale dały mi dom, uczucie i bazę moralną. Wydaje mi się, że wyszłam z tego okresu bez większych psychicznych skaz. Jeszcze dzisiaj w okresie wielu krzyżów życiowych czerpię z zasad moralnych, które wszczepiła we mnie Siostra Zofia. Mogę z ręką na sercu powiedzieć, że Łomna była moim domem".
Warto zacytować kolejny list tej samej wojennej wychowanki, z grudnia 1985 r.: "Droga i kochana Matko. Minęło wiele lat od czasu, gdy otworzyła Matka swoje gorące serce, aby przygarnąć do niego skazane na śmierć dzieci. Często zastanawiam się, czym zasłużyłam u Boga na ten dar życia. Mam jeszcze żywo przed oczami jasny dom w Łomnie, kaplicę z obrazem Świętej Rodziny nad ołtarzem, naszą salę jadalną z podłogą froterowaną na 'wysoki połysk' i okres Bożego Narodzenia - choinkę i kolędy, i Siostrę Zofię, Siostrę Blankę i Kochane dobre oczy Siostry Przełożonej.
Dzisiaj, mając już za sobą większą część życia, ze wzruszeniem myślę o Siostrach i zdaję sobie sprawę, jak bardzo ten okres mego życia zaważył na mnie. Wspominam 'Łomnę' z rozrzewnieniem i miłością. Siostry wpoiły we mnie podstawy moralne i siłę we wszystkich przeciwnościach życiowych".
W 1983 r. Maryla Wołoszyńska była proszona, by szerzej opisała swe wojenne wspomnienia, lecz odpowiedziała, że nie jest w stanie wracać do szczegółów tamtych tragicznych lat. W kolejnych jednak listach często wspominała chwile spędzone pod opieką sióstr w latach wojny, zwłaszcza przy życzeniach na Boże Narodzenie i na Nowy Rok, "które zawsze wnoszą radosny nastrój".
W jej liście z grudnia 1986 r. znajdujemy słowa: "Dawno temu w Łomnie ze zniecierpliwieniem czekaliśmy na pierwszą gwiazdkę - pierwszą kolędę i naturalnie wigilijną kolację, która smakowała jak żadna inna później w życiu. Po Pasterce - starsze dziewczynki - te odważniejsze wykradały się, aby znaleźć kwiat paproci. Ja swój znalazłam, gdyż patrząc wstecz - życie było dla mnie bardzo łaskawe - widocznie Pan Bóg patrzy na mnie przychylnym okiem". Swojej dawnej opiekunce życzyła: "oby Anioł nad Matką czuwał tak jak Matka czuwała nad nami w tym ciemnym okresie historii".
Rok później Maryla dodała: "Jest mi zawsze Matka najdroższą osobą" (1987). Zawsze tęskniła za Polską. W grudniu 1988 r. napisała: "Bardzo chciałabym w lecie wyskoczyć do Polski i zobaczyć Matkę i stare progi, które wydaje mi się, że opuściłam dopiero wczoraj". Jesienią 1990 r. spędziła dwa dni w Warszawie i spotkała się z matką Teklą Budnowską.
W 1986 r. odwiedziła Marylę w Stanach Zjednoczonych inna wychowanka Zakładu "Łomna", mieszkająca w Londynie Polka - Barbara. O tej wizycie Maryla pisała do m. Tekli: "Z rozrzewnieniem wspominamy drogich nam ludzi i te czasy, w których spotkałam się z dobrocią i szlachetnością Sióstr. Mówiłyśmy o Siostrze Zofii, która wpajała w nas samo dobro, wspominałyśmy Siostrę Blankę, kochaną i szlachetną, która zostawiła na nas niezatarte piętno. Tyle uczuć napływa do serca, których niestety nie umiem przelać na papier".
O swym pobycie w Łomnie Maryla pisała do innej wychowanki tegoż zakładu, Józefy "Wiśni", zamieszkałej wówczas w Warszawie: "Gdy Siostra Blanka przywiozła mnie do Łomny w 1942 roku, miałam 10 lat i paczkę przeżyć, których do dzisiaj nie mogę spokojnie wspominać. Łomna była dla mnie bezpieczną wyspą na głębokim morzu nieszczęść. Dzięki gronu szlachetnych osób, które wyciągnęły pomocną dłoń do mnie i wielu innych, przeżyłam wojnę. Czuję głęboką miłość i wdzięczność dla Matki Tekli, Siostry Zofii i Siostry Blanki za ich opiekę, dobroć i zrozumienie i dla moich współtowarzyszek w Łomnie, gdyż były wtedy moją rodziną" (List z 1993, VIII 106).
Jak wielką troską otaczały siostry swe wychowanki i jak znaczący wywierały na nie wpływ duchowy, świadczą losy 7-letniej Reginy Kateganer, córki kupca z Kańczugi, powiat Jarosław, która w czasie wojny mieszkała w Brzeżanach, woj. tarnopolskie (obecnie Ukraina). W 1942 r., gdy Niemcy zamordowali jej matkę, a ojciec ukrywał się, dziewczynkę wzięła na wychowanie 19-letnia Czesława Kisielewicz (obecnie zamieszkała we Wrocławiu). Na życzenie ojca dziewczynka została ochrzczona w Brzeżanach i otrzymała metrykę na nazwisko Maria Szkolnicka.
Ukrywanie małej Żydówki w ówczesnych warunkach w rodzinie okazało się trudne i niebezpieczne. Toteż Czesława Kisielewicz, w porozumieniu z Polskim Komitetem Opiekuńczym, oddała Marysię do sierocińca w Podhajcach, powiat Brzeżany, w którym pracowały siostry Rodziny Maryi, pod opiekę tamtejszej przełożonej siostry Heleny Chmielewskiej. Ojciec dziewczynki nie przeżył okupacji niemieckiej, zginął rozstrzelany.
Natomiast Marysia przetrwała wojnę, dzieląc trudne losy dzieci, sióstr i całego zakładu dla sierot, który w końcowym etapie wojny przeszedł długą tułaczkę z Podhajec do Lwowa, gdzie tymczasowo zatrzymał się w domu generalnym sióstr Rodziny Maryi przy ul. Kurkowej 45, następnie został ewakuowany do Staniątek pod Krakowem, potem do Nysy, gdzie dotrwał do uwolnienia, aż wreszcie zakład osiadł w Kopernikach na Śląsku. Po wojnie Marysia ukończyła szkołę podstawową, gimnazjum i studia medyczne we Wrocławiu, pozostając przy swym wojennym nazwisku i utrzymując stały kontakt z s. Heleną Chmielewską. Jako lekarz pracowała w Trzebnicy. Później wyjechała do wujka do Ameryki Północnej. W Stanach Zjednoczonych doznała niesamowitych przykrości od Żydów z powodu chrztu i ukrywania się w klasztorze.
Po wojnie s. Chmielewska napisała krótką relację o Marysi; przekazała też do archiwum 10 jej zdjęć, a 27 września 1993 r. Czesława Kisielewicz-Strąg na prośbę Marii Szkolnickiej przybyła do Warszawy i podała bliższe informacje o jej wcześniejszych dziejach, które zostały utrwalone na taśmie magnetofonowej (Relacja, VIII 79).
"Nie przeżyłabym... bez waszej... pomocy" - wspomina Halinka Herla, uratowana przez siostry w Brwinowie, ul. Szkolna, obecnie Lea Balint, mieszkająca w Jerozolimie. W jednym ze swych listów zamieściła słowa wdzięczności za uratowane życie.
"W moich rozjazdach po świecie pamiętam o was zawsze. Nie przeżyłabym przecież bez waszej serdecznej i bezinteresownej pomocy, bez waszego drogiego Klasztoru, nigdy bym nie ujrzała szerokiego świata. Dlatego z wielką wdzięcznością przesyłam te pocztówki, upamiętniające świątynie chrześcijańskie w miejscach, które zwiedziłam. Wesołych Świąt i Światowego pokoju życzę. Lea Balint" (List z 2002, Jerozolima).
"Uratowały mi życie" - mówi "wystraszone, czarne żydowskie dziecko". Wyjątkowo trudne losy okupacyjne były udziałem dziewczynki (ur. w 1930), o wybitnie semickich rysach, Małgorzaty Frydman-Mirskiej, obecnie Acher, zamieszkałej w Paryżu. Z matką i siostrą Ireną przebywała Małgorzata do sierpnia 1942 r. w getcie w Warszawie. Wyprowadzona w sierpniu 1942 r. z getta, ukrywana przez różne osoby, przeżyła okupację wraz ze swą siostrą Ireną w Domu Dziecka sióstr Rodziny Maryi w Płudach. Ich matka Łucja Frydman pracowała w Warszawie, korzystając z pomocy m. Getter i s. Anieli Stawowiak. Ojciec, adwokat, Roman Frydman-Mirski, oficer wojsk polskich, przebywał w czasie wojny na Węgrzech. Małgorzata z siostrą wyjechały po wojnie do Anglii, później do Francji, natomiast ich rodzice pozostali w Polsce.
W 1960 r. na wiadomość o śmierci Anieli Stawowiak Małgorzata napisała: "Nie mogę uwierzyć, że już nie zobaczę Matki Anieli na tym świecie. Jej, która była przez lata wojny dla mnie ostoją. Nigdy nie zapomnę, jak w momencie rewizji niemieckiej, gdy tak bardzo się bałam, Matka Aniela położyła mi rękę na głowę i powiedziała: 'w domu, gdzie jest kaplica, nic ci się stać nie może'. Siła w jej głosie i piękne spojrzenie dodały mi otuchy" (List z 1960, AZ II 60, VIII 99).
W 1983 r. Małgorzata, będąc w Warszawie z okazji 40. rocznicy powstania w getcie, nawiedziła dom generalny Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi przy ul. Żelaznej 97. Jej wspomnienia z minionych lat wojny zostały wówczas utrwalone na taśmie magnetofonowej. Do Księgi Pamiątkowej wpisała znamienne słowa: "Z wielkim wzruszeniem i miłością wspominam postacie m. Getter oraz siostry przełożonej Anieli Stawowiak, które mi uratowały życie, gdy mnie przyjęły do swego domu w Płudach w początkach września 1942 r., gdzie jako wystraszone, czarne żydowskie dziecko znalazłam ratunek i azyl. Małgorzata Frydman-Mirska - Acher, Warszawa 20.04.83".
Małgorzata Maria Acher wydała swoje wspomnienia w języku polskim pt. "Niewłaściwa twarz. Wspomnienia ocalałej z warszawskiego getta", Częstochowa 2001, ze słowem wstępnym ks. Zygmunta Zielińskiego. Na wstępie książeczki pani Margaret zamieściła słowa: "Wspomnienia dedykuję Matkom Przełożonym Sióstr Rodziny Maryi: Siostrze Marii Matyldzie Getter z klasztoru w Warszawie i Siostrze Marii Anieli Stawowiak z klasztoru w Płudach, którym zawdzięczam swoje życie". cz.4Nasz Dziennik, 2008-03-19
c.d.n

Ratowały, choć za to groziła śmierć (cz. 5)

Siostra Teresa Antonietta Frącek RM
Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat.

Od zakończenia II wojny światowej minęło ponad 60 lat. W tym czasie odbudowano zniszczenia materialne, choć i tu pozostały nieodwracalne straty w zakresie dóbr kultury i sztuki. Ale szkody, jakie wywołały te potworne lata w psychice i świadomości ludzkiej, pozostały do chwili obecnej, są one głębsze i trwalsze niż straty materialne, bo sięgają do głębi samego jestestwa. Do dziś wiele osób przeżywa tragedie, rozdarcia, brak tożsamości.

W miarę upływu lat coraz częściej zdarzają się przypadki, że dawne dzieci żydowskie, ukrywane w klasztorach, poszukują miejsc i zakonów, w których znalazły schronienie i przetrwały. Starsze zapamiętały miejsca i okoliczności swojego pobytu w środowisku zakonnym pod opieką sióstr. Natomiast małe dzieci, kilkuletnie, najczęściej nie znają swych nazwisk wojennych, nazwy zgromadzenia czy klasztoru i miejscowości, gdzie przebywały. A jednak szukają swoich korzeni, swojej tożsamości, śladu swego pochodzenia, dzieciństwa, miejsca pobytu, jakiegoś dokumentu czy kogoś z rodziny.

Powrót do korzeni
Polka Sz., katoliczka, poszukuje swoich korzeni i więzi rodzinnych, które sięgają do Kołomyi, gdzie wzięta na wychowanie przez przybranych rodziców uczęszczała do ochronki prowadzonej przez siostry zakonne Rodziny Maryi. Po wielu latach dowiedziała się przypadkowo, że prawdopodobnie jest dzieckiem żydowskim. Przez delikatność nie rozmawiała o tym z rodzicami, nie chciała im robić przykrości. Dziś przybrani rodzice nie żyją, a ona usilnie stara się znaleźć jakiś ślad swojego pochodzenia. W tych poszukiwaniach nawiązała kontakt z siostrami Rodziny Maryi, ale w naszych materiałach brak dokumentów na ten temat.
Były wychowanek domu dla sierot w Szamotułach, dokąd został skierowany w 1937 r. przez Opiekę Społeczną z Warszawy, wraz z tamtejszymi siostrami i dziećmi (159 dzieci) został wysiedlony przez Niemców w grudniu 1940 r. do Warszawy. Chłopiec, skierowany do domu sierot na Chłodnej, podczas jednej z łapanek ulicznych został zgarnięty przez Niemców i zapędzony do getta. Udało mu się uciec i przetrwać z pomocą gospodarzy w różnych wsiach podwarszawskich, a ponieważ uciekł z getta, uważano go za Żyda i on sam w to uwierzył. Po wojnie dostał się do Izraela. Po 50 latach doznał jakiegoś olśnienia, że przecież nie jest Żydem, nie jest obrzezany. Zatęsknił za Polską, stara się o obywatelstwo polskie i powrót do Polski. Do tego są potrzebne dokumenty, przynajmniej metryka urodzenia, która się nie zachowała. Szuka więc swoich polskich korzeni. W spisie dzieci z Szamotuł figuruje jako dziecko polskie, wyznania rzymskokatolickiego, tam przystąpił do Komunii Świętej (zachowała się fotografia). Jest niewątpliwie Polakiem, a jednym z argumentów za tym jest fakt, że przed wojną Żydzi nie oddawali swoich dzieci do katolickich sierocińców, mieli swoje, ale udowodnić to po 50 latach nie jest proste.
Niejednokrotnie dzieci żydowskie uratowane w klasztorach spotykały się po wojnie z ogromnym niezrozumieniem. Żydzi światowi, zwłaszcza w Izraelu, nie rozumieli ich sytuacji w latach terroru i śmiertelnego zagrożenia ze strony Niemców. Jeżeli tylu Żydów zginęło, tyle dzieci straciło życie, to dlaczego te się uratowały, za jaką cenę. Jeżeli ocalały w katolickim klasztorze, to uważano, że zdradziły swój naród, a jeżeli przyjęły chrzest, to zdradziły religię. Z tego powodu żydowskie dzieci uratowane w polskich klasztorach, w większości nie przyznawały się do faktu, że ocalały dzięki pomocy chrześcijan. Z relacji Lei Balint wynika, że nawet jej dzieci przez wiele lat nie wiedziały, iż zawdzięcza życie ukryciu w domu zakonnym w Brwinowie. Natomiast wychowanki klasztorów utrzymywały między sobą kontakt, rozumiały się i chętnie się spotykały.
Kiedy we wrześniu 1997 r. w galilejskim kibucu im. Bojowników Gett (Beit Lohamei Haghetaot) miało miejsce "spotkanie ocalałych z Holocaustu dzieci uratowanych w klasztorach" i na dowożących autokarach znajdowały się napisy: "Dzieci klasztorów", to niektóre osoby przeżyły szok. Przez 50 lat nie ujawniały, że zostały uratowane w domach zakonnych, a tu oficjalnie napis głosi: "Dzieci klasztorów".
Było to I Światowe Spotkanie "Dzieci klasztorów", czyli żydowskich dzieci uratowanych od zagłady dzięki bohaterskiej postawie sióstr zakonnych. W zjeździe zorganizowanym przez izraelskie organizacje "Dom-Pomnik Pamięci Dziecka" i "Dzieci bez Tożsamości" wzięło udział blisko 200 osób, które ocalały w klasztorach na terenie Polski, a także Francji, Belgii, Włoch, Austrii, Czech, Holandii i Chorwacji, mieszkających przeważnie w Izraelu.
Na zjazd zostały zaproszone 4 siostry z Polski: Bogumiła Makowska ze Zgromadzenia Franciszkanek Misjonarek Marii, Klara Jaroszyńska ze Zgromadzenia Franciszkanek Służebnic Krzyża oraz Franciszkanki Rodziny Maryi - Halina Czyż z Brwinowa i Teresa Frącek z Warszawy, jako przedstawicielki zgromadzenia, które "ma największe zasługi w ratowaniu dzieci od zagłady". Siostry otrzymały medale "Za ratowanie dzieci żydowskich". W spotkaniu wzięło udział wiele czołowych osobistości życia religijnego i politycznego Izraela, przedstawiciel Watykanu i łacińskiego patriarchy Jerozolimy, przedstawiciele władz rabinistycznych, ambasador Polski, a także Lea Balint i Beniamin Anolik, główni organizatorzy zjazdu.
Warto przytoczyć fragmenty niektórych wypowiedzi. Generał Szlomo Lahad, przewodniczący Komisji "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", powiedział: "Jako naród żydowski nie podziękowaliśmy dostatecznie tym wszystkim, którzy narażając własne życie, ratowali Żydów". A ks. bp Giacinto Maruzzo podkreślił, że "zjazd 'Dzieci Klasztorów' jest wołaniem ku przyszłości o miłość, jedność i braterstwo między ludźmi ponad wszelkimi podziałami i religiami". Rabin Majtels odczytał list dziękczynny naczelnego rabina aszkenazyjskiego Izraela M. Laua i przypomniawszy werset z Talmudu: "Kto ocala życie jednego człowieka, ocala cały świat", dodał, że on sam, należąc do drugiego pokolenia ocalonych, potwierdza słuszność tej myśli.
Pola Hajt wyrażała wdzięczność w listach do s. Olgi Schwarc za uratowanie jej córki Halinki i za pomoc udzieloną jej w czasie wojny. W 1992 r. wraz z córką po raz pierwszy odwiedziła Polskę i swoje kroki skierowała do sióstr w Warszawie, przy ul. Żelaznej, by podziękować im za ocalenie jej życia w zakładzie "Opatrzności Bożej" przy ul. Chełmskiej, który Niemcy kompletnie zniszczyli, ale dzieci zostały uratowane.
Znamiennym przykładem odnalezienia sióstr po 50 latach jest historia małej dziewczynki Ani, która znalazła schronienie w Domu Sierot w Samborze przy ul. Przemyskiej (obecnie Ukraina). Po stracie rodziców powiedziała do przełożonej s. Celiny Kędzierskiej: "Siostro, bądź moją matką, nie mam już rodziców". I pozostała pod troskliwą opieką sióstr do końca wojny. Po 1945 r. odnalazł ją wujek, jedyny z rodziny, który przeżył wojnę, i zabrał z Sambora. Anna Henrietta opuściła sierociniec, z którego siostry już wcześniej zostały usunięte przez władze rosyjskie; zarząd w zakładzie objął personel świecki. Przełożona, s. Kędzierska, już wówczas ciężko chora, powiedziała jej na pożegnanie: "Pamiętaj, abyś była dobrym człowiekiem", te słowa pozostały na zawsze żywe w sercu tej wojennej wychowanki. Anna udała się z wujem do Krakowa, a następnie do Belgii. Nie zapamiętała ani nazwy zgromadzenia, ani nazwiska przełożonej, jedynie jej imię: s. Celina.
Po wojnie Siostry Rodziny Maryi musiały opuścić Sambor w ramach repatriacji, ale już bez przełożonej s. Celiny Kędzierskiej, która zmarła w 1946 r. i została pochowana na tamtejszym cmentarzu. Słowa jednak, które wypowiedziała mała Żydówka do przełożonej: "Siostro, bądź moją matką, nie mam już rodziców", zapamiętały siostry i przekazały w swych relacjach, zwłaszcza s. Maria Sawicka, wychowawczyni dzieci w Samborze. Słowa powyższe, opublikowane w 1981 r. w mojej pracy "Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w latach 1939-1945" (s. 290), a w 1992 r. przez Ewę Kurek, dotarły do Belgii. W ich treści Henrietta A. Kretz odnalazła siebie, swoje dzieciństwo i siostry, z którymi wkrótce nawiązała osobisty kontakt, w 1993 r. odwiedziła je w Warszawie i Rzymie.
W Międzylesiu Zosinek 17 dzieci żydowskich przeżyło wraz z siostrami trudny okres okupacji, wysiedlenia i tułaczki, a po wojnie zostały zabrane przez rodziny lub skierowano je do żydowskich domów dziecka. Jedna z ukrywanych tu dziewczynek żydowskich była córką lekarza z Łodzi. Inna, nosząca okupacyjne nazwisko Maria Kruszewska (ur. 26.07.1934 r. w Częstochowie), szukając po 40 latach miejsca swego wojennego ukrycia, trafiła na ślad Międzylesia tylko dlatego, że zachowała fotografię z lat okupacji, która ukazuje grupę dzieci pod opieką dwóch sióstr na tarasie jakiegoś budynku. Strój wskazuje na siostry Rodziny Maryi, a taras na zakład "Zosinek". Maria Kruszewska, mieszkająca obecnie w Londynie, zachowała także świadectwo z promocją z IV do V klasy (w jęz. niemieckim i polskim), wydane przez powszechną szkołę w Międzylesiu, podpisane przez jej kierownika Franciszka Kręcickiego i opiekunkę klasy Paulinę Fijałkowską. Nie pamięta jednak, by w roku szkolnym 1943/1944 chodziła do takiej szkoły. I rzeczywiście nie chodziła, gdyż siostry uczyły dzieci prywatnie w zakładzie od I-IV klasy, ale świadectwa otrzymały uczennice z państwowej szkoły powszechnej w Międzylesiu (AZ VIII 113).
Zdarzają się przypadki dotarcia do wojennych informacji. Maria Malinowska, ur. w 1938 r. w Warszawie, ocalała w Domu "Opatrzności Bożej" w Warszawie na Sadybie, przy ul. Chełmskiej 19, a zamieszkała obecnie w Belgii, poprzez Warszawską Kurię Metropolitalną odnalazła w 1999 r. siostry Rodziny Maryi. W archiwum zgromadzenia w Warszawie przy ul. Żelaznej 97 przechowuje się Kronikę Zakładu "Opatrzności", w której opisana jest dramatyczna ewakuacja 180 dzieci przez 4 siostry, zarządzona przez przełożoną po pierwszym bombardowaniu budynku. Podczas Powstania Warszawskiego ten 4-piętrowy obiekt, gdzie mieścił się sierociniec i ewakuowane szpitale warszawskie, był pięciokrotnie obrzucony bombami przez niemieckie samoloty, choć na jego szczycie powiewała biała flaga. Siostry uratowały dzieci, ale - jak wspomniano - pod gruzami tego olbrzymiego gmachu zginęło 7 sióstr Rodziny Maryi i setki ludzi świeckich, zwłaszcza rannych ze szpitala powstańczego. Kiedy Maria Malinowska otrzymała wyjątek z tejże Kroniki, odpowiedziała: "Czytałam ten fragment z Kroniki Domu Dziecka wiele, wiele razy. Ja byłam wśród najmłodszych dzieci - zachowały mi się w pamięci tylko migające obrazy" (Listy z 1999 i 2000).
Inną z uratowanych przez siostry Rodziny Maryi we Lwowie Żydówek jest Janina Shosh Ronis, mieszkająca obecnie w Izraelu, która przez 60 lat szukała klasztoru i sióstr, w którym we Lwowie znalazła schronienie w latach okupacji niemieckiej (1942-1944). Znała jedynie imię przełożonej - s. Anzelma, a nazwa zgromadzenia kojarzyła się jej ze słowami "Marianki". Przez pośrednictwo Episkopatu Polski jej faks został skierowany do Zgromadzenia Rodziny Maryi, które w archidiecezji lwowskiej znane było pod popularnym imieniem: "Siostry Marianki". To ona, ochrzczona w domu sióstr we Lwowie, wyznała: "jestem całe życie na przełęczy między pochodzeniem żydowskim a uczuciem chrześcijańskim" (Listy, VIII 107).
Warto przytoczyć dzieje jednego z wychowanków domu dziecka w Aninie, w willi Lotha, nazwiskiem Zygmunt Zdzisław Kulas, który - zabrany po wojnie przez wuja - po krótkim pobycie w żydowskim domu dziecka w Zatrzebiu (styczeń 1946), dostał się do Anglii, następnie wyjechał do Izraela, gdzie po latach założył rodzinę.
W pamięci rodziny Zdzisława Kulasa pozostały jego opowiadania o losach wojennych, o jego pobycie z matką w getcie warszawskim, o ukryciu w sierocińcu zakonnym w Aninie, gdzie w trudnych latach okupacji doznał wiele ciepła, troski i życzliwości sióstr. Nie wiadomo, w jaki sposób wyszedł z getta, co się stało z jego matką, ojcem, czy też kto go skierował do Anina. W jego świadomości z dzieciństwa pozostał most i stukot butów niemieckich. Mile wspominał siostry, miał dla nich wiele szacunku i wdzięczności. Nie mówił wprawdzie o szczegółach, ale ogólnie, że było mu u nich dobrze.
Zdzisław Kulas zginął w Izraelu 24 października 1973 r. na wojnie Yom Kipur, zostawiając żonę i dwóch synów. Po wielu latach od jego śmierci jego żona Lea Korner-Kulas i syn Yaron Kulas przybyli do Polski w poszukiwaniu śladów pobytu Zdzisława Kulasa w Aninie i Międzylesiu. Poprzez Warszawską Kurię Metropolitalną zostali skierowani 12 maja 2004 r. do Domu Generalnego Sióstr Rodziny Maryi w Warszawie. Jakież było ich zdumienie i wzruszenie, gdy w zachowanych metrykach dzieci żydowskich z Anina znalazła się metryka Zygmunta Zdzisława Kulasa, urodzonego według tego dokumentu 18 września 1936 r. w Wilnie, z ojca Kazimierza i matki Romany Ludwiki Tyniewskiej, wydana przez parafię św. Jana w Wilnie - 1 września 1939 roku. Według posiadanych przez rodzinę dokumentów jego rodzicami byli: Dawid i Roma Kulas. Dzięki tej metryce został utrwalony ślad jego pobytu w wojennym anińskim domu dziecka.
W wielu jednak przypadkach brak bliższych informacji utrudnia poszukiwania i nie prowadzi do pozytywnych rezultatów. Toteż nie wszystkie dzieci uratowane w klasztorach odnalazły miejsce swego ukrycia i siostry, które je przygarnęły. Takim przykładem jest m.in. Sabina Mielecka, mieszkająca obecnie we Francji. W 1998 r., poszukując klasztoru i sióstr, które uratowały jej życie, opisała swoje dzieje w słowach: "rodzice... w momencie całkowitego zamknięcia getta warszawskiego oddali mnie na przechowanie pewnej kobiecie. Kobieta ta pozostawiła mnie samą przy ulicy Wilczej 31. Tam też odnalazł mnie pewien policjant i odprowadził do klasztoru (miałam wtedy około 2 lat i ubrana byłam w płaszcz w kratkę; urodziłam się 10.12.1940 r.). Po wojnie przez kilka miesięcy moi rodzice wychowywali inną dziewczynkę. Jednak gdy okazało się, że była to pomyłka, wrócili do klasztoru (którego? nie wiem, czy może - Płudy?) i tam mnie odnaleźli".
W szczątkowej dokumentacji Zgromadzenia Rodziny Maryi nie udało się odnaleźć najmniejszego śladu pobytu w naszych klasztorach dziewczynki z okupacyjnym nazwiskiem - Sabina Mielecka. Może ukrywana była w klasztorze innego zgromadzenia. W czasie rozpoczęcia poszukiwań ojciec Sary miał 83 lata, a matka już od 3 lat nie żyła. Po nieudanych wywiadach sama Sabina - Sara zrezygnowała z podejmowania dalszych poszukiwań, a uczyniła to, twierdząc z rezygnacją: skoro jej matka, odwiedzając z nią Warszawę, nie wskazała jej klasztoru, w którym była ukrywana w czasie okupacji, to widocznie nie chciała, by jej córka znalazła to miejsce (Listy, 1997-2000, VIII 115).

