Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Brodaccy herbu Prus I

11.05.2009 15:23
Brodaccy herbu Prus I
Napisał Robert
czwartek, 03 sierpień 2006
Tropami przodków

Brodaccy herbu Prus I

Ród ten został zapewne osadzony pierwotnie nadaniem wielkoksi±żęcym na zwyczajowych w tych przypadkach 10 włókach ziemskich opodal Sokołowa.

Dobra gniazdowe Brodackich graniczyły w XV w. z innymi, w większo¶ci posiadaj±cymi bardziej rozległe dziedziny rodzinami szlacheckimi. Od zachodu byli to Błońscy, od południa Kożuchowscy, a od wschodu Krasnodębscy. Bardziej skomplikowana granica przebiegała za to od północy, gdzie oprócz głównych s±siadów Sepieńskich vel Sokołowskich, panów na wło¶ci kupientyńsko – rogowskiej, byli jeszcze Dziegieccy i Bachorscy.

Brodaccy w¶ród s±siadów
Je¶li chodzi o Dziegieckich, ci reprezentowani byli w 1481 r. przez Pawła Dziegieckiego. Według jednych Dziegieccy stanowili gał±Ľ Wojewódzkich inni uważaj± ich za odrębn± rodzinę, która wyprzedała swoje dobra Dziegietnia i przeniosła się w inne strony kraju, lub najzwyczajniej w ¶wiecie wymarła po mieczu. Faktem jest, że gniazdo ich stopniowo przył±czono do dóbr sokołowskich Sepieńskich. Zreszt± już Mikołaj Sepieński herbu Nowina z Sokołowa jeszcze w 1476 r. znacznie rozszerzył swoje władanie w tej okolicy o czę¶ć dóbr Bachorza, które przyj±ł w zastawie od Grzegorza Bachorskiego. Potem spory o Bachorzę ci±gnęły się kolejne sto lat a pretensje do nich zgłaszali zarówno spadkobiercy Sepeńskich Kiszkowie herbu D±browa, jak i Krasnodębscy herbu Pobóg.

W międzyczasie s±siedzi Brodackich stopniowo dzielili swoje pierwotne nadania pomiędzy licznych potomków. Tak powstały Błonie Wielkie (dzi¶ Duże) i Błonie Małe (Błoniczko), a trzeba pamiętać, że jeszcze w 1441 r. Andrzej z Błonia wraz z małżonk± Katarzyn± sprzedał ich znaczn± czę¶ć Bielińskim tj. Tomaszowi i Przecławowi z Bielan. Zreszt± możni wówczas Bielińscy mieli chrapkę również na dobra Patrykozy należ±ce na pewno w l. 1474-1479 do Stanisława Patrykoskiego. Wojewódki za¶ rozpadły się na dwie wsie Panki i Wielkie (dzi¶ Górne i Dolne). Z kolei Krasnodęby podzielono pomiędzy Spytka, Kosmę i Rafała i od ich imion powstały trzy maleńkie miejscowo¶ci posiadaj±ce wspóln± nazwę główn±. Nie spowodowało to bynajmniej zmniejszenia się w ej rodzinie zapotrzebowania na kolejne ziemie skoro już w 1459 r. Jan i Stanisław z Krasnodębów zakupili szmat ziemi położonej przy drodze biegn±cej z Brodacz do Sokołowa od Wojciecha, Macieja i Andrzeja z Wojewódek. Co się tyczy Kożuchowskich, na gruntach których w 1419 r. zbudowano pierwszy ko¶ciół katolicki i założono parafię wykształciły się tu sił± rzeczy dwie wsie Kożuchów Wielki i Kożuchówek. Oprócz nich w 2 poł. XV w. wydzieliły się też kolejne dwie miejscowo¶ci Włodki – w 1474 r. zanotowano, że należały do Włodka Kożuchowskiego, protoplasty naszych Włodków i Zawady, również w 1482 r. należ±ce do Kożuchowskich, który przedstawiciele w tej wsi dali pocz±tek rodzinie Zawadzkich.

