Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Mińsk Mazowiecki
12.08.2010 11:17
Odpowiedzi (8)
12.08.2010 11:17
Mińsk Mazowiecki jest jednym z najstarszych miast we wschodnim Mazowszu. Jako osada targowa, istniejąca od XIV w., zwana była Mieńskiem czy Menskiem lub Mińskiem. Nazwa zapewne pochodzi od pobliskiej rzeki Mieni, w dorzeczu której koncentrowała się kolonizacja tych terenów - wchodzących w skład ziemi czerskiej księstwa mazowieckiego. Na początku następnego wieku zmienia się status osady, staje się ona miastem. Przywilej lokacji został nadany przez księcia mazowieckiego Janusza I w dniu 29 V 1421 r. Zezwalał on rycerzowi Janowi z Gościeńczyc (Januszowi z Gościańczyc) herbu Prus 3-ci, właścicielowi osady Mińsk, na założenie gminy miejskiej na prawie chełmińskim. We wschodnim Mazowszu była to jedna z pierwszych lokacji prywatnego miasta.
W okresie średniowiecza miasto rozwijało się na lewym brzegu rzeki Srebrnej i do XVI w. tej naturalnej granicy nie przekraczało. Z okresu lokacji zachował się prostokątny rynek (Stary Rynek) z wychodzącymi z narożników ulicami. Przy północnej jego pierzei stanął drewniany kościół, przy którym w 1422 r. erygowano parafię. Jeszcze w tym stuleciu powstała szkoła parafialna, która staraniem rodziny właścicieli miasta należała do wybitniejszych szkół ówczesnego Mazowsza. W 1480 r. jej rektorem był Stanisław z Nart, bakałarz sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Szkoła ta zachowała swoje znaczenie w następnym okresie , w XVI i na początku XVII w. W 1468 r. miasto otrzymało prawo do cotygodniowych targów, trzech dorocznych jarmarków i przywilej na łaźnię, natomiast w 1523 r. termin czwartego jarmarku. Po rozszerzeniu swych praw, Mińsk stał się jednym z ważniejszych ośrodków lokalnych ziemi czerskiej, na co wpływ miało też jego usytuowanie na trakcie łączącym Czersk z Liwem, ówczesnych, ważnych miast książęcych. Znacznie rozwija się rzemiosło i handel popierane przez właścicieli miasta, którzy przyjęli nazwisko Mińscy. Przez rozrost dóbr leżących wokół Mińska stworzyli oni klucz, który stał się podstawą wzrostu znaczenia tej rodziny, zaliczanej do mazowieckiej elity feudalnej późnego średniowiecza. W drugiej połowie XV w. dwóch synów Jana z Gościeńczyc należało do grona dygnitarzy na Mazowszu ; Ścibór w latach 1463/64 -1471 był biskupem płockim, a Jakub pod koniec życia posiadał najważniejszą na terenie księstwa kasztelanię czerską. Szczytowy okres świetności rodu Mińskich przypadł na początku XVII w., kiedy Stanisław Miński został podkanclerzym koronnym króla Zygmunta III Wazy. W XVI w. Mińscy fundują murowaną gotycka farę, która po licznych przekształceniach otrzymała obecną bryłę w stylu neobarokowym. Wiek XVI jest szczytowym okresem rozwoju miasta. W drugiej połowie tego stulecia Mińsk zaliczany jest do najludniejszych ośrodków miejskich. Mazowsza. Pod względem liczby domów i wielkości zaludnienia w niewielkim stopniu ustępował Przasnyszowi, który w tym czasie liczył ok. 700 domów i ok. 4200 mieszkańców. Zatem Mińsk mógł wtedy liczyć ok. 3500-4000 ludności, a nie ok. 900 osób - jak dotąd najczęściej podają różne informatory i przewodniki turystyczne. W 1526 r., po śmierci dwóch ostatnich książąt mazowieckich Stanisława (1524) i Janusza (1526), król Zygmunt Stary inkorporował Mazowsze do Korony (województwo mazowieckie zostało ostatecznie włączone w 1529 r.).
Wiek XVI jest także okresem świetności państwa polsko-litewskiego. Pomyślny rozwój gospodarczy kraju sprawił, iż w tym stuleciu powstaje liczna sieć miasteczek, także na wschodnim Mazowszy. Miasta powstają nie tylko w okolicach Mińska: Kuflew (1521 r.), Stanisławów (1523), Siennica (1526), Dobre (1530), Kołbiel (1532), ale i w bezpośrednim jego sąsiedztwie, bo na prawym, zachodnim brzegu rzeki Srebrnej. 16 I 1549 r. król Zygmunt August wydał przywilej na utworzenie miasta Sendomierza należącego do rodziny Wolskich herbu Półkozic, którzy władali częścią mińskich dóbr ziemskich. Układ urbanistyczny tego miasta związany był z urbanistyką renesansową. Zabudowa miasta koncentrowało się wokół kwadratowego rynku (obecnie plac J. Kilińskiego), z którego południowej pierzei wychodził trakt karczewski (obecnie ul. Piłsudskiego). Od wschodu granica miasta biegła wzdłuż rzeki Srebrnej, a od północy do terenów dworskich. Podmiński Sendomierz miał jednak krótki żywot swojej samodzielności. Został wchłonięty przez Mińsk - silniejszy organizm urbanistyczny. Również powstałe (w tym stuleciu) wokół Mińska wspomniane miasteczka nie stanowiły rzeczywistej konkurencji i miały tylko lokalne znaczenie (prawa miejskie utracą jednak znacznie później, bo w XIX w.).
W II połowie XVII w. załamała się gospodarka miejska. Upadek ten, tak widoczny po potopie szwedzkim, dotknął większość miast Mazowsza, spowodował zmianę charakteru miasta z rzemieślniczo-handlowego na rolniczy. Liczba jego mieszkańców stopniała do ok. 350 osób. Od końca XVI w. miastem włada jeden lub kilka rodów szlacheckich. Wśród kolejnych (po Mińskich) właścicieli miasta i dóbr mińskich można wymienić w XVI w. Leśnowolskich herbu Pierzchała i Hlebowiczów herbu Leliwa (od których pochodzi herb miasta); w XVII w. Warszyccy h. Awdaniec, a w następnym stuleciu Opalińscy h. Łodzia, Pociejów h. Waga, Borzęckich h. Półkozic. Za panowania Piotra Borzęckiego miasto osiągnęło dno upadku. Sam właściciel kwestionował nawet prawa miejskie Mińska. W 1790 r. zakazał odbywania targów, a mieszczan pragnął zamienić w wiejskich poddanych. W 1807 r. miasto i dobra mińskie nabywa na licytacji w Dubnie rodzina Jezierskich h. Nowina, a w 1870 r. rodzina Doria Dernałowiczów h. Lubicz, którzy są ostatnimi właścicielami mińskich dóbr (do 1944 r.).
Po upadku I Rzeczypospolitej w 1795 r., Mińsk znalazł się na krótko w zaborze austriackim, następnie w 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od w 1815 r. w Królestwie Polskim (zabór rosyjski). W XIX stuleciu następuje powolne ożywienie gospodarcze miasta i wzrasta jego znaczenie. W Królestwie Polskim Mińsk znalazł się w obwodzie stanisławowskim powiatu siennickiego. Od 1816 r. był siedzibą władz administracyjnych tego obwodu, przekształconego w 1842 r. w powiat stanisławowskim (powiat siennicki uległ likwidacji). W 1867 r. został ustanowiony powiat miński. Rok później władze rosyjskie zmieniły jego nazwę na nowomiński, aby odróżnić od Mińska na Białorusi. Przebudowa traktu brzeskiego w l. 1818-1823 pozytywnie wpłynęła na rozwój miasta. W tym okresie w mieście funkcjonowała fabryka sukna, warsztaty garbarskie, białoskórnicze oraz gorzelnia. W 1827 r. Mińsk liczy 570 mieszkańców, a w 1880 r. liczy już 2940 mieszkańców. W okresie powstań narodowych XIX stulecia miasto i okolice są terenem licznych walk, potyczek i przemarszów wojsk powstańczych i rosyjskich. W 1831 r. wojsko polskie walczy dwukrotnie z oddziałami wroga na terenie miasta (26 kwietnia i 14 lipca). Natomiast w 1863 r. powstańcy dwukrotnie atakowali wojska carskie stacjonujące w mieście (w nocy z 15/16 kwietnia oraz z 17/18 maja). W II połowie XIX w. następuje dalszy rozwój miasta, przyspieszony oddaniem do użytku przechodzących przez Mińsk linii kolejowej Warszawa- Terespol (1866-1867) i w jego pobliżu Pilawa-Tłuszcz (1897). Miasto rozwija się w kierunku południowym. Na przełomie XIX i XX w. za torami kolejowymi powstaje dzielnica willowa. Pod koniec lat 90-tych XIX stulecia powstaje największy - istniejący do dziś zakład - Filia Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Machin i Odlewów K. Rudzki i Spółka w Warszawie (obecnie FUD) - produkująca konstrukcje mostowe, turbiny oraz pociski i jaszcze artyleryjskie. Fabryka zasłynęła z budowy mostów w Królestwie i w Cesarstwie Rosyjskim (mosty na rzece Amur, Dźwina, Newa i Wołga). Jako jedna z pierwszych na świecie zastosowała spawalnictwo w połączeniu konstrukcji stalowych. Pierwsze w Europie mosty drogowe o konstrukcji spawanej wybudowała właśnie Fabryka Rudzkiego na rzece Słudwi pod Łowiczem (1927-1929).
Na początku XX w. miasto przekracza 10 tys. mieszkańców, z czego przeszło 4 tys. stanowią osoby wyznania mojżeszowego. W okresie I wojny światowej miasto poszerza swoje granice na zachodzie i południu przyłączając wieś Goździk. Zmienia się również nazwa urzędowa miasta z Nowo-Mińska na obecną Mińsk Mazowiecki (1916). W dniu 11 listopada 1918 r. odziały Polskiej Organizacji Wojskowej (wśród których dominowali członkowie miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej - powołanej w 1881 r.) rozbroili na terenie miasta niemieckie wojska okupacyjne, kończąc tym samym 123-letni okres niewoli narodowej. Bytowi odrodzonego państwa polskiego najbardziej zagroziła bolszewicka Rosja, której armia w sierpniu 1920 r. podeszła pod Warszawę. Na krótko miasto zostaje zajęte przez nieprzyjaciela. Zwycięstwo wojsk polskich w Bitwie Warszawskiej ocaliło ojczyznę przed kolejna utratą niepodległości. Końcowy epizod "Cudu nad Wisłą" rozegrał się pod Mińskiem. Tu bowiem spotkały się zwycięskie oddziały z dwóch polskich frontów, atakujące z przedmościa warszawskiego (15 DP) i spod Dęblina - jednostki Grupy Uderzeniowej marszałka Józefa Piłsudskiego (14 DP). W późnych godzinach popołudniowych 17 sierpnia Mińsk został wyzwolony. Jeszcze tego samego dnia do miasta przybył ze swym sztabem gen. Józef Haller, a następnego dnia, rano sam Naczelny Wódz Józef Piłsudski.
W okresie międzywojennym nastąpiła znaczna poprawa stanu zagospodarowania miasta. Wybudowano elektrownię miejską(1925-1926) i w znacznym stopniu je zelektryfikowano. Część ulic uzyskała twardą nawierzchnię Pod koniec lat 30-tych wybudowaną nową szkołę podstawową i liceum, ośrodek zdrowia i budynek Starostwa i Wydziału Powiatowego. Rozwija się szkolnictwo podstawowe i średnie, powstały nowe instytucje kulturalne - biblioteki i kina ("Iluzjon", Polonia"), aktywnie działa sekcja kolarska Mazowieckiego Towarzystwa Kolarskiego. W tym okresie źródłem utrzymania był przede wszystkim handel i rzemiosło. Poza Fabryką Rudzkiego mińszczanie znajdowali zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Metalowego I. Fogelnesta w Stojadłach oraz w kilku drobnych zakładach na terenie miasta zatrudniających od 1 do 20 osób (wytwórnie wód gazowych, kaszarnie, mydlarnie, gręplarnie, fabryki wyrobów galanteryjnych, młynach czy w zakładzie wyrobów cementowych, a także w Warszawie, do której od 1937 r. mogli dojeżdżać elektrycznymi pociągami. Miasto, które dotychczas rozwijało się w kierunku południowym i zachodnim, zaczęło rozwijać się również w kierunku północnym i wschodnim. W 1936 r. przyłączono nową dzielnicę "Miasto-Ogród Mińsk" (obecnie Nowe Miasto), żwirownię miejską, koszary i strzelnicę wojskową 7 Pułku Ułanów Lubelskich oraz Kolonię Stasinów i Pohulanki C i D. 13 IX 1939 r. pod Mińskiem Maz. doszło do bitwy Grupa Operacyjnej Kawalerii gen. Wł. Andersa z wojskami niemieckimi. Oddziałom polskim nie udało się odebrać miasta zajętego dzień wcześniej przez nieprzyjaciela.
W okresie okupacji niemieckiej na terenie miasta i powiatu mińskiego prowadzona jest ożywiona działalność partyzancka, głównie przez podziemie niepodległościowe ZWZ/AK (kryptonimy komendy obwodu ZWZ/AK na powiat miński brzmiały "Mewa-Jamnik-Kamień"). Spośród akcji wymierzonych przeciwko okupantowi wymienić można udany zamach na szefa mińskiego Gestapo -Schmidta - 22 VII 1943 r. i akcję zniszczenia dokumentów w niemieckim Urzędzie Pracy (Arbeitsamt) - 9 VI 1943 r. Na terenie miasta mieścił się obóz jeńców polskich, później francuskich i radzieckich. Miasto w okresie II wojny światowej nie poniosło większych strat materialnych. Duże straty poniosła jednak miejscowa ludność w skutek eksterminacji ludności żydowskiej. W Mińskim getcie zamknięto Żydów nie tylko z Mińska i okolic, ale także z Pabianic, Kalisza i Lipna. Miasto zostało wyzwolone w ramach akcji "Burza" . Oddziały AK wkroczyły pierwsze do miasta, przed jednostkami Armii Czerwonej.