Wdzięczność za uratowane życie - odznaczenie dla Matki Getter
W 1982 r. ks. bp Władysław Miziołek, świadek wojennej działalności sióstr Rodziny Maryi w Międzylesiu, Aninie, Płudach, Pustelniku i Warszawie, wspominając zasługi zgromadzenia i m. Matyldy Getter w akcji ratowania Żydów, powiedział: "Gdyby posadziło się drzewa ku pamięci wszystkich Żydów, uratowanych przez siostry, powstałby wielki las". Z własnej bowiem obserwacji, jako kapelan zakładu dla dzieci w Międzylesiu "Zosinek", znał zaangażowanie sióstr w akcję ratowania dzieci żydowskich.
O ile wiadomo, pierwsze takie drzewko zostało zasadzone w 1978 r. dla uczczenia pamięci s. Olgi Schwarc z Rodziny Maryi, przełożonej zakładu "Opatrzności Bożej" w Warszawie przy ul. Chełmskiej 19, na prośbę uratowanych przez nią Poli Hajt i jej córki Halinki, obecnie Zipi Kamon, zamieszkałej w Ramat Gan w Izraelu. W ich liście, pisanym do sióstr po śmierci s. Olgi, czytamy: "Naszej bardzo Kochanej i Drogiej S. Przełożonej Oldze Schwarc ze Zgromadzenia Rodziny Maryi, która odeszła od nas na wieczny odpoczynek do Pana Boga, zasadziliśmy drzewko w lasku na świętej ziemi w Jerozolimie, w dowód wiecznej wdzięczności za uratowanie naszego życia z rąk barbarzyńskich hitlerowców. Polecamy naszą Drogą i Kochaną S. Mateczkę Olgę Szwarc modlitwom przed Bogiem" (List z 1978).
W 1983 r. wyżej wspomniana Pola Hajt postarała się o posadzenie drzewka także ku pamięci m. Matyldy Getter, o której pisała, że "odegrała w Zgromadzeniu Rodziny Maryi największą rolę w akcji ratowania Żydów, zwłaszcza dzieci" (Listy, 1994-2007, VIII 101).
Lea Balint, która ukrywała się u sióstr Rodziny Maryi w Brwinowie przy ul. Szkolnej, pod nazwiskiem Alina Herla, zasadziła takie drzewko w 1986 r. "ku wdzięcznej pamięci tegoż klasztoru" (Listy z lat 1984-2007).
W 1986 r., dzięki staraniom wychowanek Żydówek z Francji i Izraela, m. Matylda Getter została odznaczona pośmiertnie medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Medal ten odebrała osobiście w Jerozolimie w Yad Vashem przełożona generalna Zgromadzenia Rodziny Maryi, m. Gabriela Danuta Janczewska, której towarzyszyła s. Regina Nasiadka. Z tej okazji odbyła się w Ośrodku Pamięci znamienna uroczystość z udziałem kilku wychowanek, którym siostry uratowały życie. Były to: Margaret Acher z Paryża (dawna Małgorzata Mirska) - uratowana w Płudach, Lea Balint z Jerozolimy - uratowana przez siostry w Brwinowie, oraz zamieszkała w Tel-Awiwie Anna Fajgenbaum - ukrywana w Izabelinie i Płudach pod nazwiskiem Anna Zabielska. W ramach uroczystości zasadzono drzewko dla uczczenia pamięci m. Getter na Wzgórzu Pamięci w alei Sprawiedliwych (Medal i Dyplom, AZ II 60).
Hanna Fajgenbaum wzięła udział w tej uroczystości wraz z całą swoją rodziną (cztery pokolenia): z synem i wnuczką oraz z matką Aleksandrą - także uratowaną przez siostry Rodziny Maryi w Izabelinie. Po tej uroczystości w jednym ze swych listów pisała: "Udział w tej uroczystości, która w naszych oczach jest podobna do uświęcenia pamięci M. Getter, oddanie jej honoru Sprawiedliwej, był naszym obowiązkiem. Matka Getter jest symbolem zakonu i wszystkich sióstr, które poświęcały życie, żeby ratować ludzi, szczególnie dzieci. Kiedy staliśmy przed fotografią dzieci, gdzie pisało, że milion dzieci zostało zgładzonych, powiedziałam do Matki Przełożonej, wskazując na syna i wnuczkę, że to jest moje zwycięstwo nad Niemcami, bo też byłam skazana, a jeżeli tu stoimy, w 4 pokoleniach, to dzięki zakonowi i waszej uczynności... Moja rodzina była w pełnym komplecie" (List z 13 maja 1987, VIII 98).
W 1993 r. Henrietta Anna Kretz Daniszewski, zamieszkała w Belgii, uratowana przez siostry w Domu Sierot w Samborze (Ukraina) w gronie 10 dzieci żydowskich i 3 cygańskich, postarała się o posadzenie ku pamięci przełożonej tegoż zakładu s. Celiny Kędzierskiej - 10 drzew symbolizujących uratowanie 10 istnień ludzkich. W tym domu dziecka oprócz wyżej wspomnianych dziewcząt siostry ukrywały także kilkoro niemowląt, wśród nich Jerzego Bandera, zamieszkałego obecnie w Izraelu.
Po ukazaniu akcji ratowania Żydów, zwłaszcza dzieci, jeszcze raz można postawić pytanie - dlaczego siostry ratowały Żydów? Zakłady prowadzone przez nie były przepełnione dziećmi żydowskimi, gdyż - jak relacjonują siostry - nie można było odmówić pomocy dzieciom narażonym na niechybną śmierć. Przełożone i siostry w poczuciu obowiązku ratowania prześladowanych ryzykowały swoim życiem i mieniem zgromadzenia. Często ostrzegano je, a nawet zarzucano m. Getter, że ratuje Żydów kosztem sióstr i bytu zakładów. Ona jednak zawsze odpowiadała, że ratuje człowieka, który prosi o pomoc, a zachęcając siostry do ukrywania dzieci żydowskich, niejednokrotnie mówiła, że może właśnie dzięki tej ofierze Pan Bóg ochroni zakłady i dzieci polskie od gorszych niebezpieczeństw.
Z licznych relacji sióstr przebija przekonanie, że Opatrzność w specjalny sposób czuwała nad zgromadzeniem. Żadna siostra nie zginęła za ukrywanie Żydów i mimo strasznego zniszczenia sierocińców w 1944 r., po których pozostały ruiny i zgliszcza, pomimo wysiedleń, tułaczki, przebywania w ogniu walki, poza jednym wypadkiem, żadne dziecko polskie ani żydowskie nie poniosło w nich śmierci.
Matka Getter miała zwyczaj mówić: "Ratuję człowieka, który prosi o pomoc" i do tego zachęcała siostry. Kto przychodzi do nas i prosi o pomoc, w imię Chrystusa nie wolno nam odmówić. Do Żydówek szukających u niej pomocy mówiła: "Dziecko moje, ktokolwiek przychodzi na nasze podwórze i prosi o pomoc, w imię Chrystusa, nie wolno nam odmówić" (List Lili Engel, Mediolan, VIII 109).
Mimo świadomości, że za ocalenie Żyda grozi śmierć, siostry szły za ewangelicznym wezwaniem Chrystusa i za wskazaniami ojca założyciela.
Zarówno przełożona generalna m. Ludwika Lisówna we Lwowie, jak też m. Getter w Warszawie, s. Anna Budnowska w Łomnie, s. Aniela Stawowiak w Płudach, s. Helena Dobiecka czy s. Olga Schwarc w Warszawie, a za ich przykładem inne siostry - ani dzieciom, ani starszym Żydom nie odmówiły pomocy. To samo odnosiło się do ludzi z konspiracji, osób wysiedlonych ze Wschodu i Zachodu. Uważały, że to "sam Bóg ich przysyła", a więc "trzeba im pomóc".
Niebezpieczeństwo było realne. Sześć zakładów warszawskich i okolicznych było zagrożonych przejęciem przez wojsko niemieckie. Domy w Warszawie przy ul. Żelaznej i w Płudach otrzymały stanowczy nakaz eksmisji, podobnie domy w Warszawie - na Hożej i Chełmskiej, w Brwinowie i Międzylesiu. Dzięki staraniom sióstr do tego nie doszło, ale zagrożenie stale istniało, tym bardziej że we Lwowie - w domu prowincjalnym, a także w Samborze, Kostowcu, gdzie ukrywano dzieci żydowskie, część pomieszczeń zakonnych zajmowało wojsko niemieckie.
Maria Niklewicz odsłania inne rozterki matki Getter. Chodziło o młodą Żydówkę z Płud, która nieroztropnie zdradziła swe pochodzenie i z tego powodu sama była szantażowana, a siostrom grożono denuncjacją. Wynikło z tego - pisze M. Niklewicz - śmiertelne niebezpieczeństwo dla wszystkich. Matusia była w wielkiej rozterce, czy nie ma obowiązku usunąć Żydów, aby ratować innych, a przede wszystkim całe zgromadzenie. Ale w końcu powiedziała mi: "Wiesz, modliłam się długo, prosiłam, żeby Pan Jezus dał mi poznać, jaka jest Jego wola w tej sprawie i zrozumiałam, że nie mam nikogo z tych Żydów usuwać, nawet tej, która nas wszystkich naraziła ze swej winy, tylko mam ich nadal chronić przed śmiercią z rąk hitlerowskich, a bezpieczeństwo nasze zdać na Opatrzność Bożą. Teraz już wiem, jaki jest mój obowiązek i odzyskałam pełny spokój". cz.5.Nasz Dziennik, 2008-03-26

Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
Polacy
tytuł honorowy, przyznawany przez Instytut Yad VaShem w Jerozolimie od roku 1963.

Stan z roku 2002

Abramowicz-Wolska,Maryla 1981
Abramowicz,Franciszka 1987
Abramowicz,Józef 1975
Abramowicz,Janina 1975
Abramowicz,Natalia 1969
Abramow-Newerly,Igor 1982
Adamczuk,Antoni 1999
Adamczuk,Janina 1999
Adamczyk,Jan 1997
Adamczyk,Helena 1997
Szczeszak,Jadwiga 1997
Adamczyk,Lucjanna 1997
Adamczyk,Jan 1975
Adamczyk,Mariana 1975
Adamczyk,Weronika 1992
Adamczyk,Szymon 1992
Adamczyk,Józef 1992
Adamczyk,Bolesław 1992
Milczanowska,Anna 1994
Adamczyk,Wanda 1994
Adameczek,Stanisław 1994
Adameczek,Feliksa 1994
Adamek,Małgorzata 1984
Adamkowska,Maria 1968
Adamowicz,Irena 1985
Adamowicz,Józef 1992
Adamowicz,Jan 1992
Adamowicz,Antonina 1992
Adamowicz,Eugenia 1992
Adamowicz,Janina 1992
Adamowicz,Stanisława 1992
Adamowicz,Maria 1992
Adamska,Helena 1982
Adamski,Józef 1982
Adamska,Michalina 1982
Adasiak-Bartoszewska,Marianna 1989
Adasiak,Irena 1989
Adolph,Krystyna 1984
Ajdels-Pawłowska,Wanda 1985
Aloszko,Wincenty 1986
Aloszko,Alfred 1986
Aloszko,Józef 1986
Aloszko,Paulina 1986
Ambroziak,Ignacy 1991
Ambroziak,Rozalia 1991
Ambroziewicz,Julian 1993
Andzelm,Maria 1994
Andzelm,Stefan 1983
Andzelm,Waleria 1983
Antczak,Franciszek 2003
Antonowicz-Bauer,Lucyna 1998
Antonowicz,Jadwiga 1997
Antonowicz,Wincenty 1997
Antosiewicz,Feliks 1992
Antosiewicz,Wiktoria 1992
Apołłow,Konstanty 1987
Apołłow,Jadwiga 1987
Arczyński,Mark 1965
Armatys-Przedmolska,Maria 1982
Armatys,Agata 1978
Armatys,Józef 1978
Złotko,Eugenia 1989
Artymiak,Mikołaj 1989
Artymiak,Helena 1989
Arwanitti,Helena 1968
Arwanitti,Jerzy 1968
Assanowicz,Maria 1982
Augustowska-Rybowicz,Kazimiera 1986
Augustynek-Fritz,Bronisława 1986
Augustyniak,Stanisława 1985
Augustyniak,Erazm 1974
Augustyniak,Kazimiera 1974
Awni-Wieczorek,Zofia-Maria 1984