Przydomek „Brodacz”
Historyk Tomasz Jaszczołt sugeruj±c się herbem naszych Brodackich, Prusem I przypuszcza, że ród ten podobnie jak inne z okolicy np. Stelęgowscy, Kowiescy, czy Pogorzelscy za swoich przodków może mieć uciekinierów z Prus na Mazowsze. Nic niestety bliższego na ten temat nie wiemy. Za to znamy szereg opowie¶ci i legend z tej okolicy, które mówi± o mieszkaj±cym opodal tej wsi kupcu z dług± brod± i dziedzicach, którzy mu jej zazdro¶cili i sami takie pozapuszczali, czy też inne mówi±ce o przegranym zakładzie pomiędzy kupcem a młodym dziedzicem, dozgonnym kawalerem który zmuszony został zapu¶cić brodę niespodziewanie staj±c na ¶lubnym kobiercu. Tak czy inaczej nie ulega w±tpliwo¶ci, że to wła¶nie broda, czy też brody były przyczyn± bezpo¶redni± nadania tej wsi nazwy Brodacze. Zreszt± taki przydomek, nazwisko obowi±zywało u pierwszych znanych Brodackich jeszcze na przełomie XV i XVI w.

Pierwsze zachowane dokumenty i odpisy odnosz±ce się do naszych Brodackich pochodz± bowiem dopiero z 2 poł. XV w. Wymieniaj± one kolejno w 1478 r. Andrzeja z Brodacz, ¦więtosława oraz Jana zwanego Brodacz i Stefana de Brodacze, a w 1484 r. znów ¦więtosława Brodacza z Brodacz. Wiemy również, że w 1528 r. z Brodacz na popis pospolitego ruszenia szlachty do Drohiczyna przybyło dwóch konnych żołnierzy. Na podbny przegl±d w 1567 r. do odległych Radoszkowic na Białorusi z województwa podlaskiego, ziemi drohickiej, ze wsi brodacze stawiło się już dziesięciu szlachciców, w tym 7 konno i trzech pieszo. O zamożniejszych należeli: Stanisław syn Pawła, Paweł syn Jerzego, Stanisław syn Wojciecha, Lenart syn Andrzeja. Oprócz nich wiemy o Mikołaju zwanym „Roj”, który wysłał konno z mieczem swojego syna Walentego i należ±cym do tej samej rodziny Stanisławie „Roj”. Z Brodacz stawili się też inni w osobach Marcina Błońskiego syna Pawła, także Stanisława Toczyskiego i Grzegorza „Rogala” synu Macieja, który podobnie jak Mikołaj Brodacki syn Krzysztofa przybył na popis pieszo.

W 1569 r. w czasie składania przysięgi przez szlachtę podlask± po przył±czeniu naszego województwa bezpo¶rednio do Korony odnotowano obecno¶ć dziewięciu przedstawicieli ze wsi Brodacze. W¶ród nich pojawiaj± się nie znane z poprzednich spisów osoby np. Stanisław syn Bartosza, Bartosz syn Ambrożego, Tomasz syn Andrzeja, czy Serafin syn Jana. Uzupełnieniem niejako szesnastowiecznych informacji jest spis podatkowy z 1580 r., kiedy to szlachta została zobowi±zana do specjalnych opłat na rzecz prowadzenia wojny z Moskw± o Inflanty. W imieniu swoim im pozostałych dziedziców z brodaczy stosownych opłat dokonali Walenty i Stanisław. Pierwszy z 6 1 włóki, drugi z 3 1 włók ziemskich.

