Biskupi ordynariusze łuccy
BISKUPI ORDYNARIUSZE
WŁODZIMIERSCY I ŁUCCY
BISKUPI ORDYNARIUSZE WŁODZIMIERSCYBiskupi ordynariusze łuccy
BISKUPI ORDYNARIUSZE
WŁODZIMIERSCY I ŁUCCY
BISKUPI ORDYNARIUSZE WŁODZIMIERSCY
Piotr 1358-1370 (?)
Dominikanin, związany być może z diecezją miśnieńską. Pierwszy biskup włodzimierski, ustanowiony przez papieża Innocentego VI dnia 2 V 1358. Sakrę biskupią przyjął z rąk ordynariusza Miśni Jana Isenberga. Nie mogąc objąć powierzonej sobie diecezji, pełnił posługę pasterską w archidiecezji gnieźnieńskiej jako wikariusz „in pontificalibus” metropolity Gniezna Jarosława Bogorii ze Skotnik. Zmarł zapewne w roku 1370.
Hynko 1371-1373 (?)
Mnich z zakonu augustianów-eremitów. Biskupem włodzimierskim ustanowiony 5 V 1371 przez papieża Grzegorza XI. Na Ruś nigdy nie przybył, lecz podjął posługę sufragana w archidiecezji praskiej, na której to funkcji poświadczony jest w latach 1373-1387.
Izydor (?) 1375-1380
Przypuszczalny biskup włodzimierski; zakonnik niewiadomej reguły. Brak o nim bliższych wiadomości.
Rugian po 1380 - przed 1400
Przypuszczalny biskup włodzimierski. Podobnie, jak poprzednicy, należał do którejś z rodzin zakonnych. O jego życiu i działalności nie zachowały się informacje.
Grzegorz Buczkowski 1400 - przed 1425
Dominikanin, przeor konwentu w Łucku. Biskupem włodzimierskim ustanowiony został 17 II 1400. Mając za sobą poparcie wielkiego księcia Litwy Witolda, nie uznawał zwierzchności metropolity Halicza, co legło u przyczyn utworzenia staraniem króla Władysława Jagiełły odrębnego biskupstwa w Łucku. Z pierwszym ordynariuszem łuckim Świętosławem toczył długotrwały spór. Uczestnik soboru powszechnego w Pizie. Zmarł około roku 1424.
BISKUPI ORDYNARIUSZE ŁUCCY
Świętosław 1404 - ?
Kapłan z zakonu karmelitów, związany wcześniejszą działalnością z Czechami. Dnia 12 V 1404 ustanowiony biskupem nowoerygowanej diecezji łuckiej, która objęła część dotychczasowego biskupstwa włodzimierskiego. Nominacja Świętosława wywołała protest ordynariusza Włodzimierza Grzegorza Buczkowskiego, skutkiem czego przez następne lata toczył się spór pomiędzy obydwoma tymi hierarchami. Sprawa oparła się o Stolicę Apostolską i była rozpatrywana podczas soboru powszechnego w Pizie. Ostateczne jej rozwiązanie nastąpiło dopiero w roku 1425, kiedy to po śmierci Buczkowskiego stolica diecezji włodzimierskiej przeniesiona została do Łucka. W tym czasie Świętosław najpewniej już nie żył, a utworzone dlań biskupstwo okazało się w pierwotnej postaci tworem efemerycznym.
Andrzej Spławski (?) z Płońska 1425-1459 (?)
Pochodził z Mazowsza, z terenów diecezji płockiej. Nominację na biskupstwo łuckie otrzymał 21 XII 1425. Był pierwszym pasterzem dotychczasowej diecezji włodzimierskiej po translacji jej stolicy do Łucka. Za jego rządów odbył się w Łucku w r. 1429 zjazd monarchów: Zygmunta Luksemburczyka, Władysława Jagiełły i Witolda Kiejstutowicza. Zmarł najdalej w początkach roku 1459, a być może o wiele wcześniej.
Wacław Raczkowicz 1459-1460/62
Dziekan wileńskiej kapituły katedralnej. Papieską nominację na biskupstwo łuckie uzyskał 10 IX 1459. Zmarł po krótkich rządach. Dokładna data śmierci nie jest znana.
