Hermanowice, pow. przemyski

Hermanowice

Hermanowice (po rusku Hermanowyczy) z Relichą), wieś w pow. przemyskim, o 9 kil. na płd. od Przemyśla, przystanek kolei Karola Ludwika między Przemyślem a Niżankowicami,w dolinie Kormanicy, dopływu Wiaru, między dwoma wzgórzami, z których płn. dochodzi swym szczytem 281 a płd. 265 m.
Parafia gr. kat. w miejscu, należą do niej jeszcze wsie Stanisławczyk i Malchowice.
Parafia rzym. katol. w Niżankowicach
We wsi jest cerkiew pod wezwaniem Narodzenia N. M. P,
Obecnie zachowały się resztki zaniedbanego parku dworskiego, staw rybny. Znaleźć tu można także niedaleko ruiny fortu artyleryjskiego "Optyń".

Dwór "stał na niewielkim wzgórzu. Po lewej stronie wznosił się mały budynek gospodarczy, po prawej oficyna. Przed dworem rozciągał się trawnik, okolony szeroką drogą. Środek gazonu zajmował klomb kwiatowy. Niezbyt rozległy ogród, założony głównie po prawej stronie domu, otaczał mur z dwiema bramami wjazdowymi: po prawej stronie paradną, zawieszoną na dwóch wysokich słupach zwieńczonych kamiennymi wazonami i po lewej skromniejszą, gospodarczą"[12]
Dwór zbudowany w XVII wieku. Wymiary 42x16 m. Jednopiętrowy, z galerią, o bardzo silnych murach, zbudowany "na sposób zamku". Dwór był podpiwniczony. Cały parter miał sklepienia. kryty gontem. Posiadał 20 mieszkalnych "ubikacji" z posadzkami, starymi kominkami i piecami. Posiadał także starą stolarkę. [9]
Dwór został rozebrany przez adm. austriacką, oczyszczającą przedpole twierdzy Przemyśl w 1914 roku.

Las dworski w 1912 obejmował ok 100 morgów, rozdzielonych na trzy osobne części. W jeden z nich ok 40 morgów starej 500-letniej dębiny, a reszta las buczynowy.[11]

XIIw - istnieje tu grodzisko średniowieczne
1426 - była wieś dziedzictwem Piotra Grochowskiego, skąd jedna dzielnica Grochowskich przezwana Hermanowskimi. Funkcjonował tu młyn i staw.
1460 - Ścibor z Wiszni sędzia i Jan z Wysokiego, podsędek, lwowscy ziemscy poświadczają że Jan i Katarzyna małżonkowie Hermanowscy są dłużni 200 grzywien zwykłej monety podstolemu lwowskiemu Mikołajowi Gołogórskiemu
1560 - dzielą, się tą wsią Jan i Marcin Hermanowscy h. Junosza
przed 1770 - Hermanowscy wznoszą tu pierwszą siedzibę
XVI i później - dziedziczyli wieś Drohojowscy, Fredrowie; począwszy od Krzysztofa Kraińskiego, łowczego sieradzkiego, przeszedł majątek do Kraińskich
1770 - pożar dworu
1807 - budowa nowego dworu na podwalinach starego, na planie prostokąta. Szeroko słynęły galeria obrazów i biblioteka.
1814 - 19.2.1814 rodzi się Maciej Bogusz Stęczyński, krajoznawca i badacz zabytków, poeta, rysownik, leśniczy
1831 - przed 1831 mieszkał Ignacy Kraiński ale przed tym rokiem zmarł.
1831 - W Hermanowicach (zap. we dworze) mieszka Feliks Załęski z żoną, także Mateusz Kraiński (jego dwie córki wyszły za Jaruntowskich)
1869- domów 75, mieszkańców. 419 a prócz tego na obszarze dworskim domów. 6, mieszkańców 82.
1880- Jan Rakowski kupuje Hermanowice od brata Adolfa. Przenosi się tu też teściowa Jana Aniela Wiktor, zam. Kraińska.
1881- mk. gr. kat. obrz. 504 a rzym, kat. 93.
1885 - umiera Michał Kraiński[8]
1887- Umiera Aniela Kraińska[13]
1890- Obszar wiek. posiadł, ma roli ornej 524, łąk i ogr. 62, pastw, 84, lasu 171; mniejsza posiadł, roli or. 353, łąk i ogr. 33, pastw. 24 mr. W r.
1890 - We wsi jest gorzelnia.
1910 - właścicielem jest Jan Rakowski [5]
1911 - 12 grudnia odbyło się ostatnie polowanie w lasach hermanowickich p. Rakowskiego.
- właścicielką staje się Maria ks. Lubomirska, przejęcie prawd. w okolicach Bożego Narodzenia i Nowego Roku.
1912 - mieszkanie obejmuje rodzina Jaroszewskich, z których Kazimierz jest zarządcą dóbr księżnej.
1913 - Maria Lubomirska udostępnia w majątku pomieszczenia dla Kursu kroju i szycia nauczycielek[6]
- w połowie lipca gwałtowne burze i ulewy zalały szereg miejscowości w okolicach - m.in. Hermanowice[15]
1914 - w styczniu katecheta ks. Balwierz chorując na płuca dostał podczas zajęć wybuchu krwi i zmarł na miejscu [7]
I WŚ - doszczętna dewastacja dworu podczas budowy Twierdzy Przemyśl (oczyszczanie przedpola), a następnie rujnacja pozostałych domostw podczas walk z Rosjanami
1920 - 500 mieszkańców, w tym 300 greko-kat.
1946 - wysiedlenie Ukraińców

Galeria zdjęć dot. Hermanowic
Niezwykła historia figury Matki Boskiej z parku dworskiego
Dwa opowiadania z Hermanowic 1912-14

Bibliografia

SGKP
[1] Korzec M., Przemyśl i okolice
[2] Gosztyła M i in., Dwory województwa przemyskiego
[3] Dziennik Polski wyd. krakowskie r. LVI, nr 97 (16980)
[4] Trzecieski J., Pamiątki...
[5] Wieś ilustrowana 1910/12, za: BC UMCS
[6] Gazeta Narodowa 21.5.1913
[7] "Czas", 21.1.1914
[8] Gazeta Narodowa 9.1.1885
[9] Szkody wojenne w Hermanowicach, APRzeszów 519/1153
[10] "Łowiec” 1903, nr 1
[11] "Łowiec” 1912, nr 2
[12] Aftanazy Roman, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczpospolitej, t.8
[13] Gazeta Narodowa, 1.11.1887
[14] Koźlicki MIrosław, Koźlicka Anna, Jan Ignacy Rakowski herbu Trzywdar (1829–1918) — ziemianin, podróżnik, nieznany pisarz (dok. pdf)
[15] Czas, 21.7.1913