Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Wasylkowce, pow. kopyczyniecki

10.01.2010 18:12
Wasylkowce - wieś w byłym powiecie kopyczynieckim, poprzednio i w czasie II wojny światowej - w powiecie husiatyńskim. Wieś posiadała pocztę, stację kolejową (na linii Husiatyn - Stanisławów przez Kopyczyńce, Czortków), szosę Husiatyn - Kopyczyńce, szkołę (od połowy XIX w. jednoetatową, później zamienioną na siedmioklasową), szkołę żydowską (może rabinowską) oraz majątek należący do Ujejskich. Nie był to jedyny majątek. Mniejsze folwarki mieli dr Tadeusz Kunicki i Żyd Reisten, u którego praktyczną naukę agrotechniczną pobierali młodzi ludzie wybierający się na osiedlenie do Palestyny.

Niegdyś, tj. około roku 1880 wieś należała jeszcze do parafii Husiatyn. Nieco później w Wasylkowcach wybudowano kościół i powstała tam parafia. Ostatnim proboszczem w Wasylkowcach był ks. Kazimierz Kozłowski (w 1942 r. proboszczem był ks. Sawicki ). Kościół był jednonawowy z ołtarzem głównym i dwoma bocznymi. Na zewnątrz miał wieżyczkę z sygnaturką. Właściwa dzwonnica wybudowana później usytuowana była od strony wschodniej. Plac kościelny był opłotowany.
Z opowiadań babki Janusza Grendzisza, która pracowała przy wykopach pod budowę kościoła wynika, że odkopano wtedy jakieś olbrzymie kości podobne do ludzkich piszczeli, lecz wielkości dorosłego człowieka. Mówiła, że były to kości jakiegoś wielkoluda. Może dlatego zaprzestano budowy kościoła na kilka lat? Konsekrowany był dopiero w 1909 r.

Wieś miała też dużo starszą cerkiew greko-katolicką, wybudowaną przez właścicieli ziemskich dla swoich pracowników. Skutkiem tego było zjawisko, które stało się też udziałem wielu innych miejscowości, a mianowicie ludność polska, która miała do siedziby parafii 11-12 km, zamiast pokonywać tę odległość, chrzciła dzieci w cerkwi greko-katolickiej. Istniała wprawdzie umowa między tymi kościołami, że metryki rzymsko-katolików będą odsyłane do właściwych parafii, lecz popi nie wywiązywali się z niej i ochrzczony w cerkwi traktowany był jak Rusin, a później Ukrainiec.

Miały też Wasylkowce budynek gminy. W czasie wojny tj. w latach 1944 i 1945 banderowcy próbowali zdobyć ten budynek, w którym na noc schodzili się pracownicy "Silrady" i grupa czy oddział "Istrybitielnego bataliona". Dwukrotnie napad odparto. W drugim napadzie na urząd gminy brali udział banderowcy z Czabarówki, a jeden z ich tam właśnie zginął.

Nie wspomniałem o jeszcze jednej placówce, placówce jaką nie każda wieś mogła się szczycić. Była nią biblioteka, a szczególnie czytelnia. Jeśli większe czy mniejsze biblioteki były prawie w każdej wsi (Domy Ludowe i Szkoły), to już czytelnia była rzadkością. A w Wasylkowcach była duża, czysta i z dobrym oświetleniem czytelnia. Powstała dzięki wysiłkowi miejscowych pracowników Kolei (PKP). Szczególnie do jej powstania przyczynił się Józef Chłopecki.