Po II wojnie światowej następuje powolna rozbudowa miasta. W 1945 r. liczy ono 10,5 tys. ludności, 1971 r. - 24 700, a w 1994 - przeszło 34 tys. Wraz ze zrostem ludności powiększa się obszar miasta, który w 1967 r. wynosił 832 ha a w 1986r. już 1311 ha. Powstają nowe zakłady pracy (m.in. Mińskie Zakłady Obuwia, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Mazowieckie Przedsiębiorstwo Robót Instalacyjnych, Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego), zmodernizowano istniejące przedsiębiorstwa. Od końca lat 60-tych nastąpił rozwój budownictwa mieszkaniowego spółdzielczego i jednorodzinnego. W tym okresie nastąpiła też wyraźna poprawa w zakresie szkolnictwa zawodowego. Powstały 4 zespoły szkół zawodowych. Po 1990 r. liczba szkół podstawowych i średnich ulega dalszemu powiększeniu. Dużym osiągnięciem było wybudowanie urządzeń wodnokanalizacyjnych, gazyfikacja miasta i rozbudowa osiedli mieszkaniowych a w latach 90-tych uruchomienie magistrali wodociągowej i stacji uzdatniania wody. Od 29 V 1994 r. Mińsk Maz. ma dodatkowy przystanek Kolejowy PKP Mińsk Mazowiecki - Anielina.
W czerwcu 1975 r. miasto traci status miasta powiatowego i zostaje przyłączone do nowo utworzonego województwa siedleckiego. W 1990 r. został przywrócono samorząd terytorialny, Mińsk stał się siedzibą urzędu rejonowego obejmującego 13 gmin. Dzięki promocyjnej polityce władz samorządowych nastąpił intensywny rozwój handlu i rzemiosła. Mińsk stał się miastem o dużych perspektywach rozwoju i staje się atrakcyjnym terenem nie tylko dla inwestora krajowego, ale i zagranicznego. Na skutek kolejnej reformy administracyjnej kraju z dniem 1 stycznia 1999 r. powstał powiat miński obejmujący 10 gmin wiejskich (Cegłów, Dobre, Dębe Wielkie, Halinów, Jakubów, Latowicz, Mińsk Maz., Mrozy, Siennica, Stanisławów) jedna gminę miejsko-gminną - Kałuszyn oraz trzy gminy miejskie (Mińsk Maz., Sulejówek i Wesoła). Powiat ten wszedł w skład woj. mazowieckiego.
Herbem miasta jest szlachecki herb Leliwa z ośmiopromienną gwiazdą. 3 XI 1936 r. Rada Miejska przyjęła go za herb miasta, a 2 III 1938 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ostatecznie zatwierdziło (Monitor Polski nr 82, poz. 120). Wg zarządzenia MSW opis herbu jest następujący: W polu błękitnym półksiężyc, rogami do góry obrócony, w środku jego gwiazda ośmiopromienna; półksiężyc i gwiazda - złote. Od lat 90-tych miasto ma także swoją flagę o barwach żółtej i niebieskiej, stosownie do barw herbu miasta oraz patrona którym jest św. Jan Chrzciciel.
W okresie średniowiecza miasto rozwijało się na lewym brzegu rzeki Srebrnej i do XVI w. tej naturalnej granicy nie przekraczało. Z okresu lokacji zachował się prostokątny rynek (Stary Rynek) z wychodzącymi z narożników ulicami. Przy północnej jego pierzei stanął drewniany kościół, przy którym w 1422 r. erygowano parafię. Jeszcze w tym stuleciu powstała szkoła parafialna, która staraniem rodziny właścicieli miasta należała do wybitniejszych szkół ówczesnego Mazowsza. W 1480 r. jej rektorem był Stanisław z Nart, bakałarz sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Szkoła ta zachowała swoje znaczenie w następnym okresie , w XVI i na początku XVII w. W 1468 r. miasto otrzymało prawo do cotygodniowych targów, trzech dorocznych jarmarków i przywilej na łaźnię, natomiast w 1523 r. termin czwartego jarmarku. Po rozszerzeniu swych praw, Mińsk stał się jednym z ważniejszych ośrodków lokalnych ziemi czerskiej, na co wpływ miało też jego usytuowanie na trakcie łączącym Czersk z Liwem, ówczesnych, ważnych miast książęcych. Znacznie rozwija się rzemiosło i handel popierane przez właścicieli miasta, którzy przyjęli nazwisko Mińscy. Przez rozrost dóbr leżących wokół Mińska stworzyli oni klucz, który stał się podstawą wzrostu znaczenia tej rodziny, zaliczanej do mazowieckiej elity feudalnej późnego średniowiecza. W drugiej połowie XV w. dwóch synów Jana z Gościeńczyc należało do grona dygnitarzy na Mazowszu ; Ścibór w latach 1463/64 -1471 był biskupem płockim, a Jakub pod koniec życia posiadał najważniejszą na terenie księstwa kasztelanię czerską. Szczytowy okres świetności rodu Mińskich przypadł na początku XVII w., kiedy Stanisław Miński został podkanclerzym koronnym króla Zygmunta III Wazy. W XVI w. Mińscy fundują murowaną gotycka farę, która po licznych przekształceniach otrzymała obecną bryłę w stylu neobarokowym. Wiek XVI jest szczytowym okresem rozwoju miasta. W drugiej połowie tego stulecia Mińsk zaliczany jest do najludniejszych ośrodków miejskich. Mazowsza. Pod względem liczby domów i wielkości zaludnienia w niewielkim stopniu ustępował Przasnyszowi, który w tym czasie liczył ok. 700 domów i ok. 4200 mieszkańców. Zatem Mińsk mógł wtedy liczyć ok. 3500-4000 ludności, a nie ok. 900 osób - jak dotąd najczęściej podają różne informatory i przewodniki turystyczne. W 1526 r., po śmierci dwóch ostatnich książąt mazowieckich Stanisława (1524) i Janusza (1526), król Zygmunt Stary inkorporował Mazowsze do Korony (województwo mazowieckie zostało ostatecznie włączone w 1529 r.).
Wiek XVI jest także okresem świetności państwa polsko-litewskiego. Pomyślny rozwój gospodarczy kraju sprawił, iż w tym stuleciu powstaje liczna sieć miasteczek, także na wschodnim Mazowszy. Miasta powstają nie tylko w okolicach Mińska: Kuflew (1521 r.), Stanisławów (1523), Siennica (1526), Dobre (1530), Kołbiel (1532), ale i w bezpośrednim jego sąsiedztwie, bo na prawym, zachodnim brzegu rzeki Srebrnej. 16 I 1549 r. król Zygmunt August wydał przywilej na utworzenie miasta Sendomierza należącego do rodziny Wolskich herbu Półkozic, którzy władali częścią mińskich dóbr ziemskich. Układ urbanistyczny tego miasta związany był z urbanistyką renesansową. Zabudowa miasta koncentrowało się wokół kwadratowego rynku (obecnie plac J. Kilińskiego), z którego południowej pierzei wychodził trakt karczewski (obecnie ul. Piłsudskiego). Od wschodu granica miasta biegła wzdłuż rzeki Srebrnej, a od północy do terenów dworskich. Podmiński Sendomierz miał jednak krótki żywot swojej samodzielności. Został wchłonięty przez Mińsk - silniejszy organizm urbanistyczny. Również powstałe (w tym stuleciu) wokół Mińska wspomniane miasteczka nie stanowiły rzeczywistej konkurencji i miały tylko lokalne znaczenie (prawa miejskie utracą jednak znacznie później, bo w XIX w.).
W II połowie XVII w. załamała się gospodarka miejska. Upadek ten, tak widoczny po potopie szwedzkim, dotknął większość miast Mazowsza, spowodował zmianę charakteru miasta z rzemieślniczo-handlowego na rolniczy. Liczba jego mieszkańców stopniała do ok. 350 osób. Od końca XVI w. miastem włada jeden lub kilka rodów szlacheckich. Wśród kolejnych (po Mińskich) właścicieli miasta i dóbr mińskich można wymienić w XVI w. Leśnowolskich herbu Pierzchała i Hlebowiczów herbu Leliwa (od których pochodzi herb miasta); w XVII w. Warszyccy h. Awdaniec, a w następnym stuleciu Opalińscy h. Łodzia, Pociejów h. Waga, Borzęckich h. Półkozic. Za panowania Piotra Borzęckiego miasto osiągnęło dno upadku. Sam właściciel kwestionował nawet prawa miejskie Mińska. W 1790 r. zakazał odbywania targów, a mieszczan pragnął zamienić w wiejskich poddanych. W 1807 r. miasto i dobra mińskie nabywa na licytacji w Dubnie rodzina Jezierskich h. Nowina, a w 1870 r. rodzina Doria Dernałowiczów h. Lubicz, którzy są ostatnimi właścicielami mińskich dóbr (do 1944 r.).
Po upadku I Rzeczypospolitej w 1795 r., Mińsk znalazł się na krótko w zaborze austriackim, następnie w 1809 r. w Księstwie Warszawskim, a od w 1815 r. w Królestwie Polskim (zabór rosyjski). W XIX stuleciu następuje powolne ożywienie gospodarcze miasta i wzrasta jego znaczenie. W Królestwie Polskim Mińsk znalazł się w obwodzie stanisławowskim powiatu siennickiego. Od 1816 r. był siedzibą władz administracyjnych tego obwodu, przekształconego w 1842 r. w powiat stanisławowskim (powiat siennicki uległ likwidacji). W 1867 r. został ustanowiony powiat miński. Rok później władze rosyjskie zmieniły jego nazwę na nowomiński, aby odróżnić od Mińska na Białorusi. Przebudowa traktu brzeskiego w l. 1818-1823 pozytywnie wpłynęła na rozwój miasta. W tym okresie w mieście funkcjonowała fabryka sukna, warsztaty garbarskie, białoskórnicze oraz gorzelnia. W 1827 r. Mińsk liczy 570 mieszkańców, a w 1880 r. liczy już 2940 mieszkańców. W okresie powstań narodowych XIX stulecia miasto i okolice są terenem licznych walk, potyczek i przemarszów wojsk powstańczych i rosyjskich. W 1831 r. wojsko polskie walczy dwukrotnie z oddziałami wroga na terenie miasta (26 kwietnia i 14 lipca). Natomiast w 1863 r. powstańcy dwukrotnie atakowali wojska carskie stacjonujące w mieście (w nocy z 15/16 kwietnia oraz z 17/18 maja). W II połowie XIX w. następuje dalszy rozwój miasta, przyspieszony oddaniem do użytku przechodzących przez Mińsk linii kolejowej Warszawa- Terespol (1866-1867) i w jego pobliżu Pilawa-Tłuszcz (1897). Miasto rozwija się w kierunku południowym. Na przełomie XIX i XX w. za torami kolejowymi powstaje dzielnica willowa. Pod koniec lat 90-tych XIX stulecia powstaje największy - istniejący do dziś zakład - Filia Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Machin i Odlewów K. Rudzki i Spółka w Warszawie (obecnie FUD) - produkująca konstrukcje mostowe, turbiny oraz pociski i jaszcze artyleryjskie. Fabryka zasłynęła z budowy mostów w Królestwie i w Cesarstwie Rosyjskim (mosty na rzece Amur, Dźwina, Newa i Wołga). Jako jedna z pierwszych na świecie zastosowała spawalnictwo w połączeniu konstrukcji stalowych. Pierwsze w Europie mosty drogowe o konstrukcji spawanej wybudowała właśnie Fabryka Rudzkiego na rzece Słudwi pod Łowiczem (1927-1929).
Na początku XX w. miasto przekracza 10 tys. mieszkańców, z czego przeszło 4 tys. stanowią osoby wyznania mojżeszowego. W okresie I wojny światowej miasto poszerza swoje granice na zachodzie i południu przyłączając wieś Goździk. Zmienia się również nazwa urzędowa miasta z Nowo-Mińska na obecną Mińsk Mazowiecki (1916). W dniu 11 listopada 1918 r. odziały Polskiej Organizacji Wojskowej (wśród których dominowali członkowie miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej - powołanej w 1881 r.) rozbroili na terenie miasta niemieckie wojska okupacyjne, kończąc tym samym 123-letni okres niewoli narodowej. Bytowi odrodzonego państwa polskiego najbardziej zagroziła bolszewicka Rosja, której armia w sierpniu 1920 r. podeszła pod Warszawę. Na krótko miasto zostaje zajęte przez nieprzyjaciela. Zwycięstwo wojsk polskich w Bitwie Warszawskiej ocaliło ojczyznę przed kolejna utratą niepodległości. Końcowy epizod "Cudu nad Wisłą" rozegrał się pod Mińskiem. Tu bowiem spotkały się zwycięskie oddziały z dwóch polskich frontów, atakujące z przedmościa warszawskiego (15 DP) i spod Dęblina - jednostki Grupy Uderzeniowej marszałka Józefa Piłsudskiego (14 DP). W późnych godzinach popołudniowych 17 sierpnia Mińsk został wyzwolony. Jeszcze tego samego dnia do miasta przybył ze swym sztabem gen. Józef Haller, a następnego dnia, rano sam Naczelny Wódz Józef Piłsudski.
W okresie międzywojennym nastąpiła znaczna poprawa stanu zagospodarowania miasta. Wybudowano elektrownię miejską(1925-1926) i w znacznym stopniu je zelektryfikowano. Część ulic uzyskała twardą nawierzchnię Pod koniec lat 30-tych wybudowaną nową szkołę podstawową i liceum, ośrodek zdrowia i budynek Starostwa i Wydziału Powiatowego. Rozwija się szkolnictwo podstawowe i średnie, powstały nowe instytucje kulturalne - biblioteki i kina ("Iluzjon", Polonia"), aktywnie działa sekcja kolarska Mazowieckiego Towarzystwa Kolarskiego. W tym okresie źródłem utrzymania był przede wszystkim handel i rzemiosło. Poza Fabryką Rudzkiego mińszczanie znajdowali zatrudnienie w Zakładach Przemysłu Metalowego I. Fogelnesta w Stojadłach oraz w kilku drobnych zakładach na terenie miasta zatrudniających od 1 do 20 osób (wytwórnie wód gazowych, kaszarnie, mydlarnie, gręplarnie, fabryki wyrobów galanteryjnych, młynach czy w zakładzie wyrobów cementowych, a także w Warszawie, do której od 1937 r. mogli dojeżdżać elektrycznymi pociągami. Miasto, które dotychczas rozwijało się w kierunku południowym i zachodnim, zaczęło rozwijać się również w kierunku północnym i wschodnim. W 1936 r. przyłączono nową dzielnicę "Miasto-Ogród Mińsk" (obecnie Nowe Miasto), żwirownię miejską, koszary i strzelnicę wojskową 7 Pułku Ułanów Lubelskich oraz Kolonię Stasinów i Pohulanki C i D. 13 IX 1939 r. pod Mińskiem Maz. doszło do bitwy Grupa Operacyjnej Kawalerii gen. Wł. Andersa z wojskami niemieckimi. Oddziałom polskim nie udało się odebrać miasta zajętego dzień wcześniej przez nieprzyjaciela.