Jan Łosowicz 1463-1468
Urodził się w Wilnie, w rodzinie mieszczańskiej. Zapewne posiadał kanonikat w wileńskiej kapitule katedralnej, a być może i prałaturę dziekana tamże. Biskupem łuckim został w roku 1463 (prowizja papieska z 24 I). Z kolei 4 V 1468 uzyskał przeniesienie na biskupstwo wileńskie. Zmarł w roku 1481 (po 6 II).
Marcin Krzeszowski (Krzeszowicki) 1468-1482/83(?)
Pochodził z rodziny litewskiej. Na biskupstwo łuckie wyniesiony został z woli króla Kazimierza IV Jagiellończyka dnia 4 VII 1468. Zmarł zapewne w roku 1482 lub 1483 (według niektórych opracowań jeszcze w r. 1470).
Stanisław Stawski 1483-ok. 1488
Pochodził ze Stawu koło Janowa Podlaskiego. Studiował (od 1463) w Akademii Krakowskiej i tam uzyskał w r. 1465 bakalaureat. Był kanonikiem wileńskim. Papieską nominację na biskupstwo łuckie otrzymał 9 XI 1483. Zmarł po kilkuletnich rządach, w bliżej nie znanym momencie.
Jan Pudełko (Andruszewicz) 1491-1501/02
Urodził się prawdopodobnie w Wilnie, w rodzinie mieszczańskiej. Studiował w Akademii Krakowskiej (1470-1478?). Był kanonikiem, a następnie archidiakonem wileńskim. Biskup łucki od 2 XII 1491 (data prowizji papieskiej). Za jego pasterzowania Łuck został zniszczony przez pożar (1497). Zmarł po 18 IX 1501, a przed 30 V 1502.
Wojciech Radziwiłł 1502-1507
Urodził się około roku 1476 na Litwie. Jego siostra Anna była żoną księcia mazowieckiego Konrada III, a bratanica Barbara wyszła za króla Zygmunta II Augusta. Przeznaczony jeszcze w młodości do stanu duchownego, biskupstwo łuckie uzyskał 30 V 1502 – nie mając nawet 30 lat. Po nominacji biskupiej przebywał dłuższy czas zagranicą (m.in. w Rzymie). Dnia 10 IX 1507 uzyskał przeniesienie na godność ordynariusza diecezji wileńskiej. W roku 1516 uczestniczył w Soborze Lateraneńskim V. Zasłużył się około sprawy kanonizacji św. Kazimierza. Zmarł 19 IV (lub 5 VII) 1519 w Werkach i pochowany został w podziemiach świątyni katedralnej w Wilnie.
Paweł Algimunt Holszański 1507-1536
Pochodził z rodu litewskich kniaziów, spowinowaconych z dynastią Jagiellonów. Studia odbył w Akademii Krakowskiej i w Rzymie. Kanonik i archidiakon wileński. Papieską nominację na biskupstwo łuckie uzyskał 10 IX 1507. Przeprowadził synody diecezjalne w r. 1515 i 1519. Uczestniczył w obradach Soboru Lateraneńskiego V (1512/13). Dnia 15 III 1536 przeniesiony został na ordynariusza do Wilna. Występował zdecydowanie przeciwko szerzeniu się protestantyzmu. Zmarł 4 IX 1555. Biskupstwu łuckiemu darował dziedziczne dobra z ośrodkiem w Janowie Podlaskim.
Jerzy Chwalczewski (Falszewski) 1536-1549
Z pochodzenia Wielkopolanin, przez dłuższy czas pozostawał w służbie ordynariusza Wilna, biskupa Jana z książąt litewskich (+ 1538). Kanonik i kantor wileński; posiadał także kilka probostw w tej diecezji. Od około r. 1525 biskup tytularny Methone i sufragan przy ordynariuszu Wilna. Przeniesiony 24 IV 1536 na biskupstwo łuckie, przeprowadził w r. 1542 synod diecezjalny, wzniósł nową świątynię katedralną (1544), przy której erygował kapitułę (1545) i kolegium wikariuszy, a także wybudował pałac biskupi w Łucku. Zmarł w roku 1549 (po 15 II) i pochowany został w wybudowanej przez siebie katedrze łuckiej.
