Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Butlerowie herbu własnego

11.05.2009 15:27
Butlerowie herbu własnego
Napisał Robert
¶roda, 24 maj 2006
Hrabiowie na Międzylesiu i Miedznej.

Butlerowie herbu własnego

Był rok 1638, królewicz Jan Kazimierz uwięziony na rozkaz kardynała de Richelieu na zamku Cisteron we Francji, z nadziej± wygl±dał na wyjeżdżaj±cego bram± Gotarda Wilhelma Butlera, który miał zawieĽć jego listy do króla Ludwika XII.

Gotard Wilhelm Butler należycie wywi±zał się z powierzonego mu zadania. Po dostarczeniu listów na dwór francuski i braku reakcji ze strony władz ruszył natychmiast do Polski, sk±d w asy¶cie posła królewskiego Gosiewskiego wrócił i wyjednał przeniesienie Jana Kazimierza Wazy do zamku Vincennes, a następnie zupełne jego uwolnienie. W zamian za zasługi otrzymał od królewicza nadanie starostwa preńskiego i godno¶ć podkomorzego wielkiego koronnego. Na pami±tkę tamtych wydarzeń wybudował Butler w Prenach nad brzegiem Niemna niewielki zameczek wzorowany na francuskim zamku Cisteron. W 1649 r. Gotard podpisał elekcję na tron polski Jana Kazimierza i został mianowany dowódc± jego straży przybocznej. Nie był to jednak koniec awansów.

Irlandzkie korzenie ?

W 1651 r. Butler otrzymał od cesarza niemieckiego Fryderyka dziedziczny tytuł hrabiowski, w którym znalazł się m.in. wywód rodowy dotycz±cy jego przodków. Wynika z niego, że Butlerowie przybyli do Inflant z Hesji w Niemczech. Z kolei w drugiej poł. XVI w. wła¶nie z Inflant czę¶ć tej rodziny przeniosła się na tereny Królestwa Polskiego i Litwy, sk±d w. XVII w. zawędrowali na Podlasie. Niektórzy z naszych heraldyków i genealogów wywodz± polskich Butlerów aż z Ormond w Irlandii, sk±d mieli przybyć do Niemiec, a stamt±d do Inflant i Polski. Inni gotowi s± dopatrywać się odrębnych rodzin tj. Butlerów irlandzkich i Butlerów niemieckich. Faktem jest, że czę¶ć przedstawicieli rodu już w XVII w. zupełnie się spolonizowali i za króla oraz Rzeczpospolit± była gotowa oddać życie. Przykładem był wła¶nie pułkownik Gotard Wilhelm, który w czasie inwazji szwedzkiej (1655 r.) dysponuj±c zaledwie garstk± żołnierzy, jako jeden z pierwszych przeciwstawił się wkraczaj±cym w granice Rzeczpospolitej wrogom. W widłach Narwi i Bugu, opodal Serocka okopał się on w obozie warownym i stawił zaciekły opór oddziałom najeĽdĽcy. W tych trudnych chwilach stale znajdował się u boku króla Jana Kazimierza dziel±c jego trudy, przymusowe wygnanie oraz walcz±c jako dowódca wojska „cudzoziemskiego autoramentu” za co został mianowany w 1658 r. generałem.

Gotard Wilhelm Butler

Gotard Wilhelm Butler urodził się ok. 1600 r. w Goldyndze (Inflanty). Ojcem jego był Teodor Butler, a matk± Dorota von Streihorst. Dziadek miał na imię Jan i to on wła¶nie po przył±czeniu Inflant do Rzeczpospolitej aktywnie wspierał polskie pretensje do tych ziem, m.in. walcz±c u boku króla Stefana Batorego. Spo¶ród licznie reprezentowanej w Inflantach rodziny Butlerów, z drugiej poł. XVI i pocz±tkach XVII w. znamy innych jeszcze przedstawicieli współczesnych Janowi Butlerowi. Należeli do nich Herman brat rodzony Jana oraz czterech synów tego ostatniego tj. Henryk, Jan, Krystian i Teodor. Oprócz nich znamy jeszcze Bartholda Butlera (1581) pocz±tkowo oficera służ±cego pod rozkazami następcy tronu norweskiego i wielkorz±dcy Inflant księcia Magnusa, następnie pułkownika piechoty w armii Batorego oblegaj±cego Psków. Inny z rodu Jerzy Butler za Zygmunta III został podkomorzym wendeńskim (1590).