W okresie okupacji niemieckiej na terenie miasta i powiatu mińskiego prowadzona jest ożywiona działalność partyzancka, głównie przez podziemie niepodległościowe ZWZ/AK (kryptonimy komendy obwodu ZWZ/AK na powiat miński brzmiały "Mewa-Jamnik-Kamień"). Spośród akcji wymierzonych przeciwko okupantowi wymienić można udany zamach na szefa mińskiego Gestapo -Schmidta - 22 VII 1943 r. i akcję zniszczenia dokumentów w niemieckim Urzędzie Pracy (Arbeitsamt) - 9 VI 1943 r. Na terenie miasta mieścił się obóz jeńców polskich, później francuskich i radzieckich. Miasto w okresie II wojny światowej nie poniosło większych strat materialnych. Duże straty poniosła jednak miejscowa ludność w skutek eksterminacji ludności żydowskiej. W Mińskim getcie zamknięto Żydów nie tylko z Mińska i okolic, ale także z Pabianic, Kalisza i Lipna. Miasto zostało wyzwolone w ramach akcji "Burza" . Oddziały AK wkroczyły pierwsze do miasta, przed jednostkami Armii Czerwonej.
Po II wojnie światowej następuje powolna rozbudowa miasta. W 1945 r. liczy ono 10,5 tys. ludności, 1971 r. - 24 700, a w 1994 - przeszło 34 tys. Wraz ze zrostem ludności powiększa się obszar miasta, który w 1967 r. wynosił 832 ha a w 1986r. już 1311 ha. Powstają nowe zakłady pracy (m.in. Mińskie Zakłady Obuwia, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, Mazowieckie Przedsiębiorstwo Robót Instalacyjnych, Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego), zmodernizowano istniejące przedsiębiorstwa. Od końca lat 60-tych nastąpił rozwój budownictwa mieszkaniowego spółdzielczego i jednorodzinnego. W tym okresie nastąpiła też wyraźna poprawa w zakresie szkolnictwa zawodowego. Powstały 4 zespoły szkół zawodowych. Po 1990 r. liczba szkół podstawowych i średnich ulega dalszemu powiększeniu. Dużym osiągnięciem było wybudowanie urządzeń wodnokanalizacyjnych, gazyfikacja miasta i rozbudowa osiedli mieszkaniowych a w latach 90-tych uruchomienie magistrali wodociągowej i stacji uzdatniania wody. Od 29 V 1994 r. Mińsk Maz. ma dodatkowy przystanek Kolejowy PKP Mińsk Mazowiecki - Anielina.
W czerwcu 1975 r. miasto traci status miasta powiatowego i zostaje przyłączone do nowo utworzonego województwa siedleckiego. W 1990 r. został przywrócono samorząd terytorialny, Mińsk stał się siedzibą urzędu rejonowego obejmującego 13 gmin. Dzięki promocyjnej polityce władz samorządowych nastąpił intensywny rozwój handlu i rzemiosła. Mińsk stał się miastem o dużych perspektywach rozwoju i staje się atrakcyjnym terenem nie tylko dla inwestora krajowego, ale i zagranicznego. Na skutek kolejnej reformy administracyjnej kraju z dniem 1 stycznia 1999 r. powstał powiat miński obejmujący 10 gmin wiejskich (Cegłów, Dobre, Dębe Wielkie, Halinów, Jakubów, Latowicz, Mińsk Maz., Mrozy, Siennica, Stanisławów) jedna gminę miejsko-gminną - Kałuszyn oraz trzy gminy miejskie (Mińsk Maz., Sulejówek i Wesoła). Powiat ten wszedł w skład woj. mazowieckiego.
Herbem miasta jest szlachecki herb Leliwa z ośmiopromienną gwiazdą. 3 XI 1936 r. Rada Miejska przyjęła go za herb miasta, a 2 III 1938 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ostatecznie zatwierdziło (Monitor Polski nr 82, poz. 120). Wg zarządzenia MSW opis herbu jest następujący: W polu błękitnym półksiężyc, rogami do góry obrócony, w środku jego gwiazda ośmiopromienna; półksiężyc i gwiazda - złote. Od lat 90-tych miasto ma także swoją flagę o barwach żółtej i niebieskiej, stosownie do barw herbu miasta oraz patrona którym jest św. Jan Chrzciciel.
12.08.2010 18:42
Kościół pw. Narodzenia NMP
Parafia w Mińsku Maz. została erygowana w 1422r. i do końca XVIII w. należała do diecezji poznańskiei (archidiakonat czerski). Pierwsza drewniana świątynia została wybudowana ok. 1420r. przez właściciela osady Jana z Gościańczyc (Gościeńczyc) herbu Prus 3-ci. Kościół ten przetrwał do następnego stulecia, kiedy to została wybudowana murowana fara w stylu późnego gotyku. W XVI w. w okolicach Mińska znajdowały się jeszcze dwa murowane gotyckie kościoły: w Cegłowie i Stanisławowie. Do naszych czasów najlepiej zachowała się (w nieco zmienionej bryle) jedynie najstarsza fara cegłowska. Stanisławowska została prawie całkowicie zniszczona podczas walk w 1944r. (po wojnie odbudowana). Natomiast mińska, najmłodsza fara (pobudowana w końcu XVI w.) uległa największym zmianom. Pobudowana została na miejsce starego drewnianego kościoła w centrum miasta przy północnej pierzei rynku (obecna nazwa: Stary Rynek), z osią główną pochyloną ku wschodowi.
Parafia była uposażona w grunty leżące tak w mieście, jak i jego okolicach. Należały do niej dziesięciny z Mistowa i Kędzieraku oraz cała wieś Targówka. Warto dodać, iż na przełomie XVI i XVII w. oprócz kościoła parafialnego w Mińsku znajdowały się jeszcze 3 świątynie: drewniany kościół św. Krzyża, kościół św. Stanisława i przyszpitalny św. Ducha. Jeden z wymienionych kościołów lokalizowany jest w miejscu kapliczki z XVIII w. przy ul. Ogrodowej (róg ul. Budowlanej), lokalizacja pozostałych świątyń nie jest znana.
Mińska fara, przed jej największą przebudową na pocz. XX w., była budowlą prostokątną w rzucie poziomym i składała się z: nawy głównej, krótkiego, prostokątnego prezbiterium i zakrystii oraz 3 kaplic fundacji rodów Mińskich, Wolskich (właścicieli podmińskiego Sandomierza) i Arynków. Jeszcze w XVI stuleciu świątynia uległa spaleniu, lecz już na początku XVII w. została odbudowana staraniem proboszcza ks. Prokopa Kosteckiego.
W wyniku III rozbioru l Rzeczypospolitej Mińsk znalazł się w zaborze austriackim, a mińska parafia jurysdykcyjnie podporządkowana została biskupowi lubelskiemu. Taki stan nie trwał jednak długo. Po wojnach napoleońskich, w wyniku kolejnych zmian administracyjnych na ziemiach polskich i przesunięciu się granic zaborczych, Mińsk znalazł się w zaborze rosyjskim a parafia Narodzenia NMP w erygowanej archidiecezji warszawskiej.
W wyniku bezpośrednich walk o miasto z wojskami rosyjskimi w kwietniu i lipcu 1831r. (w powstaniu listopadowym) szczególnie ucierpiał kościół i pałac, świątynia na swoją restaurację czekać miała jedną dekadę. W latach 40-tych XIX w. właściciel miasta i dóbr ziemskich Mińska Karol hrabia Jezierski podjął się przebudowy świątyni i przywrócenia jej świetności. Fasada kościoła została przebudowana w stylu klasycystycznym. W tym właśnie architektonicznym stylu mińską świątynię pokazują najstarsze pocztówki i zdjęcia z przełomu XIX i XX w. Warto dodać, iż do l połowy XIX w. wokół niej rozpościerał się cmentarz grzebalny, który na przełomie lat 30. i 40-tych tego stulecia zamknięto, a otwarto nowy na wzgórzu przy rzece Srebrnej (od strony północno-wschodniej). Do tego okresu kościół ogrodzony był parkanem drewnianym i miał drewnianą dzwonnicę. Hrabia Jezierski nie tylko zadbał o samą świątynię, ale także o jej otoczenie. W l.1855-1856 ogrodził ją murem i wybudował bramę dzwonnicę. Bramę-dzwonnicę rozebrano po dobudowaniu do świątyni dwóch wież (do zachodnie) przeniesiono dzwony). Rozbiórka dokonała się miedzy rokiem 1911 a 1914.
Największe zmiany w architekturze kościoła dokonał Józef Pius Dziekoński (1844-1927), znany i ceniony architekt (m. in. jego projektu są neogotyckie świątynie w Kołbieli, Jakubowie, Latowiczu, Dębem Wielkim i Seroczynie). W latach 1908-1911 rozbudował i przekształcił mińską świątynie w stylu neobarokowym przez dodanie: naw bocznych, dwóch wież i zwartego miedzy nimi chóru, nowej zakrystii i kaplicy. W celu połączenia nawy głównej z bocznymi nawami, przekuto w dawnych ścianach podłużne przejścia arkadowe. Kościół stał się trzynawowy i bazylikowy. Warto dodać, iż w czasie ostatniego remontu w l. 1994-95 kościół pokryto blachą miedzianą i zmieniono kształt wieżyczki-sygnaturki, upodabniając ją do stylu neobarokowych wież.
Do połowy lat 80. była to jedyna świątynia rzymskokatolicka w mieście liczącym przeszło 30 tyś. mieszkańców. Mińska parafia (poza miastem) obejmowała również okoliczne wsie i pod względem liczby wiernych była jedną z największych w archidiecezji warszawskiej. W grudniu 1984r. ks. prymas kardynał Józef Glemp erygował drugą parafię p.w. św. Antoniego z Padwy, która administracyjnie objęła zachodnie obszary miasta. W wyniku reorganizacii diecezji i prowincji kościelnych w Polsce w 1992r. miasto Mińsk Maz. wraz ze swoimi dwiema parafiami znalazło się w nowej diecezji warszawsko-praskiei. Obecnie na terenie miasta znajdują się trzy parafie rzymskokatolickie (Narodzenia NMP, Św. Antoniego z Padwy i Św. Jana Chrzciciela) z ośrodkiem duszpasterskim św. Michała i parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów p.w. Narodzenia NMP.
Kościół p.w. Narodzenia NMP stanowi najokazalszy zabytek w naszym mieście. Poza ciekawą architekturą zewnętrzną na uwagę zasługuje także jego wyposażenie: ołtarz główny z krucyfiksem barokowym rzeźbionym w drewnie z końca XVII w., chrzcielnica i kropielnica oraz mosiężne żyrandole z XVIII w. W nawie bocznej (wschodniej) obraz "Panna Maria Dziewica ulatująca z aniołkami" (pocz. XX w.) pędzla Jana Czesława Moniuszki - syna znanego kompozytora Stanisława Moniuszki. Obraz ten zwany też Matką Boską Anielską lub MB Mińską, ale też Panią Hallera. Ten ostatni tytuł nawiązuje do wydarzeń z wojny polsko-bolszewickiej z 1920r. Przed tym obrazem dwukrotnie modlił się gen. Józef Haller (przed Bitwą Warszawską - jeszcze podczas odwrotu wojsk polskich na Warszawę i po bitwie). Obraz został ukoronowany w 2000r. podczas uroczystości związanych z 80. rocznicą Bitwy Warszawskiej.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
Parafia w Mińsku Maz. została erygowana w 1422r. i do końca XVIII w. należała do diecezji poznańskiei (archidiakonat czerski). Pierwsza drewniana świątynia została wybudowana ok. 1420r. przez właściciela osady Jana z Gościańczyc (Gościeńczyc) herbu Prus 3-ci. Kościół ten przetrwał do następnego stulecia, kiedy to została wybudowana murowana fara w stylu późnego gotyku. W XVI w. w okolicach Mińska znajdowały się jeszcze dwa murowane gotyckie kościoły: w Cegłowie i Stanisławowie. Do naszych czasów najlepiej zachowała się (w nieco zmienionej bryle) jedynie najstarsza fara cegłowska. Stanisławowska została prawie całkowicie zniszczona podczas walk w 1944r. (po wojnie odbudowana). Natomiast mińska, najmłodsza fara (pobudowana w końcu XVI w.) uległa największym zmianom. Pobudowana została na miejsce starego drewnianego kościoła w centrum miasta przy północnej pierzei rynku (obecna nazwa: Stary Rynek), z osią główną pochyloną ku wschodowi.
Parafia była uposażona w grunty leżące tak w mieście, jak i jego okolicach. Należały do niej dziesięciny z Mistowa i Kędzieraku oraz cała wieś Targówka. Warto dodać, iż na przełomie XVI i XVII w. oprócz kościoła parafialnego w Mińsku znajdowały się jeszcze 3 świątynie: drewniany kościół św. Krzyża, kościół św. Stanisława i przyszpitalny św. Ducha. Jeden z wymienionych kościołów lokalizowany jest w miejscu kapliczki z XVIII w. przy ul. Ogrodowej (róg ul. Budowlanej), lokalizacja pozostałych świątyń nie jest znana.
Mińska fara, przed jej największą przebudową na pocz. XX w., była budowlą prostokątną w rzucie poziomym i składała się z: nawy głównej, krótkiego, prostokątnego prezbiterium i zakrystii oraz 3 kaplic fundacji rodów Mińskich, Wolskich (właścicieli podmińskiego Sandomierza) i Arynków. Jeszcze w XVI stuleciu świątynia uległa spaleniu, lecz już na początku XVII w. została odbudowana staraniem proboszcza ks. Prokopa Kosteckiego.