Walerian Protasewicz 1549-1556
Urodził się w roku 1505, zapewne w Szuszkowie koło Krajska na Mińszczyźnie. W młodym wieku wstąpił na służbę u królowej Bony Sforzy. W r. 1533 został proboszczem w Krożach i kanonikiem żmudzkim, a w r. 1537 kanonikiem wileńskim (od 1544/45 dziekan kapituły katedralnej w Wilnie). Od roku 1544 pisarz Wielkiego Księstwa Litewskiego i sekretarz króla Zygmunta II Augusta (w latach 1545-1546 pełnił obowiązki kanclerza nadwornego). Dnia 27 V 1549 prekonizowany został ordynariuszem łuckim. Sakrę biskupią przyjął dopiero około roku 1554 z rąk ordynariusza wileńskiego Pawła Algimunta Holszańskiego. Przeciwstawiał się postępom reformacji na Wołyniu. W kwietniu 1554 przeprowadził synod diecezjalny w Janowie Podlaskim. Dnia 10 IV 1556 uzyskał przeniesienie na biskupstwo wileńskie. Zmarł 31 XII 1579 i został pochowany w podziemiach świątyni katedralnej w Wilnie.
Jan Andruszewicz 1556-1566/67
Pochodził z Litwy. Etapy jego kariery kościelnej nie są znane. Był prawdopodobnie kanonikiem wileńskim. Dnia 27 VIII 1546 prekonizowany został ordynariuszem kijowskim, a 13 IV 1556 uzyskał przeniesienie na biskupstwo łuckie. Zmarł w roku 1566 lub w pierwszej połowie r. 1567.
Wiktory Wierzbicki 1567-1586
Przed osiągnięciem biskupstwa łuckiego pasterz diecezji żmudzkiej (od 8 VI 1565). Ordynariuszem Łucka prekonizowany 22 VIII 1567. W roku 1580 przeprowadził synod diecezjalny. Jako pierwszy spośród biskupów łuc-kich zasiadał w senacie Rzeczypospolitej. Zmarł w roku 1586.
Bernard Maciejowski 1587-1600
Urodził się w roku 1548 w Małopolsce. Kształcił się w kolegium jezuickim we Wiedniu, po czym rozpoczął służbę urzędniczą. Po jej porzuceniu i obiorze stanu duchownego odbyt studia w Perugii i Rzymie, przyjmując w r. 1586 święcenia kapłańskie. Był kanonikiem krakowskim, warszawskim i gnieźnieńskim. Wkrótce po powrocie z Italii został w r. 1586 administratorem diecezji łuckiej, a 8 VI 1587 jej ordynariuszem. Sakrę przyjął dnia 24 I 1588 z rąk metropolity gnieźnieńskiego, prymasa Stanisława Karnkowskiego. Przeprowadził dwa synody ( w r. 1589 i 1597), położył także znaczne zasługi około zawarcia unii z Kościołem prawosławnym (unia brzeska 1596). Prekonizowany 1 IX 1597 biskupem wileńskim, rządów w tej diecezji objąć nie zdołał. Bezskutecznie też zabiegał o godność koadiutora przy arcybiskupie gnieźnieńskim. Ostatecznie 23 V 1600 przeniesiony został na pasterza diecezji krakowskiej, skąd 31 VII 1606 postąpił na stolicę prymasowską do Gniezna. Uprzednio jeszcze, 9 VI 1604, kreowany został przez papieża Klemensa VIII kardynałem. Zmarł 19 I 1608 w Krakowie i spoczął w podziemiach tamtejszej świątyni katedralnej na Wawelu.
Stanisław Gomoliński 1600-1604
Po studiach na uniwersytecie w Wittenberdze pracował jako sekretarz w kancelarii królewskiej. Na kapłana wyświęcony został w r. 1580. Posiadał scholasterię płocką, kanonię krakowską, prepozyturę poznańską i kanonikat sandomierski. Dnia 12 II 1590 prekonizowany został ordynariuszem kamienieckim, a już 31 VII 1591 uzyskał przeniesienie na biskupstwo chełmskie. Przyczynił się do erygowania Akademii Zamojskiej i objął godność jej kanclerza. Jego translacja na biskupstwo łuckie nastąpiła 30 VIII 1600. Za swego pasterzowania doprowadził m.in. do fundacji klasztorów dominikanów w Janowie Podlaskim i franciszkanów-obserwantów (bernardynów) w Sokalu. Zmarł w roku 1604.