Współcze¶ni przedstawiciele
Nasi Brodaccy nigdy nie należeli do liczniejszych rodów w ziemi sokołowskiej, podobnie jak wie¶ Brodacze, które w 2 poł. XIX w. składały się zaledwie z szesnastu gospodarstw, rozlokowanych głównie wzdłuż strugi zwanej Star± Rzek±, płyn±cej od Bachorzy przez Sypytki, Brodacze, Błonie Duże na Bielany i wpadaj±cej opodal Siedlec do Liwca. Choć dane statystyczne odnotowuj± mieszkaj±cych współcze¶nie w Polsce ponad tysi±c brodackich, to zaledwie kilkana¶cie procent z tego to nasi Brodaccy wywodz±cy się z gniazda rodowego pod Sokołowem – Brodaczy.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 31 III 2006)

Dane uzupełniaj±ce:

Najstarsze zapisy w księgach drohickich z XV w.:

1478 r. Andrzej z Brodacz, ¦więtosław z Brodacz
1478 r. Jan zwany Brodaczem, Stefan de Brodacze
1484 r. ¦więtosław Brodacki z Brodacz

Popis pospolitego ruszenia Radoszkowice na Białorusi 1567 r.:

Brodacze:

Stanisław syn Pawła - klacz, miecz
Marcin syn Pawła Błoński - pieszo, rohatyna
Mikołaj "Roj" wysłał syna Walentego - klacz, miecz
Paweł "Jurko?" (syn Jerzego?) - klacz, miecz
Stanisław "Roj" - klacz, rohatyna
Stanisław syn Wojciecha - klacz, rohatyna
Mikołaj syn Krzysztofa - pieszo, rohatyna
Stanisław Toczyski - klacz
Lenart syn Andrzeja - klacz, miecz
Grzegorz syn Macieja "Rogala" - pieszo

Przysięga na wierno¶ć Koronie po przył±czeniu województwa podlaskiego do Polski, Drohiczyn 1569 r.:

Brodacze:

... syn Pawła i od ojca ....(imiona nieczytelne)
Stanisław syn Andrzeja
Stanisław syn Bartosza
Bartosz syn Ambrożego
Tomasz syn Andrzeja
Jan syn Walentego i za ojca swego
Serafin syn Jana
Maciej syn Mikołaja
Jan syn Jakuba

Fragmenty z książki „Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic” pod red. G. Ryżewskiego, Sokołów Podlaski 2006, z rozdziału „Osadnictwo lewobrzeżnej części ziemi drohickiej w XV i na pocz. XVI w. – okolice Sokołowa, Węgrowa i Mord. T. Jaszczołt:

„…Brodacze, jako graniczące z Wojewódkami, były notowane już w 1453 r. Natomiast pierwszych właścicieli tej wsi spotykamy później. W XV w. nosili oni przydomek Brodacz, dopiero później nazwali się Brodackimi. Byli herbu Prus, z którym zostali poświadczeni w 1594 r. W 1469 r. Świętosław brodacz miał sprawę w sądzie z sąsiadem Andrzejem z Dziegietni. Występował jeszcze w 1484 r. Oprócz niego dziedziczyli tu także inni: Andrzej Brodacz w 1478, Mikołaj w latach 1478 – 1485, Jan w 1478 r.. Marcin w 1485 r., Stefan Brodacz żonaty z Dorotą, występujący w latach 1478 -1484. Źródła nie podają informacji o ich pokrewieństwie. Z pewnością jednak stanowili jeden ród, jak widac, niezbyt licznie rozrodzony. W 1528 r. wystawili do popisu 2 konie…”

…W 1469 r. Andrzej Skoczek z Dziegietni płacił karę sądowi i sąsiadowi Świętosławowi Brodaczowi za rany, które mu uczynił. W 1478 r. był oskarżany przez Mikołaja Brodacza o zabór trzech koni. W aktach drohickich występował jeszcze (Andrzej Skoczek Dziegiecki) do 1484 r., np. w 1483 r. wziął w zastaw od Świętosława z Brodaczy jakiś grunt…

(Źródło: BPAN Kraków, nr 8823, z.X, k.11, z.XIII, k.34; APK, ZZ, nr32; AGAD, Castr. Droh. nrII/1, k.265v,266,266v,471,475v,485, 493; ADS, D 1, k.47; NAHB Mińsk, f.1759, op.2, nr22, k.4,6)

http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46