Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Zalescy, Paplińscy, Wszeborowscy, Męczyńscy, Górscy

9.05.2009 19:16
Zalescy, Paplińscy, Wszeborowscy, Męczyńscy, Górscy
Napisał Robert
czwartek, 01 luty 2007

Zalescy vel Zalewscy, Paplińscy, Wszeborowscy, Męczyńscy i Górscy

Przywilej wielkoksi±żęcy dla rycerza Krystyna Męczyńskiego

Na południowym Podlasiu znajdowały się kiedy¶ aż trzy wsie o nazwie Zalesie vel Zale¶. Każda z nich była gniazdem odrębnego rodu. Choć wszystkie trzy rodziny nosiły takie samo nazwisko – Zalescy – to każda z nich posługiwała się odmiennym herbem rycerskim.

Na terenie parafii katolickiej w Skrzeszewie niedaleko rzeki Bug, obok Mogielnicy położona jest wie¶ Zalesie.

Zalescy herbu Rawicz

W połowie XV w. Zalesie i Rudniki należały do Macieja Warzywody, który władał tymi ziemiami z nadania księcia mazowieckiego Bolesława IV. Jednak w wyniku zawartej ugody, Bolesław wycofał się z Podlasia i zrzekł go na korzy¶ć wielkiego księcia litewskiego Kazimierza Jagielończyka. Rycerz Maciej Warzywoda opu¶cił wówczas dobra Zalesie i Rudniki, boj±c się zapewne Litwinów popieraj±cy Mazowszan. Wtedy ksi±żę Kazimierz podzielił te dobra i prawdopodobnie wówczas Zalesie stało się jednym z trzech gniazd rodowych Zaleskich na południowym Podlasiu.

Ci wła¶nie Zalescy używali herbu Rawicz i przydomku rodowego Czerep. Najstarsze wzmianki o Zaleskich herbu Rawicz z Zalesia pod Skrzeszewem odnosz± się do drugiej połowy XV w. W 1462 r. s±dzili się oni z możn± rodzin± Saczków. Nie wiemy, z jakich przyczyn jeden z dwóch braci Zaleskich, dziedziców na Zalesiu w 1475 r. zastawił należ±c± do niego połowę Zalesia s±siadowi – Mikołajowi z Mogielnicy Mogielnickiemu. Pieni±dze pożyczone pod ten zastaw zwrócił jego rodzony brat, Maciej Zaleski, co Mogielnicki potwierdził s±downie w 1484 r. zwracaj±c rodzinie ich dziedzictwo.

Zalescy z Ratyńca Zalesia

Nieco inaczej sprawa miała się z Zaleskimi, których gniazdo rodowe znajdowało się niedaleko Kosowa Lackiego, pod Ratyńcem. Jeszcze w XVI w. wie¶ tę nazywano Ratyńcem Zalesiem, dlatego niektórzy z historyków skłoni s± przypuszczać, że ten ród Zaleskich, to boczna gał±Ľ rodu Ratyńskich herbu Lubicz.

W 1453 r. w dokumentach był wymieniany pierwszy znany Ľródłowo Ratyński – Krystyn z Ratyńca. Jego potomkiem mógł być wymieniony w 1503 r. niejaki Jakub Zaleski, pisz±cy się „na Ratyńcu”. Chodzi zapewne o t± czę¶ć dóbr Ratyniec, któr± zwano Zalesiem. W 1528 r. Zalescy z Zalesia Ratyńca wystawili do popisu pospolitego ruszenia dwóch konnych żołnierzy.

Zalescy herbu ¦lepowron

Trzecia ze wsi o nazwie Zalesie położona była na południowym Podlasiu, na terenie parafii Przesmyki, opodal wsi Kukawki. Jest to gniazdo rodowe kolejnej rodziny szlacheckiej, która przyjęła nazwisko Zalescy, często póĽniej – tak jak w pozostałych dwóch wymienionych już przypadkach – zapisywanych również jako Zalewscy.

Przodków tych Zaleskich odnotowano już w 1458 r., kiedy to trzej z wła¶cicieli Zalesia koło Przesmyk: Piotr, Jan i Stanisław Zalescy stawało jako ¶wiadkowie na wezwanie swojego s±siada Pawła z Pniewisk. W 1466 r. dwaj z nich – Jan i Mikołaj Zalescy procesowali się z Marcinem i Jakubem Kalickimi. Ci sami prawdopodobnie ¶wiadczyli na korzy¶ć Mikołaja Tarkowskiego w 1469 r. Niektóre sprawy s±dowe z udziałem Zaleskich ci±gnęły się dalej i zataczały coraz szerszy kr±g, bowiem w kolejnych procesach spór pomiędzy Zaleskimi herbu ¦lepowron a ich s±siadami Kukawskimi, Przesmyckimi i Papińskimi z Pap przybierał na sile. W 1528 r. Zalescy z parafii Przesmyki wystawili do popisu pospolitego ruszenia do Drohiczyna dwóch konnych żołnierzy.