Marcin Szyszkowski 1603/1604-1607
Urodził się w roku 1554 w Iłży, gdzie też rozpoczął naukę. Kształcił się następnie w kolegium jezuickim w Pułtusku i w Akademii Krakowskiej. W latach 1579-1584 studiował w Rzymie, a 1584-1586 w Bolonii. Doktorat obojga praw uzyskał z kolei w Padwie. Był kanclerzem biskupów krakowskich Piotra Myszkowskiego i Bernarda Maciejowskiego, posiadał też kanonikat w katedrze na Wawelu. Koadiutorem ordynariusza łuckiego Stanisława Gomolińskiego został w r. 1603, uzyskując 24 XI t.r. prekonizację na biskupa tytularnego Christopolis. W roku następnym objął samodzielne rządy w diecezji. Przeprowadził w r. 1607 synod diecezjalny. Był fundatorem klasztorów jezuitów w Łucku, franciszkanów-obserwantów (bernardynów) w Brześciu i franciszkanów konwentualnych w Krzemieńcu. Dnia 18 VII 1607 uzyskał przeniesienie na biskupstwo płockie, a 17 X 1616 z kolei na biskupstwo krakowskie. W r. 1626 nie przyjął ofiarowanego mu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Zmarł 30 IV 1630 w Krakowie i pochowany został w miejscowej świątyni katedralnej.
Paweł Wołucki 1607-1616
Urodził się w roku 1560. Studia odbył w Rzymie, a po powrocie stamtąd pracował w kancelarii królewskiej. Kanonik łucki i krakowski, komendatoryjny opat mogilski. Poseł króla Zygmunta III Wazy do papieża Pawła V. Prekonizowany 5 XII 1594 ordynariuszem kamienieckim, 30 VII 1607 przeniesiony zo-stał na biskupstwo łuckie. W stolicy diecezji odbudował zniszczoną przez pożar katedrę. Przy fundowanym przez poprzednika kolegium jezuickim w Łucku zapoczątkował w r. 1616 budowę kościoła pw. świętych Piotra i Pawła (od r. 1787 katedra), a jeszcze w r. 1610 powierzył jezuitom prowadzenie nowoerygowanego diecezjalnego seminarium duchownego. Dnia 18 V 1616 nastąpiła jego translacja na biskupstwo włocławskie. Zmarł 15 XI 1622. Pochowany został w katedrze we Włocławku, w kaplicy Najświętszego Sakramentu.
Henryk Firlej 1616-1617
Urodził się w roku 1574 (ochrzczony 17 II) w Balicach pod Krakowem. Kształcił się w kolegiach jezuickich w Ingolsztadzie i Grazu, a następnie studiował w Padwie i Rzymie, gdzie przyjęty został na dwór papieża. Uzyskał wówczas godności szambelana papieskiego, prałata domowego Jego Świątobliwości i protonotariusza apostolskiego. Po powrocie do kraju dostał się w r. 1598 na dwór Zygmunta III Wazy w charakterze sekretarza królewskiego. Posiadał m.in. scholasterię krakowską, kanonikat sandomierski i prepozyturę płocką. W r. 1605 został referendarzem koronnym, a w r. 1613 podkanclerzym Królestwa. Dnia 30 V 1616 uzyskał prekonizację na ordynariusza łuckiego, lecz już 9 I 1617 przeszedł na biskupstwo płockie. U schyłku życia osiągnął godność arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego (prekonizowany 7 X 1624). Zmarł 25 II 1626 w Skierniewicach. Pochowany został w kolegiacie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu.
Andrzej Lipski 1617-1623
Urodził się w roku 1572 lub 1575 w Rzeplinie na Rusi Czerwonej, w województwie bełskim. Studiował w Strasburgu i Heidelbergu. Wychowany w rodzinie ewangelickiej, dokonał konwersji na katolicyzm i obrał stan duchowny. Za panowania Zygmunta III Wazy pracował w kancelarii królewskiej jako sekretarz. Studia prawnicze kontynuował w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw (1605). Posiadał scholasterię płocką, kanonię (później także scholasterię) krakowską, kustodię gnieźnieńską i kanonikat sandomierski. Kanclerz ordynariusza Krakowa Piotra Tylickiego. Dnia 20 II 1617 prekonizowany biskupem łuckim, w rok później objął również podkanclerstwo koronne, a w r. 1620 został kanclerzem wielkim koronnym. Przeprowadził w roku 1621 synod diecezjalny, wystarał się też o utworzenie w diecezji urzędu sufragana. Do Rzymu przesłał relację o stanie biskupstwa. Dnia 20 XI 1623 przeniesiony został na godność pasterza diecezji włocławskiej, a z kolei 2 XII 1630 uzyskał prekonizację na ordynariusza Krakowa. Zmarł 4 IX 1631 w Warszawie, pochowany natomiast został w podziemiach katedry krakowskiej.
