Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

PCIM (dawniej Nedanowa Wola) woj.malopolskie

22.02.2013 20:42
Pcim – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Pcim. Miejscowość jest siedzibą władz gminy Pcim. Wieś podzielona jest na trzy sołectwa: Pcim Centrum, Pcim-Krzywica i Pcim-Sucha.

W latach 1975-1998 Pcim administracyjnie należał do województwa krakowskiego.

Przez Pcim przechodzi łącząca Kraków z Zakopanem droga krajowa nr 7 (fragment międzynarodowej trasy E77 i drogi ekspresowej S7), stanowiąca na tym odcinku część zakopianki. W miejscowości znajduje się zjazd w kierunku Jordanowa.

Pierwszych osadników sprowadził na początku XIII wieku Leszek Biały. Dla nich to w 1338 Kazimierz Wielki ustanowił parafię Św. Mikołaja i wzniósł drewniany kościół. Akt lokacyjny wsi pochodzi z 1351 wieś była lokowana „na surowym korzeniu” przez czeskiego rycerza Nedana (stąd pierwotna nazwa: Nedanowa Wola), któremu to król Kazimierz Wielki ofiarował obszar leśny o powierzchni około 100 łanów celem kolonizacji. Według przekazów ludowych osiedlali się tu chętnie jeńcy tatarscy i zbójnicy, którzy wrócili na drogę prawa. Według spisu z 1629 w Pcimiu istniały 2 młyny, tartak i folusz.

W 1651 w czasie powstania Kostki-Napierskiego działał w Pcimiu Marcin Radocki, nauczyciel i organista. Za udział w powstaniu i współpracę z Kostką-Napierskim został on stracony w Krakowie 11 lipca 1651. W 1687 w czasie rekwizycji bydła doszło do konfliktu pomiędzy chłopami a kasztelanem Warszyckim, który wysłał przeciw nim oddział wojska. Chłopi stawili czynny opór, a ich przywódcą był mieszkaniec Pcimia Piotr Ornatek.

W 1939 w walkach obronnych o Pcim wzięła udział 10 Brygada Kawalerii płk. Stanisława Maczka. W czasie okupacji działały oddziały Armii Krajowej.

W 1953 na terenie dawnego dworu postał zakład produkcyjny Polskiego Związku Głuchych. W centrum Pcimia istnieje od XIX wieku znana karczma „U Druzgały” (obecnie „Chata Sasa”), w której rozgrywa się akcja sztuki ludowej „Zrękowiny u Druzgały” ukazująca zwyczaje i obrzędy pcimskich górali Kliszczaków.

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pcim

Gminę Pcim zamieszkują kliszczacy (górale myśleniccy). Folklor kliszczaków łączy elementy góralskie i krakowskie. Tradycyjny strój męski składa się z koszuli, opaska i płóciennych gaci lub sukiennych portek. Na wierzch zakładano granatową lub czerwoną kamizelkę ze złotymi guzikami oraz gunię, zimą zaś serdak i spancyr (kożuch). Tradycyjne obuwie stanowiły kyrpce, czyli kurpiołki. Góralki stroiły się w białą koszulę, długą, kwiecistą spódnicę, fartuch i zapaskę, a na to zakładały krakowski gorset i oktusę. Mężatki nosiły na głowach chustę.
Do dziś wiele prac polowych wykonuje się ręcznie lub zaprzęgiem konnym. Jeszcze do niedawna niewielkie ilości zboża młócono na boisku cepami, po czym mielono w domowych młynkach. W przeszłości Pcim słynął z wyrobu drewnianych, malowanych skrzyń, z których niewiele zachowało się do dziś.
W wielu przysiółkach można jeszcze usłyszeć gwarę kliszczacką, a święta kościelne stanowią doskonałą okazję do poznania tutejszych tradycji. W okresie Bożego Narodzenia po domach chodzą kolędnicy z gwiazdą i turoniem, a w Nowy Rok gospodarzy odwiedzają chłopcy chodzący po podsypce składając życzenia. W Niedzielę Palmową w kościołach można podziwiać kilkumetrowej wysokości palmy wykonane z bazi, wstążek i gałązek, które następnie tnie się i robi się z nich krzyżyki umieszczane na polach w Wielki Piątek. Wiele ciekawych zwyczajów można podpatrzeć biorąc udział w ludowych weselach - godne uwagi są zwłaszcza przyśpiewki i obrzęd ocepin panny młodej.
http://www.nedan.pcim.pl/tradycje.htm

Odpowiedzi (2)