cdn

Tutaj można uaktualniać listę nagrodzonych a " słowniku" dołączać biogramy

2)Baba,Aniela 1997

Baba,Helena 1997
Babiarz,Kazimiera 1985
Błaszczyk,Halina 1985
Babilińska,Gertruda 1963
Babińska,Danuta 1985
Babińska,Zofia 1985
Babisz,Stefania 1993
Babisz,Zofia 1993
Babisz,Jadwiga 1993
Bachul,Janina 1990
Bachul,Władysław 1990
Bachul,Ludwika 1990
Bachul,Stamisław 1990
Bachul,Roman 1990
Bachul,Maria 1990
Bachul,Anna 1990
Baczyńska,Leokadia 1981
Badowski,Stefan-Franciszek 1984
Bagińska-Puchalska, Irena 1987
Bagińska,Ludmiła 1992
Bagiński,Tadeusz 1992
Bajak,Aleksander 2001
Bajak,Teofila 2001
Bajkowska-Puchalska,Zofia 1981
Bajraszewska,Halina 1982
Bakała,Tadeusz 1996
Bakała,Helena 1996
Bak-Wolańska,Danuta 1985
Bak,Antonina 1990
Baldowska,Wanda 1985
Balicka,Katarzyna 1987
Balicki,Józef 1987
Balicki,Władysław 1987
Balicki,Stanisław 1987
Kozłowska,Helena 1985
Balicki,Zygmunt 1985
Balicka,Jadwiga 1985
Baliński,Kazimierz 2002
Balińska,Stanisława 2002
Balińska,Janina 2002
Baliński,Sylwester 2002
Balińska,Agnieszka 2002
Balsewicz,Czesław 1994
Balul,Franciszek 1994
Balul,Wincenty 1994
Balul,Wiktoria 1994
Balul,Antoni 1994
Balwierz,Józef 2007
Banach,Anna 2001
Banach,Jan 2001
Jurek,Maria 1991
Banasiewicz,Magdalena 1991
Banasiewicz,Franciszek 1991
Banasiewicz,Tadeusz 1991
Banas,Franciszek 1980
Bando-Stupnicka,Anna 1983
Banek,Józef 1976
Banek,Anna 1976
Kapłońska,Irma 1993
Banek,Józef 1993
Baniak,Kazimierz 2005
Bańkowska,Władysława 1987
Bańkowska,Stanisława 1987
Barancewicz,Larisa 1965
Baranek,Modesta 1988
Baranek ,Jan 1988
Baranek, Marianna 1988
Krasuska,Irena 1993
Baranowska,Józefa 1993
Baran,Julian 1985
Baran,Anna 1985
Baran,Bolesław 1981
Baran,Bolesław 1987
Baran,Anna 1987
Baran,Franciszek 1987
Baran,Mieczysław 1987
Baran,Józefa 1992
Baran,Józef 1994
Baran,Eleonora 1994
Barański,Stanisław 1993
Barańska,Janina 1993
Barańska,Władysława 1996
Barańska,Hanna 1996
Barański,Jan 1996
Barański,Zbigniew 1998
Barchanowska,Helena 1993
Barcikowska,Helena 1985
Barcikowski,Józef 1985
Barcikowski,Tadeusz 1985
Barczak,Józef 1993
Barczak,Franciszek 1993
Barczak,Władysław 1993
Barczyński,Józef R. 1993
Bartczak,Jan 2001
Bartczak,Helena 1985
Bartczak,Marian 1985
Bartczak,Stefania 1998
Bartkowiak,Euzebia 2002
Bartoszewicz-Janowa,Jan 1982
Bartoszewicz-Janowa,Zofia 1982
Bartoszewski,Władysław 1965
Bartoszkiewicz,Julianna 2005
Bart,Jerzy 2002
Bart,Zofia 2002
Barutowicz,Karolina 1999
Barutowicz,Stefan 1999
Barutowicz,Zofia 1999
Barut,Ludwika 1988
Barut,Jan 1988
Barylak,Aniela 2007
Barys,Kazimierz 1987
Barys,Franciszek 1987
Barzal,Maria 1983
Barzal,Jan 1983
Bar,Józef 1999
Bar,Janina 1999
Bar,Julia 1999
Bar Natan-Kujawska,Celina 1987
Basik,Wojciech 1993
Batawia-Kłodnicka,Weronika 1982
Batko-Molenda,Zofia 1993
Batorowicz,Maria 1986
Batorowicz,Mieczysław 1986
Baumgarten,Maria 1994
Baumgarten,Józef 1994
Bawół,Irena 1989
Bazarnik,Danuta 1993
Bazarnik,Włodzimierz 1993
Bazydło,Bronisława 1996
Bazydło,Feliks 1996
Bażant,Józefa 1995
Stanisław,Bażant 1995
Bażant,Wincenty-Stefan 1995
Beck,Aleksandra 1983
Beck,Julja 1983
Beck,Valenti 1983
Bednarczyk, 1984
Bednarska,Stefania 1984
Bednarska,Zofia 1981
Bednarz,Eugenia 1991
Belszan,Maria 2001
Berczyńska,Kazimiera 1986
Berczyńska,Zofia 1986
Berczyński,Wacław 1986
Berengut-Zielińska,Irena 1992
Bereska,Helena 1973
Bereta,Julian 1990
Bereta,Anna 1990
Bereta,Anna 1990
Berger-Kowalik,Janina 1983
Kowalik,Karolina 1983
Sidełko,Rozalia 1986
Bernat-Śliski,Zofia 1995
Betiuk,Stanisław 1984
Bezruczko,Mikołaj 1991
Bezruczko,Katarzyna 1991
Bezruczko,Jadwiga 1991
Bębak,Wacław 1998
Bębak,Felicja 1998
Białkowski,Bolesław 1987
Białkowska,Zofia 1987
Białostocka,Walentyna 1984
Białowarczuk,Lucyna 1990
Białowarczuk,Wacław 1990
Biały,Janina 1991
Biały,Kazimierz 1991
Biczyk,Helena 1982
Biczyk,Józef 1982
Biegański,Piotr 1965
Biegańska,Stanisława 1965
Bielak-Bulat,Józefa 1990
Bielawska,Irena 1983
Bielawski,Bolesław 1994
Bielawska,Barbara 1994
Bielawski,Józef 1994
Bielecki,Jerzy 1985
Bielicki,Wojsław 1990
Bieliński,Antoni 1989
Bielińska,Helena 1989
Bielińska,Halina 1986
Bieliński,Stanisław 1986
Bielińska,Zofia 1989
Bieliński,Zdzisław 1989
Biel,Tomasz 1991
Biel,Maria 1991
Bieniecka-Godlewska,Halina 1986
Bieradzka-Krysińska,Antonina 1991
Biernacki,Antoni 2005
Biesaga,Józef 2000
Biesiada,Edmund 1985
Biesiada,Julia 1985
Zulak,Maria 2001
Bieszcz,Anna 2001
Bigoszewska,Maria-Janina 1997
Bigos,Antoni 2007
Bigos,Anastazja 2007
Bilewicz,Tadeusz 1979
Bilińska-Orzechowska,Stefania 1990
Bil,Franciszka 2004
Bil,Tomasz 1979
Bil,Olga 1979
Binder,Helena 1979
Binder,Zygmunt 1979
Bitschanowa,Maria 1991
Bizior-Horysławska,Józefa 1987
Blam,Sara 1964
Blicharz,Marian 1993
Blicharz,Weronika 1993
Blichert,Antoni 1987
Blichert,Jadwiga 1987
Bloch,Anna 1998
Błasiak,Aleksander 2004
Błaszczyk,Stanisław 1989
Kowalska,Zofia 1989
Gasińska,Stanisława 1989
Błaszczyk,Anastazja 1989
Błaszkowska,Józefa 1978
Błaszkowski,Aleksander 1978
Błażejczyk,Genowefa 2003
Błocka,Kazimiera 1992
Głowacka,Regina 1992
Błońska,Józefa 2010
Błoński,Antoni 2010
Błoński,Stanisław 1994
Błońska,Adela 1994
Błoński,Franciszek 1994
Bobatow,Aleksander 1987
Bobatow,Bronisława 1987
Bobatow,Janusz 1987
Boberek,Katarzyna 1993
Boberek,Grzegorz 1993
Bobrowska,Helena 1995
Zmars,Maria 1995
Dietrich,Teresa-Rena 1995
Bobrowska,Halina 1995
Bobrowski,Stefan 1997
Bobrowska,Maria 1997
Bobrowski,Franciszek 1997
Bobrowska,Franciszka 1997
Bobrowski,Michał 1997
Bobrowski,Mieczysław 1979
Bobrowska,Maria 1979
Bochenek,Franciszek 2005
Bochenek,Bronisława 2005
Bochenek,Bronisław 1985
Bochenek,Maria 1985
Bochenek,Zofia 1995
Bochenek,Henryk 1995
Bocheński,Antoni 1990
Bocheński,Józef 1990
Bocheńska,Maria 1990
Bocian,Halina 1998
Bocian,Zygmunt 1998
Bocoń-Kędra,Helena 1988
Boczar,Jadwiga Zofia 1988
Boczkowski,Flawian 2009
Sapierzyńska,Helena 2009
Boczkowski,Stanisław 2009
Boczkowski,Zygmunt 2009
Boczkowski,Józef 2009
Ossowska,Zofia 1966
Boczkowski,Stanisław 1966
Bodaszewska,Maria 1986
Bodaszewski,Kazimierz 1986
Bogdanowicz,Anna 1983
Bogdanowicz,Franciszek 1998
Bogdanowicz,Izabella 1998
Bogdanowicz,Czesław 1998
Bogdan,Bazyli 1965
Bogdańska,Janina 1997
Bogucki,Andrzej 1978
Bogucki,Karol 1969
Bogucki,Kazimierz 1981
Bogucki,Kazimierz 1990
Bogucka,Jadwiga 1990
Boguszewski,Bruno 1978
Bogusz,Karolina 1992
Bogusz,Piotr 1992
Bohdziewicz,Witold 2000
Bohdziewicz,Zofia 2000
Bojanowicz,Kazimiera 1989
Bojanowicz,Tadeusz 1989
Bolt,Zbigniew 2000
Bołotnow,Jan 1996
Bołotnow,Alfred 1996
Bombas,Rozalia 1987
Bomba,Kazimiera 1991
Bomba,Kazimierz 1991
Bończak,Józef 1988
Bończak,Maria 1988
Bończak,Jadwiga 1988
Bończak,Zygmunt 1988
Bończa-Tomaszewski,Stanisław 2009
Bońkowski,Władysław 1967
Boratyński,Bolesław 1992
Boratyńska,Józefa 1992
Borecka-Szczycińska,Genowefa 1988
Borecki,Henryk 1988
Borek,Henryk 1984
Borek,Julian 1984
Borkiewicz,Aleksandra 1981
Borkowska,Aniela 1983
Borkowska,Anna 1984
Borkowska,Aurelia 2002
Borkowska,Maria 1988
Borkowski,Stanisław 1988
Borowik,Stefania 1988
Boruciński,Michał 1999
Borucińska,Zofia 1999
Borucka,Natalia 1992
Borucki,Robert 1992
Boruc,Teofila 1992
Boruc,Jan 1992
Boruc,Czesław 1992
Borychowska,Ludwika 1999
Borychowski,Henryk 1999
Borysewicz,Feliks 1983
Borysewicz,Władysława 1994
Borysowicz,Jerzy 1984
Borys,Maria 1997
Borzęcka,Marianna 2009
Borzęcki,Józef 2009
Bosłowicz,Stanisław 1979
Bożek-Skrzyńska,Stanisława 1992
Bracha,Stanisława 2000
Bracha,Antonina 2000
Bracha,Jan 2000
Bradło,Tadeusz 1986
Bradło,Antoni 1986
Bradło,Eugeniusz 1986
Bradło,Klara 1986
Bradło,Szczepan 1986
Bratkowska,Zofia 1993
Bratos,Józefa 1992
Bratos,Franciszka 1992
Brauner,Adolf 1981
Brązowska,Anna 1976
Brejna,Tadeusz 1982
Brejna,Bolesław 1982
Brejna,Władysława 1982
Brejna,Stanisława 1982
Broczek,Franciszek 1987
Broczek,Jadwiga 1987
Broczek,Leonard 1987
Broczek,Maria 2000
Broda,Adam 1985
Helena,Broda 1985
Brodowska-Kubicz,Helena 1991
Brodziak,Władysław 1984
Brodziak,Anastazja 1984
Brogowski,Maciej 2006
Brogowska,Cecylia 2006
Bronic-Kustal,Anna 1992
Bron,Zygmunt 1980
Bron,Wanda 1980
Bron,Alina 1980
Broszko,Aniela 1981
Bruniany,Wawrzyniec 1976
Brusikiewicz-Ryszewski,Zofia 1983
Brust,Henryk 1979
Brust,Aniela 1979
Brust,Marian 1979
Brust,Lucyna 1979
Bruzda,Rozalia 1985
Bryg-Job,Izabela 1980
Brykalska-Czetwertyńska,Anna 1986
Brys,Johan 1982
Brzeski,Jan 1990
Brzezańska,Michalina 1991
Brzezinka,Edward 1988
Brzezińska,Irena 1994
Brzeziński,Jan 1977
Brzezińska,Maria 1977
Brzostek,Tadeusz 1984
Brzostek,Krystyna 1984
Brzozowicz,Maria 1996
Kuźniarska,Olga 1996
Brzozowicz,Antonina 1996
Brzuszkiewicz,Kazimierz 1998
Brzyszcz,Katarzyna 1996
Brzyszcz,Franciszek 1996
Buchholtz-Buskolska,Janina 1965
Buczek,Wilhelm 1991
Buczek,Sabina 1991
Buczkowski,Karol 1983
Budnik,Piotr 1966
Budyński,Władysław 1982
Budzińska-Kurek,Helena 2002
Budziszewska,Floria 2004
Bugajska,Julia 1990
Bukowińska,Jadwiga 1963
Bukowiński,Leon 1963
Bukowska,Wacława 1999
Bukowski,Jerzy 1999
Bulat,Marianna 1993
Bulik,Józefa 1996
Bulik,Wanda 1996
Bulik,Ignacy 1996
Bulkowska,Rozalia 1996
Bulski,Kazimiera 1984
Bulski,Jan 1984
Bułaszewski,Stefan 1992
Burakowski,Marian 1983
Burchacki,Stefan 1980
Burchacka,Helena 1980
Burda,Elżbieta 1984
Burdowa,Maria 2006
Burko,Andrzej 1987
Burko,Hanna 1987
Burlingis,Paweł 1992
Burlingis,Wiktoria 1992
Podgórska,Helena 1979
Burzmińska,Stefania 1979
Burzyńska-Zalewska,Eugenia 1981
Bussold,Stanisława 1970
Bus,Tomasz 2002
Butkiewicz,Józef 1992
Daniłowicz,Jadwiga 1992
Butkiewicz,Stanisława 1991
Buza,Tadeusz 1981
Bykowska,Krystyna 1981
Bykowska,Henryka 1990
Bykowski,Antoni 1990
Bykowska,Władysława 1990
Bykowski,Stanisław 1990
Bykowska,Halina 1990
Bylica-Strusińska,Irena 1987
Bryczek,Maria 2004
Byszewska,Helena 2004
Bytnar,Maria Krystyna 1983

cdn.

3)Cabaj,Antonina 1991

Cabaj,Tatiana 1991
Cabaj,Janina 1991
Cabaj,Jan 1991
Całek,Jakub 2007
Całek,Helena 2007
Całka,Helena 1969
Całka,Szymon 1969
Capf,Adolf 1984
Capf,Halina 1984
Cap,Maria 1992
Carelus,Jadwiga 1983
Car,Maria 1982
Car,Czesław 1982
Car,Stanisław 1988
Cebulakowa,Stanisława 1980
Cebula,Julia 1993
Cegiełka,Czesława 1984
Ceglewska,Celina 1991
Cekalski,Zbigniew 1995
Cekalska,Justyna 1995
Celej,Józef 1981
Celej,Tatiana 1981
Celej,Felicja 1981
Celińska,Zofia 2001
Celuch,Konstanty 1999
Celuch,Justyna 1999
Celuch,Tadeusz 1999
Cepiński,Seweryn 2001
Cepińska,Irena 2001
Chaber,Julia 1996
Chaber,Stanisław 1996
Chaber,Maria 1996
Chacza,Edward 1964
Chajdacka,Maria 1984
Chajec,Magdalena 1992
Chajec,Walenty 1992
Charaszkiewicz,Maria 1976
Charezińska,Apolonia 1992
Chareziński,Jan 1992
Charłamow,Mikołaj 1985
Charmuszko,Paweł 1968
Charuk,Jan 1981
Charuk,Rozalia 1981
Chawiński,Jan 1985
Chawińska,Bogumiła 1985
Chądzyński,Edward 1986
Chec,Karolina 1989
Chec,Stanisław 1989
Chec,Marianna 1989
Chełpa,Anna 1968
Chemicz,Stefan 2000
Chęciński,Sławomir-Juliusz 1991
Chir,Joanna 1990
Chir,Marian 1990
Chir,Michał 1991
Chlipalski,Henryk 1990
Chlipalska,Eugenia 1990
Chludziński,Wincenty 2005
Chmieleński,Ludwik 1998
Chmieleńska,Maria 1998
Chmieleńska,Irena 1998
Chmielewska,Apolonia 1981
Chmielewska,Michalina 1981
Chmielewski,Bazyli 1995
Chmielewski,Stanisław 1983
Chmielewski,Zenon 1987
Chmielewska,Barbara 1987
Chmiel,Aniela 1969
Chmura,Irena 1976
Chmura,Wanda 1976
Chmura,Anna 2001
Chmura,Karol 2001
Chmura,Agata 2001
Chodon-Gertner,Maria 1966
Chodorowska,Zofia 1993
Chodorowski,Jan 1993
Chodor,Stefania 1993
Chodor,Jan 1993
Bardzik,Stanisława 1993
Choińska-Walczak,Leokadia 1993
Chojnacka,Apolonia 1984
Chojnowska,Anna 1986
Cholewa,Józef 1975
Cholewa,Tadeusz 1986
Cholewicki,Janusz 1990
Cholewicka,Maria 1990
Cholewiński,Stanisław 1992
Choma,Weronika 1995
Choma,Feliks 1995
Choms,Władysława 1966
Chorazyczewski,Adam 2003
Chorazyczewska,Halina 2003
Chorazyczewski,Cezary 1988
Chorazyczewski,Ignacy 1979
Choromańska,Janina 1996
Chraścikowska,Halina 1991
Chraścikowska,Wanda 1991
Chrobot,Małgorzata 1992
Chrobot,Stanisław 1992
Chromczak-Jabłońska,Janina 1987
Chrosztek,Rozalia 1992
Chrosztek,Franciszek 1992
Chruszcz,Ignacy 1985
Chruszcz,Marta 1985
Chrzanowska-Szlom,Danuta 1997
Chrzanowska,Wanda 1981
Chucherko,Eugeniusz 1983
Chucherko,Zofia 1983
Chucherko,Leopold 1983
Chucherko,Henryk 1983
Chucherko,Stefan 1983
Chylińska,Zofia 1984
Chynowska-Królikiewicz,Wiesława 1986
Cicha,Stanisława 2005
Cichocki, 1979
Cichoń,Jan 1997
Cichoń,Józefa 1997
Ciechanowski,Stefan 2004
Ciechanowski,Jan 2004
Ćwik,Zofia 1975
Ciecierega,Kazimierz 1975
Ciecierska,Danuta 1998
Cielecki,Józef 1986
Cielecka,Maria 1986
Ciemięga,Stefania 1968
Ciepły,Jan 1967
Ciesielska,Helena 1986
Ciesielska,Halina 1986
Ciesielska,Romualda 1967
Ciesielska,Feliks 1967
Cieszkowska,Aniela 2002
Cieślakowski,Jan 1995
Cieślak,Stanisław 1978
Cieśla,Anna 1967
Cieśla,Stanisław 1967
Cieśla,Władysław 1988
Cieślicki,Jan 1991
Cieślicka,Stefania 1991
Cimek,Jadwiga 1974
Cimoszko,Magdalena 1990
Cioczek,Marianna 2007
Cioczek,Jan 2007
Ciok,Maria 1992
Ciok,Franciszek 1992
Ciok,Zdzisław 1992
Ciok,Jan 1993
Ciołek,Stefania 1991
Ciołek,Helena-Zofia 1991
Ciołkosz,Kazimierz 1992
Ciosmak-Buszko,Anna 1984
Ciszewska,Janina 1987
Ciszewski,Ryszard 1987
Ciszewski,Zdzisław 1987
Cikusza,Jan 1980
Cikusza,Aleksandra 1980
Ciurko,Julia 2007
Codogni,Stanisław 1986
Codogni,Karol 1986
Cuper,Leokadia 2002
Cuper,Czesław 2002
Kuśmierz,Helena 1978
Cygan-Cyganiewicz,Edward 1978
Cygan,Janina 1978
Cygan,Franciszek 1978
Cygler,Władysława 1981
Cywińska-Jurkowska,Krystyna 1974
Cywińska-Jurkowska,Danuta 1974
Cywiński,Feliks 1966
Czabaj,Wanda 1982
Czajewska,Franciszka 1991
Czajka,Paulina 1993
Czajkowska,Bronisława 1963
Czajkowski,Szymon 1963
Czajkowski,Andrzej 1963
Czajkowski,Jerzy 1985
Czajkowska,Helena 1985
Czajkowski,Walerian 1988
Czapla,Jan 1984
Czapla,Marianna 1984
Czaplińska,Helena 1989
Czapran,Anna 2004
Czapran,Piotr 2004
Czarkowska,Aniela 1991
Czarkowski,Józef 1991
Czarkowska,Stanisława 1991
Czarnecki,Antoni 1991
Czarnecki,Zenon 1991
Czarnecki,Władysław 1991
Czarnecki,Józef 1991
Czarnecka,Zofia 1991
Kurowska,Danuta 1991
Czarnota,Zofia 2001
Czartoryska,Helena 1993
Czechoński,Piotr 1999
Czechońska,Emilia 1999
Czech-Zdobylak,Aniela 2001
Czepieluk,Ludwik 1995
Czepieluk,Maria 1995
Dawt,Katarzyna 1995
Czerepak,Marcin 1988
Czerewaniów,Jan 1987
Czerewaniów,Katarzyna 1987
Czerniakowsk,Piotr 1993
Czerniakowska,Zofia 1993
Ostrowska,Lechosława 1993
Czerniak,Stefania 1979
Czerniecki,Stanisław 1989
Czerniewicz-Nalepa,Franciszka 1984
Czerny-Biernat,Zofia 1987
Czerwień,Fryderyk 2003
Czerwień,Maria 2003
Czerwińska,Domicela 2006
Czerwiński,Wiesław 2006
Czesnowicki,Alfons 1984
Czesnowicka,Emilia 1984
Czesnowicka,Jadwiga 1984
Czetwertyńska,Julia 1986
Czetwertyński,Witold 1986
Czeżowska,Antonina 1963
Czeżowski,Tadeusz 1963
Czeżowska,Teresa 1963
Czołowska,Aniela 1987
Czołowski,Stanisław 1987
Czubak,Genowefa 1980
Czuba,Józef 1979
Czuba,Michał 1989
Czubenko,Danuta 1985
Czubenko,Leon 1985
Czupryniak,Władysław 1989
Czupryniak,Irena 1989
Czupryniak,Janusz-Włodzimierz 1989
Czuruk,Bolesław 2009
Czyrny,Michał 1997
Czyrny,Anna 1997
Czyżykowska,Maria 1990
Czyżykowski,Marcin 1990

cdn

4). cd.