W wyniku III rozbioru l Rzeczypospolitej Mińsk znalazł się w zaborze austriackim, a mińska parafia jurysdykcyjnie podporządkowana została biskupowi lubelskiemu. Taki stan nie trwał jednak długo. Po wojnach napoleońskich, w wyniku kolejnych zmian administracyjnych na ziemiach polskich i przesunięciu się granic zaborczych, Mińsk znalazł się w zaborze rosyjskim a parafia Narodzenia NMP w erygowanej archidiecezji warszawskiej.
W wyniku bezpośrednich walk o miasto z wojskami rosyjskimi w kwietniu i lipcu 1831r. (w powstaniu listopadowym) szczególnie ucierpiał kościół i pałac, świątynia na swoją restaurację czekać miała jedną dekadę. W latach 40-tych XIX w. właściciel miasta i dóbr ziemskich Mińska Karol hrabia Jezierski podjął się przebudowy świątyni i przywrócenia jej świetności. Fasada kościoła została przebudowana w stylu klasycystycznym. W tym właśnie architektonicznym stylu mińską świątynię pokazują najstarsze pocztówki i zdjęcia z przełomu XIX i XX w. Warto dodać, iż do l połowy XIX w. wokół niej rozpościerał się cmentarz grzebalny, który na przełomie lat 30. i 40-tych tego stulecia zamknięto, a otwarto nowy na wzgórzu przy rzece Srebrnej (od strony północno-wschodniej). Do tego okresu kościół ogrodzony był parkanem drewnianym i miał drewnianą dzwonnicę. Hrabia Jezierski nie tylko zadbał o samą świątynię, ale także o jej otoczenie. W l.1855-1856 ogrodził ją murem i wybudował bramę dzwonnicę. Bramę-dzwonnicę rozebrano po dobudowaniu do świątyni dwóch wież (do zachodnie) przeniesiono dzwony). Rozbiórka dokonała się miedzy rokiem 1911 a 1914.
Największe zmiany w architekturze kościoła dokonał Józef Pius Dziekoński (1844-1927), znany i ceniony architekt (m. in. jego projektu są neogotyckie świątynie w Kołbieli, Jakubowie, Latowiczu, Dębem Wielkim i Seroczynie). W latach 1908-1911 rozbudował i przekształcił mińską świątynie w stylu neobarokowym przez dodanie: naw bocznych, dwóch wież i zwartego miedzy nimi chóru, nowej zakrystii i kaplicy. W celu połączenia nawy głównej z bocznymi nawami, przekuto w dawnych ścianach podłużne przejścia arkadowe. Kościół stał się trzynawowy i bazylikowy. Warto dodać, iż w czasie ostatniego remontu w l. 1994-95 kościół pokryto blachą miedzianą i zmieniono kształt wieżyczki-sygnaturki, upodabniając ją do stylu neobarokowych wież.
Do połowy lat 80. była to jedyna świątynia rzymskokatolicka w mieście liczącym przeszło 30 tyś. mieszkańców. Mińska parafia (poza miastem) obejmowała również okoliczne wsie i pod względem liczby wiernych była jedną z największych w archidiecezji warszawskiej. W grudniu 1984r. ks. prymas kardynał Józef Glemp erygował drugą parafię p.w. św. Antoniego z Padwy, która administracyjnie objęła zachodnie obszary miasta. W wyniku reorganizacii diecezji i prowincji kościelnych w Polsce w 1992r. miasto Mińsk Maz. wraz ze swoimi dwiema parafiami znalazło się w nowej diecezji warszawsko-praskiei. Obecnie na terenie miasta znajdują się trzy parafie rzymskokatolickie (Narodzenia NMP, Św. Antoniego z Padwy i Św. Jana Chrzciciela) z ośrodkiem duszpasterskim św. Michała i parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów p.w. Narodzenia NMP.
Kościół p.w. Narodzenia NMP stanowi najokazalszy zabytek w naszym mieście. Poza ciekawą architekturą zewnętrzną na uwagę zasługuje także jego wyposażenie: ołtarz główny z krucyfiksem barokowym rzeźbionym w drewnie z końca XVII w., chrzcielnica i kropielnica oraz mosiężne żyrandole z XVIII w. W nawie bocznej (wschodniej) obraz "Panna Maria Dziewica ulatująca z aniołkami" (pocz. XX w.) pędzla Jana Czesława Moniuszki - syna znanego kompozytora Stanisława Moniuszki. Obraz ten zwany też Matką Boską Anielską lub MB Mińską, ale też Panią Hallera. Ten ostatni tytuł nawiązuje do wydarzeń z wojny polsko-bolszewickiej z 1920r. Przed tym obrazem dwukrotnie modlił się gen. Józef Haller (przed Bitwą Warszawską - jeszcze podczas odwrotu wojsk polskich na Warszawę i po bitwie). Obraz został ukoronowany w 2000r. podczas uroczystości związanych z 80. rocznicą Bitwy Warszawskiej.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
12.08.2010 18:48
Pałac Dernałowiczów wraz z parkiem
Pałac w Mińsku Mazowieckim jest najświetniejszym zabytkiem architektury świeckiej w mieście. Według najnowszych badań pierwotna budowla została wybudowana w XVI wieku przez Wolskich, właścicieli Sendomierza, jako dwór obronny z narożnymi cylindrycznymi wieżami. Dopiero w XVII w. obiekt został przekształcony w alkierzowy pałac przez Warszyckich, koleinych właścicieli Mińska (w tym okresie byli oni jednocześnie właścicielami Sandomierza) Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Stanisław Warszycki (1599 -1681) magnat, właściciel rozległych dóbr głównie w Małopolsce. Mińsk, którego również był właścicielem, stanowił jedną z wielu jego siedzib (tzw. Pobocznych) przy okazji pobytu w Warszawie. W XVIII w. przypada kolejna, mało znana rozbudowa pałacu, m.in. z tego okresu pochodzi rokokowy kominek w sieni. Najważniejszą jednak przebudowę pałacu dokonali Jezierscy. W latach 1807-1870 byli oni właścicielami miasta i dóbr ziemskich Mińsk. W latach 1825-1828 obiektowi nadano obecną klasycystyczną postać. Pałac został podwyższony o jedną kondygnację, co spowodowało zmianę nachylenia dachu na mniej stromą. Dotychczasowe elewacje boczne, mające charakter alkierzy, w wyniku zmian architektonicznych stały się ryzalitami.
Przed 1855r. runął południowo-wschodni narożnik pałacu. Wydarzenie to spowodowało kolejną przebudowę, którą dokonał następca rodu Jezierskich - Seweryn Doria Dernałowicz. m. in. dobudował boczne klatki schodowe, a główną przekształcono. Dostawiono także dwa tarasy (od strony wschodniej i zachodniej) .
Od 1870r. właścicielem pałacu, miasta i dóbr ziemskich - Mińsk był Seweryn Doria Dernałowicz z Repek k. Sokołowa Podlaskiego, (syn Stefana i Pelagii z książąt Puzynów). Urodził się w 1831r., w Stefanowie pow. rochaczewski gub. mohylewskiej). Jak już wspomniano, dobra te nabył od Karola Jezierskiego na mocy kontraktu z dnia 21 marca 1870r. zawartego przed Włodzimierzem Kretkowskim- rejentem za kwotę 150 000 rubli srebrem. W tym okresie dobra te znane pod nazwa hipoteczną jako Majetność Ziemska Mińsk składały się z miasta Mińska, z folwarków Mińsk i Mikanów, młynów Jasionka, Tartak i Stankowizna oraz osad karczemnych we wsiach Arynowie, Cielechowiźnie, Pohulance, Kędzierak, Mikanowie i przy stacji kolei żelaznej w Mińsku, - osad czynszowych Huta i Stasinów przyległych. Cała majętność obejmowała powierzchni morgów 3613, prętów 25 miary nowopolskiej, tj. 2023 ha 33 arów i położona była w Gminie Mińsk, Powiecie Nowo-Mińskim Guberni Warszawskiej (cytat zgodny z oryginałem).
Dzięki parcelacji terenów dworskich bezpośrednio przylegających do Mińska, miasto mogło się rozwijać, głównie w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. Pod koniec lat 70. XIX w. zostały rozparcelowane grunty, które stanowią dzisiaj tereny między ulicami Kazikowskiego a Kościuszki i Warszawską a dworcem kolejowym. Jeszcze w tamtym stuleciu powstały wille za torami, dziś ul. gen K. Sosnkowskiego i Stankowizna. Dopiero w okresie międzywojennym miasto powiększyło się m.in. o byłe grunty folwarczne, położone na północ od ul. Warszawskiej. W ten sposób powstała dzielnica Mińsk - Ogród Miasto, nazwana później Nowym Miastem.
Należy dodać, iż Seweryn Doria Dernałowicz był współzałożycielem i prezesem (w l. 1906-1911) miejscowego Towarzystwa Rolniczego, które od 1913r. występuje pod nazwą Okręgowe Towarzystwo Rolnicze, a od 1930 jako Okręgowe Towarzystwo Organizacji i Kółek Rolniczych. Po 1911r. był prezesem honorowym tego Towarzystwa. Zasiadał także w Radzie Nadzorczej Mińskomazowieckiej Ochotniczej Straży Pożarnej, w której pełnił obowiązki skarbnika. Był również kolatorem mińskiego kościoła parafialnego. To on m. in. finansował przebudowę i rozbudowę tego kościoła wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego. Zmarł w Mińsku dnia 30 l 1924r. o godz. 4 rano w wieku 93 lat. Został pochowany w rodzinnych dobrach repkowskich k. Sokołowa Podlaskiego. Jako znany dobroczyńca i filantrop oraz kolator kościoła p.w. NNMP został upamiętniony tablicą znajdującą się w prezbiterium, na ścianie zachodniej.
Pałac do 1944r. był własnością prywatną (jak i otaczający go park), który był miejscem rekreacji zarówno dla właścicieli, jak i ich gości. Budynek szczęśliwie ocalał podczas dwóch wojen światowych, jednak podczas ostatniej został częściowo zdewastowany. Po wyzwoleniu w lipcu 1944r. znajdował się w nim szpital polowy dla żołnierzy radzieckich, a następnie użytkował go PGR.
W latach 1956-1959 był gruntownie restaurowany i adoptowany na cele szkolne. Podczas tych prac usunięto tarasy. Przez krótki okres mieściła się tu Szkoła Podstawowa nr 3, a następnie (do 1974) Technikum Chemiczne i Miejski Żłobek. W latach 1976-1987 pałac został gruntownie odrestaurowany z przeznaczeniem na Mieiski Dom Kultury, Miejską Bibliotekę Publiczną i siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, które w 2002r. przeniosło się do pałacu hr. Lubieńskiei przy ul. Okrzei 16.
Pałac w Mińsku Maz. stanowi przykład polskiej siedziby gruntownie przekształcanej w każdym stuleciu, w zależności od panującego stylu i mody. Jest jedną z najcenniejszych pamiątek narodowego dziedzictwa. W jego progach gościły wielkie postacie historyczne, jak w XVII w. - król Zygmunt III Waza z małżonką Konstancją, (w okresie potopu) król szwedzki Karol X Gustaw i hetman polny Stefan Czarniecki, w XVIII w. - Ks. Stanisław Staszic i Delfina Potocka, w XIX w. - działacz i publicysta polityczny oraz pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, wódz naczelny w powstaniu listopadowym gen. Jan Skrzynecki. gen. i poeta Franciszek Dzierżykraj-Morawski, ilustrator i malarz Michał Elwiro Andriolli (dzierżawca wieczysty podmińskiego Stasinowa - obecnie teren miasta przy ul. Warszawskiej za jednostką wojskową, sąsiadujący z ogródkami działkowymi), na przełomie XIX i XX w. - malarz Julian Cegliński z Janowa (pochowany na mińskim cmentarzu), etnograf, folklorysta i kompozytor Oskar Kolberg, malarz Władysław Podkowiński. późniejszy marszałek i wielki bohater narodu fińskiego Carl Gustaw Mannerheim, pisarz Henryk Sienkiewicz, powieściopisarz, nowelista, publicysta i dramaturg Stefan Żeromski, historyk, etnograf i archeolog Zygmunt Gloger, marszałek Józef Piłsudski, gen. Józef Haller, gen. Kazimierz Sosnkowski oraz malarz Wojciech Kossak.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
Pałac w Mińsku Mazowieckim jest najświetniejszym zabytkiem architektury świeckiej w mieście. Według najnowszych badań pierwotna budowla została wybudowana w XVI wieku przez Wolskich, właścicieli Sendomierza, jako dwór obronny z narożnymi cylindrycznymi wieżami. Dopiero w XVII w. obiekt został przekształcony w alkierzowy pałac przez Warszyckich, koleinych właścicieli Mińska (w tym okresie byli oni jednocześnie właścicielami Sandomierza) Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Stanisław Warszycki (1599 -1681) magnat, właściciel rozległych dóbr głównie w Małopolsce. Mińsk, którego również był właścicielem, stanowił jedną z wielu jego siedzib (tzw. Pobocznych) przy okazji pobytu w Warszawie. W XVIII w. przypada kolejna, mało znana rozbudowa pałacu, m.in. z tego okresu pochodzi rokokowy kominek w sieni. Najważniejszą jednak przebudowę pałacu dokonali Jezierscy. W latach 1807-1870 byli oni właścicielami miasta i dóbr ziemskich Mińsk. W latach 1825-1828 obiektowi nadano obecną klasycystyczną postać. Pałac został podwyższony o jedną kondygnację, co spowodowało zmianę nachylenia dachu na mniej stromą. Dotychczasowe elewacje boczne, mające charakter alkierzy, w wyniku zmian architektonicznych stały się ryzalitami.
Przed 1855r. runął południowo-wschodni narożnik pałacu. Wydarzenie to spowodowało kolejną przebudowę, którą dokonał następca rodu Jezierskich - Seweryn Doria Dernałowicz. m. in. dobudował boczne klatki schodowe, a główną przekształcono. Dostawiono także dwa tarasy (od strony wschodniej i zachodniej) .