W Polsce mieszka obecnie ponad cztery tysi±ce Zaleskich, jednak drugi wariant nazwiska, czyli Zalewscy, należy do najbardziej popularnych w kraju – posługuje się nim 36 tys. osób W przypadku pierwszego z nazwisk, na terenie byłego województwa siedleckiego odnotowano 60 osób, w drugim 1300.

Paplińscy z Paplina

Wie¶ Paplin położona była dawniej niemal na samej granicy Mazowsza i Podlasia i należała w XV w. do Litwy. Nic praktycznie nie wiadomo o jej wła¶cicielach w piętnastym stuleciu, jednak wydaje się bardzo prawdopodobne, że przynajmniej od połowy tego wieku dobra te należały do rodziny Palińskich.

Pierwsza notatka odnosz±ca się bezpo¶rednia do konkretnego przedstawiciela tego rodu szlacheckiego pochodzi dopiero z 1503 r. Na jej podstawie można się domy¶lać, że w drugiej połowie XV w. Paplin nad Liwcem należał do Stanisława Paplińskiego. Jego żon± była Elżbieta, matka Andrzeja Paplińskiego, który ostatecznie w 1518 r. odziedziczył cały maj±tek. Być może w 1528 r. już nie żył, gdyż z Papilna do popisu pospolitego ruszenia jednego konnego wystawiła Małgorzata Palińska.

W kraju współcze¶nie jest niespełna 500 Paplińskich, z czego na terenie siedleckiego mieszka 66.

Wszeborowscy z Długich Wszeborów

Z kolei nadbużańska wie¶ Wszebory, gniazdo rodowe Wszeborowskich herbu Lubicz powstała w wyniku podziału rozległych dóbr Długie. Dzi¶ s± to Długie Grzymki oraz Długie Grodzickie. Na czę¶ci tych ziem powstała następnie wie¶ Wszebory, na której w 1458 r. dziedziczył niejaki rycerz Wszebor z Długich. Od jego imienia nazwano osadę Wszeborami, a ów Wszebor Dłuski stał się protoplast± rodziny Wszeborowskich. Sam Wszebor z Długich jak i jego potomkowie posiadali w XV i XVI w. jakie¶ działy na dobrach Sterdyń. Jeszcze w 1525 r. Piotr i Jakub Wszeborowscy z Długich wiedli spór z poddanymi Kiszków i Raczków z Lebiedzi pod Sterdyni±.

Wszeborowscy należ± obecnie do ¶redniej wielko¶ci rodów w Polsce. Jest ich w kraju ponad 600.

Górscy z Górek pod Przesmykami

Górscy to bardzo pospolite nazwisko i dzi¶ licznie w Polsce reprezentowane. W Polsce podczas ostatniego spisu odnotowano blisko 42 tys. osób posługuj±cych się tym nazwiskiem. Czę¶ć z używaj±cych go to potomkowie podlaskich Górskich, maj±cych swoje gniazdo rodowe we wsi Górki niedaleko Przesmyk.

W 1528 r. do Drohiczyna na przegl±d wojskowy przybyło z tych Górek dwóch konnych żołnierzy wystawionych na popis pospolitego ruszenia przez wła¶cicieli dóbr – Górskich. W drugiej połowie XV w. głównym ich dziedzicem był Mikołaj Górski, który wielokrotnie pojawia się w tym okresie w dokumentach s±dowych kancelarii ziemskiej w Drohiczynie. Najprawdopodobniej herbem Górskich z Górek koło Przesmyk był klejnot rycerski ¦lepowron, choć w drugiej połowie XVI w. niektórzy z nich podawali też dwa inne: Radwan i Kuczaba. Być może były to rodziny, które wżeniły się w dobra Górki lub weszły w posiadanie ich czę¶ci w inny sposób i następnie pisz±c się „na Górkach” przyjęły ostatecznie nowe nazwisko Górscy, co nie było by jakim¶ ewenementem. Tego typu przykładów można podać sporo, również w przypadku innych rodzin.

Męczyńscy zwani Nagórkami

W przypadku pierwotnego nadania ksi±żęcego dla wsi Męczyn nad Liwcem znana jest zarówno dokładna data jego wystawienia przez wielkiego księcia litewskiego Witolda, jak i sam obdarowany. Był nim rycerz Krystyn, który otrzymał przywilej na dobra Męczyn 4 kwietnia 1424 r. Krystyn i jego potomkowie przybrali nazwisko Męczyńscy, jednak długo jeszcze zachowali swoje dawne zawołanie „Nagórka”. Posługiwali się najprawdopodobniej herbem Jastrzębiec.