Dabrovsky,Konstantin 1994
Dabrovsky,Maria 1994
Dadak,Józefa 1984
Dajtrowski,Andrzej 1989
Węgierska,Maria 1989
Kawalec,Leokadia 1989
Dajtrowska,Anna 1989
Damski,John 1988
Damska,Helena 1979
Damski,Józef 1979
Danek,Tadeusz 1993
Dangel,Feliks 1993
Danilewicz,Adolf 2001
Daniluk,Anna 2003
Daniluk,Rajsa 2003
Daniluk,Luba 2003
Daniluk,Włodzimierz 2003
Babiańska,Janina 1992
Daniłowicz,Teresa 1992
Daniszewska,Helena 2004
Daniszewski,Józef 2004
Daniszewska,Irena 2004
Dańko,Krystyna 1998
Darowski,Józef 2004
Darowska,Zofia 2004
Daszkiewicz-Gorczyca,Władysława 1985
Daszkiewicz,Anna 1979
Dawidziuk-Borkowska,Stanisława 1981
Dąbowski,Krzysztof 1983
Dąbrowiecka,Maria 1987
Dąbrowiecki,Józef 1987
Dąbrowska,Zofia 1984
Dąbrowski,Bolesław 1994
Dąbrowski,Józef 2004
Dąbrowska,Jadwiga 2004
Dąbrowski,Michał 1992
Dąbrowska,Jadwiga 1992
Dąbrowski,Stanisław 1998
Kocyk-Półtorak,Kazimiera 1998
Dąbrowska,Anastazja 1998
Dąbrowska,Józefa 1995
Dąbrowski,Wacław 1995
Dąbrowski,Władysław 1994
Dąmbrowska,Stefania 1996
Deba,Magdalena 1971
Deba,Jan 1971
Deczyńska,Zofia 1994
Deczyńska,Maria 1994
Schmidt,Jadwiga 1994
Dec,Maria 1976
Deimart,Maria 2001
Deląg,Józef 2004
Deląg,Petronela 2004
Demel,Józefa 1966
Demska,Stanisława 1965
Denasiewicz,Krystyna 1994
Denasiewicz,Maria 1994
Deneko-Salek,Jadwiga 1987
Dentkiewicz-Płoska,Stanisława 1984
Dentkiewicz,Jan 1998
Depa,Helena Maria 1993
Depa,Kazimierz 1993
Dębicka,Halina 1991
Dębicka,Zofia 1988
Dębicki,Kazimierz 1996
Dębicka,Sylwina 1996
Dębnicki,Kazimierz 1981
DębskI,Zygmunt 1988
Dęgowski,Ryszard 1977
Dicker-Srebniak,Maria 1987
Diehl,Gustaw 1998
Diehl,Kazimiera 1998
Dłutowska,Stefania 1982
Dłutowska,Maria Krystyna 1982
Dobek,Cecylia 1991
Dobek,Józef 1991
Dobek,Stanisław 1991
Dobiecka,Jadwiga 1992
Dobkowska,Apolonia 1991
Dobkowski,Bolesław 1991
Dobkowski,Tadeusz 1991
Dobkowski,Mieczysław 1991
Dobkowski,Wincenty 1991
Dobosiewicz,Rudolf 1987
Dobosiewicz,Stanisława 1987
Dobosz-Królikowski,Zygmunt 1989
Doboszyński,Jerzy 1983
Doboszyńska,Zofia 1983
Dobraczyński,Wiktor 1983
Dobraczyńska,Pelagia 1983
Dobraczyński,Jan 1993
Habrowska,Krystyna 1994
Dobrodziej,Władysław 1994
Bunin,Helena 1994
Dobrolubow,Barbara 1992
Dobrowolska-Michalska,Anna 1984
Dobrowolska,Stefania 1982
Dobrowolski,Stanisław W. 1979
Dobrowolski,Hipolit 1999
Dobrowolska,Józefa 1999
Dobrowolski, Kazimierz i Stefania 1998
Dobrowolski,Mieczysław 1989
Dobrowolski, Stanisław i Zofia 1987
Dobrowolski,Tadeusz 1991
Dobrowolska,Halina 1991
Dobrowolski,Władysław 1981
Dobrucka,Anna 1982
Dobrucka,Aniela 1983
Dobrucki,Andrzej 1983
Dobrzańska,Grażyna 1983
Dobrzański,Stefan 1983
Borkowska,Alicja 1994
Dobrzyński,Włodzimierz 1994
Dobrzyńska,Jadwiga 1994
Docha,Antoni 1979
Docha,Janina 1979
Dochmacka,Aleksandra 1987
Dolengiewicz,Karol 1991
Dolezal,Eugeniusz 1981
Dolińska,Anna 1999
Doliński,Czesław 1979
Dolski,Antoni 1989
Dolska,Zofia 1989
Dolza-Gronowski,Stefan 1992
Dolza-Gronowski,Tadeusz 1992
Dolza-Gronowski,Maria 1992
Domagała,Jan 1997
Domagała,Maria 1997
Domanus,Adela 1989
Domańska,Maria 1975
Domańska,Anna 1975
Domański,Bogdan 1975
Domańska,Władysława 1994
Domański,Jerzy 1994
Domański,Stanisław 1994
Kowalska,Krystyna 1994
Domaradzka,Józefa 1986
Woźniak,Anna 1986
Domińska,Wanda 1982
Donalis-Klepacka,Helena 1983
Dorociński,Stefan 1995
Dorociński,Stefan 1995
Dorota,Antoni 1992
Mirkowska,Aniela 1992
Downarowicz,Jerzy 2001
Downarowicz,Danuta 2001
Drab,Janina 1988
Bochat,Helena 1988
Drab,Bronisław 1988
Drab,Wacław 1988
Dragicevic,Irena 1982
Drewniak,Stanisław 1988
Drewniak,Wojciech 1988
Drewniak,Zofia 1988
Drohobycki,Bronisław 1989
Drozdowska,Stefania 1994
Drozdowski,Michał 1992
Drozd,Karol 1999
Drozd,Józefa 1999
Jończyk,Kazimiera 1999
Drozd,Joanna 2005
Drozd,Stanisław 2005
Drożdż,Natalia 1979
Druszkiewicz,Feliks 1985
Druzkowiecki,Władysław 1987
Druzkowiecki,Władysław 1987
Druzkowiecka,Janina 1987
Drygasiewicz,Aniela 1992
Dryńska,Anna 1984
Drzewecka,Aleksandra 1992
Dolza-Gronowska,Halina 1992
Drzewiecki,Stanisław 1992
Dubiniecka,Stefania 1989
Dubiniecki,Albin 1989
Dubis,Waleria 1989
Dubis,Władysław 1989
Dubracki,Stefan 2005
Dubracka,Marianna 2005
Dudar,Wiktoria 1987
Dudar,Antoni 1987
Duda,Zygmunt 1965
Duda,Helena 1965
Duda,Marianna 1965
Duda,Antoni 1965
Dudek,Anna 1978
Dudek,Janina 1995
Dudek,Józefa 1995
Dudek,Maria 1995
Dudek,Józef 1995
Dudek,Maria 2009
Dudek,Stanisław 2009
Dudek,Zofia 1991
Dudek,Mirosław 1991
Słotwińska,Władysława 1979
Michalewska,Wanda 1979
Chromczak,Janina 1979
Słotwińska,Maria 1979
Dudziak,Tekla 1979
Dudziak,Zofia 1964
Dudziec,Jadwiga 1999
Dudzik,Zofia 2007
Dudzik,Maciej 2007
Dukiewicz,Michał 1983
Dukiewicz,Genowefa 1983
Dulski,Anastazy 1975
Dulska,Jadwiga 1975
Dulska,Wanda 1975
Dulska,Maria 1975
Duma,Krystyna 1991
Duma,Maria 1991
Duma,Bolesław 1991
Duracz,Jerzy 1972
Durjasz,Kazimierz 1983
Durko,Janusz 1989
Durko,Janina 1989
Duszczak,Dymitr 1986
Duszczak,Maria 1986
Duszczyńska,Zofia 1997
Dutkiewicz,Wacław 1984
Dutkiewicz,Helena 1984
Dutkiewicz,Stanisław 1984
Dutkiewicz,Ryszard 1987
Dutkiewicz,Teodor 1987
Dutkiewicz,Hanna 1987
Dworczyk-Makar,Karolina 1987
Dworznik,Henryk 1969
Dydyna,Władysław 1994
Dydyna,Maria K. 1994
Dydyński,Zdzisław 1980
Dygdała,Zofia 1992
Dygdon,Michał 1975
Dyl,Michał 1996
Dyl,Janina 1996
Dyl,Irena 1996
Dymek,Franciszek 1989
Dymek,Bronisława 1989
Dymek,Ignacy 1993
Dymek,Anna 1993
Dymek,Wanda 1979
Dyna,Jan 1990
Dyna,Emilia 1990
Dyna,Józefa 1990
Dynowska,Franciszka 1991
Dynowski,Władysław 1991
Dynowska,Ludwika 1991
Dynowski,Leon 1991
Dyrcz,Irena 1996
Dyrdal-Kiełbasa,Maria 1965
Dyrda,Paweł 1987
Dyrda,Maria 1987
Dyrda,Paweł 1987
Dziadek,Zofia 1993
Dziadek,Alojzy 1993
Dziankowska,Maria 1987
Dziechciarz,Genowefa 1988
Dziechciarz,Marcin 1988
Dziedowicz,Anna 1994
Dziedowicz,Filomena 1994
Dziedzic-Skrzypiec,Wiktoria 1965
Dziedzic,Maria 1992
Dziedzic,Józef 1992
Dziedzic,Bronisława 2006
Dziedzic,Wojciech 2006
Trojan,Zofia 2006
Dzielska,Edwarda 1979
Dzielska,Elagia 1979
Dzierzanowska,Wanda 1983
Dzierzykraj-Rogalski,Tadeusz 1994
Dziewierska,Józefa 1997
Dzikowicz,Maryla 1977
Dzik,Tadeusz 1985
Dzik,Genowefa 1992
Kozyrska,Genowefa 1992
Dzik,Jan 1992
Dzik,Katarzyna 1992
Dzik,Wawrzyniec 1992
Dziuba,Ignacy 1995
Dziuba,Bronisława 1995
Dziurowicz,Roman 1999
Dziurowicz,Franciszek 1999
Dziurowicz,Maria 1980
Dziurzyńska-Hrabyk,Maria 1981
Dźwigaj-Łacny,Irena 1991
Pizio,Maria 1989
Dżugala,Władysław 1989

cdn

5) cd.

Ebro-Prokesh,Zofia 1983
Echberger-Cukrowicz,Wiktoria 1988
Eckhardt,Maria 1996
Egermaier,Leonia 1967
Egermaier,Wacław 1967
Eilberg-Rodnicka,Genowefa 1989
Eitel,Leon 1990
Ejsmond,Irena 1989
Eliasz,Jan 1964
Eliasz,Wacław 1988
Elsner,Józef 1992
Elster,Rozalia 1989
Dąbrowska,Julia 2005
Elżanowska,Gabriela 2005
Juskiewicz,Leokadia 1986
Engel,Alfred 1982
Engel,Leokadia 1989
Erdelli,Eugenia 2002

csn

6) cd.Fajks,Edward 1984

Fajks,Jadwiga 1984
Fakler,Maria 1974
Fakler,Jan 1974
Falejczyk,Zofia 1978
Falejczyk,Piotr 1978
Falitarczyk,Ludwik 1992
Falkowska,Janina 1993
Falkowski,Jerzy 1993
Falkowska,Irena 1993
Falkowski,Stanisław 1977
Falska,Maria 1985
Fangrat,Halina 2001
Fangrat,Zofia 2001
Fangrat,Irena 2001
Fangrat,Zofia 2001
Fangrat,Anna 2001
Fangrat,Barbara 2001
Fangrat,Stefan 2001
Fedecka,Maria 1987
Federowska,Bronisława 1986
Fedorcio,Stanisława 1995
Fedorowicz,Anna 1978
Fedorska-Iżycka,Romana 2006
Ferenc-Wiglusz,Katarzyna 1988
Ferens,Wanda 1985
Ferens,Tadeusz 1985
Feret,Mieczysław 1994
Fiałkowska,Joanna 1979
Fiałkowska,Stefania 1997
Fiebig-Jasiczek,Emma 1986
Fiejka,Helena 1993
Fijałkowski,Zbigniew 1985
Fiks,Władysława 2005
Filiński,Antoni 2001
Filiński,Jan 2001
Filińska,Helena 2001
Filińska,Maria 2001
Filipek,Katarzyna 1988
Filipowicz-Stańczyk,Klementyna 1975
Filipowicz,Wanda 1967
Józefa,Filipowska 1979
Filipska,Mirosława 1994
Filo-Wilkosz,Stefania 1987
Filozof-Wałęga,Janina 1975
Fink,Józef 1969
Fink,Lucyna 1969
Firko,Julia 1983
Firko,Piotr 1983
Firszt,Mieczysław 1979
Firszt,Maria 1979
Firuta,Bronisław 2006
Firuta,Franciszek 2006
Firuta,Anna 2006
Fischer,Stanisław 2003
Fiternik,Maria 1984
Fiutowska-Piestrak,Helena 1996
Flak,Antonina 1991
Flak,Jakub 1991
Flisak,Władysława 1978
Jadwiszczok,Zofia 1994
Filsiuk,Maria 1994
Flondra,Maria 1983
Flondra,Jan Wojciech 1983
Flont,Janina 2000
Flont,Jan 2000
Florczak,Elżbieta 1987
Florek,Franciszek 1994
Florek,Józefa 1994
Florek,Maria 1992
Florek,Bronisław 1992
Florek,Władysław 2002
Flukowska,Maria 2004
Fogg,Mieczysław 1989
Fomienko,Witold 1969
Stawicka,Lidia 2002
Fortuński,Józef 2002
Fortuńska,Władysława 2002
Mazur,Janina 2002
Franaszek-Kubalski,Janina 1986
Franio,Zofia 1971
Frankowski,Józef 1996
Frankowska,Janina 1996
Fras,Halina 2007
Frąckiewicz,Helena Diana 1984
Frąckiewicz,Helena 1997
Frąckiewicz,Ludwik 1997
Frąckiewicz,Ludmiła 1997
Frąckowiak,Maria 1979
Frączak,Janina 1977
Frączek,Adela 2002
Frączek,Jan 2002
Frączek,Kunegunda 2002
Frączek,Stanisława 1984
Frączek,Józef 1984
Frelas,Katarzyna 1999
Frelas,Walerian 1999
Frelas,Heronim 1999
Frenkel,Stefania 1989
Fritz,Maria 1986
Fritz,Wit Józef 1986
Frybes,Stanisław 1997
Fugiewicz-Tereszkiewicz,Władysława 1986
Fuglewicz,Joanna 1978
Fularski,Antoni 1966
Furmanek,Stanisław 1994
Furmanik,Maria 1981

cdn

7)cd.

