Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Sławuta

3.01.2009 20:17
Sławuta – miasteczko fabryczne na obu brzegach Horynia, powiat Zasławski, o 25 wiorst na północ od Zasławia i tyleż od Ostroga, przy linii drogi żelaznej brzesko – kijowskiej, której jest stacją, o 304 wiorsty od Kijowa. Sławuta jest położona wśród obszernych lasów, jest własnością i rezydencja ks. Sanguszków oraz metropolią rozległych dóbr tej rodziny w guberni wołyńskiej. W 1870 roku było tu 695 domów, 3259 mieszkańców, cerkiew, kościół katolicki, ewangelicki, 7 domów modlitwy żydowskich, apteka, zarząd okręgu policyjnego, biuro sędziego pokoju, komisarza do spraw włościańskich ( mirowego pośrednika), notariusza, stacja pocztowa i telegraficzna, kasa pożyczkowa, posiadająca 20000rs. kapitału.
W miasteczku odbywają się targi co czwartek oraz jarmarki 6 razy do roku. Ks. Sanguszko założył w miasteczku około 1840 roku fabrykę sukna, papiernię i zakład mechaniczny z gisernią i modelarnią. Papiernia zaspakaja głównie potrzeby cukrowni w Szepetówce, Kremieńczukach i Kłębówce, do papki ze szmat dodaje się 20% włókna miejscowego oczeretu. Są w Sławucie jeszcze trzy młyny wodne, tartak parowy, browar piwny, mydlarnia i fabryka świec. Sród obszernego Rynku wznosi się Ratusz, w podłużną podkowę zbudowany, ze sklepami dookoła. Od strony północnej, na wyniosłym wzgórzu pałac Sanguszków z piękną biblioteką, galerią obrazów. W bibliotece liczącej kilka tysięcy dzieł wyborowych znajduje się wiele rzadkich rękopisów. Dokoła pałacu nad Horyniem piękny park, na skraju którego kościół parafialny p. w. św. Doroty z grobami Sanguszków. W zabudowaniach gospodarczych mieściła się słynna na całą Europę stadnina koni arabskich. Stado liczyło 800 koni krwi arabskiej. Pod Sławutą, w lesie sosnowym nad Horyniem, miejscowi lekarze urządzili w 1879 roku zakład leczenia kumysem z mleka kobylego. Ziemia na której leży Sławuta należała niegdyś do ks. Ostrogskich. Od połowy XVIII wieku słynęła drukarnią hebrajską. W Sławucie urodzili się: powieściopisarz Henryk Rzewuski, generał Maciej Rybiński, malarz Włodzimierz Loś.

Obecnie Polacy stanowią 3,5% mieszkańców. Pałac Sanguszków stoi zrujnowany. Ostatni na Ukrainie książę Sanguszko - wielce zasłużony, Roman Damian - zginął w majątku 1 listopada 1917 r. (19.X wg kalendarza juliańskiego) zakłuty bagnetami przez zrewoltowanych żołnierzy rosyjskich z 264. zapasowego pułku piechoty. W samym centrum Sławuty nieopodal rynku i Placu Czerwonego znajduje się zabytkowy , zaniedbany cmentarz polski. Nie ma większości pomników na grobach, ani tabliczek z napisami. Na oficjalnej stronie internetowej Sławuty są zdjęcia niektórych nagrobków. Na niektórych można odczytać napisy:
Rzezicka, Maria Kunik ur.1879 zm.1929r., Teressa Merwart, rodzina Przesmyckich, Roszkowski, Julia z Mikołskich Stecka zm.6 sierpnia 1912 r., Marya z Korpińskich Puchalska żyła lat 36 zm. 20 listopada 1891 r., Klementyna z Wojtkiewiczów Piotrowska zm. 18 sierpnia 1891 roku, Magdalena Kalewicz, Petronela z Piątkowskich Nowakowska żyła 73 lata umarła 11 lipca 1885 roku.

Za - SGKP, http://www.slavuta.km.ua http://www.pl.wikipedia.org