Pisząc o placówkach kulturalnych wsi nie sposób pominąć miejscowych nauczycieli i kierowników szkoły. Nowa szkoła, którą wybudowano w latach trzydziestych była obszerna. Miała klasy z dobrym oświetleniem i zaangażowaniem nauczycieli, a o wysokim poziomie nauczania świadczy fakt, że uczęszczała do niej część młodzieży z Czabarówki np.: Helena i Władysław Śliz, Zbigniew Holubowicz i inni. Napisałem "zaangażowani nauczyciele". Tak, byli oni nie tylko nauczycielami, ale i animatorami kultury i przemian na wsi. Na szczególną uwagę zasłużyli (podaję za ks. A. Dobruckim) między innymi:
- kierownicy szkoły - Adolf Biliński, Stanisław Buczek i Emil Czajkowski (w czasie wojny wywieziony na Sybir)
- wśród nauczycieli - pani Gottwałdowa i pani Domańska
- wśród młodzieży - Janina Chłopecka.
Jak zawsze do pracy włączała się panna Krystyna Ujejska. To ona w czasie nabożeństw na chórze grała na fisharmonii i "prowadziła śpiew kościelny". Panna Ujejska nie ograniczała swej działalności tylko do Wasylkowiec, ale włączała się do pracy także w innych miejscowościach (np. w Czabarówce).

Bibliografia

Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t. 5



Zobacz zdjęcia z cmentarza w Wasylkowcach

Odpowiedzi (4)

10.01.2010 22:02
Miały Wasylkowce swoje organizacje młodzieżowe i seniorów. Do młodziezowych należy zaliczyć Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej i Żeńskiej oraz Związek Strzelecki. Komendantem miejscowej drużyny był wachmistrz Bieleń. On też prowadził Przysposobienie Wojskowe. Właśnie z tej drużyny kilku Strzelców zasiliło husiatyńską placówkę KOP, a jeden z nich - Władysław Terlecki przetrzymywany był przez pewien czas w więzieniu śledczym w Kamieńcu Podolskim.
Przy szkole działała też krótko drużyna harcerska.

Z organizacji nie-młodzieżowych wymienić należy Ochotniczą Straż Pożarną,a także Koło Rezerwistów. Głośny był nie tylko w Wasylkowcach pogrzeb "Halerczyka" na cmentarzu wasylkowieckim. Na pogrzeb ten przybyli zarówno dawni koledzy żołnierze z armii organizowanej przez gen. Hallera we Francji biorącej również udział w wojnie z boleszewikami w 1920 r., jak również różne organizacje z sąsiednich miejscowości. Byli też tam Strażacy i Orkiestra Dęta z Czabarówki.

W latach dwudziestych przebywała w Wasylkowcach kawaleria (szwadron, jak podaje ks. Dobrucki - lub plutin wg moich materiałów) KOP z jednostki stacjonującej w Czortkowie. Przed samą wojną kwaterowała w Wasylkowcach jakaś grupa (jednostka) ułanów 9 Pułku z Trembowli.

Bibliografia

Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t. 5

10.01.2010 22:25
Jak podaje "Na Rubieży" Nr 4(23) 1997 r. Wasylkowcach (łącznie z Jurkowcami) banderowcy zamordowali ponad 70 osób. Lista przysłana do redakcji przez p. Adelę Kulczycką.
Ustalono tylko część nazwisk:

Rok 1944, Luty

Zdaniak Józef, lat 55, były posterunkowy Policji Państwowej
Zdaniak Anna, żona w/w
Zdaniak Michał, lat 54, były właściciel sklepu towarów mieszanych
Zdaniak (brak imienia), rolnik

Rok 1944, Październik/Listopad

Siolak Roman, lat 60, st. sierż. w stanie spoczynku KOP
Węgrzynowicz Pelagia (Apolonia), lat 30, żona podoficera zawodowego WP
Dobrudzka (Dobrucka) Bronisława, lat 18
Dobrudzka (Dobrucka) Izabela, lat 16
Halomon Piotr, lat 30
Józwa (Juzwa) Paweł, lat 30
Kozłowska Sabina, lat 40 (44)
Kulczycki Władysław, lat 50
Kulczycka Karolina, lat 50
Kułakowska Anna, lat 48
Misztak Adam, lat 28

Rok 1945 Marzec

Hambicki Andrzej, organista
Dobrudzki (Dobrucki) Tadeusz, lat 17, zginął w []Niżborgu Szlacheckim
Jędrzejewski Aleksander, lat 17, zamordowany w Niżborgu Szlach.