Gach,Kazimierz 1994
Gach,Józef 1994
Gaczol,Anna 2002
Gacz,Antonina 1990
Gadecka,Genowefa 1993
Gadecki,Eugeniusz 1993
Gadek,Bronisława 1992
Gadek,Franciszek 1992
Gajewska,Zofia 1984
Gajewski,Jan 1996
Gajewska,Maria 1996
Gajewski,Stefan 1992
Gajor,Maciej 1976
Gajowniczek,Marianna 1985
Galach,Józef 1996
Karczewska,Feliksa 1998
Galas,Jan 1984
Galas,Stanisław 1984
Galecka,Waleria 1995
Galoński,Wojciech 2001
Kobyałko,Paulina 2001
Galoński,Tadeusz 2001
Galońska,Anna 2001
Galus,Bronisława 2001
Gałęziowski,Andrzej 2006
Gapska,Irena 2001
Gapska,Leokadia 1998
Garbuliński,Marian 1997
Garbuliński,Władysław 1997
Garbuliński,Andrzej 1997
Garczyńska,Wanda 1983
Garczyński,Leon 1993
Garczyńska,Zofia 1993
Gardziński,Eugeniusz 1986
Gardzińska,Klementyna 1986
Gargasz,Jakub 1979
Różycka,Zofia 1979
Gargas,Jadwiga 1984
Gaszyńska,Krystyna 2007
Gawelczyk,Bronisława 1966
Gawelczyk,Julian 1966
Gawelek,Julia 1991
Gawelek,Julian 1991
Gawelek,Stanisława 1991
Gawel,Jan 1992
Gawel,Józef 1992
Gawel,Jadwiga 1992
Gawel,Maria 1996
Gawel,Szczepan 1996
Gaweł-Romaszkan,Teresa 1984
Gawenda,Zofia 1984
Gawin,Eugenia 2005
Gawin,Bolesław 2005
Gawlak,Aurelia 2004
Gawlak,Alfons 2004
Gawlikowska,Janina 2002
Gawlikowski,Jerzy 2002
Gawlikowski,Stefan 2002
Gawlikowski,Stanisław 2002
Gawlik,Hildegarda 1996
Gawlik,Józef 1996
Gawliński,Tadeusz 2005
Gaworska,Janina 1969
Gawrych,Jadwiga 2001
Gawrych,Aleksandra 1999
Gawrych,Jan 1999
Gawrylkiewicz,Antoni 1999
Gazińska,Barbara 1986
Gąsiorowska,Anna 1976
Gąska,Aniela 1992
Gąska,Bronisława 1981
Gąska,Zbigniew 1981
Gburek,Frans 1985
Gburek,Ryszard 1985
Gebel,Antonina 1997
Gebel,Bolesław 1997
Gebethner,Tadeusz 1981
Gedychowa,Jadwiga 1983
Gelbhart-Sitko,Wanda 1986
Genderka-Moskowczanka,Józefa 1983
Gere,Istvan 1984
Gere,Snita 1984
Gersin,Zygmunt 1981
Gerson-Towarnicka,Emilia Maria 1982
Gerula,Michał 1995
Gerula,Katarzyna 1995
Getter,Matylda 1985
Gędżala,Anna 1985
Gędżala,Ludwik 1985
Gialbas,Karol 2002
Gibes,Józef 1994
Gibes,Józefa 1994
Gidzińska,Maria 1969
Gierwatowski,Józef 1991
Siemborska,Barbara 1991
Gierwatowski,Mieczysław 1991
Gierwatowska,Kazimiera 1991
Gill,Janina 1968
Gill,Józef 1968
Gilowska,Stanisława 2005
Ginalska,Jadwiga 2002
Ginalska,Daniela 2002
Gladys,Władysława 1992
Glas,Włodzimierz 1982
Glas,Tadeusz 1982
Glas,Maria 1982
Glas,Stefan 1982
Glebicka,Maria 1990
Glinka,Maria 1967
Glinka,Stefan 1967
Gliński,Leonard 1984
Glocer,Helena 1995
Glod,Helena 1990
Glod,Piotr 1990
Gloech,Feliks 1984
Glos,Stanisława 1998
Glos,Aleksander 1998
Glowiak-Marynowicz,Zofia 1983
Glus-Orzechowska,Józefa 1990
Głowacki,Henryk-Lucjan 1986
Głowacka,Stanisława 1986
Głowacki,Kazimierz 1986
GłowackI,Władysław 1982
Głowacz,Wiktoria 1975
Głuchowski,Czesław 1996
Głuchowska,Marianna 1996
Gnatiuk,Teodor 2004
Gniatowski,Wincenty 1997
Gniewek,Franciszek 1994
Gnoinsky,Jerzy 1988
Godawa,Maria 1998
Godawa,Andrzej 1998
Godawa,Anna 1998
Cicha,Janina 1998
Godlewska-Bogucka,Janina 1978
Godlewska,Maria 1986
Godlewski,Marceli 2009
Godziek,Augustyn 1992
Godziek,Zofia 1992
Godzien,Wiktoria 1989
Godzien,Ludwik 1989
Godzien,Bronisława 1989
Goehres,Irena 1999
Goehres,Julia 1999
Goehres,Edward 1999
Gogulka,Eugenia 1991
Gogulka,Łucja 1991
Gogulka,Bolesław 1991
Goldszmid,Aniela 1985
Golecki,Ludwik 1986
Golędzinowski,Roman 1982
Golędzinowska,Jadwiga 1982
Golos,Edward 1978
Goluch,Genowefa 1992
Gołąbek,Zofia 2001
Gołąbek,Paweł 2001
Gołąb,Jan 1991
Gołembiecki,Czesław 1989
Gołembiecki,Franciszek 1989
Gołembiecki,Kazimierz 1989
Gołembiecka,Anna 1989
Gołembiecka,Zuzanna 1989
Gołębicki,Stefan 1988
Gołębicka,Józefa 1988
Gołębiowska,Natalia 1991
Gołębiowska,Rozalia 1991
Gołębiowski,Franciszek 1994
Gołębiowska,Józefa 1994
Gołębiowska,Helena 1994
Gołębiowski,Marian 1989
Gołkowski,Jerzy 1997
Gołkowska,Czesława 1997
Gołowacz,Wacław 1971
Gołowacz,Jadwiga 1971
Gonczar,Jan 1989
Gonczar,Maria 1989
Gondorowicz,Józef 1992
Gondorowicz,Antonina-Gabriela 1992
Gorajek,Józef 1989
Gorczyca,Emilia 1985
Gorczyca,Stanisław 1985
Gorczyca,Michał 1999
Gorczyca,Zofia 1999
Gorczyk,Stanisław 1986
Gortat,Henryk 1979
Gorzkowska,Henryka 1976
Gorzkowski,Stanisław 1988
Gorzkowski,Maria 1988
Gosk,Mieczysław 1964
Gosk,Helena 1964
Gosk,Stanisław 1964
Gostkiewicz,Jadwiga 1986
Gos,Edward 1995
Gos,Stefania 1995
Gozdek-Grek,Jan 1988
Góralewicz,Helena 1978
Góral,Michał 2000
Góral,Anna 2000
Górecki,Zbigniew 1967
Górecki,Józef 1995
Krzeszowiak,Zofia 1995
Górecki,Piotr 1996
Thiel,Jadwiga 1996
Górecka,Agnieszka 1996
Górecka,Zofia 1996
Górecka,Leokadia 1996
Górecki,Wiktor 1996
Górecka,Anastazja 1996
Górniak,Józefa 1985
Górniak,Jan 1985
Górniak,Tatiana 1985
Górniak,Michał 1985
Górska,Aleksandra 1979
Górski,Stanisław 1986
Górska,Anna 1986
Górska,Maria 1997
Kulik,Halina 1994
Górski,Czesław 1994
Górski,Hipolit 2009
Górska,Franciszka 2009
Górska,Janina 1985
Górski,Marceli 1985
Górski,Tadeusz 2006
Górska,Janina 2006
Górzyński,Aleksander 2004
Górzyńska,Genowefa 2004
Grabarek,Helena 2000
Grabda,Witold 1985
Grabda,Jan 1985
Grabińska-Bobylak,Waleria 1992
Grabowska,Anna 1981
Grabowski,Stefan 1981
Grabowska,Teresa 1993
Grabowski,Stanisław 1995
Grabowski,Kazimierz 1995
Grabowski,Jan 1995
Grabowska,Maria 1995
Grabowska,Wanda 1988
Grabowski,Bolesław 1988
Grabowski,Henryk 1983
Grabowska,Irena 1983
Grabska,Bronisława 1984
Graczyk,Stanisław 2005
Gradowska-Pollack,Aleksandra 1989
Graffa,Janina 1990
Gramatyka-Lewartowska,Michalina 1982
Gramsch-Mikoś,Maria 2004
Gramsch,Maria 2004
Gregorowicz,Leonia 1994
Grell-Szepełowska,Jadwiga 1983
Grinenko-Domańska,Emilia 2001
Grobelni,Julian 1974
Grobelni,Halina 1974
Grobicki,Jan 1989
Grobicka,Jadwiga 1989
Grocholski,Józef 1987
Grocholska,Olga 1987
Grocholska,Anna 1987
Grocholski,Stanisław 1987
Grodzicka-Sierzputowska,Stanisława 1981
Gruca,Marian 2007
Gruca,Maria 2007
Gruchacz,Tadeusz 1977
Grudziński,Wojciech 1971
Grudzińska,Hanna Józefa 1971
Grudzińska,Zofia 2000
Grudziński,Leon 2000
Grum,Jan 1994
Grum,Katarzyna 1994
Gruszewski,Michał 1998
Gruszewska,Józefina 1998
Gryczkiewicz,Anna-Maria 1995
Gryczkiewicz,Maria-Krystyna 1995
Gryczkiewicz,Kazimierz 1995
Gryguc-Kwietniewska,Zdzisława 1986
Grzebyk,Maria 1986
Grzebyk,Jan 1986
Grzebyk,Stanisław 1986
Grzegorczyk,Helena-Olga 1965
Grzegorczyk,Władysław 1965
Grzelak,Antoni 1995
Grzelak,Bronisława 1995
Grzesiak,Henryk 1998
Grzesiak,Łucja 1998
Grzesiak,Tadeusz 1995
Grzesiuk,Adela 2000
Grzesiuk,Aniela 2000
Grzesiuk,Feliks 2000
Grzybowska,Ludwika 1985
Grzybowski,Roman 1981
Grzybowska,Maria 1981
Grzybowski,Jerzy 1981
Grzybowska,Stanisława 1981
Grzybowski,Jerzy 1989
Grzybowski,Stanisław 2004
Grzybowska,Stanisława 2004
Grzybowska,Irena 1993
Grzybowski,Władysław 1993
Guga,Maria 1999
Gumułka-Bron,Irena 1980
Gutowska,Leonia 1987
Guttakowska,Anna 2007
Guttakowski,Jan 2007
Gutwińska-Gudzak,Kazimiera 1995
Gut,Jan 1965
Gut,Marianna 1965
Gut,Feliks 1965
Gut Opdyke,Irena 1982
Guzek,Zuzanna 1987
Guzek,Józef 1987
Guzek,Eugeniusz 1987
Gwiazdowska-Adamczyk,Janina 1990
Gwizdak,Katarzyna 1980
Gwizdak,Stanisław 1980
Gwizdak,Tadeusz 1980
Gwozdowicz,Irena 1988
Gwozdowicz,Matylda 1988
Gynalska,Anna 1982
cdn.

8)cd.

Habasiński,Kazimierz 1987
Habiniak-Kos,Maria Barbara 1984
Hadrysiak,Wanda 2007
Hadrysiak,Telesfor 2007
Hajdas,Franciszek 1981
Hajdas,Barbara 1981
Hajdas,Otylia 1981
Hajdas,Jan-Tadeusz 1981
Hajdas,Feliks 1981
Hajdejczuk,Helena 2002
Halamaj,Franciszka 1984
Liniewska,Helena 1984
Halfter,Magdalena 1968
Halicka,Paulina 1986
Halicki,Marian 1986
Halaniak,Michalina 1996
Halkiew-Kamińska,Weronika Bronisława 1984
Halkiew,Michał 1998
Halkow,Teresa 1999
Haman,Michał 1989
Haman,Stefania 1989
Hamerska,Irena 1984
Hanik,Adolf 2002
Hanik,Cecylia 2002
Haniki,Tadeusz 2002
Hankes,Józefa 1982
Hanzowa,Maria 2005
Hapoński,Alfred 1991
Harasymyszyn,Franciszka 2004
Hara,Szczepan 1996
Hara,Marianna 1996
Hartabus,Stefan 1981
Hebda,Aniela 1994
Hebdowski,Stanuisław 1980
Hebdowski,Aleksander 1980
Heczko,Karol 1996
Heczko,Alma 1996
Heger,Adam 1994
Heger,Maria 1994
Heininger,Leon 1982
Hekler-Urbanowicz,Janina 1983
Heleniak,Piotr 1993
Heller,Anna 1978
Herman,Stanuisław 1992
Hencel,Ludwik 1963
Hencel,Roman 1963
Hennius-Kowalewska,Maria 1984
Hensel,Efrozyna 1998
Hensel,Jan 1998
Hensel,Danuta 1998
Hernik,Antonina 1984
Herr,Kazimiera 1992
Herr,Feliks 1992
Herteli,Jan 1986
Herteli,Józefa 1986
Hertman,Jadwiga 1998
Hessen,Bronisława 1967
Hessen,Dymitr 1983
Hessen,Sergiusz 1983
Hessen,Maria 1983
Heuchert-Twardowska,Maria 1984
Hibner,Czesław 1991
Hibner,Józefa 1991
Hingler,Stefania 1998
Hnatiuk,Zofia 2001
Hnatiuk,Stanisława 2001
Hnatiuk,Bazyli 2001
Hoffman,Maria 1991
Hoffman,Henryk 1991
Hoffman,Władysław 1993
Hoffman,Janina 1993
Hojnowska,Antonina 1997
Hojnowski,Antoni 1997
Holka,Edmund 2002
Holub,Zofia 2001
Hołubowicz,Zbigniew-Aleksander 1993
Hołubowicz,Franciszek 1993
Hołubowicz,Helena 1993
Hołubowicz,Kazimierz-Wiesław 1993
Hondra,Michał 1998
Hondra,Stanisław 1998
Hondra,Władysław 1998
Hondra,Jan 1998
Haponiuk,Adela 1998
Waluszewska,Ludmiła 1984
Horbacki,Władysław 1984
Horbacka,Milica 1984
Horbaczewski,Paweł 1964
Hornung-Tomczak,Anna 1996
Hosticzko,Helena 1989
Hosticzko,Józef 1989
Howil,Bogusław 1993
Howil,Helena 1993
Hrycko,Franciszek 1988
Hrycko,Maria 1988
Hryniewicz,Bronisława Beata 1994
Hrysiak,Mieczysław 1984
Hrysiak,Zuzanna 1984
Huczek,Alfred 1991
Huczek,Helena 1991
Huczek,Stefania 1991
Huk,Jan 1989
Huk,Anna 1989
Humnicki,Stefan 1978
Humnicki,Sophie 1978
Hupało,Franciszka 1968
Huszcz-Borusińska,Maria 1987
Huzarski,Marian 1984
Huzarski,Zbigniew-Antoni 1984
Huzarska,Alfreda 1984
Huzarski,Fryderyk 1984
Hys,Stanisław 1999

cdn.

9)cd.Idzikowski,Bolesław 1984

Idzik,Józefa 2004
Iluk,Joachim 1994
Imiołek,Antoni 1985
Imiołek,Czesława 1985
Insińska,Anna 1984
Ivanowska,Walentina 1978
Iwanicki,Jan 1984
Iwaniuk,Zinowia 1996
Iwaniuk,Andrzej 1996
Chmiel,Paulina 1989
Olesiejuk,Franciszka 1989
Iwaniuk,Mikołaj 1989
Rostocki,Ignacy 1995
Iwanowa,Stanisława 1995
Iwański,Henryk 1964
Iwańska,Wiktoria 1964
Iwański,Henryk 1964
Iwański,Wacław 1984
Iwańska,Maria 1984
Iwaszczukiewicz-Uliasz,Maria Jolanta 1986
Iwaszkiewicz,Jarosław 1988
Iwaszkiewicz,Anna 1988
Izakowski,Józef 1997
Izdebski,Józef 1976
Izraelowicz-Kowalczyk,Stanisława 1992
Izyk,Rozalia 1987
Izyk,Kazimiera 1987
Izyk,Władysław 1987

cdn

10) cd.Jabłońska,Maria 1992

Jabłoński,Roman 1989
Jabłońska,Krystyna 1987
Jabłoński,Wincenty 1987
Jabłoński,Zdzisław 1987
Jabłońska,Zofia 1987
Jabłoński,Stanisław 1987
Jacewicz,Elżbieta 1988
Jacewicz,Helena 1988
Jacewicz,Czesław 1988
Jachacz,Stanisława 1989
Jachowicz,Ryszard 1990
Jachowicz,Natalia 1990
Jackowski,Stanisław 1968
Jackow,Bronisława 1982
Jackow,Leon 1982
Jacyna,Marcelina 1967
Jacyna,Wacław 1967
Jagiełło,Ludomir 1987
Jagiełło,Stefania 1987
Jagiełłowicz,Michał 2006
Jagiełłowicz,Olaga 1983
Jagiełło,Janina 1996
Jagiełło,Jan 1996
Jagodziński,Stefan 1986
Kowalczyk,Marta 1990
Jaksz,Czesława 1990
Jaksz,Jerzy 1990
Jakubowska-Szepełowska,Janina 1983
Jakubowska,Maria 1992
Kulesza,Zofia 1993
Jakubowski,Mieczysław 1993
Jakubowska,Rozalia 1993
Jakubowski,Władysław 1993
Jakubowska,Maria 1993
Jakubowska,Helena 1992
Jakubowska,Bronisława 1992
Jakubowski,Zdzisław 1992
Jakubowski,Robert 1992
Jakubska-Bombas,Zuzanna 1987
Jamiołkowska,Janina 1966
Jamiołkowski,Jan 1966
Jamioł,Zofia 1979
Jamro,Jan 1993
Jamro,Waleria 1992
Jamro,Karol 1992
Augustyn,Maria 1992
Janczarek,Władysław 1986
Janczarski,Eugeniusz 1993
Janczarski,Bogdan 1993
Janczarska,Genowefa 1993
Janczarski,Roman 1993
Janczewski,Henryk 1981
Janczewska,Aniela 1981
Janczuk,Jan 1991
Janczuk,Stanisław 1991
Janczura-Antonik,Ludwika 1992
Janczura,Andrzej 1992
Janczura,Anna 1992
Janc,Helena 1965
Janc,Bolesław 1965
Janderowicz,Józefa 1987
Janiak,Helena 1984
Janicka-Maj,Zofia 1990
Janicka,Irena 2000
Janicka,Zdzisława 1964
Janicki,Teodor 1964
Janicka,Michalina 1995
Janicki,Cyprian 1995
Janiszewski,Lucjan 1979
Janiszewska,Cecylia 1979
Jankiewicz,Tadeusz 1965
Jankiewicz,Wiera 1985
Jankiewicz,Tadeusz 1985
Jankowerny-Przybyłowska,Kazimiera 1989
Jankowska,Stanisława 2001
Jankowski,Bolesław 2001
Jankowski,Franciszek 2005
Jankowski,Józef 1992
Jankowska,Halina 2005
Jankowski,Leonard 2005
Jankowska,Bronisława 2005
Janowska-Dochmacka,Nina 1987
Jantoń,Jan 1992
Jantoń,Bronisława 1992
Janulewicz,Bolesław 1991
Janulewicz-Babarowska,Leokadia 1991
Janulewicz,Bolesław 1991
Januszewski,Stanisław 1989
Januszkiewicz,Janusz 1988
Januszkiewicz,Aldona 1988
Janusz,Agata 1978
Janus,Bronisław 1997
Janus,Marianna 1997
Janus,Stanisław 1997
Jaremkow,Edward 2000
Jaremkow,Tekla 2000
Jaremkow,Jan 2000
Jarmołowicz,Jan 1990
Jarmołowicz,Józefa 1990
Jarnuszkiewicz,Anna 2003
Kawtaradze,Halina 2003
Jaromirska,Leokadia 1968
Jaroszyńska,Halina 1981
Jaroszyński,Józef 1981
Jaroszyńska,Klara 1981
Krasnodębska,Marianna 2001
Jarosz,Aleksander 2001
Jarosz,Ignacy 2001
Jarosz,Anna 2001
Jarosz,Maksymilian 2001
Jarosz,Agata 1989
Jarosz,Franciszek 1989
Jarosz,Stanisława 1990
Jarosz,Franciszek 1990
Jarosz,Maria 1990
Jarosz,Józef 1990
Jarosz,Zygmunt 1999
Jaros,Jan 1996
Jaros,Roch 1996
Jaros,Anna 1996
Jaros,Witold 1996
Jaros,Andrzej 1996
Jasiewicz,Eugeniusz 1981
Jasiewicz,Józefa 1981
Jasik,Stanisław 1979
Jasińska-Larysz,Juliana 1967
Jasińska,Pelagia 2004
Jasińska,Władysława 1988
Jasiński,Stanisław 1985
Jaskółka,Stanisław 1965
Jaskółka,Maria 1965
Jaskółka,Władysław 1965
Jastrzębska-Lis,Władysława 1985
Jastrzębska,Maria 1993
JastrzębskI,Bogdan 1993
Jaszczewski,Tadeusz 1992
Jaszczuk,Bronisława 1998
Jaszczuk,Józef 1998
Jaszkiewicz,Anna 1992
Jaszkiewicz,Mikołaj 1992
Jaszkiewicz,Czesław 1992
Jaśkiewicz-Gałecka,Zofia 1983
Jaśkiewicz,Stanisław 1984
Jaśkiewicz,Jan 1984
Jaśkiewicz,Maria 1984
Jaworowicz,Michalina 1981
Jaworowicz,Józef 1981
Sozańska,Wiktoria 1989
Wąchała,Olga 1989
Jaworski,Mikołaj 1989
Jaworska,Helena 1989
Jaworska,Anna 19889
Jaworska,Marianna 2007
Jaworska,Katarzyna 1984
Jaworski,Eugeniusz 1984
Jaworska,Maria 1993
Jaworski,Henryk 1993
Jaworski,Paweł 1976
Jednorak,Stanisława 1989
Jednorak,Florentyna 1989
Jednorak,Tomasz 1989
Jedynak,Józef 1979
Jedynak,Irena 1989
Jedynak,Mieczysław 1989
Jedynak,Helena 1989
Jedynak,Maria 1989
Jedynak,Wacław 1989
Jekielek-Kluska,Maria 1980
Jezeczek,Waleria 1991
Jezierska-Radzikowska,Wacława 1994
Jezierska,Maria 1983
Jezierska,Anna 1982
Jezierski,Władysław 1982
Jeziorski,Władysław 1967
Jeziorska,Anna 1967
Jeziorski,Władysław 1967
Jeziorski,Marian 1967
Jeżowska-Trzebiatowska,Bogusława 1989
Jeżyk,Józef 1990
Jeż,Jadwiga Paulina 1985
Jędrzejko,Maria 1988
Jędrzejko,Jan 1988
Jędrzejko,Leonia 1988
Jędrzejko,Józef 1988
Łopuszańska,Maria 1997
Jętkiewicz,Janina 1997
Jętkiewicz,Henryk 1997
Jiruska,Stefania-Wiktoria 1995
Jiruska,Wanda 1995
Jiruska,Maria-Antonina 1995
Job,Józef 1980
Job,Wiktoria 1980
Job,Edward 1980
Michalska-Joniuk,Leokadia 1983
Bartosiak-Joniuk,Eugenia 1983
Wycech-Joniuk,Zofia 1983
Joniuk,Jan 1983
Kajfasz,Krystyna 1993
Jopek,Michalina 1993
Ogniewska,Irena 1981
Jorasz,Bogdan 1981
Józefik,Franciszek 2000
Józefik,Rozalia 2000
Jóźwiak,Maria 1981
Jóźwiak,Leon 1981
Jóźwicka,Franciszka 1987
Jóźwicki,Władysław 1987
Jóźwikowska,Stanisława 1994
Judziński,Jan 2005
Jura,Aleksandra 1994
Jura,Józef 1994
Jurczyk,Jadwiga 2004
Jurczyk,Józef 2004
Jurgyga,Jan 1993
Jurgyga,Henryka 1993
Jurek,Julia 1984
Jurek,Leon 1999
Jurkiewicz,Waleria 1994
Jurkiewicz,Jan 1994
Kozłowska-Jurkiewicz,Olga 1994
Jurytko,Bronisława 1991
Jurytko,Bruno 1991