23.02.2013 01:16
Według miejscowego podania, pierwszych osadników sprowadził w te strony książę Leszek Biały na pocz. XIII w. W następnym stuleciu król Kazimierz Wielki założył parafię w Pcimiu (1338 r.), a niedługo potem przeniósł z prawa polskiego na niemieckie Stróżę (1348 r.) i Nedanową Wolę - Pcim (1351 r.). Na początku XV w. istniała również osada Trzebunia, której akt lokacyjny wydał król Aleksander Jagiellończyk w 1504 r. Wkrótce rozpoczął się karczunek lasów - dziewiczej Puszczy Karpackiej - Silva Magna. Na początku swych dziejów ziemie te należały do dóbr królewskich - Pcim i Stróża do kasztelanii krakowskiej, Trzebunia do starostwa lanckorońskiego.
W poł. XVII w., kiedy kasztelanem krakowskim był Stanisław Warszycki, nadmierny ucisk ze strony jego namiestników wywołał niepokoje społeczne w tzw. wsiach górnych kasztelanii. Historia zachowała nazwiska przywódców buntów chłopskich, wśród których byli: Mikołaj Korzeniowski i Piotr Ornacik z Pcimia oraz Franciszek Słowik ze Stróży. Wielu przedstawicieli okolicznej szlachty sympatyzowało z reformacją. Nazwa przełomu Raby Luteranka ma pochodzić od potopionych w tym miejscu przez chłopów innowierców. W Pcimiu zaznaczyły się sympatie proariańskie. Arianom sprzyjał m.in. Marcin Radocki, organista i długoletni bakałarz tutejszej szkoły parafialnej. Był on agitatorem w niesławnej rebelii Kostki-Napierskiego (1651 r.), za co dał gardło w Krakowie.
W roku 1655 chłopi z okolicznych wsi zebrani przez dzierżawcę folwarku w Pcimiu, płk Pawła Cellari, rozbili pod Myślenicami 300-osobowy oddział szwedzki.
Na początku XVIII w. w okolicy działała kompania zbójnicka Antoniego Złotkowskiego, straconego w Krakowie w 1716 r. Przez ostatni rok życia mieszkał on w Pcimiu, a zbójował od Orawy po Sądecczyznę.
Wskutek I rozbioru, w 1772 r. cały teren obecnej gminy Pcim przeszedł pod władanie Austrii. Dawne dobra królewskie sprzedano w ręce prywatne. Okoliczne miejscowości nabyła w 1777 r. księżna Franciszka z Krasińskich. Wskutek koligacji w 1788 r. przeszły one na książąt Carignan, a następnie w ręce rodu Montléart. W 1874 r. tutejsze majątki zakupiła rodzina Lubomirskich.
Koniec XIX w. to masowe wyjazdy chłopów za granicę w poszukiwaniu pracy - na tzw. "saksy", szczególnie do Stanów Zjednoczonych i Niemiec.
W listopadzie 1914 r. armia Rosyjska dotarła pod Myślenice, gdzie została powstrzymana przez wojska cesarskie. Śladem toczonych tu walk są fortyfikacje w rejonie Łysiny, Działku i Babicy. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okolicy rozwijała się turystyka - Pcim odwiedzało 2000 letników rocznie.
W czasie kampanii wrześniowej ciężkie walki obronne w Pcimiu (4 IX) i Stróży (5 IX) toczyła brygada płk Stanisława Maczka. Ślady tamtych wydarzeń dotrwały do dziś w postaci zachowanych okopów oraz mogił polskich żołnierzy na cmentarzach parafialnych. W trakcie walk spacyfikowano część Stróży i Trzebuni.
W latach okupacji w okolicy kwitła konspiracja, a w lasach operowały liczne oddziały partyzanckie, m.in. zgrupowania AK "Kamiennik", "Żelbet" i "Hardy". W okresie od września 1944 r. do stycznia 1945 r. stoczyły one bitwy z Niemcami w rejonie Poręby, Lipnika, Zawadki i Harbutowic. Podczas pacyfikacji Zawadki oddział SS spalił część domów należącego do Pcimia przysiółka Kotoń. W 1943 r. na dworskich polach w Stróży urządzono polowe lotnisko Luftwaffe. Po wojnie w okolicy przebywały oddziały partyzantki antykomunistycznej, należące do zgrupowania słynnego Józefa Kurasia "Ognia". W styczniu 1955 roku w Trzebuni zginął w zasadzce UB Jan Sałapatek "Orzeł" - jeden z ostatnich w Polsce walczących z nową władzą.

http://www.nedan.pcim.pl/historia.htm
24.02.2013 21:20
HISTORIA PCIMIA
Ze względu na brak Ÿródeł pisanych, najstarsza historia Pcimia nie jest dokładnie znana. Według miejscowej tradycji pierwszš osadę założył tu u schyłku swego panowania ksišżę krakowski Leszek Biały (władał Ziemiš Krakowskš w latach 1194 – 1227, z przerwš od 1199 – 1201 r.). Planował on umocnienie wpływów polskich w rejonie granicy z Węgrami poprzez zakładanie licznych osad w niemal dziewiczej Puszczy Karpackiej (Silva magna – Wielki Las), której częœć między Rabš a Stradomkš nazywano Czarnym Lasem (Silva Negra).

