Kraszewice, pow. wieluński

Kraszewice - folwark, wieś i kolonia nad rzeką, Łużycą, pow. wieluński, gm. Skrzynki, par. Kraszewice (Łaski, Lib. ben* II, 44s 206); odl. od Wielunia w, 44; posiada kościół paraf., młyn wodny, posterunek pogranicznej straży na 2 ej linii i urząd gm. W 1827 r. było tu 99 dm. i 647 mk.; obecnie jest 108 osad, 136 dm., 1190 mk., 2174 mr. ziemi włościańs. K. należały do dóbr Kuźnica Grabowska. Na terytoryum, stanowiącem dzisiejsze dobra Kuźnica Grabowska, składającem do r. 1817 wyłącznie parafią kraszewicką w XVII w. leżały jeszcze liczne młyny i rolnicze osiadłe wsie Kraszewice, [forum_t]17643,Czajków, Kuźnica (z osadami Rozłoga i Głuszyna). Należeli ci mieszkańcy wszyscy do parafii w Giżycach, wsi na samym końcu dóbr kuźnickich położonej, tak, że niektórzy pustkowianie mieli trzy mile do kościoła. Najbliżsi zaś mieli 6 wiorst. Dla ułatwienia więc Bobie służby bożej wznieśli ci włościanie r. 1641 swoim kosztem we wsi K. mały kościółek z drzewa. Chcąc zaś mieć przy nim kapłana stałego, uposażyli go 1 włóką ziemi, 2 łąkami i 2 ogrodami zo swych gruntów w K, a nadto ofiarowali meazne w zbożu i pieniądzach. Z tą ofiarą na piśmie sporządzoną, udali się ci włościanie do ówczesnego prymasa Macieja Łubieńskiego z prośbą o odłączenie ich od parafii giżyckiej i utworzenie w K. oddzielnej parafii. Gdy jednakże skutkiem śmierci tego arcybiskupa zaszłej w r. 1652, rzecz ta zdecydowaną nie została; przeto ją dopiero rozwiązał prymas Andrzej hr. na Łęcznie, dekretem z d. 4 grudnia 1654 r. Dekretem tym nie odłączył on K. od parafii giżyckiej, tak, aby ona oddzielną stanowiła parafią, od Giżyc wcale niezależną; ale ją odłączył de facto, stanowiąc z obrębu K. osobną quasi parafią, nadając kapłanowi przy kościele tutejszym mieszkać mającemu obowiązki curae animarum, z tytułem vicariatus perpetuus et filialis ad Giżyce. Taki wikaryusz, prezentowany przez plebana giżyckiego, a kanonicznie instytuowany i instalowany, zarządzał parafią tutejszą niezależnie od proboszcza w Giżycach i wszelkie dochody sam pobierał. Pierwszym takim wikarym był ks. Franciszek Urbański, ostatnim ks. Antoni Rytlerski w r. 1817 zmarły, Wszyscy kanonicznie inatytuowani. Odtąd, za przykładem ks. Ludwika Krajewskiego, od 1817 proboszcza giżyckiego, który pierwszy nie prezentował wikaryusza wiecznego, ale sam w K. osiadł, a w Giżycach utrzymywał wikarego, jego następcy w K. mieszkali. Dopiero w r. 1866 przy regulacyi duchowieństwa katolickiego w Polsce, w K. ustanowiono oddzielną parafią, którą zarządzał do r. 1872 ostatni przysięgły* proboszcz giżycki ks, Wawrzyniec Malinowski Odtąd zarządzają jego następcy i mają do pomocy wikaryusza. Parafia bowiem ma 6100 dusz. Co się tyczy kościołów tutejszych, to na miejscu owego pierwotnego kościoła, przez włościan wystawionego, wzniósł w r. 1787 ks. Jan Paweł Wroński, proboszcz giżycki, jako kolator, przy pomocy starosty grabowskiego, księcia Radziwiłła, dotąd istniejący kościół z drzewa. Lecz że ten gmach, staraniem ks. Malinowskiego kilkakrotnie zdobiony i naprawiany, grozi zawaleniem, więc na jego miejsce buduje się obecny nowy kościół murowany.
[SGKP]