cdn

11) cd.Kabacińska,Wanda 1966

Szczęsna,Henryka 1966
Kabaciński,Tadeusz 1966
Kabaciński,Józef 1966
Kabacińska,Michalina 1966
Kacała,Stanisław 1979
Kachanowska,Anna 1995
Żukowska-Kachanowska,Maria 1995
Kaczmarczyk-Heleniak,Hanna 1993
Kaczmarczyk,Jan 1984
Kaczmarczyk,Józef 1987
Kaczmarek,Franciszek 1997
Kaczmarek,Stanisława 1997
Drewek-Kaczmarek,Teresa 1990
Kaczmarek,Władysława 1990
Kaczmarek,Franciszek 1990
Gronek,Alina 2000
Kaczmarek,Jadwiga 2000
Kaczmarek,Lucjan 2000
Kaczmar,Antonina 1974
Kaczorowska,Aniela 1989
Kaczorowski,Bohdan 2001
Kaczorowski,Bronisława 2001
Kaczorowski,Wacław 2001
Kaczówka,Stanisław 1992
Kaczówka,Maria 1992
Kadłubowska,Zofia 1989
Kadłubowski,Bronisław 1989
Kafarski,Kazimierz 2004
Kafarska,Wanda 2004
Kafar,Teofil 1969
Kafar,Brygida 1969
Kajszczak,Józef 1990
Kajszczak,Bronisław 1990
Kalbarczyk,Zbigniew 1984
Kalbarczyk,Regina 1984
Kalicka,Aniela 1981
Kaliczyńska,Józefa 1980
Kalina,Michael E. 1989
Kalinowski,Franciszek 1981
Kalinowska,Wacława 1981
Kalinowski,Roman 1978
Kaliński,Zbigniew 1994
Kaliński,Zenon 1994
Kalińska,Eugenia 1994
Kalasiaków,Józef 1989
Kalasiaków,Anna 1989
Kalasiewicz,Wacław 1988
Kalisiewicz,Paweł 1988
Kalasiewicz,Władysława 1988
Kalasiewicz,Józef 1988
Kaliszczak,Jan 1994
Kaliszczak,Witold 1994
Kaliszczuk-Kozaczuk,Helena 1988
Kaliszewski,Stanisław 1989
Kalowski,Rafał 2001
Kaluszko,Jan 1983
Kaluszko,Zofia 1983
Kalwiński,Kazimierz 1967
Kalwiński,Wojciech 1967
Kalwińska,Katarzyna 1967
Kałek,Weronika 1977
Nowak,Łucja 1997
Kałucka,Maria 1997
Kałuza,Stefania 1967
Kałuza,Józef 1967
Kałuża,Józefa 1991
Kałuża,Jan 1991
Kałuża,Maria 1991
Kamińska-Majkowska,,Leokadia 1985
Kamińska,Aniela 1983
Kamiński,Józef 1983
Kamińska,Maria 1984
Kamiński,Aleksander 1991
Kamińska,Czesława 1992
Kamiński,Kazimierz 1992
Kamiński,Ryszard 1981
Kamiński,Stefan 1997
Kamiński,Zbigniew 1982
Adamczewska,Franciszka 1982
Kamska-Gburek,Maria 1985
Kanabus,Feliks 1965
Kanabus,Irena 1995
Kann,Maria 1963
Kanton,Julia 1996
Kanton,Antoni 1996
Kantor,Michał 1989
Kantor,Władysława 1989
Kapias,Janina 1990
Kapica,Maria 1995
Kapica,Antoni 1995
Kapica,Stanisław 1995
Woźniok-Kapica,Gertruda 1995
Kaprocka,Aniela 1978
Kaprocki,Wacław 1978
Kaputek,Jerzy 1989
Karasek,Leon 1984
Karasek,Jerzy 1984
Taraskowa,Teresa 1984
Kabrowniczek,Józefa 1992
Karbowski,Czesław 1990
Karbowska,Marta 1990
Szoloch-Karbowska,Zofia 1990
Karbowski,Jan 1990
Karbowski,Józef 1990
Karbowski,Stefan 1990
Karczewski,Hieronim 2000
Karczewski,Zenon 2000
Karczewska,Felicja 2000
Karczmarczyk,Stefan 1996
Karczmarczyk,Ewa 1996
Karczmarczyk,Tadeusz 1996
Karczmarczyk,Bolesław 1996
Karolick,Janina 1997
Karpicki,Piotr 1993
Karpicki,Bazyli 1993
Karpicka,Feona 1993
Karpiel,Anna 1995
Karpiel,Józef 1995
Karpiuk,Maria 2005
Karpowicz,Zofia 1990
Karpowicz,Ignacy 1990
Karski,Jan 1975
Karsov-Szymaniewska,Stanisława 1969
Kartaszew,Anna 1988
Kartaszew,Jakub 1988
Karwowska-Kołtan,Jadwiga 1993
Karwowska,Lubomira 2007
Karwowska,Mirosława 2007
Karwowski,Zygmunt 2007
Karwowska,Genowefa 1992
Karwowski,Franciszek 1992
Karwowska,Józefa 1993
Karwowski,Franciszek 1993
Kasjano,Maria 1981
Kasperak-Przeniosło,Józefa 1988
Kasprowicz,Tadeusz 1989
Kasprzykowska,Sylwia 1996
Kasprzykowski,Czesław 1996
Kasprzyk,Andrzej 1975
Kasprzyk,Magdalena 2006
Kasprzyk,Mieczysław 2006
Kasprzyk,Władysław 2006
Kaszuba,Antonina 1993
Kaszuba,Stanisław 1993
Kaszuba,Ryszard 1993
Kaszuba,Daniela 1993
Kaszuba,Stefan 1993
Kaszubska,Władysława 2004
Katz-Lipska,Danuta 1986
Kawalski,Edward-Marcin 2001
Kazanecki,Czesław 2004
Kazanecka,Leonarda 2004
Kazanowski,Franciszek 1992
Kazanowski,Stanisław 1992
Kazanowska,Maria 1992
Kazimierczyk-Puchalska,Sabina 1987
Kaźmierczyk-Gruszka,,Helena 1991
Kaźmierczyk-Gruszka,,Ryszard 1987
Kaźmierczyk-Gruszka,Helena 1987
Kądziołka,Stanisław 2000
Kieler,Leokadia 2000
Ostrowska,Genowefa 2000
Kądziołka,Stanisława 2000
Mielniczek,Magdalena 1984
Kąkol,Jan 1984
Kemblińska,Meta 1997
Kemnitz,Edward 1982
Kemnitz,Wojciech 1982
Kenar,Maria 1999
Kenar,Helena 1999
Kenar,Józef 1999
Kencler,Cecylia 1989
Kencler,Tomasz 1989
Kent,Jack 2003
Kern-Jędrychowski,Tadeusz 1985
Kess,Henryk 2002
Kess,Czesława 2002
Kędra,Michalina 1988
Kędzierska,Krystyna 1999
Kędzierski,Marian 1999
Smaluch-Kępa,Franciszka 1992
Kępa,Piotr 1992
Kępa,Maria 1992
Kępa,Franciszek 1992
Kępowski,Andrzej 1992
Kicińska,Janina 1983
Kiciński,Karol 1983
Kida,Józef 1986
Kida,Anastazja 1986
Kiek,Jan 1994
Kiek,Leon 1994
Kiek,Zofia 1994
Kiek,Elżbieta 1994
Kielan-Jaworowska,Zofia 1991
Rybicka,Krystyna 1991
Kielan,Maria 1991
Kielan,Franciszek 1991
Kielb,Antoni 1993
Kielb,Józefa 1993
Kielb,Władysław 1993
Kielich,Eugenia 2005
Kielich,Stanisława 1996
Kielich,Bolesław 1996
Kieloch,Jadwiga 1985
Uberman,Anna 1985
Szkoda,Matylda 1985
Guźdź,Helena 1985
Cieślińska,Eugenia 1985
Kieloch,Marianna 1985
Kiełbasiński,Stanisław 2000
Kiernozicka,Izabela 2007
Kierocińska,Teresa-Janina 1992
Kierszniewski,Roman 1982
Kierszniewska,Irena 1982
Kiersztyn,Maria 1983
Kijak,Felicja 2000
Kijak,Katarzyna 2004
Kijowski,Władysław 1979
Kijowska,Maria 1979
Kilian,Karolina 2003
Kilian,Jan 2003
Ćwik,Genowefa 2003
Kinasz,Bożena 1987
Kinasz,Stanisława 1987
Kinasz,Michał 1987
Kiryluk,Franciszek 1978
Kisiel-Dmetrecki,Adolf 1997
Kisiel-Dmetrecka,Otylia 1997
Kisielewska,Paulina 1987
Kisiel,Zofia 1990
Kister,Anna 2003
Kiwior,Józef 1998
Kiwior,Genowefa 1998
Klajn,Ryszard 1994
Klajn,Gabriela-Józefa 1994
Klarman,Janina 1991
Klarman,Bronisława 1991
Klarzuk,Krystyna 1997
Dyląg,Janina 1991
Klein,Janina 1991
Klemens,Zofia 1964
Klepacka,Maria 1972
Klewicka,Stanisława 1993
Klewicki,Lech 1993
Klimczak,Anna 1984
Klimek,Antoni 1989
Klimek,Łucka 1989
Klimek,Zofia 1989
Klimek,Halina 1989
Klimek,Maria 1985
Klimek,Klara 1991
Klimek,Wincenty 1991
Klimowicz,Andrzej 1981
Klinicki,Eugeniusz 1996
Klinicka,Maria 1996
Klinicki,Zygmunt 1996
Klinicka,Anna 1996
Klinicki,Marian 1996
Kluba,Stanisław 1985
Kluba,Bronisława 1985
Klymko,Jan 1997
Kłosiewicz,Anna 1988
Kłosińska-Mantel,,Maria 1995
Kmicic,Władysław 1995
Kmicic,Stanisława 1995
Kmieć,Piotr 1993
Kmieciński,Józef 1982
Kmiecińska,Maria 1982
Kmieć,Anna 1982
Kmita,Katarzyna 1967
Kmita,Karolina 1967
Kmita,Mikołaj 1967
Knofliczek,Jan 1990
Knyszewska-Bielatowicz,Bronisława 1980
Pawłowicz-Kobak,Ewa 1991
Pawłowicz-Kobak,Zofia 1991
Kobak,Leontyna 1991
Koblińska,Maria 1986
Kobos,Janina 2009
Kobos,Zygmunt 2009
Kobylański,Mieczysław 1984
Kobylańska,Jadwiga 1984
Kobylecka-Podsiadła,Teodora 1986
Kobylec,Wiktor 1992
Kobylec,Piotr 1964
Kobylec,Karolina 1964
Kobylec,Mieczysław 1992
Banasik,Klara 1992
Koblińska,Łucja 1980
Kobyłko,Tadeusz 1993
Kochanowska,Giga 1997
Kociel-Kowalczyk,Anna 1980
Kocielski,Marian 1992
Kociszewski,Antoni 1993
Kociszewska,Aniela 1993
Koczerkiewicz,Mieczysław 1974
Koczorowska,Halina 1992
Koczorowski,Zygmunt 1992
Koczorowska,Jadwiga 1992
Koczwańska,Franciszka 1983
Koczwański,Piotr 1983
Koc,Janina 1992
Bałabaj,Maria 1989
Kodzis,Bolesław 1989
Kodzis,Tekla 1989
Kodzis,Maria 1991
Kodzis,Felicja 1991
Kodzis,Józef 1991
Kolano,Katarzyna 1989
Kolano,Franciszek 1989
Kolasiński,Józef 1965
Kolczewska,Mieczysława 1993
Kolkowski,Ludwik 1984
Kolkowska,Stanisława 1984
Kolska,Stanisława-Stella 2005
Kołaczkowska,Filomena 1979
Kołacz-Pikuła,Stanisława 1998
Kołacz-Pikuła,Andrzej 1998
Kołacz,Apolonia 1978
Kołacz,Józef 1978
Kołacz,Wacław 2002
Kołłątaj-Srzednicki,Jan 1998
Kołodziejek,Zofia 1983
Kołodziejek,Władysław 1983
Kołodziej,Jan 1980
Kołodziej,Marian 1980
Kołodziej,Tekla 1989
Kołodziej,Władysław 1980
Kołomijetz,Anna 2002
Kołomijetz,Galina 2002
Kołomyjska,Wanda 1984
Kołoszko,Antoni 2002
Kołoszko,Maria 2002
Kołtan,Aleksander 1994
Kołtan,Romuald 1994
Kołtun,Stanisław 1992
Kołtun,Stanisława 1992
Komar-Naruszewicz,Albin 1987
Komar-Naruszewicz,Halina 1987
Komarnicki,Władysław 1986
Komarnicka,Maria 1986
Komarnicka,Apolonia 2004
Komarnicki,Jan 2004
Komarnicki,Piotr 2004
Komarnicki,Stefan 2005
Komendarczyk,Władysława 1992
Komiążyk,Helena 1990
Komiążyk,Aleksander 1990
Śląska,Zofia 1985
Komorowska,Maria 1985
Komorowska,Julia 1985
Komorowski,Henryk 1985
Konachowicz,Zofia 2000
Konachowicz,Anna 2000
Konachowicz,Weronika 1988
Konachowicz,Jerzy 1988
Konachowicz,Nina 2000
Konachowicz,Jadwiga 2000
Konarski,Edward 2004
Konarska,Wanda 2004
Konarska,Maria 1995
Konarski,Wawrzyniec 1995
Konarzewska,Marianna 1999
Konarzewski,Edward 1990
Konarzewska,Helena 1990
Konczur,Jan 1980
Kondratowicz,Józefa 1988
Koniarska,Ewelina 1990
Koniarski,Andrzej 1990
Konieczny,Maciej 1988
Konieczna,Marianna 1988
Konieczny,Mieczysław 1988
Konieczny,Piotr 1988
Konopczyńska,Helena 1993
Konopczyński,Wojciech 1993
Konopka,Stefan 1982
Konopko,Helena 1983
Konrad,Stanisław 1992
Skorulska,Helena 1993
Skorulski,Czesław 1993
Gaweł,Leokadia 1993
Skorulski,Knostanty 1993
Kontowicz-Zaremba,Maria 1981
Konwerska,Krystyna 1990
Kopcińska-Wyganowska,Helena 1996
Kopeć,Anna 2002
Kopeć,Stanisław 2002
Kopera,Piotr 1976
Koper,Antoni Stefan 1990
Kopiczak,Jarosława 1979
Kopiec,Benedykt 1988
Kopiec,Aleksandra 1988
Kopiec,Jan 1988
Kopiec,Maria 1988
Kopiec,Jan 1988
Kopiec,Stefan 1988
Kopiec,Maria 1988
Kopiec,Władysław 1988
Kopyt,Marianna 1998
Koralewski,Roland 1989
Koralewska,Weronika 1989
Korboński,Stefan 1980
Korczak,Mieczysław 1989
Korczak,Franciszek 1989
Kordasiewicz,Helena 1989
Kordasiewicz,Maria 1989
Kordus,Michał 1976
Kordus,Irena 1976
Korkuć,Kazimierz 1973
Kornacki,Stanisław 1999
Kornecka,Sabina 2001
Kornecka,Anna 2001
Korniecka,Józefa 1967
Korolczuk 1978
Korona,Zbigniew 1994
Korona,Anna 1994
Korsak,Tadeusz 2006
Korsak,Władysława 2006
Korta,Władysław 1999
Korta,Janina 1999
Korwin-Piotrowski,Stanisław 1986
Korwin-Piotrowska,Sabina 1986
Koryzna,Wiktoria 1988
Koryzna,Stanisław 1988
Koryzna,Mieczysław 1988
Gryndział,Stanisława 1988
Kamińska,Teofila 1988
Lisowska,Józefa 1988
Korzeniewska-Korazim,Helena 1964
Korzeniowska,Zofia 1980
Korzysko,Maria 2004
Kosek,Edmund 1974
Kosek,Wacław 1974
Kosiba,Jan 1992
Kosiba,Helena 1992
Kosibowicz,Tadeusz 2006
Kosieradzka,Anna 1996
Kosieradzki,Roch 1996
Kosiorowska,Józef 1995
Kosiorowska,Maria 1995
Kosior,Stanisław 2005
Kosk,Jadwiga 1983
Kosowicz,Jan 1993
Kosowicz,Józefa 1993
Kossak-Szatkowska,Zofia 1982
Kossewski,Aleksander 1979
Kossobudzka,Stanisława 1992
Kossobudzka,Renata 1992
Kossuth,Jan 1987
Kossuth,Janina 1987
Kossuth,Leokadia 1985
Kostańska,Halina 1990
Kostański,Jan 1983
Kostka,Józefa 1995
Kostka,Ignacy 1995
Kostka,Wincenty 1987
Kostka,Wilhelm 1987
Kostro,Zygmunt 1978
Kostro,Janina 1978
Kostrzewa,Jan 1993
Kostrzewa,Tomasz 1993
Kostrzewa,Katarzyna 1993
Kostrzewa,Mieczysław 1993
Kostrzewa,Anna 1988
Kostrzewa,Andrzej 1988
Kostrz,Andrzej 1973
Kostus,Mieczysław 2001
Kostus,Rozalia 2001
Kostus,Genowefa 2001
Kostyra,Józef 2001
Kostyra,Anna 2001
Koszutska-Issat,Jadwiga-Danuta 1989
Koszutska,Wanda 1999
Koszyk-Zwierzchanowski,Eugeniusz 1989
Kościałkowska,Anna 1986
KościałkowskI,Witold 1986
Kościałkowska,Maria 1986
Kościałkowska,Krystyna 1985
Kościołko,Anna 1993
Mysłowska-Kościołko,Maria 1993
Góral-Kościołko,Karolina 1993
Kotarba,Maria 2005
Kotarski,Kazimierz 1988
Kotarska,Irena 1988
Kotarski,Wacław 1988
Kotarska,Marcelina 1988
Kotarski,Czesław 1988
Zalech-Kotarska,Janina 1988
Kotas,Antoni 1981
Kotowicz,Franciszka 1989
Kotowicz,Józefa 1979
Kotowicz,Wiktor 1979
Kotowska,Aniela 1983
Kotowska-Hunker,Maria-Berta 1995
Kotowska,Stanisława 1986
Kotowski,Stanisław 1986
Kotwica-Szwed,Maria 1987
Kot-Wiglusz,Anna 1988
Kot,Tadeusz 1997
Kot,Maria 1997
Kowalczyk,Kazimiera 2005
Kowalczyk,Stanisława 2005
Kowalczyk-Banasik,Marianna 2005
Kowalczyk,Jan 1992
Kowalczyk,Anna 1992
Kowalczyk,Jan 1990
Kowalczyk,Franciszka 1990
Kowalczyk,Jan 1987
Kowalczyk,Józefa 1987
Kowalczyk,Marta 1990
Kowalczyk,Kazimierz 1990
Kowalczyk,Stanisław 1990
Kowalczyk,Bronisław 1990
Kowalczyk,Salomea 1990
Kowalczyk,Jerzy 1990
Kowalczyk,Czesław 1990
Kowalczyk,Władysław 1979
Kowalczyk,Zofia 1988
Kowalewska-Gwozdowicz,Halina 1988
Kowalewska,Irena 1983
Kowalewski,Karol 1983
Kowalik,Władysław 1988
Kowalik,Anna 1988
Kowalik,Teofila 1986
Kowalik,Franciszek 1986
Kowalik,Janina 1990
Kowalik,Maria Czesława 1987
Kowalska-Ulanowska,Henryka 1980
Kowalski,Wincenty 1997
Kowalski,Jan 1997
Kowalski,Antoni 1997
Kowalski,Stanisław 1997
Kowalska,Bronisława 1997
Kowalska,Helena 1978
Kowalska,Maria 1986
Kowalska,Maria 1992
Kowalska,Weronika 1992
Kowalski,Edward 2003
Kowalska,Wiktoria 2003
Kowalska,Leonora 1989
Kowalski,Adam 1989
Kowalska,Agata 2001
Kowalski,Julian 2001
Kowalska,Maria 1968
Kowalski,Witold 1968
Kowalski,Janusz 1968
Kowalski,Stanisław 1991
Kowalska,Zinaida 2002
Kowalski,Wacław 2002
Kowalski,Władysław 1963
Kowalska,Halina 1995
Kowalski,Władysław 1995
Kowalski,Wojciech 1992
Kowalska,Lucylla 1992
Kowarzyk,Leon 1996
Kowarzyk,Maria 1996
Kownacka,Waleria 1988
Kownacki,Józef 1988
Kozaczek,Maria 1993
Kozaczko,Julian 1989
Kozaczko,Franciszek 1989
Kozaczko,Katarzyna 1989
Kozaczuk,Włodzimierz 1988
Kozaczuk,Józef 1988
Kozakiewicz-Slizien,Anna 1985
Kozakiewicz,Florian 1986
Kozak,Jan 1999
Kozak,Apolonia 1989
Kozak,Władysław 1989
Kozielowa-Zduńska,Edmunda 1986
Koziel,Jan 1976
Koziel,Elżbieta 1976
Romaniewicz,Aniela 2001
Kozińska,Weronika 2001
Kozioł-Bradło,Franciszka 1986
Kozioł-Pękała,Genowefa 1989
Kozłowska-Potrzebowska,Krystyna 1983
Kozłowska,Marianna 2006
Kozłowska,Jadwiga 1993
Kozłowski,Antoni 1993
Kozłowska,Katarzyna 1993
Kozłowski,Franciszek 1988
Kozłowska,Cecylia 1988
Kozłowski,Józef 1988
Kozłowski,Stanisław 1988
Kozłowski,Jan 1988
Kozłowski,Zygmunt 1989
Kozłowski,Kazimierz 1989
Kozub,Edward 1979
Kozuch,Helena 1979
Kozyra,Marian 1990
Koźmińska,Anna 1991
Koźmińska,Maria 1991
Koźmińska,Teresa 1965
Koźmiński,Jerzy 1965
Koźmiński,Karol 2005
Kożuchowska,Marianna 1983
Kożuchowski,Franciszek 1983
Krajewska,Anna 1977
Krajewski,Antoni 1977
Krajewska,Janina 2002
Szkubel,Stanisława 2002
Krajewski,Antoni 1977
Krakiewicz,Janina 1994
Krakowska,Irena 1991
Krasicki,Kazimierz 1991
Krasicki,Karol 1991
Krasicki,Antoni 1991
Krasicka,Kunda 1991
Krasiejko-Rdultowska,Maria 1981
Kraskovsky,Benedykt 1996
Krasna,Jan 1983
Krasna,Maria 1983
Kraupa,Józefa 1984
Kraupa,Jan 1984
Krauze,Kazimierz 1983
Krauze,Lucylla 1983
Szarek,Helena 2002
Krawczykowicz,Zygmunt 2002
Krawczykowicz,Władysław 2002
Krawczykowicz,Jan 2002
Krawczykowicz,Zofia 2002
Krawczyk,Cecylia 1992
Krawczyk,Gertruda 1990
Krawczyk,Helena 2006
Krawczyk,Józef 2004
Krawczyk,Wiktoria 2004
Krwiec,Maria 1969
Kreicarek,Kazimiera 1983
Kreicarek,Michał Marian 1983
Kreisberg,Maria 1994
Krepa,Ludwik 1993
Krepa,Wanda 1993
Krepski,Kazimierz 2006
Krepski,Michał 2006
Krepski,Kazimierz 2006
Krepska,Maria 2006
Zajączkowska,Apolonia 2006
Krękora,Antoni 1993
Krępec,Jerzy 1994
Krępec,Irena 1994
Krępec,Tadeusz 2002
Haraś-Krokos,Helena 1995
Krokos,Katarzyna 1995
Krokowski,Jan 1988
Krokowska,Zofia 1988
Krowicka-Tyryłło,Genowefa 1978
Królikiewicz,Helena 1986
Królikiewicz,Władysław 1986
Królikowska,Maria 1981
Król,Bronisław 1985
Król,Genowefa 1998
Król,Artur 1982
Król,Piotr 1982
Król,Marian 1982
Król,Alina 1982
Król,Zenobia 1982
Król,Romuald 1982
Król,Zdzisław 1982
Kuzak,Laura 1982
Jabłońska,Janina 1982
Krucaj,Zenobia 1987
Bogdanowicz-Krucaj,Jadwiga 1987
Kruczkowska,Anna 1993
Kruczkowska,Jadwiga 1975
Krueger,Henryk 1987
Kruk,Bronisław 1981
Nizioł-Kruk,Anna 1998
Kruk,Józef 1998
Kruk,Maria 1998
Świech-Kruk,Maria 1998
Krupa-Roszkowska,Anna 2004
Krupa-Roszkowski,Paweł 2004
Krupa,Wojciech 1976
Krupka,Maria-Regina 1991
Krupka,Leonard 1991
Krusiński,Jan 1997
Krusińska,Antonina 1997
Krusiński,Stefan 2000
Kruszelnicki,Czesław 2001
Kruszelnicka,Maria 2001
Kruszewski,Piotr 1992
Kruszyńska,Marianna 1987
Kruszyńska,Janina 1981
Kruszyński,Konrad 1981
Kruszyńska,Stefania 1975
Kruszyński,Stanisław 1975
Kruze,Bolesław 1977
Krycia,Marian 1979
Kryczka,Bronisława 1997
Kryczka,Władysław 1997
Kryńska,Stefania 1990
Kryński,Stanisław 1991
Kryński,Jan 1991
Kryńska,Aniela 1991
Kryńska,Ryta 1991
Krysiewicz,Władysława 1993
Krysiewicz,Stanisław 1993
Krzemieński,Stanisław 1966
Krzemieńska,Anna 1966
Krzemiński,Władysław 1978
Krzemińska,Leokadia 1978
Krzeszowiec,Janina 1984
Krzeszowiec,Karol 1984
Krzyczkowski,Czesław 1997
Krzyczkowska,Barbara 1997
Krzyczkowska,Eugenia 1997
Krzyczkowska,Halina 1988
Krzyczkowski,Zdzisław 1988
Krzyk,Zofia 2001
Krzymowska,Marianna 2001
Krzymowski,Józef 2001
Krzystalowska,Helena 2000
Krzystalowski,Józef 2000
Krzystalowska,Irena 2000
Krzystniak,Barbara 1989
Wies-Krzystniak,Irena 1989
Krzystniak,Kazimierz 1989
Krzystniak,Tadeusz 1989
Krzysztonek,Aniela 1969
Krzysztoszek,Irena 2003
Krzysztoszek,Jan 2003
Krzysztoszek,Marianna 2003
Krzysztow-Meller,Helena 1987
Krzywicki,Stanisław 2009
Krzywicka,Anna 2009
Krzyżanowska-Załuska,Lidia 1979
Krzyżanowska,Agnieszka 1985
Krzyżanowski,Andrzej 1985
Krzyżanowska,Helena 1978
Krzyżanowski,Bronisław 1978
Książek,Władysław 1998
Kubacki,Michał 1997
Kubalski,Jan 1986
Kubalska,Anna 1986
Kubaty,Klemens 1987
Kubaty,Alfred 1987
Kubaty,Karolina 1987
Kubicki,Jan 1976
Kubicka,Zofia 1976
Kubiczek,Bożena 2001
Kubiczek,Edward 1981
Kubiczek,Maria 1993
Kubiczek,Mieczysław 1993
Kubik,Czesław 1989
Kublicki,Tadeusz 1995
Kublicka,Maria 1995
Kucharska,Anna 1992
Kuchrzak,Irena 1969
Kuchrzak,Jan 1993
Kuchmistrz,Kazimierz 1990
Kuchmistrz,Olga 1990
Kuchmistrz,Józef 1990
Kuchmistrz,Anna 1990
Kuchta,Jan 1998
Malec,Aniela 1998
Buczak,Władysława 1998
Kuchta,Jan 1998
Kuchta,Józefa 1998
Kucińska,Janina 1989
Kuczaty,Karol 1991
Bakoniewska,Emilia 1991
Kuczkowski,Stefan 1989
Kuczko,Paweł 2000
Kuczko,Petronela 1988
Kuczyńska,Genowefa 1987
Kuczyński,Włodzimierz 1987
Kuczyńska,Katarzyna 1995
Kuczyński,Rudolf 1995
Kuczyński,Aleksander 1995
Pałaniuk,Julia 1995
Kleszcz,Stefania 1995
Kuczyński,Kazimierz 1995
Kuczyński,Aleksander 1999
Kuczyńska,Krystyna 1999
Kuczyńska,Maryna 1992
Kuczyński,Józef 1992
Froehlich,Katarzyna 1992
Kuc,Dorota 1992
Kudelski,Julia 1986
Kudelski,Stanisław 1986
Kujtkowska,Genowefa 1987
Kujtkowska,Zofia 1987
Kujtkowska,Maria 1987
Kukło,Zofia 1993
Kukło,Franciszek 1993
Kukolewski,Jan 1992
Kukolewska,Zofia 1992
Kukulska-Tyryłło,Janina 1978
Kukulska,Anna 1995
Kukulska,Maria 1995
Kular-Przeniosło,Stanisława 1988
Kulczycka,Katarzyna 1994
Kulczycki,Franciszek 1994
Kulczycki,Marian 2002
Kulesza-Biała,Aniela 2000
Kulesza,Karol 1997
Kulesza,Joanna 1997
Kulesza,Leokadia 1997
Kulik,Maria 1979
Kuliński,Bolesław 1993
Kulińska,Helena 1993
Kulpa,Jan 1980
Kulwiec-Grundgang,Janina 1975
Bartoszewska,Julia 1989
Kulyk,Władysław 1989
Kunicka,Stefania 2000
Kunicki,Antoni 2000
Kunz,Adam 1980
Kunz,Stefania 1980
Kupczak,Maria 1995
Kupczak,Roman 1995
Kupidłowska,Apolonia 1992
Kupidłowski,Eliasz 1992
Borzym,Wanda 1992
Kupiecki,Bolesław 2002
Kuraś,Zofia 1993
Kuraś,Karol 1993
Błaś,Joanna 1993
Kurc,Michalina 1978
Kurda,Edward 1981
Kurdziel,Jan 1996
Kurdziel,Stanisław 1992
Kurek,Tadeusz 1991
Kurek,Józef 1991
Kurek,Stanisław 1993
Kurek,Zofia 1992
Kuriata,Aleksander 1990
Kuriata,Franciszka 1990
Kuriata,Józef 1986
Kuriata,Franciszka 1986
Kuriata,Mikołaj 1968
Kuriata,Olga 1986
Kuriata,Zygmunt 1986
Kurjanowicz,Ignacy 1973
Kurkiewicz,Agnieszka 1992
Kurkiewicz,Jan 1992
Chrust,Eugenia 1992
Szafraniec,Władysława 1992
Kurkiewicz,Wojciech 1992
Kurkiewicz,Marianna 1992
Kurkowska-Bronik,Marianna 1989
Kurkowski,Włodzimierz 1992
Kurkowska,Danuta 1992
Kuron,Czesław 2001
Kuron,Helena 2001
Kuropielska,Leopolda 1967
Kuroś,Tomasz 2002
Kuroś,Henryka 2002
Kurowiec,Dimitry 1964
Kurowiec,Maria 1964
Kurowiec,Bogusław 1964
Kurowska-Szczebic,Anastazja 1988
Wiliusz,Emilia 1993
Kurowski,Jan 1993
Kurowska,Maria 1993
Kurowska,Maria 1992
Kucharska,Marta 1992
Kurowski,Jan 1992
Kurowski,Stanisław 1992
Kurowska,Stanisława 2000
Kurowski,Stefan 2000
Kurpiewski,Roman 1984
Kurpiewska,Antonina 1992
Kurylowicz,Zofia 1972
Kurylowicz,Bogusław 1972
Kuryluk,Karol 2002
Kurzela,Marcela 1989
Kurz,Zofia 1992
Kurz,Kazimierz-Marian 1992
Kuskowska,Feliksa 1983
Kuskowski,Wojciech 1983
Kusz,Maria-Bożena 2001
Kuśmierczyk 1984
Kuśnierz,Kazimierz 1975
Kuśnierz,Karola 1975
Kutkowska,Janina 1989
Kutte-Szulc,Alicja 1983
Kuzin,Maria-Berta 1966
Kuźko,Weronika 1990
Kuźma,Władysława 2003
Kuźma,Zbigniew 2003
Kuźmicz-Migdał,Waleria 1989
Kużewski,Zbigniew 1993
Kwarcik,Piotr 1989
Kwarcik,Anatoliusz 1989
Kwarcik,Alfred 1989
Kwarcik,Feliks 1989
Kwarcik,Maria 1989
Kwaśniewska,Kazimiera 1980
Kwiadaras,Weronika 1966
Kwiatek,Ryszard 1994
Kwiatek,Maria 1994
Kwiatek,Franciszek 1994
Kwiatkowska-Biernacka,Wanda 1984
Kwiatkowska-Szarowaro,Zofia 1984
Kwiatkowski,Eugeniusz 1987
Kwiatkowska,Maria 1979
Kwiecińska,Janina 1989
Morawiecka,Hanna 1989
Zdanowicz,Maria 1989
Bagłajewska,Janina 1989
Kwieciński,Stanisław 2000
Kwietniewska,Wiktoria 1986
Kwietniewski,Andrzej 1986
Kwoczyński,Stanisław 1977
Kwos,Janina-Regina 1987