Uratował króla
Najsłynniejszym z rodu był Jakub Butler. Służył jako oficer, najmita najpierw w wojsku cesarza niemieckiego, w dużym stopniu przyczyniaj±c się do zdobycia Mi¶ni. Podobno wtedy pułkownik Jakub podczas pl±drowania jednego z ko¶ciołów w tym mie¶cie zrabował cenn± relikwię ¶w. Pawła, któr± póĽniej ofiarował królowi polskiemu Władysławowi IV. Niedługo potem zaci±gn±ł się pod rozkazy Zygmunta III Wazy i uczestniczył w wojnie polsko-szwedzkiej na Pomorzu. Został doceniony i dwukrotnie nagrodzony w l. 1627 i 1635. Druga nagroda wi±zała się z męstwem, wykazanym w czasie wojny polsko-moskiewskiej i uratowaniu życia króla w czasie odsieczy smoleńskiej w 1633 r.
Rodzina Gotarda
Wróćmy jednak do rodziny Gotarda Wilhelma Butlera. Z zachowanych zapisków wiemy, że brat jego ojca Teodora, Henryk miał dwóch męskich potomków: Hermana i Heimarta. Nic nie wiadomo o dzieciach pozostałych tj. Jana i Krystiana, być może byli bezpotomni. Ich wuj Herman podzielił pomiędzy nich w testamencie swój rozległy maj±tek w Inflantach. Jaka¶ jego czę¶ć przypadła również Teodorowi Butlerowi i jego synowi Gotardowi Wilhelmowi. ¦wiadczy o tym dokument mówi±cy o sporze tych Butlerów o maj±tki, prowadzonym w 1624 r. z księciem kurlandzkim Fryderykiem. Wówczas Gotard był już pisarzem królewskim. Jednak dopiero małżeństwo z kasztelank± podlask± Konstancj± Wodyńsk± znacznie powiększyło stan jego posiadania. Wniosła mu ona w posagu m.in. dobra Międzylesie, Miedzna, Krze¶lin, Brzozów, Nikoryn, Buki i inne. Od tego momentu datuje się przybycie Butlerów na Podlasie i ich bliższe zwi±zki z naszym regionem. Gotard Wilhelm, jako pierwszy ze swego rodu odst±pił od protestantyzmu i został katolikiem, co rychło znalazło odzwierciedlenie w poprawiaj±cej się sytuacji katolików w dobrach podlaskich np. w Miedznej, gdzie dotychczasowy zbór z powrotem przejęli ci ostatni. Największe dochody przyniosło nadanie Gotardowi starostwa preńskiego, które pozostawało w rękach tej rodziny aż do drugiej połowy XVIII w. Gotard zmarł w 1660 r. W dziesięć lat po jego ¶mierci wdowa Konstancja wraz z synami ufundowała w Miedznej drewniany ko¶ciół katolicki (1670).

Potomkowie Gotarda

Ze zwi±zku z kasztelank± Wodyńsk± Gotard Butler doczekał się pięciorga dzieci: Teodora, Marka, Jana, Aleksandra i Katarzyny. Z męskich potomków Gotarada, Teodor został księdzem i był kanonikiem w Warszawie, następnie opatem witowskim. Marek Butler hrabia na Międzylesiu i Opolu – najstarszy, żonaty z kasztelank± Barbar± Słupeck± sprawował urz±d podkomorzego (1678), a potem starosty drohickiego (1679-90), zmarł w czasie trwania sejmu w 1690 r. Był bezdzietny podobnie jak jego brat Jan. Jan pisał się hrabi± na Międzylesiu i Krze¶linie, zanim został starost± drohickim w 1693 r. uczestniczył w wyprawach wojennych Jana III Sobieskiego. Jan był dwukrotnie żonaty, najpierw z łowczank± Żalęck±, następnie z Bogumił± z Goraja. Zmarł w 1710 r. Czwarty z braci Aleksander hrabia na Międzylesiu oprócz starostwa preńskiego piastował także urz±d starosty drohickiego (od 1690). Zawarł zwi±zek małżeński z podkomorzank± Konstancj± Krasowsk± i jako jedyny z potomków Gotarda doczekał się syna, któremu nadał imiona Marek Antoni.