Wg danych nadesłanych przez p.Marię Gąsior z d. Walecką:
Babiak Anna, lat 57
Babiak Maria, lat 24
Michałowski Adolf, lat 22

Byli mieszkańcy Wasylkowiec panowie Karczewski i Kułakowski uzupełnili tę listę o:
Skulski (b.d.) z 4-osobową rodziną
Szymański (b.d.) z 3-osobową rodziną

Pomordowani z Jurkowic:
Buczyńska vel Huczyńska z 16-letnim synem zamordowani 3.02.1944 w Słobódce
Czerwiński, lat 18
Dziechciarz Czesław, lat 18, zginął w Niżborgu
Kunicki (Marian), lat ok. 50
Mróz, lat 18m zabity we wsi Krogulec
Misia (Maria), lat ok. 40, Ukrainka
Misi brat - w/w

Bibliografia

Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t.5

23.01.2010 23:59
Miło czytać o miejscowości, w której urodził się mój ojciec. Otóż wspomniany w artykule Józef Chłopecki to mój dziadek a Janina Chłopecka to moja chrzestna i siostra mojego ojca. Dużo informacji o Wasylkowcach jest w książce pt. "Czar minionych lat". Autorem tej książki jest Aleksander Dobrucki. Ksiądz pochodzący z Wasylkowiec, który po wojnie był krótko proboszczem w Licheniu a potem w Gubinie. Gubin to miejscowość w Lubuskiem na granicy z Niemcami, w której mieszkało kilka rodzin z Wasylkowiec. Między innymi doktor Tadeusz Kunicki, państwo Szymańscy no i moja rodzina. Ks. Dobrucki był również wikarym w Wasylkowcach u ks. Sawickiego. Jest On również autorem książki o Kopyczyńcach pt. "Miasto nad Niczławą". Zmarł w Gubinie i tam też jest pochowany.
Bardzo proszę autora o kontakt. Może uda się wzajemnie uzupełnić informacje. Mam trochę zdjęć z Wasylkowiec, między innymi mojego dziadka z ekipą kolejową, z którą wybudował Dom Polski w Wasylkowcach.
27.01.2010 21:47
Lista nazwisk mieszkańców Wasylkowiec zabitych podczas II wojny światowej. Spis zaczerpnięty z różnych źródeł:

Andrejko Michał s. Wojciecha, ur. 1914 Wasylkowce? (Wierzchhowce?), rej. Husiatyn, szer. 11 pp, poległ w lutym 1945 r. pod Złotowem
Dworzański Tadeusz s. Michała, ur. 1917 r. Wasylkowce, zaginął bez wieści 19.09.1944 r. w Warszawie
Dziwir Antoni s. Stanisława, ur. 1904 Wasylkowce, kpr. 12 pp, poległ 3.02.1945 r. nad jeziorem Dobre
Gustyn Władysław s. Antoniego, ur. 1919 Wasylkowce, szer. 10 pp, poległ 1.12.1944 r. w Warszawie na Grochowie
Jaworski Władysław s. Antoniego, ur. 1912 Wasylkowce, szer. 12 pp, zaginął bez wieści 9.01.1945 r. nad Wisłą
Kozłowski Józef s. Antoniego, ur. 1912 Wasylkowce, szer. 33 pp, poległ 21.04.1945 r. w Rietschen
Kozłowski Józef s. Józefa, ur. 1907 Wasylkowce. Zmarł w grudniu 1944 r. w szpitalu Nr 3298
Liczek Stanisław s. Magdaleny, ur. 5.03.1898 Wasylkowsce, szer. 16 pp, poległ 18.03.1945 r. w Kołobrzegu
Łubocki Piotr s. Jana, ur. 1907 Wasylkowce, szer., poległ 17.03.1945 r. w Kołobrzegu
Ujejski Stanisław, ur. 1866 r., cywil - właściciel ziemski, widnieje w wykazie Starobielska

Bibliografia

Wieś Kresowa. Czabarówka i sąsiedzi, t. 5, 6, 9.