Od 1870r. właścicielem pałacu, miasta i dóbr ziemskich - Mińsk był Seweryn Doria Dernałowicz z Repek k. Sokołowa Podlaskiego, (syn Stefana i Pelagii z książąt Puzynów). Urodził się w 1831r., w Stefanowie pow. rochaczewski gub. mohylewskiej). Jak już wspomniano, dobra te nabył od Karola Jezierskiego na mocy kontraktu z dnia 21 marca 1870r. zawartego przed Włodzimierzem Kretkowskim- rejentem za kwotę 150 000 rubli srebrem. W tym okresie dobra te znane pod nazwa hipoteczną jako Majetność Ziemska Mińsk składały się z miasta Mińska, z folwarków Mińsk i Mikanów, młynów Jasionka, Tartak i Stankowizna oraz osad karczemnych we wsiach Arynowie, Cielechowiźnie, Pohulance, Kędzierak, Mikanowie i przy stacji kolei żelaznej w Mińsku, - osad czynszowych Huta i Stasinów przyległych. Cała majętność obejmowała powierzchni morgów 3613, prętów 25 miary nowopolskiej, tj. 2023 ha 33 arów i położona była w Gminie Mińsk, Powiecie Nowo-Mińskim Guberni Warszawskiej (cytat zgodny z oryginałem).
Dzięki parcelacji terenów dworskich bezpośrednio przylegających do Mińska, miasto mogło się rozwijać, głównie w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. Pod koniec lat 70. XIX w. zostały rozparcelowane grunty, które stanowią dzisiaj tereny między ulicami Kazikowskiego a Kościuszki i Warszawską a dworcem kolejowym. Jeszcze w tamtym stuleciu powstały wille za torami, dziś ul. gen K. Sosnkowskiego i Stankowizna. Dopiero w okresie międzywojennym miasto powiększyło się m.in. o byłe grunty folwarczne, położone na północ od ul. Warszawskiej. W ten sposób powstała dzielnica Mińsk - Ogród Miasto, nazwana później Nowym Miastem.
Należy dodać, iż Seweryn Doria Dernałowicz był współzałożycielem i prezesem (w l. 1906-1911) miejscowego Towarzystwa Rolniczego, które od 1913r. występuje pod nazwą Okręgowe Towarzystwo Rolnicze, a od 1930 jako Okręgowe Towarzystwo Organizacji i Kółek Rolniczych. Po 1911r. był prezesem honorowym tego Towarzystwa. Zasiadał także w Radzie Nadzorczej Mińskomazowieckiej Ochotniczej Straży Pożarnej, w której pełnił obowiązki skarbnika. Był również kolatorem mińskiego kościoła parafialnego. To on m. in. finansował przebudowę i rozbudowę tego kościoła wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego. Zmarł w Mińsku dnia 30 l 1924r. o godz. 4 rano w wieku 93 lat. Został pochowany w rodzinnych dobrach repkowskich k. Sokołowa Podlaskiego. Jako znany dobroczyńca i filantrop oraz kolator kościoła p.w. NNMP został upamiętniony tablicą znajdującą się w prezbiterium, na ścianie zachodniej.
Pałac do 1944r. był własnością prywatną (jak i otaczający go park), który był miejscem rekreacji zarówno dla właścicieli, jak i ich gości. Budynek szczęśliwie ocalał podczas dwóch wojen światowych, jednak podczas ostatniej został częściowo zdewastowany. Po wyzwoleniu w lipcu 1944r. znajdował się w nim szpital polowy dla żołnierzy radzieckich, a następnie użytkował go PGR.
W latach 1956-1959 był gruntownie restaurowany i adoptowany na cele szkolne. Podczas tych prac usunięto tarasy. Przez krótki okres mieściła się tu Szkoła Podstawowa nr 3, a następnie (do 1974) Technikum Chemiczne i Miejski Żłobek. W latach 1976-1987 pałac został gruntownie odrestaurowany z przeznaczeniem na Mieiski Dom Kultury, Miejską Bibliotekę Publiczną i siedzibę Towarzystwa Przyjaciół Mińska Mazowieckiego, które w 2002r. przeniosło się do pałacu hr. Lubieńskiei przy ul. Okrzei 16.
Pałac w Mińsku Maz. stanowi przykład polskiej siedziby gruntownie przekształcanej w każdym stuleciu, w zależności od panującego stylu i mody. Jest jedną z najcenniejszych pamiątek narodowego dziedzictwa. W jego progach gościły wielkie postacie historyczne, jak w XVII w. - król Zygmunt III Waza z małżonką Konstancją, (w okresie potopu) król szwedzki Karol X Gustaw i hetman polny Stefan Czarniecki, w XVIII w. - Ks. Stanisław Staszic i Delfina Potocka, w XIX w. - działacz i publicysta polityczny oraz pisarz Julian Ursyn Niemcewicz, wódz naczelny w powstaniu listopadowym gen. Jan Skrzynecki. gen. i poeta Franciszek Dzierżykraj-Morawski, ilustrator i malarz Michał Elwiro Andriolli (dzierżawca wieczysty podmińskiego Stasinowa - obecnie teren miasta przy ul. Warszawskiej za jednostką wojskową, sąsiadujący z ogródkami działkowymi), na przełomie XIX i XX w. - malarz Julian Cegliński z Janowa (pochowany na mińskim cmentarzu), etnograf, folklorysta i kompozytor Oskar Kolberg, malarz Władysław Podkowiński. późniejszy marszałek i wielki bohater narodu fińskiego Carl Gustaw Mannerheim, pisarz Henryk Sienkiewicz, powieściopisarz, nowelista, publicysta i dramaturg Stefan Żeromski, historyk, etnograf i archeolog Zygmunt Gloger, marszałek Józef Piłsudski, gen. Józef Haller, gen. Kazimierz Sosnkowski oraz malarz Wojciech Kossak.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
12.08.2010 18:50
Park Miejski
Park krajobrazowy w Mińsku Maz. do połowy lat 40. naszego stulecia był własnością prywatną i wchodził w skład dóbr ziemskich Mińsk. Nie należał więc do miasta. Założony został prawdopodobnie w początkach XVII w. (ewentualnie jeszcze w XVI w..gdy powstawał Sendomierz i rezydencja Wolskich) jako ogród włoski. W l połowie XIX w. został przekształcony dla Jezierskich w stylu neoromantycznym z wykorzystaniem systemu wodnego. Po 1867r. został ponownie przekształcony i znacznie rozszerzony przez Seweryna Dernałowicza. Wówczas to skorygowano nieco linie brzegowe stawów położonych na zachód, północny-zachód i wschód od pałacu, spiętrzając ich wody przy pomocy jazów (m.in. przy obecnej ul. Budowlanej i przed mostem na ul. Warszawskiej).
W wyniku reformy rolnej 1944r. pałac z parkiem i całe dobra zmieniły właściciela, którym stał się Skarb Państwa. Park z pałacem i bezpośrednio przyległe do nich grunty zostały włączone do miasta. W dniu 12 02 1957r. park (już jako miejski), został wpisany do rejestru zabytków pod nr 79/4/57. Pomnikami przyrody są m.in. białodrzew i dąb szypułkowy.
Dziś park nazwany im. Dernałowiczów. jest jedną z największych atrakcji w mieście, mimo to jest jednak zaniedbywany przez swojego kuratora, którym jest Urząd Miejski. Budzić to może pewne obawy nad jego przyszłością, a zwłaszcza nad losem starodrzewia. W wyniku dotychczasowego zaniedbania już stracił ozdobne krzewy, które jeszcze do lat 70. porastały wokół wielkiego stawu.
Za parkiem przy ul. Ogrodowej (przy drodze na cmentarz) znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna, zapewne z l połowy XVIII w. Jest prawdopodobne, że była ona wzniesiona na miejsce dawnego kościoła jednego z trzech (obok parafialnego) istniejących na przełomie XVI i XVII w. Jest ona murowana z cegły i tynkowana. Kształt w formie kolumny i zwieńczona ażurową kapliczką. Kapliczka, mimo swego ciekawego kształtu, do dnia dzisiejszego nie znalazła zainteresowania wydawców i nakładców kart pocztowych.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
Park krajobrazowy w Mińsku Maz. do połowy lat 40. naszego stulecia był własnością prywatną i wchodził w skład dóbr ziemskich Mińsk. Nie należał więc do miasta. Założony został prawdopodobnie w początkach XVII w. (ewentualnie jeszcze w XVI w..gdy powstawał Sendomierz i rezydencja Wolskich) jako ogród włoski. W l połowie XIX w. został przekształcony dla Jezierskich w stylu neoromantycznym z wykorzystaniem systemu wodnego. Po 1867r. został ponownie przekształcony i znacznie rozszerzony przez Seweryna Dernałowicza. Wówczas to skorygowano nieco linie brzegowe stawów położonych na zachód, północny-zachód i wschód od pałacu, spiętrzając ich wody przy pomocy jazów (m.in. przy obecnej ul. Budowlanej i przed mostem na ul. Warszawskiej).
W wyniku reformy rolnej 1944r. pałac z parkiem i całe dobra zmieniły właściciela, którym stał się Skarb Państwa. Park z pałacem i bezpośrednio przyległe do nich grunty zostały włączone do miasta. W dniu 12 02 1957r. park (już jako miejski), został wpisany do rejestru zabytków pod nr 79/4/57. Pomnikami przyrody są m.in. białodrzew i dąb szypułkowy.
Dziś park nazwany im. Dernałowiczów. jest jedną z największych atrakcji w mieście, mimo to jest jednak zaniedbywany przez swojego kuratora, którym jest Urząd Miejski. Budzić to może pewne obawy nad jego przyszłością, a zwłaszcza nad losem starodrzewia. W wyniku dotychczasowego zaniedbania już stracił ozdobne krzewy, które jeszcze do lat 70. porastały wokół wielkiego stawu.
Za parkiem przy ul. Ogrodowej (przy drodze na cmentarz) znajduje się zabytkowa kapliczka przydrożna, zapewne z l połowy XVIII w. Jest prawdopodobne, że była ona wzniesiona na miejsce dawnego kościoła jednego z trzech (obok parafialnego) istniejących na przełomie XVI i XVII w. Jest ona murowana z cegły i tynkowana. Kształt w formie kolumny i zwieńczona ażurową kapliczką. Kapliczka, mimo swego ciekawego kształtu, do dnia dzisiejszego nie znalazła zainteresowania wydawców i nakładców kart pocztowych.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
12.08.2010 18:51
Kościół Mariawicki
Idee mariawickie przeniknęły na teren miasta Nowomińsk (taką nazwę nosił wówczas Mińsk Mazowiecki) i okolic głównie z pobliskiego Cegłowa za sprawą wielkiego Apostoła mariawityzmu na tym terenie Ojca Łukasza Wiechowicza.
Początkowo mariawici mińscy gromadzili się w wynajmowanych domach prywatnych, gdzie urządzano kaplice. Pierwsza kaplica znajdowała się przy obecnej ulicy Siennnickiej, następnie w domu przy ulicy Daszyńskiego. Opiekę nad mariawitami sprawował wówczas kapłan Polikarp Kahl. Powstały również kaplice domowe we wsiach Choszczówka i Walerianów. W związku z tym, że parafia rozrastała się powstała konieczność budowy kościoła. W 1907 roku, kapłan, a pózniejszy Biskup Franciszek Rostworowski z Wiśniewa zakupił od Państwa Ciechockich i ofiarował dla parafii niezabudowaną działkę na przedmieściu miasta we wsi Goździk (obecnie ulica Traugutta i Spółdzielcza). Najpierw zbudowano kaplicę, która została uroczyście poświęcona 29 maja 1907 roku z udziałem siedmiu kapłanów i pielgrzymek z parafii: Wiśniew, Cegłów, Grębków i Warszawa. Uroczystość nie odbyła się niestety bez incydentów: pielgrzymka z Wiśniewa, przechodząc obok kościoła rzymskokatolickiego została zaatakowana przez fanatyków. Wówczas na polecenie kapłana Franciszka Rostworowskiego pielgrzymka weszła na teren kościelny i przed zamkniętymi drzwiami odśpiewano kilka pieśni religijnych.
Fundamenty pod kościół zostały poświęcone 8 września 1908 roku.