cdn

12) cd.Laba-Parkasiewicz,Józefa 1984

Lachowicz,Wojciech 1978
Lach,Petronela 1992
Pawłowska,Zofia 1992
Lach,Michał 1992
Lach,Józefa 1992
Lach,Tadeusz 1992
Lada,Wacław 1986
Ladosz,Helena 1995
Ladosz,Henryk 1995
Lahun,Agnieszka 1988
Lahun,Albin 1988
Landau-Jankiewicz,Irena 1986
Landowski,Józef 1996
Landowska,Zofia 1996
Landzwojczak-Stefanowicz,Eleonora 1988
Uniatowicz,Ludmiła 1989
Zahaczewska,Stanisława 1989
Langer,Bożena 1989
Lange,Helena 1999
Lange,Zygmunt 1999
Langiewicz,Jan-Michał 1981
Zbowid,Maria 1981
Lara,Tadeusz 1987
Laskowska,Stanisława 1991
Laskowski,Julian 1985
Laskowski,Mieczysław 2002
Laskowska,Jadwiga 2002
Laskowski,Zygmunt 1979
Lasocki,Franciszek 1996
Lasota,Bronisława 1993
Lasota,Władysława 1992
Lasota,Stefan 1992
Lassoga,Klara 2003
Laszkiewicz,Maria 1993
Laszkiewicz,Stefan 1993
Latawiec,Józefa 1985
Latawiec,Tadeusz 1985
Latoszyńska,Eugenia 2004
Latoszyński,Jerzy 2004
Latoś,Wacława 1983
Latoś,Józef 1983
Larusiewicz,Helena 1983
Larusiewicz,Stefania 1983
Lau,Aleksander 1995
Lawer-Mławska,Franciszka 1979
Laxander,Walenty 1996
Lech,Czesław 1995
Lech,Helena 1988
Legiec,Władysław 1994
Legiec,Stanisława 1994
Lehnert,Edward 1976
Lehnert,Zdzisława 1976
Leider-Frankowicz,Zofia 1998
Lenartowicz-Fritz,Zenon-Gabriel 1986
Lenartowicz,Mieczysław 1996
Lenartowicz,Franciszka 1996
Lenczewska,Regina 1991
Lenczewski,Antoni 1991
Leonowicz,Aleksandra 1989
Leopold,Helena 1989
Lerczyński,Ryszard 1992
Lerman,Antoni 1988
Lerman,Feliksa 1988
Lerski,Jerzy 1985
Lesicz-Gutowska,Wanda 1987
Lesiński,Władysław 1988
Lesińska,Aleksandra 1988
Lesiński,Zdzisław 1988
Leski,Kazimierz 1995
Leszczyńska,Halina 2004
Leszczyńska,Helena 2003
Leszczyńska,Sabina 1991
Leszczyński,Franciszek 1997
Leszczyński,Stanisław 1997
Leszczyński,Bolesław 1997
Leszczyńska,Anna 1997
Leszczyński,Józef 1997
Leszczyński,Klemens 1984
Leszczyński,Józef 1984
Leszczyńska,Zofia 1984
Leszczyński,Mieczysław 1976
Leszczyńska,Stefania 1988
Leszczyński,Włodzimierz 1988
Leszkowicz,Irena 1994
Leszkowicz,Ignacy 1994
Lewandowska-Wójcik,Krystyna 1985
Lewandowski,Tadeusz 1997
Lewandowska,Janina 1997
Lewczuk,Maria 2002
Lewczuk,Józefa 2002
Lewczuk,Maria 1983
Kot,Janina 1992
Lewicka,Franciszka 1992
Lewicka,Katarzyna 1989
Lewicki,Aleksander 1989
Lewicka,Jarosława 1989
Lewicki,Czesław 1978
Lewińska,Janina 1984
Lewiński,Jan 1984
Lewkowska,Eufrozyna 2004
Lezeńska,Maria 2000
Lezeński,Jerzy 2000
Lezeński,Cezary 2000
Lichtenthal-Samoluk,Joanna 1987
Grenda,Anna 1986
Likos,Natalia 1993
Likos,Apolonia 1993
Likos,Piotr 1993
Linkiewicz,Helena 1988
Lintner,Stefan 1969
Lipczyńska-Lipko,Ewa 1996
Lipińska-Czajkowska,Bronisława 1988
Lipińska-Szomańska,Krystyna 1981
Kwiatkowska-Lipińska,Marianna 1990
Lipińska,Waleria 1990
Lipiński,Eryk 1991
Lipiński,Stanisław 1992
Lipińska,Maria 1992
Lipka,Edward 1989
Lipka,Józefa 1989
Lipka,Stanisław 1989
Lipka,Helena 1989
Lipska,Maria 1996
Lipska,Stefania 1989
Lipski,Władysław 1986
Lipska,Stefania 1986
Lipszyc,Aldona 1996
Liro,Antonina 1996
Lisicka,Kazimiera 1997
Lisicki,Leon 1997
Bytniewska-Lisicka,Danuta 1997
Lisicki,Tadeusz 1997
Lisiczyńska,Julia 2009
Lisiczyński,Jan 2009
Lisikiewicz,Miron 1971
Lisowski,Witold 1994
Lisowska,Zofia 1994
Liszewski,Władysław 1987
Lis,Helena 1985
Litwin,Franciszek 1997
Litwińczyk,Bolesław 2002
Litwińczyk,Stanisława 2002
Lityński,Michał 1984
Loba,Stanisław 1991
Loba,Jadwiga 1991
Loba,Jeremi 1991
Logiński,Jerzy 1988
Lojszczyk,Rozalia 1991
Lorenc,Józefa 1992
Lorenc,Maria 1992
Lorenc,Antoni 1992
Lorenc,Maria 1992
Lorenc,Józef 1992
Loth,Edward 1996
Lowy,Wanda 1981
Loża,Stefania 1983
Loża,Eugeniusz 1983
Lubaś,Maria 1989
Twardzik,Julia Janina 1989
Lubaś,Franciszek 1989
Lubczyński,Ignacy 1967
Lubecka,Wanda 1983
Lubecka,Zofia 1983
Lubicz-Nycz,Izabela 1964
Lubicz-Nycz,Bronisław 1964
Lubkiewicz,Marianna 1997
Lubkiewicz,Stanisław 1997
Lubkiewicz,Leon 1997
Lucyszyn,Zofia 1999
Ludwiszczak,Tadeusz 1991
Ludwikowski,Alojzy 1981
Lusawicka-Fiutak,Józefa 1981
Luśniak,Jadwiga 2009

cdn.

13)cd.