Krystyn Męczyński żył jeszcze w 1463 r. i jako pozwany stawał w s±dzie, gdzie wygrał sprawę o czę¶ć maj±tku Budziszyn. Synami Krystyna „Nagórki” Męczyńskiego byli za¶: Jan, Jakub i Paweł. Pomiędzy nich został podzielony do¶ć duży maj±tek ojcowski. W 1528 r. Męczyńscy Nagórkowie z Męczyna wystawili do popisu pospolitego ruszenia dwóch konnych żołnierzy.

Współcze¶nie Męczyńskich jest w Polsce 745, z czego zaledwie pół setki mieszka na terytorium dawnego województwa siedleckiego.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 15 XII 2006)

Dane uzupełniające:

GÓRSCY

Najstarsze wpisy w księgi drohickie:

1476 r. Górscy - Kukawscy

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.:

Górki (?):

Jan Górski Misior
Andrzej syn Stanisława
Stanisław syn Macieja
Cherubin syn Macieja
Wojciech Górski
dziedzicowie z Górki

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.:

wieś Górki:

Mikołaj syn Marcina - pieszo, rohatyna
Bartosz syn Piotra - pieszo, rohatyna
Szczęsny syn Jana - klacz, kord, rohatyna
Walenty syn Michała wysłał syna Wawrzyńca - klacz, kord
Lenart syn Jana - klacz
Paweł Głuchowski przez syna Adama - klacz, kord
Frąc syn Mikołaja - klacz, rohatyna
Wawrzyniec - woźny (ziemski drohicki?)wysłał syna Adama - pieszo?
Michał syn Jana - pieszo
Stanisław Brodacz - klacz, miecz
Marcin Brodacz wysłał syna Macieja - klacz, kord
Stanisław syn Macieja - klacz, rohatyna
Sebastian syn Jana - klacz, rohatyna
Jakub syn Stanisława - klacz...
Sebastian syn Stanisława - klacz, rohatyna z części żony swojej
Grzegorz syn Michała wysłał syna Stanisława - klacz, kord
Stanisław Stelmach wysłał syna - klacz, kord
Stanisław syn Jana "Myszkowicz" - klacz, miecz, siekiera
Marcin "Myszkowicz" - pieszo, rohatyna
Wojciech syn Jana - klacz, rohatyna
Cherubin syn Matysa "Tobolicz" (ros.) - pieszo z kijem!
Piotr syn Walentego "Szkopek" - pieszo, miecz

ZALESCY vel Zalewscy

najstarsze wpisy w księgi drohickie:

1474 r. Mikołaj Zaleski z Błonia
1477 r. Stanisław Zaleski zastawił pół Zalesia Mikołajowi Mogielnickiemu
1481 r. Matiam Zaleski
1484 r. Maciej i Stanisław Zaleski z Mogielnickimi

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.:

Zalesie:

Jan Zaleski Zawada
Maciej Zawichost
Maciej syn Jerzego
Więcław syn Piotra
Maciej syn Piotra
Stanisław syn Jakuba
Andrzej syn Jakuba i za Jakuba brata swego
Maciej syn Piotra
Jakub syn Szczęsnego
Jan syn Szczęsnego
Piotr syn Andrzeja
Jan syn Andrzeja
Urban syn Piotra
Marek syn Piotra
dziedzicowie z Zalesia

Zalesie (drugie):

Stanisław syn Jerzego
Andrzej syn Stanisława
Augustyn syn Stanisława
Maciej syn Jakuba
Stanisław syn Jerzego
Stanisław syn Piotra
Sebastian - WOŹNY ZIEMSKI
Helena wdowa po Macieju
dziedzicowie z Zalesia

cdn...

PAPLIŃSCY

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.:

Paplino:

szlachetny Stanisław Papliński

szlachetny Szymon Papliński

urodzona Anna z Olędzkich żona została po niegdy Stanisławie Olędzkim z synami swemi Jerzym (Jurga), Baltazarem, Wojciechem, Florianem

dziedzicowie z Paplina i "Zadniej Wolej"

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.:

Paplin:

Baltazar Olędzki syn Stanisława ze Skwierczyna i Paplina stawił sługi swoje Jana i Walentego na koniach i w zbrojach
Stanisław syn Szymona - klacz, miecz
Stanisław syn Andrzeja wysłał syna Hieronima - koń, rohatyna

WSZEBOROWSCY

Popis pospolitego ruszenia 1567 r.:

Wszebory:

"Malcher" syn Piotra - klacz, miecz
Stanisław syn Piotra - klacz, miecz
Mikołaja "Wszebora" dzieci wysłały "Sebastiana Piętkowskiego"? na klaczy z kordem
wdowa po Pawle wysłała syna Andrzeja - pieszo z mieczem
Stanisław syn Piotra - pieszo, miecz
Paweł syn Macieja - klacz

MĘCZYŃSCY

Przysięga na wiernośc Koronie Drohiczyn 1569 r.:

"Męczyno":

Jakub syn "Nagórki" dziedzic z Męczyna

http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46