Z uwagi, iż parafianie nie mieli proboszcza na miejscu, to z wielkim zaangażowaniem podjęli trud budowy swojej świątyni. Budowę nadzorowali wybrani parafianie: Ignacy Żołędowski, Franciszek Karpiński i Jan Kornatka. Decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Petersburgu z dnia 23 lutego 1909 roku, parafia została oficjalnie i prawnie zatwierdzona. Pierwszym proboszczem od 21 lipca 1909 roku został Ojciec Łukasz Wiechowicz, który dojeżdżał z Cegłowa. Konsekracji nowej świątyni dokonał Biskup Michał Kowalski 8 września 1911 roku. Pierwszym proboszczem na stałe w parafii został kapłan Bernard, Kukla, który przeprowadził wiele prac remontowych, a także założył parafialną wytwórnie wód gazowanych, która mieściła się w Mińsku przy ulicy Długiej (obecnie Okrzei). W roku 1920 parafia otrzymała od władz miasta kwaterę na swój cmentarz na miejscu dawnego cmentarza prawosławnego. Wcześniej pochówki odbywały się głównie na mariawickim cmentarzu parafialnym w Cegłowie. II Wojna Światowa odcisnęła swoje piętno na parafii. Niemcy zajęli kościół i utworzyli w nim magazyn zbożowy, a ówczesny proboszcz kapłan Augustyn Gostyński wyprosił u Niemców możliwość odprawiania nabożeństw w zakrystii. Przeznaczenie kościoła na magazyn zbożowy spowodowało poważną degradację obiektu, co ujawniło się dopiero po wyzwoleniu. Ustępujący z Mińska Niemcy podpalili zabudowania parafialne i tylko dzięki kapłanowi Gostyńskiemu uratowano kościół i dom parafialny. W dalszych latach wymieniono dachówkę na kościele i rynny, a także wyremontowano wnętrze kościoła, ogrodzono posesję i odbudowano spalone budynki parafialne. W roku 1961 zakupiono ławki. Z uwagi na to, że parafia mińska była nieduża, rozrzucona wokół miasta miała wielu proboszczów, często zmieniających się. Od końca lat siedemdziesiątych parafia zaczęła się dynamicznie rozwijać, rozpoczął się napływ mariawitów z okolicznych naszych wiejskich parafii. Od 1979 roku przez dwadzieścia lat jednym z najdłużej dotychczas urzędujących proboszczów został kapłan Tadeusz Szymański. Duchowny ten przybył do parafii w momencie dość sporego jak na ówczesne możliwości wiernych remontu, polegał na wymianie tynków sklepienia nawy głównej kościoła, wymianie podłogi, odtworzeniu malowideł, wykonania nowego ołtarza. Prace zakończyły się w 1981 roku. Wielkim wysiłkiem i osiągnięciem całej parafii była budowa nowego domu parafialnego, która zakończyła się w 1990 roku. Zaś w roku 1999 pobudowano nowy parkan od ulicy Traugutta. 9 Od 2000 roku na proboszcza parafii Władze Kościoła mianowały kapłana Jana Opalę. W roku 2001 kapłan wskazał na konieczny, gruntown remont wnętrza kościoła. Przygotowania do tej wielkiej inwestycji rozpoczęły się już w tym czasie. Same prace rozpoczęły się 4 maja 2004r. i obejmowały: wymianę i ocieplenie sklepień i stropów: nawy głównej, naw bocznych, chóru, mieszkań przy kościele, absydy. Drewniane konstrukcje zamieniona na żelbetonowe i na gotowe, lekkie stropy. Zaszła także konieczność wymiany części więźby dachowej. Położono nową instalację elektryczną. Wymianie uległy tynki w kościele. Odtworzono malowidła w absydzie. Wybudowano nowe schody, położono podłogi, wybudowano nowe schody w prezbiterium. Wykonano nowy ołtarz. Zostało także zakupione i zainstalowane nagłośnienie i nowe oświetlenie. Był to najpoważniejszy remont od 1911 roku, który zakończył się uroczystym poświęceniem wnętrza świątyni i konsekracji ołtarza właśnie dziś 25 czerwca 2005 roku. Uroczystościom przewodniczył Zwierzchnik Kościoła Biskup Naczelny, Włodzimierz Jaworski w asyście Biskupów: Ludwika Jabłońskiego i Romana Nowaka przy udziale przedstawicieli wszystkich parafii mariawickich, duchowieństwa, przedstawicieli Władz Miasta, Powiatu, Gminy, Policji i innych. Ostatni remont to wielkie osiągnięcie i zaangażowanie wszystkich parafian. Autorem projektu konstrukcyjnego jest Pan Bogusław Chodorski z Mińska. Wykonawcą robót budowlanych jest firma Pana Jana Mospinka z Łodzi. Wykonawcami instalacji elektrycznej nasi parafianie: Piotr Czarkowski i Roman Grzesiński, a nowego ołtarza również parafianin Tomasz Krupa. Malowanie kościoła wykonał mińszczanin Pan Jan Wocial, a autorką aniołów jest również mieszkanka Mińska Pani Beata Sajewska. Stolarkę okienną i drzwiową wykonała stolarnia Pana Bogusława Perzanowskiego z Mińska. Wykonawcą metalowych balustrad jest Pan Jacek Uściński także mińszczanin. Autorem nowego oświetlenia jest mieszkaniec Dębego Wielkiego Pan Marek Płochocki. Ponadto wielu parafian pomagało społecznie przy różnorakich pracach. Im wszystkim należą się wyrazy wdzięczności i ogromne słowa podziękowania. Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Mińsku Mazowieckim pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to dziś prężna placówka w większości składająca się z młodych rodzin. Na szczególne uznanie zasługuje Rada Parafialna, która działa bardzo aktywnie. W swej historii parafia miała oddanych parafian jak choćby ś.p. Antoni Grzesiński. Dziś również ich nie brakuje. Na uwagę zasługuje młodzież parafialna, aktywnie działająca w swojej parafii jak i Kościele. W takim duchu wzrastają następne pokolenia, mając dobry przykład w swoich poprzednikach, miłując Boga i Dzieło Wielkiego Miłosierdzia - Mariawityzm.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
Idee mariawickie przeniknęły na teren miasta Nowomińsk (taką nazwę nosił wówczas Mińsk Mazowiecki) i okolic głównie z pobliskiego Cegłowa za sprawą wielkiego Apostoła mariawityzmu na tym terenie Ojca Łukasza Wiechowicza.
Początkowo mariawici mińscy gromadzili się w wynajmowanych domach prywatnych, gdzie urządzano kaplice. Pierwsza kaplica znajdowała się przy obecnej ulicy Siennnickiej, następnie w domu przy ulicy Daszyńskiego. Opiekę nad mariawitami sprawował wówczas kapłan Polikarp Kahl. Powstały również kaplice domowe we wsiach Choszczówka i Walerianów. W związku z tym, że parafia rozrastała się powstała konieczność budowy kościoła. W 1907 roku, kapłan, a pózniejszy Biskup Franciszek Rostworowski z Wiśniewa zakupił od Państwa Ciechockich i ofiarował dla parafii niezabudowaną działkę na przedmieściu miasta we wsi Goździk (obecnie ulica Traugutta i Spółdzielcza). Najpierw zbudowano kaplicę, która została uroczyście poświęcona 29 maja 1907 roku z udziałem siedmiu kapłanów i pielgrzymek z parafii: Wiśniew, Cegłów, Grębków i Warszawa. Uroczystość nie odbyła się niestety bez incydentów: pielgrzymka z Wiśniewa, przechodząc obok kościoła rzymskokatolickiego została zaatakowana przez fanatyków. Wówczas na polecenie kapłana Franciszka Rostworowskiego pielgrzymka weszła na teren kościelny i przed zamkniętymi drzwiami odśpiewano kilka pieśni religijnych.
Fundamenty pod kościół zostały poświęcone 8 września 1908 roku.
Z uwagi, iż parafianie nie mieli proboszcza na miejscu, to z wielkim zaangażowaniem podjęli trud budowy swojej świątyni. Budowę nadzorowali wybrani parafianie: Ignacy Żołędowski, Franciszek Karpiński i Jan Kornatka. Decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Petersburgu z dnia 23 lutego 1909 roku, parafia została oficjalnie i prawnie zatwierdzona. Pierwszym proboszczem od 21 lipca 1909 roku został Ojciec Łukasz Wiechowicz, który dojeżdżał z Cegłowa. Konsekracji nowej świątyni dokonał Biskup Michał Kowalski 8 września 1911 roku. Pierwszym proboszczem na stałe w parafii został kapłan Bernard, Kukla, który przeprowadził wiele prac remontowych, a także założył parafialną wytwórnie wód gazowanych, która mieściła się w Mińsku przy ulicy Długiej (obecnie Okrzei). W roku 1920 parafia otrzymała od władz miasta kwaterę na swój cmentarz na miejscu dawnego cmentarza prawosławnego. Wcześniej pochówki odbywały się głównie na mariawickim cmentarzu parafialnym w Cegłowie. II Wojna Światowa odcisnęła swoje piętno na parafii. Niemcy zajęli kościół i utworzyli w nim magazyn zbożowy, a ówczesny proboszcz kapłan Augustyn Gostyński wyprosił u Niemców możliwość odprawiania nabożeństw w zakrystii. Przeznaczenie kościoła na magazyn zbożowy spowodowało poważną degradację obiektu, co ujawniło się dopiero po wyzwoleniu. Ustępujący z Mińska Niemcy podpalili zabudowania parafialne i tylko dzięki kapłanowi Gostyńskiemu uratowano kościół i dom parafialny. W dalszych latach wymieniono dachówkę na kościele i rynny, a także wyremontowano wnętrze kościoła, ogrodzono posesję i odbudowano spalone budynki parafialne. W roku 1961 zakupiono ławki. Z uwagi na to, że parafia mińska była nieduża, rozrzucona wokół miasta miała wielu proboszczów, często zmieniających się. Od końca lat siedemdziesiątych parafia zaczęła się dynamicznie rozwijać, rozpoczął się napływ mariawitów z okolicznych naszych wiejskich parafii. Od 1979 roku przez dwadzieścia lat jednym z najdłużej dotychczas urzędujących proboszczów został kapłan Tadeusz Szymański. Duchowny ten przybył do parafii w momencie dość sporego jak na ówczesne możliwości wiernych remontu, polegał na wymianie tynków sklepienia nawy głównej kościoła, wymianie podłogi, odtworzeniu malowideł, wykonania nowego ołtarza. Prace zakończyły się w 1981 roku. Wielkim wysiłkiem i osiągnięciem całej parafii była budowa nowego domu parafialnego, która zakończyła się w 1990 roku. Zaś w roku 1999 pobudowano nowy parkan od ulicy Traugutta. 9 Od 2000 roku na proboszcza parafii Władze Kościoła mianowały kapłana Jana Opalę. W roku 2001 kapłan wskazał na konieczny, gruntown remont wnętrza kościoła. Przygotowania do tej wielkiej inwestycji rozpoczęły się już w tym czasie. Same prace rozpoczęły się 4 maja 2004r. i obejmowały: wymianę i ocieplenie sklepień i stropów: nawy głównej, naw bocznych, chóru, mieszkań przy kościele, absydy. Drewniane konstrukcje zamieniona na żelbetonowe i na gotowe, lekkie stropy. Zaszła także konieczność wymiany części więźby dachowej. Położono nową instalację elektryczną. Wymianie uległy tynki w kościele. Odtworzono malowidła w absydzie. Wybudowano nowe schody, położono podłogi, wybudowano nowe schody w prezbiterium. Wykonano nowy ołtarz. Zostało także zakupione i zainstalowane nagłośnienie i nowe oświetlenie. Był to najpoważniejszy remont od 1911 roku, który zakończył się uroczystym poświęceniem wnętrza świątyni i konsekracji ołtarza właśnie dziś 25 czerwca 2005 roku. Uroczystościom przewodniczył Zwierzchnik Kościoła Biskup Naczelny, Włodzimierz Jaworski w asyście Biskupów: Ludwika Jabłońskiego i Romana Nowaka przy udziale przedstawicieli wszystkich parafii mariawickich, duchowieństwa, przedstawicieli Władz Miasta, Powiatu, Gminy, Policji i innych. Ostatni remont to wielkie osiągnięcie i zaangażowanie wszystkich parafian. Autorem projektu konstrukcyjnego jest Pan Bogusław Chodorski z Mińska. Wykonawcą robót budowlanych jest firma Pana Jana Mospinka z Łodzi. Wykonawcami instalacji elektrycznej nasi parafianie: Piotr Czarkowski i Roman Grzesiński, a nowego ołtarza również parafianin Tomasz Krupa. Malowanie kościoła wykonał mińszczanin Pan Jan Wocial, a autorką aniołów jest również mieszkanka Mińska Pani Beata Sajewska. Stolarkę okienną i drzwiową wykonała stolarnia Pana Bogusława Perzanowskiego z Mińska. Wykonawcą metalowych balustrad jest Pan Jacek Uściński także mińszczanin. Autorem nowego oświetlenia jest mieszkaniec Dębego Wielkiego Pan Marek Płochocki. Ponadto wielu parafian pomagało społecznie przy różnorakich pracach. Im wszystkim należą się wyrazy wdzięczności i ogromne słowa podziękowania. Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Mińsku Mazowieckim pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to dziś prężna placówka w większości składająca się z młodych rodzin. Na szczególne uznanie zasługuje Rada Parafialna, która działa bardzo aktywnie. W swej historii parafia miała oddanych parafian jak choćby ś.p. Antoni Grzesiński. Dziś również ich nie brakuje. Na uwagę zasługuje młodzież parafialna, aktywnie działająca w swojej parafii jak i Kościele. W takim duchu wzrastają następne pokolenia, mając dobry przykład w swoich poprzednikach, miłując Boga i Dzieło Wielkiego Miłosierdzia - Mariawityzm.
Galeria zdjęć: http://www.minskmaz.com
12.08.2010 18:52
Plac Jana Kilińskiego
Nie wszyscy mieszkańcy naszego grodu wiedzą, iż plac ten stanowi renesansowy rynek zapomnianego miasta Sendomierza. Lokacja tego miasta nastąpiła dzięki przywilejowi wydanemu 26 l 1549r. przez króla Zygmunta Augusta, dla rodziny Wolskich (herbu Półkozic), właścicieli miejscowości. Miastu powstało w bezpośrednim sąsiedztwie Mińska, na prawym, zachodnim brzegu rzeki Srebrnej. W trakcie założenia miasta trakt z Karczewa do Mińska został skorygowany i w sposób świadomy odgięty od rzeki (pierwotnie przebiegał w linii prostej do mostu przy obecnej ul. Warszawskiej) oraz osiowo wprowadzony od południa na rynek Sendomierza. Właśnie ostatnia przebudowa ul. Piłsudskiego z początku lat 90. nawiązała do renesansowego, pierwotnego układu urbanistycznego, bowiem ulicę skierowano na środek pierzei południowej placu Kilińskiego. Zabudowa miejska Sendomierza została skoncentrowana wokół czworobocznego rynku i wybiegającej z niego drogi karczewskiej. Nieznane jest jednak usytuowanie (ewentualnego) kościoła i ratusza, obiektów, których miasto mogło posiadać. Sam Sendomierz pozbawiony należytych warunków rozwoju, z czasem został wchłonięty przez silniejszy organizm urbanistyczny - Mińsk. Pod koniec XVII w. Sendomierz jest już przedmieściem Mińska. W zacieraniu się odrębności obu miast sprzyjał fakt. iż powróciły one do rąk jednego właściciela. Być może z tego powodu z biegiem czasu zapomniano o renesansowym Sandomierzu.
Z otchłani mroków historii odkrył Sendomierz na nowo w okresie II wojny światowej Marian Benko (1907-1993) - zasłużony badacz dziejów osadnictwa południowo-wschodniego Mazowsza, obywatel honorowy naszego miasta. Po włączeniu Sendomierza do Mińska, rynek zaczęto nazywać Nowym Rynkiem, w XIX w. coraz częściej zwany jest Placem Aleksandrowskim, następnie Placem Warszawskim, w 1917r. placem Ogrodowym, by w 1919 otrzymać obowiązującego do dziś patrona - Jana Kilińskiego, w setna rocznicę jego śmierci. Jako ciekawostkę należy dodać, iż w okresie międzywojennym plac ten stanowił miejsce schadzek młodzieży, która określała go "małpim gajem".