Łabęda,Apolinary 1994

Łabęda,Melania 1994
Łabędzka
Łacny,Władysław 1976
Ładzińska,Julia 2004
Łakomska,Helena 2000
Łapiński,Jerzy 1977
Łapiński,Mikołaj 1977
Łapińska,Lidia 1977
Łasica,Tadeusz 1965
Ławkowicz,Janina 1978
Ławkowicz,Jan 1978
Ławska,Helena 1992
Ławski,Aleksander 1992
Łazanowska,Anna 1988
Łazanowski,Józef 1988
Łazanowska,Bronisława 1988
Łazowski,Kazimierz 1995
Łazowska,Zofia 1995
Łazowska,Anna 2003
Łazowski,Józef 2003
Łazowski,Władysław 2003
Łągwa,Eleonora 1995
Łągwa,Franciszek 1995
Łągwa,Teofil 1995
Łebiedzińska,Maria 1986
Łęcka,Zofia 1993
Łomnicki,Michał 1992
Łoziński,Zbigniew 1974
Łozińska,Zofia 1974
Łozińska,Danuta 1974
Łozińska,Zuzanna 1968
Łoziński,Emil 1999
Łoziński,Maria 1999
Łoziński,Emil 1999
Łuczak-Jaworski,Natalia 1979
Łuczak,Edmund 1983
Łuczak,Roman 1980
Ługowska,Halina 1989
Ługowski,Zygmunt 1989
Łukasiewicz,Franciszek 1989
Łukasiewicz,Antoni 1989
Łukasiewicz,Franciszek 1993
Łukasiewicz,Maria 1993
Łukaszewicz,Pelagia 2006
Łukaszewska,Aleksandra 1996
Łukaszewski,Franciszek 1996
Łukaszewski,Jan 1997
Łuszcz,Józef 1990
Łuszcz,Walerian 1990
Łuszcz,Agnieszka 1990
Łyjak,Wiesław 1983
Łyjak,Juliana 1983
Łyjak,Wiktor 1983
Łyjak,Zygmunt 1983
Łysik,Józef 2005
Łyszczyńska-Barańska,Stefania 1998

cdn

14)cd

Macelewicz-Klarman,Krystyna 1991
Machajska-Bilicka,Barbara 1977
Machowicz,Wanda 1985
Machowicz,Czesław 1985
Machul,Teodora 2000
Machul,Jan 2000
Machul,Feliksa 2000
Mach,Stanisław 1995
Jędryczek,Wanda 1995
Maciarz,Maria 1984
Maciąga,Stanisław 1990
Maciąga,Maria 1990
Maciejewska-Puchalska,Krystyna 1987
Maciejewski,Henryk 1985
Maciejewski,Józef 1997
Maciejewska,Maria 1997
Maciejewski,Mieczysław 1994
Maciejewski,Adolf 2009
Maciejewski,Wincenty 2009
Maciejko,Wojciech 1967
Maciuszek,Antonina 1979
Macugowska,Stefania 1986
Macugowski,Józef 1986
Maczak,Witold 1996
Madej,Ignacy 1983
Madej,Ksenia 1983
Madej-Jesionowska,Józefa 1979
Madej,Mieczysław 1979
Majcher,Genowefa 2003
Majcher,Helena 1994
Majda,Aleksander Józef 1986
Przybylska-Majek,Longina 1992
Majek,Kazimierz 1992
Majek,Julianna 1992
Majewska-Gynalska,Leokadia 1982
Majewska,Bronisława 1979
Majewska,Genowefa 1990
Majewska,Helena 1982
Majewska,Zofia 1994
Majewska,Helena 1999
Majewski,Aleksander 1999
Majewski,Bronisław 1979
Majewski,Tadeusz 1984
Maj-Przeniosło,Honorata 1988
Majsak,Józef 1997
Makara,Marian 1965
Makara,Rozalia 1965
Makar,Jan 1987
Makar,Katarzyna 1987
Makomacki,Tadeusz 1999
Makowska,Bogumiła 1993
Makuch-Korulska,Wanda 1994
Makuch-Szymańska,Barbara 1979
Szymańska,Janina 1979
Malczewski,Franciszek 1991
Malczewska,Alicja 1991
Malczewska,Dominika 1991
Malec-Przeniosło,Anna 1988
Malec,Józefa 1987
Malec,Paweł 1987
Malewska,Helena 1983
Malinowska,Helena 1985
Malinowski,Józef 1985
Malinowska,Izabel 1984
Malinowski,Antoni 1986
Malinowska,Zofia 1995
Malinowski,Bronisław 1995
Malinowski,Jan 1982
Malinowska,Zofia 1986
Malinowski,Stanisław 1986
Malinowski,Janusz 1986
Malińska,Anna 1997
Maliński,Jan 1997
Malkiewicz,Aniela 1963
Malska,Maria 1985
Malucha,Dymitr 1991
Malucha,Łucja 1991
Malucha,Zenon 1991
Małecka-Keller,Maria 1985
Małek,Jan 1987
Małkiewicz,Henryk 1986
Małkiewicz,Ludwika 1981
Małkiewicz,Hanna 1980
Małkiewicz,Władysław 1980
Małkowski,Mieczysław 2000
Małysiak,Albin 1993
Manaszczuk,Antonina 1989
Mancewicz-Jakubowska,Maria 1992
Mańkowski,Jerzy 1986
Mańkowski,Andrzej 1986
Mańkowska,Janina 1986
Mańkowski,Zbigniew 1986
Mańkowski,Bronisław 1986
Mańkowski,Marian 1988
Mańkowska,Józefa 1988
Mańkowski,Marcin 1988
Partyka,Halina 1988
Mańkowski,Tadeusz 1989
Mańkowski,Zdzisław 1989
Marchlewicz,Bronisław 2004
Marchwiński,Józef 1968
Marcinek,Klementyna 1978
Marciniak,Edward Franciszek 1982
Marciniak,Gertruda 2007
Marciniak,Stanisława 1987
Marcinkiewicz,Aleksandra 1969
Marcinkiewicz,Klementyna 2005
Marcinkiewicz,Franciszek 2005
Marcinkowski,Józef 1990
Marcinkowska,Anna 1990
Marcinkowska,Marianna 1989
Marcinkowski,Józef 1989
Marciszczuk,Anna 1984
Marciszczuk,Piotr 1984
Marciszczuk,Jan 1984
Marcyniuk,Teresa 1990
Marcyniuk,Stefan 1990
Marcyniuk,Jan 1990
Marcyniuk,Piotr 1990
Marczak,Marianna 2001
Marendowska,Kazimiera 1987
Margasińska,Krystyna 2001
Margasińska,Klementyna 2001
Maringe-Grostal,Krystyna Wanda 1989
Markiewicz-Galas,Maria 1997
Markiewicz-Jastrząb,Stanisława 1997
Markiewicz,Józef 1997
Markiewicz,Szymon 1965
Markiewicz,Anna 1965
Markowska-Łapińska,Helena 1990
Markowska,Kazimiera 1990
Markowski,Franciszek 1990
Markowski,Franciszek 1989
Markowski,Stanisław 1991
Markowska,Stefania 1989
Marmur,Maria 2004
Martinek,Henryk 1983
Martinek,Halina 1983
Martykowicz,Irena 1983
Maruczyński,Włodzimierz 1995
Abramowicz-Wolska,Maryla 1981
Marynowska,Władysława 1992
Marzec,Zygmunt 2003
Masiukiewicz,Wacław 1995
Masłowiecka,Janina 1982
Masojada,Felicja 2000
Mastelarz,Jadwiga 1985
Mastelarz,Zygmunt 1985
Mastelerczuk,Stefan 1991
Mastelerczuk,Otylia 1991
Matjas,Józefa 1988
Matjas,Franciszek 1988
Matlak,Józefa 1995
Matlak,Józef 1995
Molenda,Ludwika 1995
Matlak,Magdalena 1995
Matoga,Zygmunt 1997
Matonis,Aniela 2000
Matonis,Feliks 2000
Matonis,Bronisław 2000
Matraszek,Stefania 1993
Matras,Regina 1995
Matras,Stanisław 1995
Matulewicz,Stanisław 1989
Matulewicz,Helena 1989
Matul,Ignacy 1984
Matusiewicz-Młot,Emilia 1998
Matusiewicz,Józef 1998
Matusiewicz,Paulina 1998
Matuszczak,Katarzyna 1989
Wasilewska-Matuszczak,Maria 1989
Guzik-Matuszczak,Krystyna 1989
Matuszczyk,Marianna 2003
Matuszczyk,Stanisław 2003
Matuszewska,Beata 1992
Matuszewski,Ryszard 1992
Matuszewska,Stefania 1992
Matuszewski,Jan 1992
Matuszewski,Józef 1990
Matusz,Stanisław 1992
Matusz,Katarzyna 1992
Matus,Jerzy 1982
Matwiszyn,Katarzyna 1980
Matysiak,Władysław 1965
Mazak,Stanisław 1984
Mazarski,Rudolf 1983
Mazarska,Marta 1983
Mazarski,Eugeniusz 1983
Maziak,Antoni 1994
Mazurek,Felicja 2001
Mazurek,Michał 1996
Mazurek,Maria 1996
Mazurek,Stanisław 1987
Mazurkiewicz,Agnieszka 1996
Mazurkiewicz,Edward 1994
Mazurkiewicz,Genowefa 1997
Mazurkiewicz,Leon 1997
Mazurkiewicz,Helena 1999
Mazurkiewicz,Józef 2001
Mazur,Helena 1988
Mazur,Jan 1988
Mazur,Józef 1995
Mazur,Wiktoria 1995
Mazur,Jan 1995
Mazur,Michał 1986
Mazur,Krystyna 1984
Mazur,Stanisław 1984
Mazur,Stefan 1992
Mądry,Józef 1982
Medwit,Maria 1989
Medwit,Jan 1989
Kubica-Medyńska,Wanda 1993
Medyńska,Michalina 1993
Medyński,Kazimierz 1993
Meglicki,Zdzisław 1992
Meglicka,Zofia 1992
Meglicki,Konstanty 1992
Melińska-Krajewska,Maria 2001
Meller,Józef 1987
Meller,Eugenia 1987
Mencik,Józef 1993
Mencik,Stanisława 1993
Mermer,Władysława 2007
Merson,Jerzy 1975
Merson,Mirosława 1975
Mianowska,Aleksandra 1980
Miarczyńska,Władysława 1983
Miazgowicz,Władysław 1998
Miazgowicz,Marta 1998
Miazio,Emilia 1969
Michalak,Ignacy 1993
Michalak,Marianna 1993
Michalak,Władysław 1993
Michalak,Janina 1989
Michalak,Władysław 1985
Michalak,Marianna 1985
Michalewska,Maria 1975
Michalik,Bolesław 1982
Michalska,Krystyna 2000
Michalski,Antoni 1999
Michalska,Helena 1999
Michalski,Piotr Franciszek 1990
Michałek,Ferdynand 1992
Michałowska,Maria 2006
Michałowski,Jan 2006
Michejda,Kornel 1992
Mickiewicz,Wacław 1978
Mickiewicz,Władysław 1978
Mickiewicz,Maria 1978
Milczyńska,Kazimiera 1995
Midak,Edmund 1995
Mielczarek-Brust,Henryka 1979
Mielczarek,Rozalia 1981
Mielczarek,Zygmunt 1983
Mielczarek,Henryka 1983
Mierzejewski,Edward 1995
Mierzejewska,Janina 1995
Mieszkiewicz-Urbanowicz,Bronisława 1983
Mijakowska,Michalina 2003
Mijakowski,Mieczysław 2003
Mika,Stefan 2000
Mika,Paweł 2000
Mika,Karolina 2000
Mika,Katarzyna 1996
Mika,Teofil 1996
Mikitow,Olga 1984
Mikitow,Józef 1984
Miklaszewski,Jacenty 1982
Miklaszewska,Maria 1982
Miklaszewska,Władysława 1982
Mikołajczyk,Zygmunt 1997
Mikołajczyk,Stefan 1997
Mikołajków,Leokadia 1964
Mikołajków,Lech 1964
Mikołajków,Andrzej 1964
Mikołajków,Aleksander 1964
Mikoś,Maria 1987
Mikulska,Maria 1974
Mikulska,Melania 1966
Mikulski,Jan 1966
Mikusz,Ewa Maria 1983
Milczarski,Zbigniew 1986
Milewska,Jadwiga 1993
Milewski,Aleksander 1993
Miller,Stefan 1966
Miller,Marcela 1966
Miłobędzki,Kazimierz 1999
Milonas,Grzegorz 1999
Milowski,Wacław 1978
Milowska,Helena 1978
Leśniewicz,Leontyna 1988
Miłkowska,Bronisława 1988
Miłkowski,Lucjan 1988
Miłkowski,Władysław 1988
Miłkowski,Adolf 1988
Miłosz,Andrzej 1989
Miłosz,Czesław 1989
Miniewski,Jan 1984
Miniewski,Stefan 1984
Mioduszewski,Stanisław 1995
Mirecki,Aleksander 1983
Mirecka,Władysława 1983
Mirek,Jan 1969
Mirek,Aniela 1969
Mironiuk,Józef 1989
Mironiuk,Julianna 1989
Wachowiec,Marianna 1989
Barańska,Stanisława 1989
Paśnik,Anna 1989
Mirosław-Tkaczyk,Genowefa 1982
Misiewicz,Jan 1976
Misiewicz,Adam 1983
Misiewicz,Rozalia 1983
Misiuna,Władysław 1966
Mistera,Joanna 1985
Misztal,Tadeusz 1995
Misztal,Janina 1995
Misztal,Antoni 1995
Misztal,Wincenty 1998
Misztal,Józefa 1998
Misztal,Zygmunt Marian 1991
Miśkiewicz,Bronisław 1984
Miśkiewicz,Katarzyna 1984
Miśkiewicz,Zofia 1992
Miśkiewicz,Nikodem 1992
Miś,Władysław 1982
Mitrega,Stanisława 1982
Mitrega,Antoni 1982
Młodawska,Zofia 1980
Młodnicki,Tadeusz 1978
Młynarczyk,Jan 1990
Młynarczyk,Natalia 1990
Modzelewska,Zofia 1990
Modzelewski,Sławomir 1990
Mojcho,Anna 1973
Moldrzyk,Erwin 1988
Moldrzyk,Gertruda 1988
Momotiuk,Aniela 1992
Momotiuk,Aleksander 1992
Monko,Katarzyna 1986
Monko,Mieczysław 1986
Monko,Aniela 1986
Morawska,Antonina 1992
Morawska,Maria 2005
Morawska,Maria 1991
Morawski,Zenon 1991
Morozowska,Olga 1981
Morozowski,Jan 1981
Moryson,Ignacy 1994
Moryson,Leokadia 1994
Moskalik,Krystyna 1989
Mossiczy 1982
Motylewska-Augustyniak,Janina 1985
Mouczka,Kazimierz 1982
Mouczka,Genowefa 1982
Mouczka,Antoni 1982
Mowczan,Eugenia 1979
Mozolewski,Mieczysław 2007
Mozolewski,Dionizy 2007
Mozolewska,Sabina 2007
Moździerz,Helena 1989
Moździerz,Kazimierz 1989
Mroczek,Władysława 1990
Mroczek,Jan 1990
Mroczkowska,Stefania 1985
Mroczkowski,Franciszek 1985
Mrozowski,Jan 1987
Mrozowska,Halina 1987
Mrożek,Daniela 1992
Mrożek,Waleria 1992
Mrożek,Stanisław 1992
Mróz,Maria 1989
Krzeszowska,Józefa 1989
Mróz,Janina 1989
Mróz,Stanisław 1989
Mucha,Władysław 2005
Mucha,Wojciech 2003
Mucha,Honorata 2003
Muchowski,Władysław 1991
Muchowski,Zygmunt 1985
Mularczyk,Maria 1993
Muller-Lissowska,Halina 1992
Muller,Stefan 1981
Musiałowicz,Maria 1982
Musiał,Franciszek 1990
Muskietorz,Paweł 1999
Muskietorz,Anastazja 1999
Muskietorz,Marta 1999
Ulanowska-Mussil,Irena 2009
Mussil,Mieczysław 2009
Mussil,Maria 2009
Muszałowski,Józef 1989
Muszałowska,Janina 1989
Muszałowski,Zdzisław 1989
Muszyńska,Katarzyna 1987
Muszyńska,Anna 1994
Muszyński,Jerzy 1994
Tyszka,Alina 2001
Muszyńska,Eugenia 2001
Muzolf,Władysława 1971
Muzolf,Stanisław 1971
Myczkowska,Wiesława 1984
Myrta,Józef 1966
Myrta,Katarzyna 1966
Myszkorowski,Bogusław 1989

cdn

15) cd.

Nadelwicz-Kremky,Mirosław 1995
Nadolna,Halina 1992
Nadolny,Stefan 1992
Nadowska,Janina 1992
Nagorzewska,Helena 1985
Nagraba,Wiktoria 1988
Najbar,Maria 1987
Najbar,Franciszek 1987
Najdek,Helena 1976
Najdek,Szymon 1976
Najko,Jan 1994
Najko,Bronisława 1994
Figura-Najko,Janina 1994
Nakonieczny,Franciszka 1978
Nakonieczny,Jan 1978
Nakonieczny,Marian 1978
Nalążek,Jerzy 1984
Nalepka-Dutkiewicz,Stefania 1987
Namowicz,Anna 1993
Namowicz,Jan 1993
Napierała,Sabina 1989
Napierała,Eugeniusz 1989
Napierała,Jan 1989
Napierała,Zofia 1989
Naruszewicz,Wanda 1987
Naruszewicz,Witold 1987
Naruszko,Ugnacy 1972
Naruszko,Genowefa 1972
Nasierowski,Zdzisław 1993
Nasierowska,Janina 1993
Nasierowski,Leon 1993
Natkaniec,Anna 1993
Natkaniec,Piotr 1993
Natkaniec,Rozalia 1985
Nawłok,Stanisław 2009
Nawłok,Michalina 2009
Nawraten,Władysław 1980
Nawrocka,Maria 1985
Nawrocka,Leokadia 1985
Nazarewicz-Gruszko,Kazimiera 1966
Nestorowicz,Szymon 1993
Nestorowicz,Michalina 1993
Nestorowicz,Stanisław 1993
Jurczak,Łucja 1993
Neugebauer,Imelda 1984
Ney,Julian 1983
Nędza,Elżbieta 2001
Nędza,Franciszek 2001
Nędza,Jerzy 2001
Niedojadło,Józefa 1995
Giluk,Gabriela 1995
Niedopytalska-Augustyniak,Helena 1985
Niedroszlańska,Maria 1988
Niedroszlański,Aleksander 1988
Niedziela,Eugeniusz 1993
Niedziela,Teofila 1993
Niedziela,Waleria 1993
Niedzielska,Waleria 1999
Niedziółka,Władysław 2000
Niedziółka,Katarzyna 2000
Niedziółka,Stanisław 2000
Niedźwiecka,Leokadia 1995
Klaper,Teodora 1995
Niemiec,Janina 1983
Niemiec,Józef 1986
Niemiec,Maria 1986
Niemirowski,Apolinary 2004
Niemirowska,Helena 2004
Niemirowski,Jerzy 2004
Niemirowska,Anna 2004
Niemyska,Janina 2000
Niemyska,Helena 2000
Niemyski,Krzysztof 2000
Niemyska,Barbara 2000
Niemyski,Lucjan 2000
Nieścierowicz,Genowefa 1987
Nieścierowicz,Kazimierz 1987
Nieścierowicz,Paulina 1987
Nieścierowicz,Wiktor 1987
Nieścierowicz,Waleria 1987
Nietyksza,Bronisław 1989
Niewęgłowski,Fabian 1994
Niewęgłowski,Stefan 1994
Niewęgłowska,Kazimiera 1994
Niewęgłowski,Józef 1978
Niewiadomski,Leopold 1966
Niewiadomska,Jadwiga 1966
Niewiedzka,Irena 1994
Niewiedzka,Zofia 1994
Niewiedzka,Zofia 1994
Niewierkiewicz,Dionizy 1999
Niezgoda,Aniela 1992
Niezgoda,Józef 1992
Nieznański,Jan 1993
Nieznańska,Stanisława 1993
Nikodemska-Gorzkowska,Apolonia 1988
Niziołek,Kazimierz 1987
Ręk,Wanda 1987
Nogaj,Krystyna 1993
Nogaj,Maria 1993
Noskowicz-Rychlewicz,Irena 1986
Nosol,Aniela 1984
Nosol,Piotr 1984
Nowacka,Helena 2007
Nowak-Bożek,Maria 1995
Nowak-Łoża,Irena 1983
Nowakowska,Zofia 1993
Nowakowski,Antoni 1989
Nowakowski,Józef 2002
Nowak,Adam 1990
Nowak,Stefania 1990
Nowak,Rudolf 1986
Nowak,Małgorzata 1986
Nowak,Franciszek 1986
Nowak,Franciszek 1986
Nowak,Wiktoria 1974
Nowak,Franciszek 1974
Włodarczyk,Rozalia 1998
Kostrzewa,Wiesława 1998
Nowak,Genowefa 1998
Nowak,Franciszek 1998
Nowak,Helena 1997
Nowak,Julianna 1990
Nowak,Konrad 1996
Nowak,Lucjan-Witold 1988
Nowak,Stanisława-Janina 1988
Nowak,Ludwik 1994
Nowak,Aniela 1994
Nowak,Rudolf 1991
Nowak,Joanna 1991
Nowak,Tadeusz 1990
Nowak,Teofil 1993
Senderska,Helena 1993
Nowicka-Eisen,Łucja 1986
Nowicka,Katarzyna 2005
Nowicki,Michał 2005
Nowicki,Czesław 1982
Nowicka,Tekla 1982
Nowicki,Mieczysław 1982
Nowicki,Władysław 1997
Nowiński,Wacław Zbysław 1970
Nowińska,Janina 1970
Nowiński,Wacław 1970
Nowosielska,Zofia 1992
Nowosielski,Stanisław 1991

cdn