Hrabia Marek Butler

Hrabia Marek Butler odziedziczył nie tylko podlaski maj±tek, został również kolejnym starost± preńskim i dziedzicem dóbr Radzięcin. Miał trzech synów: Łukasza Aleksandra, Józefa i Michała. Z nich hrabia Łukasz Aleksander Butler, został w 1739 r. starost± mielnickim. W 1754 r. za pozwoleniem królewskim lokował swoj± wie¶ dziedziczn± Sarnaki i uczynił z niej miasto. Od Augusta III otrzymał też potwierdzenie darowizny od swej babki stryjecznej Katarzyny dóbr Grodziczno. Żon± Łukasza była Katarzyna Gronowska, miał z ni± córkę Rozalię. Łukasz Antoni zmarł 25 X 1783 r. i został pochowany w ko¶ciele NMP w Warszawie. Hrabi± na Międzylesiu, starost± kwiecińskim i dziedzicem Radzięcina pisał się drugi z synów Marka Butlera – Józef. Ożeniony z Teres± Urbańsk± miał z ni± trzy córki: Antoninę, żonę podkomorzego Kazimierza z Tęczyna Ossolińskiego, Józefę, która była za starost± Krzysztofem Szczytem i nieznan± z imienia – ta była żon± chor±żego Wisłockiego. Hrabia Józef zmarł w 1749 r. Trzeci z braci – Michał Butler, również hrabia na Międzylesiu, najpierw starosta witagolski (1749), póĽniej preński (1763) dwa razy wchodził w zwi±zki małżeńskie. Pierwsz± jego żon± była Benedykta Pacówna z któr± miał córkę Franciszkę (małżonkę księcia Jerzego Radziwiłła, a po jego ¶mierci żonę Mikołaja Radziwiłła w 1782 r.). Jednak synów urodziła hrabiemu Michałowi dopiero Marianna Markowska. Byli nimi Antoni i Jan, oprócz nich Marianna urodziła także drug± córkę – Józefę (żonę Kuczyńskiego z Korczewa). Rodzeństwo odziedziczyło m.in. dobra Miedzna.

Ufundowali kolejny ko¶ciół

W 1803 r. Antoni i Jan Butlerowie ufundowali w tej miejscowo¶ci trzeci z kolei, drewniany ko¶ciół parafialny, zwany tymczasowym, gdyż w zamy¶le fundatorów była budowa murowanej ¶wi±tyni. Obaj bracia niestety zeszli bezpotomnie i na nich wygasła gał±Ľ podlaska Butlerów. Jan zmarł w 1833 r., a Antoni w 1852 r. Zostali oni pochowani w grobie rodzinnym przy ko¶ciele miedzeńskim. Około połowy XIX w. maj±tek Butlerów – Miedzna w tym folwark zwany Butlerowem oszacowany na 121,5 tys. rubli, należał do Antoniego Butlera, jego siostry Józefy z Butlerów Kuczyńskiej, Mikołaja Radziwiłła, męża Franciszki z Butlerów oraz do Michała i Franciszka Radziwiłłów. Ostatni± wła¶cicielk± z rodu Butlerów podlaskich była w drugiej poł. XIX w. wspomniana Józefa Kuczyńska, na niej wygasł on ostatecznie.

Nadal s± w¶ród nas
Nie był to jednak koniec historii Butlerów osiadłych w Polsce. Nadal zamieszkiwali na terenach dawnej Rzeczpospolitej inni Butlerowie. Były to m.in. linie rodzinne Butlerów z Inflant, których protoplastami byli Eberhard i Magnus z Goldyngi (1625), Mikołaj – ten w 1659 r. otrzymał nadanie folwarku od Jana Kazimierza. Oprócz nich wiemy jeszcze o wymienionych w 1770 r. baronach de Buttlar tj. generale Benedykcie i pułkowniku Fryderyku, także o Leonie Butlerze komisarzu skarbowym w Malborku i oficerze chor±gwi tatarskiej Eliasza Sobolowskiego – Aleksandrze (1792). Współcze¶nie na terenie Polski zamieszkuje 222 osoby o nazwisku Butler i 27 zapisuj±cych się Buttler.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 7 V 2004)

http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46