Na dawnym rynku sandomierskim należącym do miasta, w połowie XIX w. wzniesiono gmach dla władz administracyjnych powiatu stanisławowskiego, którego siedzibą był Mińsk (od 1816r.). Obecnie obiekt ten znany jest pod nazwą gmachu dawnego Starostwa, z uwagi na urzędowanie w nim władz szczebla powiatowego II Rzeczypospolitej. Na czele administracji rządowej w powiecie stanął Powiatowy Komisarz Rządowy, zwany od rozporządzenia Rady Ministrów z 23 VIII 1919r. Starostą Powiatowym.
Pierwszym powiatowym komisarzem rządowym w Mińsku został z nominacji Ministra Spraw Wewnętrznych Maksymilian Pawłowski. W grudniu 1918 jego następcą został Franciszek Stasiak. Od sierpnia 1919r. kolejnymi starostami powiatu mińskiego byli: J. Kulesza (1 VIII 1919 - 17 VII 1923), Jan Hołyński (17 VII 1923 - 13 V 1926), Tadeusz Kowalski (15 V 1926 - 15 XII 1929), Jan Gadomski (15 XII 1929 - 30 VI 1936) i Józef Przybyszewski (1 VII 1936 - IX 1939). Starostwo Powiatowe mieściło się tu do końca lat 30. (przed rozpoczęciem wojny władze powiatowe przeniosły się do nowo wybudowanego budynku przy ul. Kościuszki, gdzie i obecnie się znajdują).
Budynek przy pl. J. Kilińskiego 10, który dziś jest własnością Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego, został zbudowany w latach 1847-1853 w stylu klasycystycznym, wg projektu Henryka Marconiego (1792-1863), znanego architekta w Królestwie Polskim.
Jest to obiekt murowany, piętrowy, na planie prostokąta. Okna piętra są ozdobione obramieniami z odcinkami gzymsu. Pod gzymsem okapowym, okienka strychu w formie rombów. Dach czterospadowy, kryty blachą miedzianą.
Budynek gruntownie odnowiony w latach 80. naszego stulecia z przeznaczeniem na siedzibę Inspektoratu Sanitarnego (Sanepidu).
Naprzeciw dawnego Starostwa znajduje się pl. J. Kilińskiego z figurką Matki Boskiej, która również zna lazła się na kartach pocztowych.
Skwer na pl. Kilińskiego stanowił własność miasta i był głównym miejscem odpoczynku jego mieszkańców do lat 40. XX w. ponieważ park z pałacem stanowił własność prywatną i nie był powszechnie dostępny, a poza tym znajdował się w granicach administracyjnych gminy wiejskiej Mińsk. Skwer ten został założony w połowie ubiegłego stulecia. Inicjatorem tego przedsięwzięcia była Maria Jezierska z domu Morawska, żona Karola Jezierskiego, właściciela miasta i dóbr ziemskich Mińsk, a wykonawcą władze komunalne. O powstaniu skweru dowiadujemy się z jej listu, pisanego do swego ojca Franciszka Morawskiego, generała i poety. List ten, którego fragment cytujemy, został napisany w Mińsku w dniu 4 V 1847r.:
"...Mińsk nasz niezmiernie się cywilizuje. Naokoło ogrody. Droga żwirami wysypana i trotuary brukarze brukują. Stawił burmistrz przy chaussee (szosie) warszawskie ławeczki. Beacoupde promenadę. Zwłaszcza ładnie na placu po drugim mieście, które było, a już nie jest. Uradziłam z burmistrzem, żeby tam założyć mały park- squere. W marcu posadziliśmy na tym placu tuje, sosny syberyjskie, a i maleńkie dąbaki. Będzie ślicznie. Pani Wereha ze Stojadeł tak się tym naszym "square vert - galant" zachwyciia, że chce pośrodku postawić figurkę, ale tak, żeby jadący z Warszawy mogli przystanąć i pomodlić się przed figurką naszej mińskiej Notre Dame. Z początku ja miałam ją ufundować z pieniędzy które mi Tata dał, nie wiem czemu, żebym mężowi o tym tylko " swoim bogactwie" nie mówiła (przecież co moje, to i jego), ale zgodnie z wolą ukochanego taty nic nie mówię. Tak nalegają, że ustąpiłam jej tego zaszczytu, za to za cześć tych pieniędzy odnawiam nasz szpital miński."
Treść listu znana jest dzięki Tadeuszowi Chróscielewskiemu, który po raz pierwszy opublikował w opowiadaniu "Poeta generał Franciszek Dzierżykraj Morawski jego czyny jego smutki i w Mińsku zenit twórczy" w publikacji "Dwa opowiadanie" wydane w 1997r. przez Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego (s. 19).
Na skwerze tym w dniu 1 VI 1936r. Jodko Lejb Chaskielewicz z Kałuszyna dokonał zabójstwa swojego przełożonego z okresu służby wojskowej - wachmistrza 7 p. uł. Jana Bujaka (został pochowany na mińskim cmentarzu). Incydent ten spowodował Ekscesy antyżydowskie w mieście, które trwały 4 dni. Jak już wspominano przy skwerze do lat 70. znajdowała się stacja benzynowa. Powstała w okresie międzywojennym. W tym okresie właściciele aut mogli zaopatrywać się w benzynę także u Natorfa przy ul. Kościuszki.
Nie wszyscy mieszkańcy naszego grodu wiedzą, iż plac ten stanowi renesansowy rynek zapomnianego miasta Sendomierza. Lokacja tego miasta nastąpiła dzięki przywilejowi wydanemu 26 l 1549r. przez króla Zygmunta Augusta, dla rodziny Wolskich (herbu Półkozic), właścicieli miejscowości. Miastu powstało w bezpośrednim sąsiedztwie Mińska, na prawym, zachodnim brzegu rzeki Srebrnej. W trakcie założenia miasta trakt z Karczewa do Mińska został skorygowany i w sposób świadomy odgięty od rzeki (pierwotnie przebiegał w linii prostej do mostu przy obecnej ul. Warszawskiej) oraz osiowo wprowadzony od południa na rynek Sendomierza. Właśnie ostatnia przebudowa ul. Piłsudskiego z początku lat 90. nawiązała do renesansowego, pierwotnego układu urbanistycznego, bowiem ulicę skierowano na środek pierzei południowej placu Kilińskiego. Zabudowa miejska Sendomierza została skoncentrowana wokół czworobocznego rynku i wybiegającej z niego drogi karczewskiej. Nieznane jest jednak usytuowanie (ewentualnego) kościoła i ratusza, obiektów, których miasto mogło posiadać. Sam Sendomierz pozbawiony należytych warunków rozwoju, z czasem został wchłonięty przez silniejszy organizm urbanistyczny - Mińsk. Pod koniec XVII w. Sendomierz jest już przedmieściem Mińska. W zacieraniu się odrębności obu miast sprzyjał fakt. iż powróciły one do rąk jednego właściciela. Być może z tego powodu z biegiem czasu zapomniano o renesansowym Sandomierzu.
Z otchłani mroków historii odkrył Sendomierz na nowo w okresie II wojny światowej Marian Benko (1907-1993) - zasłużony badacz dziejów osadnictwa południowo-wschodniego Mazowsza, obywatel honorowy naszego miasta. Po włączeniu Sendomierza do Mińska, rynek zaczęto nazywać Nowym Rynkiem, w XIX w. coraz częściej zwany jest Placem Aleksandrowskim, następnie Placem Warszawskim, w 1917r. placem Ogrodowym, by w 1919 otrzymać obowiązującego do dziś patrona - Jana Kilińskiego, w setna rocznicę jego śmierci. Jako ciekawostkę należy dodać, iż w okresie międzywojennym plac ten stanowił miejsce schadzek młodzieży, która określała go "małpim gajem".
Na dawnym rynku sandomierskim należącym do miasta, w połowie XIX w. wzniesiono gmach dla władz administracyjnych powiatu stanisławowskiego, którego siedzibą był Mińsk (od 1816r.). Obecnie obiekt ten znany jest pod nazwą gmachu dawnego Starostwa, z uwagi na urzędowanie w nim władz szczebla powiatowego II Rzeczypospolitej. Na czele administracji rządowej w powiecie stanął Powiatowy Komisarz Rządowy, zwany od rozporządzenia Rady Ministrów z 23 VIII 1919r. Starostą Powiatowym.
Pierwszym powiatowym komisarzem rządowym w Mińsku został z nominacji Ministra Spraw Wewnętrznych Maksymilian Pawłowski. W grudniu 1918 jego następcą został Franciszek Stasiak. Od sierpnia 1919r. kolejnymi starostami powiatu mińskiego byli: J. Kulesza (1 VIII 1919 - 17 VII 1923), Jan Hołyński (17 VII 1923 - 13 V 1926), Tadeusz Kowalski (15 V 1926 - 15 XII 1929), Jan Gadomski (15 XII 1929 - 30 VI 1936) i Józef Przybyszewski (1 VII 1936 - IX 1939). Starostwo Powiatowe mieściło się tu do końca lat 30. (przed rozpoczęciem wojny władze powiatowe przeniosły się do nowo wybudowanego budynku przy ul. Kościuszki, gdzie i obecnie się znajdują).
Budynek przy pl. J. Kilińskiego 10, który dziś jest własnością Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego, został zbudowany w latach 1847-1853 w stylu klasycystycznym, wg projektu Henryka Marconiego (1792-1863), znanego architekta w Królestwie Polskim.
Jest to obiekt murowany, piętrowy, na planie prostokąta. Okna piętra są ozdobione obramieniami z odcinkami gzymsu. Pod gzymsem okapowym, okienka strychu w formie rombów. Dach czterospadowy, kryty blachą miedzianą.
Budynek gruntownie odnowiony w latach 80. naszego stulecia z przeznaczeniem na siedzibę Inspektoratu Sanitarnego (Sanepidu).
Naprzeciw dawnego Starostwa znajduje się pl. J. Kilińskiego z figurką Matki Boskiej, która również zna lazła się na kartach pocztowych.
Skwer na pl. Kilińskiego stanowił własność miasta i był głównym miejscem odpoczynku jego mieszkańców do lat 40. XX w. ponieważ park z pałacem stanowił własność prywatną i nie był powszechnie dostępny, a poza tym znajdował się w granicach administracyjnych gminy wiejskiej Mińsk. Skwer ten został założony w połowie ubiegłego stulecia. Inicjatorem tego przedsięwzięcia była Maria Jezierska z domu Morawska, żona Karola Jezierskiego, właściciela miasta i dóbr ziemskich Mińsk, a wykonawcą władze komunalne. O powstaniu skweru dowiadujemy się z jej listu, pisanego do swego ojca Franciszka Morawskiego, generała i poety. List ten, którego fragment cytujemy, został napisany w Mińsku w dniu 4 V 1847r.:
"...Mińsk nasz niezmiernie się cywilizuje. Naokoło ogrody. Droga żwirami wysypana i trotuary brukarze brukują. Stawił burmistrz przy chaussee (szosie) warszawskie ławeczki. Beacoupde promenadę. Zwłaszcza ładnie na placu po drugim mieście, które było, a już nie jest. Uradziłam z burmistrzem, żeby tam założyć mały park- squere. W marcu posadziliśmy na tym placu tuje, sosny syberyjskie, a i maleńkie dąbaki. Będzie ślicznie. Pani Wereha ze Stojadeł tak się tym naszym "square vert - galant" zachwyciia, że chce pośrodku postawić figurkę, ale tak, żeby jadący z Warszawy mogli przystanąć i pomodlić się przed figurką naszej mińskiej Notre Dame. Z początku ja miałam ją ufundować z pieniędzy które mi Tata dał, nie wiem czemu, żebym mężowi o tym tylko " swoim bogactwie" nie mówiła (przecież co moje, to i jego), ale zgodnie z wolą ukochanego taty nic nie mówię. Tak nalegają, że ustąpiłam jej tego zaszczytu, za to za cześć tych pieniędzy odnawiam nasz szpital miński."
Treść listu znana jest dzięki Tadeuszowi Chróscielewskiemu, który po raz pierwszy opublikował w opowiadaniu "Poeta generał Franciszek Dzierżykraj Morawski jego czyny jego smutki i w Mińsku zenit twórczy" w publikacji "Dwa opowiadanie" wydane w 1997r. przez Towarzystwo Przyjaciół Mińska Mazowieckiego (s. 19).
Na skwerze tym w dniu 1 VI 1936r. Jodko Lejb Chaskielewicz z Kałuszyna dokonał zabójstwa swojego przełożonego z okresu służby wojskowej - wachmistrza 7 p. uł. Jana Bujaka (został pochowany na mińskim cmentarzu). Incydent ten spowodował Ekscesy antyżydowskie w mieście, które trwały 4 dni. Jak już wspominano przy skwerze do lat 70. znajdowała się stacja benzynowa. Powstała w okresie międzywojennym. W tym okresie właściciele aut mogli zaopatrywać się w benzynę także u Natorfa przy ul. Kościuszki.
12.08.2010 18:54
Stary Rynek
Rynek w Mińsku Maz., zwany w dokumentach źródłowych jako Stary Rynek, powstał w czasie lokacji miasta w 1421r. Nadmienić jednak należy, iż miasto zostało założone w oparciu o istniejącą już osadę targową, o czym świadczy wrzecionowaty układ ulic starego Mińska, biegnących z południowego zachodu na północny wschód wzdłuż rzeki Srebrnej. W związku z przeniesieniem osady na prawa miejskie, układ urbanistyczny osady poddano pewnej regulacji. Przede wszystkim nakreślono prostokątny zarys placu rynkowego, który w zasadzie nie uległ większym zmianom (z wyjątkiem pierzei północnej, zmienionej w czasie budowy traktu brzeskiego na pocz. XIX w.). Rynek ukształtowany został na modłę średniowieczną, z jego narożników wychodziły ulice na południe: Lubelska - obecnie Siennicka i Nadrzeczna, na zachód i wschód -Warszawska i na północ: droga ku cmentarzowi - obecnie ul. Ogrodowa i ul. Łysobyki - obecnie ul. Kościelna. Warto dodać, iż średniowieczny miński rynek, którego wymiary wynoszą ok. 90 x 110 m. jest większy od rynku Starej Warszawy (ok. 70x90), ale jest mniejszy od rynków znajdujących się we wsiach (dawnych renesansowych miasteczek) w Jeruzalu (ok. 120x100), Stanisławowie (ok. 130x160) i Latowiczu (ok. 260x180).