W tym czasie w gęœciej zaludnionej dolinie Dunajca istniała już osada Cło, dzisiejszy Nowy Targ. Podhale należało do końca XII w. do możnego rodu Gryfitów, którzy prowadzili tam akcję osadniczš. W roku 1234 ksišżę krakowski Henryk Brodaty wydaje przywilej zezwalajšcy Teodorowi Gryficie osadzić kolonistów niemieckich w lasach nad Czarnym i Białym Dunajcem, RogoŸnikiem, Ostrowskeim i Lepietnicš. W 1235 r., zgodnie z przywilejem biskupa krakowskiego, Teodor Gryfita sprowadził z podkieleckiego Jędrzejowa do LudŸmierza zakon cystersów, nadajšc im m.in. wieœ RogoŸnik. Surowy klimat Podhala nie odpowiadał jednak trudnišcym się uprawš roli cystersom i już w latach 1239 – 1243 przenieœli się oni do Szczyrzyca. Do połowy XIII w. opustoszały istniejšce na Podhalu wioski: Długopole, LudŸmierz, Dębno, Ostrowiec, Ostrowsko, Wilcze Pole.

Od północnej strony Beskidu, dolinš Raby, osadnictwo posuwało się wolniej. Z roku 1261 pochodzi wzmianka o przejœciu Osadników od Myœlenic w kierunku Liptowa. Dopiero w 1278 r. Bolesław Wstydliwy nadał możnej rodzinie Radwanitów z Trzebola prawo do zakładania wsi (...) w zwierzynę zasobnych, aż do granic węgierskich dochodzšcych lasach, położonych Od góry Pczusew pospolicie zwanej po rzekę Mogilnicia i do wsi Lencz, również po rzekę Solcza, górę Zar, górę pospolicie Vbik nazywanš, który to las cišgnie się po obydwu stronach rzeki Scavina, z użytkami i dobrami czyli plonami i rzekš Sicpra zwanš (...). Według niektórych autorów, użyta w dokumencie nazwa Pczusew to nic innego, jak przekręcona nazwa Pcimia. Dowodów na to jednak nie ma. W każdym razie w XIII stuleciu okolice Pcimia nie były aż tak bezludne, jak to się powszechnie uważa.

Dnia 2 lipca 1338 r. król Kazimierz Wielki wydał akt erekcyjny parafii w Pcimiu, poœród lasów królewskich. Musiała więc istnieć tutaj znaczniejsza osada należšca do władcy, zwarzywszy na fakt, że w okolicy nie było wtedy zbyt wielu koœciołów, tym bardziej nikt nie stawiałby ich w niemal dziewiczej, bezludnej puszczy. Król założył koœciół w opuszczonym sołectwie i osadził na nim proboszcza (rektora koœcioła), gdyż spodziewał się tego od Arian. Czyżby więc w tym czasie w okolicy przybywali wyznawcy jakiegoœ odłamu religijnego?

Ówczesny wyglšd koœcioła w Pcimiu O istnieniu w miejscu Pcimia osady jeszcze przed 1351 r. mówi również sam dokument lokacyjny. Osada ta była lokowana na prawie polskim i zapewne posiadała stosowany w tym czasie niwowy układ pól. Polegał on na tym, że teren wsi podzielony był na kilka niw, w których działki mieli wszyscy gospodarze. Danego roku uprawiano jednš niwę, pozostałe zaœ odłogowano. Œlady tego układu nie przetrwały do dnia dzisiejszego.

Ów dawny Pcim znajdował się w rejonie przysiółka Kšt i ujœcia Kšczanki do Raby, na co wskazuje tradycja (według niej Kšt ma być najstarszš częœciš Pcimia) i logika - koœciół, którego budowę rozpoczęto po 1338 r. znajdować się powinien raczej w centrum wsi, niż na jej obrzeżu. Jak nazywała się owa osada? Akt erekcyjny koœcioła mówi wyraŸnie - Pcim. Tak więc ta nazwa, a nie wprowadzona w 1351 r. Nedanowa Wola, jest historyczna.

Parafia otrzymała wezwanie œw. Mikołaja Biskupa. Król fundował drewniany koœciółek, a przy nim dom (również drewniany) z ogródkiem. Od połowy XIV w. przez mała 200 lat w Pcimiu istniał jedyny koœciół w tej częœci doliny Raby. Nie wiadomo dokładnie, w którym roku powstał budynek koœcioła, ale musiało się to stać doœć szybko, jeszcze w połowie XIV w. Pierwszy opis tej œwištyni pochodzi z wizytacji kardynała Jerzego Radziwiłła z 1596 r. Była to budowla orientowana, jednonawowa, z wyodrębnionym prezbiterium, w całoœci drewniana, o konstrukcji zrębowej, na dębowej podwalinie i przykryta gontem, posiadała 8 okien. Na dachu zbudowana była niewielka wieżyczka z sygnaturkš, zakrystia mieœciła się przy prezbiterium. Przy wejœciu stała dzwonnica z trzema dzwonami. Wewnštrz koœcioła znajdowały się trzy ołtarze i drewniana chrzcielnica. Tak więc ówczesny koœciół w Pcimiu nie odbiegał wyglšdem od zachowanych XV - wiecznych koœciołów z wolno stojšcš dzwonnicš.

Koœciół w Pcimiu oraz plebania Wskutek I rozbioru, w 1772 roku cały teren obecnej Gminy Pcim przeszedł pod władanie Austrii. Zlikwidowana została kasztelania krakowska i starostwo lanckorońskie, a ich dobra sprzedano w ręce prywatne. Pcim i pozostałe miejscowoœci gminy nabyła w 1777 roku księżna Franciszka z Krasińskich, żona księcia Kurlandii, Żmudzi i Semigalii Karola, syna Augusta III Sasa. W roku 1788 okolicę odziedziczyła Maria Carignan, a następnie (w 1851) jej córka Augusta. Wreszcie, w 1874 roku okoliczne wsie zakupiła księżna Cecyli Lubomirska i w rękach tej rodziny pozostały one do roku 1939.

W czasie rabacji galicyjskiej (1846 r.) chłopi dokonali najœć na dwory w Pcimiu. Koniec XIX wieku to masowe wyjazdy za granicę na tzw. „saksy”. W poszukiwaniu zarobku wielu chłopów z okolicznych wsi wyjechało do USA i Niemiec.

I Wojna Œwiatowa dotarła w te okolice w końcu 1914 roku. W listopadzie Rosjanie dotarli do Myslenic, gdzie powstrzymała ich przysłana z rezerw 67 dywizja pruska. To właœnie z okolic Limanowej i Myœlenic na poczštku grudnia 1914 wyszedł kontratak, który ostatecznie zażegnał niebezpieczeństwo grożšce twierdzy Kraków. W Beskidzie Wyspowym, na południe od Pcimia walczyła 1 Brygada Legionów Józefa Piłsudskiego.

W czasie kampanii wrzeœniowej odcinka Jordanów – Myœlenice broniła 10 Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej płk. Stanisława Maczka. Po bitwie pod Wysokš (2 IX), do ciężkich walk doszło w Pcimiu (4IX). Œlady tamtych wydarzeń dotrwały do dziœ w postaci zachowanych okopów oraz mogił polskich żołnierzy na cmentarzu parafialnym. W latach okupacji w okolicy operowały liczne oddziały partyzanckie. Do największych w południowej Polsce należało zgrupowanie AK Kamiennik, którego baza znajdowała się na Łysinie. Liczyło ono ponad 400 żołnierzy skupionych w 10 oddziałach. Partyzanci tego zgrupowania stoczyli z Niemcami liczne potyczki oraz krwawš bitwę pod Łysinš (12 IX 1944). Poległo wówczas 12 partyzantów i 107 hitlerowców. Zgrupowanie AK Żelbet wraz z OW PPS im. Teodora walczyło z kolumnš SS na Zawadce (29 XI 1944). W rezultacie bitwy poległo 8 partyzantów i 51 Niemców. Po tej bitwie Niemcy spacyfikowali masyw Kotonia, palšc m.in. 11 domów w Pcimiu. 93 zabitych Niemców i 5 poległych partyzantów to rezultat dwudniowych walk batalionu AK Hardego w lesie Goœcibia niedaleko Trzebuni (11 – 12 I 1945). Po wojnie w tutejszych lasach operowały oddziały partyzantki antykomunistycznej, należšce do zgrupowania słynnego Józefa Kurasia Ognia (m.in. odziały Œmigłego i Wróbla), a następnie oddział Wiarusy.
http://pcim.kg.w.interia.pl/Pcim/historia.html