Mińsk średniowieczny rozwijał się na wschodnim, lewym brzegu rzeki Srebrnej i nie musiał przez dłuższy czas przekraczać swą zabudową tej naturalnej granicy. Jednakże miasto wchłonęło z czasem tereny na południe, sąsiadujące ze wsią Górki (wieś ta jest wymieniana w aktach metrykalnych do l poł. XVIII w.). Tu właśnie, niedaleko grobli (obecnie most na ul. Mareckiego), znajduje się Plac Wolności - dawny rynek wsi Górki, pełniący funkcje pomocnicze do rynku głównego w Mińsku. Rynek ten został ukształtowany nieco później niż miński, ale jeszcze zgodnie ze średniowiecznymi zasadami - z ulicami wychodzącymi z narożników. Powstał u wylotu z miasta gościńca lubelskiego, tj. drogi na Lublin przez Siennicę i Latowicz. Dodać trzeba, iż Mińsk, po włączeniu w jego granice miasta Sendomierza (o którym jeszcze wspomnimy) miał jeszcze trzeci rynek. Był nim rynek sandomierski, którego z czasem zaczęto nazywać Nowym Rynkiem (obecnie pl. Kilińskiego) w przeciwieństwie do mińskiego, nazwanego Starym Rynkiem.
Stary Rynek stanowił do lat 50. naszego stulecia centrum życia miejskiego oraz handlowo- gospodarczego. Tu stale odbywały się targi. Jak należy przypuszczać, przy rynku znajdował się drewniany ratusz miejski, zapewne piętrowy, o którym wspomina historyk Tadeusz Lalik w monografii "Dzieje Mińska Mazowieckiego 1421-1971", Warszawa 1976 (s. 81). Drewnianą budowlę z wieżą (już jako nieco zaniedbaną i znajdującą się prawie w ruinie) wymieniają jeszcze archiwalne dokumenty Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego z początku XIX w. Jak należy przypuszczać, ze względu na zły stan techniczny jeszcze w l połowie tego stuleciazostała ona rozebrana (w późniejszych archiwaliach nie jest już wymieniana).
W połowie XIX w. biuro burmistrza znajdowało się przy ul. Warszawskiej, między dawną posesją Osetowskich (obecnie nr 148/150) a apteką Wojewódzkiego (nr 132, obecnie obiekt nie istnieje).
W okresie II wojny światowej, do sierpnia 1942r. rynek znajdował się na terenie getta utworzonego przez okupanta dla miejscowej ludności żydowskiej. Przy rynku od strony zachodniej w murowanym piętrowym budynku urzędował Judenrat. Po wojnie w budynku tym mieścił się sklep Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska". W chwili likwidacji getta (22 VIII 1942 r), rynek stanowił miejsce koncentracji mińskich Żydów, skąd w asyście niemieckich żołnierzy byli eskortowani na rampę kolejową, by udać się w ostatnią drogę do obozu zagłady w Treblince. W dniu 15 V 1944r. na rynku rozegrały się również i inne tragiczne wydarzenia. Niemcy, za zgładzenie agronoma powiatowego Kammertenza - (z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego) zastrzelili ok. 15 osób i podpalili budynki w pierzei południowej. Miejsce kaźni upamiętnia dziś tablica. Po wojnie, na początku lat 50. na rumowisku zostało zlokalizowane budownictwo osiedlowe ZOR (Zakładu Osiedli Robotniczych) z głównym budynkiem zwanym "Pod Filarami". W latach 60. uporządkowano ścianę wschodnią rynku przez wybudowanie ciągu bloków mieszkalnych. Między blokami zachowano jedyną kamienicę murowaną, w której mieściła się apteka Michała Pfadta. Najpóźniej uporządkowano stronę zachodnią rynku, w której zachowały się zabytkowe drewniane domy mieszczańskie, opisywane przez architekta Mariana Benko. Budynki te zanim zostały rozebrane w latach 70., zostały również uwiecznione przez znanego reżysera Andrzeja Wajdę w filmie "Brzezina". Zachodnia strona rynku została zabudowana dopiero w drugiej połowie lat 90. przez Spółdzielnię Mieszkaniową "Przełom".
Targowisko na Starym Rynku funkcjonowało do końca lat 50. W 1958r. zostało przeniesione na plac przy ul. Warszawskiej i Kopernika, a w latach 70. na plac przy ul. Chełmońskiego. gdzie do dziś się znajduje (trzeba też wspomnieć, iż bardzo krótko targ funkcjonował też przy dawnym POM-ie).
W 1960r. z rynku został zerwany bruk (wbrew zaleceniom konserwatora zabytków) i założono skwer. Obecnie trwają starania nad przywróceniem, chociażby częściowego, wyglądu pierwotnego - historycznego placu rynkowego. Na nim zlokalizowano Pomnik - Monument Niepodległości - symbolizujący walkę mieszkańców miasta i powiatu o niepodległość Ojczyzny który odsłonięto 17 VIII 2000r.
Rynek w Mińsku Maz., zwany w dokumentach źródłowych jako Stary Rynek, powstał w czasie lokacji miasta w 1421r. Nadmienić jednak należy, iż miasto zostało założone w oparciu o istniejącą już osadę targową, o czym świadczy wrzecionowaty układ ulic starego Mińska, biegnących z południowego zachodu na północny wschód wzdłuż rzeki Srebrnej. W związku z przeniesieniem osady na prawa miejskie, układ urbanistyczny osady poddano pewnej regulacji. Przede wszystkim nakreślono prostokątny zarys placu rynkowego, który w zasadzie nie uległ większym zmianom (z wyjątkiem pierzei północnej, zmienionej w czasie budowy traktu brzeskiego na pocz. XIX w.). Rynek ukształtowany został na modłę średniowieczną, z jego narożników wychodziły ulice na południe: Lubelska - obecnie Siennicka i Nadrzeczna, na zachód i wschód -Warszawska i na północ: droga ku cmentarzowi - obecnie ul. Ogrodowa i ul. Łysobyki - obecnie ul. Kościelna. Warto dodać, iż średniowieczny miński rynek, którego wymiary wynoszą ok. 90 x 110 m. jest większy od rynku Starej Warszawy (ok. 70x90), ale jest mniejszy od rynków znajdujących się we wsiach (dawnych renesansowych miasteczek) w Jeruzalu (ok. 120x100), Stanisławowie (ok. 130x160) i Latowiczu (ok. 260x180).
Mińsk średniowieczny rozwijał się na wschodnim, lewym brzegu rzeki Srebrnej i nie musiał przez dłuższy czas przekraczać swą zabudową tej naturalnej granicy. Jednakże miasto wchłonęło z czasem tereny na południe, sąsiadujące ze wsią Górki (wieś ta jest wymieniana w aktach metrykalnych do l poł. XVIII w.). Tu właśnie, niedaleko grobli (obecnie most na ul. Mareckiego), znajduje się Plac Wolności - dawny rynek wsi Górki, pełniący funkcje pomocnicze do rynku głównego w Mińsku. Rynek ten został ukształtowany nieco później niż miński, ale jeszcze zgodnie ze średniowiecznymi zasadami - z ulicami wychodzącymi z narożników. Powstał u wylotu z miasta gościńca lubelskiego, tj. drogi na Lublin przez Siennicę i Latowicz. Dodać trzeba, iż Mińsk, po włączeniu w jego granice miasta Sendomierza (o którym jeszcze wspomnimy) miał jeszcze trzeci rynek. Był nim rynek sandomierski, którego z czasem zaczęto nazywać Nowym Rynkiem (obecnie pl. Kilińskiego) w przeciwieństwie do mińskiego, nazwanego Starym Rynkiem.
Stary Rynek stanowił do lat 50. naszego stulecia centrum życia miejskiego oraz handlowo- gospodarczego. Tu stale odbywały się targi. Jak należy przypuszczać, przy rynku znajdował się drewniany ratusz miejski, zapewne piętrowy, o którym wspomina historyk Tadeusz Lalik w monografii "Dzieje Mińska Mazowieckiego 1421-1971", Warszawa 1976 (s. 81). Drewnianą budowlę z wieżą (już jako nieco zaniedbaną i znajdującą się prawie w ruinie) wymieniają jeszcze archiwalne dokumenty Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego z początku XIX w. Jak należy przypuszczać, ze względu na zły stan techniczny jeszcze w l połowie tego stuleciazostała ona rozebrana (w późniejszych archiwaliach nie jest już wymieniana).
W połowie XIX w. biuro burmistrza znajdowało się przy ul. Warszawskiej, między dawną posesją Osetowskich (obecnie nr 148/150) a apteką Wojewódzkiego (nr 132, obecnie obiekt nie istnieje).
W okresie II wojny światowej, do sierpnia 1942r. rynek znajdował się na terenie getta utworzonego przez okupanta dla miejscowej ludności żydowskiej. Przy rynku od strony zachodniej w murowanym piętrowym budynku urzędował Judenrat. Po wojnie w budynku tym mieścił się sklep Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska". W chwili likwidacji getta (22 VIII 1942 r), rynek stanowił miejsce koncentracji mińskich Żydów, skąd w asyście niemieckich żołnierzy byli eskortowani na rampę kolejową, by udać się w ostatnią drogę do obozu zagłady w Treblince. W dniu 15 V 1944r. na rynku rozegrały się również i inne tragiczne wydarzenia. Niemcy, za zgładzenie agronoma powiatowego Kammertenza - (z wyroku Polskiego Państwa Podziemnego) zastrzelili ok. 15 osób i podpalili budynki w pierzei południowej. Miejsce kaźni upamiętnia dziś tablica. Po wojnie, na początku lat 50. na rumowisku zostało zlokalizowane budownictwo osiedlowe ZOR (Zakładu Osiedli Robotniczych) z głównym budynkiem zwanym "Pod Filarami". W latach 60. uporządkowano ścianę wschodnią rynku przez wybudowanie ciągu bloków mieszkalnych. Między blokami zachowano jedyną kamienicę murowaną, w której mieściła się apteka Michała Pfadta. Najpóźniej uporządkowano stronę zachodnią rynku, w której zachowały się zabytkowe drewniane domy mieszczańskie, opisywane przez architekta Mariana Benko. Budynki te zanim zostały rozebrane w latach 70., zostały również uwiecznione przez znanego reżysera Andrzeja Wajdę w filmie "Brzezina". Zachodnia strona rynku została zabudowana dopiero w drugiej połowie lat 90. przez Spółdzielnię Mieszkaniową "Przełom".
Targowisko na Starym Rynku funkcjonowało do końca lat 50. W 1958r. zostało przeniesione na plac przy ul. Warszawskiej i Kopernika, a w latach 70. na plac przy ul. Chełmońskiego. gdzie do dziś się znajduje (trzeba też wspomnieć, iż bardzo krótko targ funkcjonował też przy dawnym POM-ie).
W 1960r. z rynku został zerwany bruk (wbrew zaleceniom konserwatora zabytków) i założono skwer. Obecnie trwają starania nad przywróceniem, chociażby częściowego, wyglądu pierwotnego - historycznego placu rynkowego. Na nim zlokalizowano Pomnik - Monument Niepodległości - symbolizujący walkę mieszkańców miasta i powiatu o niepodległość Ojczyzny który odsłonięto 17 VIII 2000r.
12.08.2010 18:59
Inne zabytki
1. Budynek dawnego Starostwa przy pl. J. Kilińskiego. Styl klasycystyczny, wymurowany w latach 1847 - 1853 wg projektu architekta H. Markoniego.
2. Poczta - ul. Warszawska. Obiekt klasycystyczny z pocz. XIX wieku
3. Cmentarz parafialny - nagrobki:
Bartłomieja Lanckorońskiego, zm. w 1845 r. - styl klasycystyczny,
Maurycego Rudnickiego, zm. w 1871 r. - styl romantyczny,
Marii z Berendsów Sikorskiej, zm. w 1883 r., - styl klasycystyczny,
Stasia Oczesalskiego, zm. w 1885 r. - styl klasycystyczny,
Marii z Dębskich Nikiel, zm. 1895 r. - styl secesyjny,
Władysława Orzechowskiego, zm. w 1890 r. - styl secesyjny,
Wandy z Wasilewskich Bissen, zm. w 1896 r. - styl klasycystyczny,
Walentego Kwiatkowskiego, zm. w 1896 r. - styl klasycystyczny
4. Kamienice przy ul. Warszawskiej i ul. Piłsudskiego, koniec XIXw. - początek XXw.
5. Kolumna - kapliczka, u zbiegu ul. Kościelnej i Budowlanej. Postawiona przez hr. Jezierskiego w miejscu zniszczonego podczas "Potopu szwedzkiego" drewnianego kościoła p.w. Św. Krzyża, którym opiekowali się Franciszkanie. Kościół zlokalizowany był nieopodal wzgórza zamkowego (dziś cmentarza parafialnego).
1. Budynek dawnego Starostwa przy pl. J. Kilińskiego. Styl klasycystyczny, wymurowany w latach 1847 - 1853 wg projektu architekta H. Markoniego.
2. Poczta - ul. Warszawska. Obiekt klasycystyczny z pocz. XIX wieku
3. Cmentarz parafialny - nagrobki:
Bartłomieja Lanckorońskiego, zm. w 1845 r. - styl klasycystyczny,
Maurycego Rudnickiego, zm. w 1871 r. - styl romantyczny,
Marii z Berendsów Sikorskiej, zm. w 1883 r., - styl klasycystyczny,
Stasia Oczesalskiego, zm. w 1885 r. - styl klasycystyczny,
Marii z Dębskich Nikiel, zm. 1895 r. - styl secesyjny,
Władysława Orzechowskiego, zm. w 1890 r. - styl secesyjny,
Wandy z Wasilewskich Bissen, zm. w 1896 r. - styl klasycystyczny,
Walentego Kwiatkowskiego, zm. w 1896 r. - styl klasycystyczny
4. Kamienice przy ul. Warszawskiej i ul. Piłsudskiego, koniec XIXw. - początek XXw.
5. Kolumna - kapliczka, u zbiegu ul. Kościelnej i Budowlanej. Postawiona przez hr. Jezierskiego w miejscu zniszczonego podczas "Potopu szwedzkiego" drewnianego kościoła p.w. Św. Krzyża, którym opiekowali się Franciszkanie. Kościół zlokalizowany był nieopodal wzgórza zamkowego (dziś cmentarza parafialnego).