Stanisław Łubieński 1624-1627
Urodził się w roku 1574 w Łubnej w ziemi sieradzkiej. Jego bratem był arcybiskup gnieźnieński, prymas Maciej Łubieński (†1652). Do szkół uczęszczał w Sieradzu i Kaliszu, a następnie studiował w Grazu, Perugii i Rzymie, gdzie też przyjął święcenia kapłańskie. Sekretarz królewski, kanonik, kantor i prepozyt gnieźnieński, kanonik i archidiakon krakowski, komendatoryjny opat tyniecki. Prekonizowany 26 II 1624 ordynariuszem łuckim, sakrę biskupią przyjął w czerwcu t.r. w Krakowie. Równocześnie w latach 1625-1627 podkanclerzy koronny. Dnia 30 VIII 1627 przeniesiony został na biskupstwo płockie, w którym rządy objął w maju 1628. Zmarł 16 IV 1640 w Wyszkowie i pochowany został w katedrze w Płocku.
Achacy Grochowski 1627-1633
Brat arcybiskupa lwowskiego Stanisława Grochowskiego (†1644). Studiował w Akademii Krakowskiej i na uniwersytetach włoskich. Po powrocie do kraju został sekretarzem królewskim. Kantor gnieźnieński i przemyski, prepozyt łęczycki i sandomierski, kanonik krakowski, komendatoryjny prepozyt bożogrobców miechowskich. Poseł króla Zygmunta III Wazy do papieża Grzegorza XV. Prekonizowany 26 VIII 1624 ordynariu-szem Przemyśla, rządy w diecezji objął w r. 1625. Dnia 6 X 1627 przenie-siony na biskupstwo łuckie. Przeprowadził w r. 1628 synod diecezjalny v Janowie Podlaskim (drugi w roku 1631). W tymże mieście zmarł 7 I 1633.
Bogusław Radoszewski 1633-1638
Urodził się około roku 1577 w ziemi wieluńskiej. Naukę odbywał w kolegium jezuickim w Kaliszu, a następnie studiował we Frankfurcie nad Odrą i w Padwie. Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1607 w Krakowie. Sekretarz króla Zygmunta III, kanonik kaliski, opat benedyktynów na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) (złożył profesję zakonną). Dnia 17 I 1619 uzyskał prekonizację na ordynariusza kijowskiego. Na biskupstwo łuckie przeniesiony został 6 VI 1633. Otoczył opieką sanktuarium w Kodniu, popierał zakon jezuitów. Zmarł wiosną 1638 w Janowie Podlaskim i pochowany został w benedyktyńskim kościele pw. Św. Krzyża opactwa łysogórskiego.
Andrzej Gembicki 1638-1654
Krewny arcybiskupa gnieźnieńskiego Wawrzyńca Gembickiego (†1624). Kształcił się w kolegium jezuickim w Kaliszu, a następnie studiował w Krakowie i Padwie. Posiadał kanonikaty we Włocławku, Gnieźnie, Kruszwicy i Łowiczu. W r. 1621 otrzymał opactwo trzemeszeńskie kanoników regularnych św. Augustyna, składając wówczas śluby zakonne. Dnia 10 I 1628 prekonizowany został biskupem tytularnym Theodosia (Theodosiopolis) i sufraganem gnieźnieńskim. Sakrę otrzymał 28 VIII 1628 w Łowiczu z rąk prymasa Jana Wężyka. Dnia 19 IV 1638 przeniesiony został na biskupstwo łuckie. Przeprowadził w r. 1641 synod diecezjalny, wznowił działalność Seminarium Duchownego. W roku 1645 król Władysław IV Waza wysuwał na jego koadiutora Kazimierza Floriana Czartoryskiego (późniejszego arcybiskupa Gniezna), lecz nie wyraziła na to zgody Stolica Apostolska. W czasie powstania Chmielnickiego przebywał w Krakowie, Zmarł w r. 1654 w Janowie Podlaskim, pochowany zaś został w krakowskim kościele karmelitów bosych.
Jan Zamoyski 1654-1655
Urodził się zapewne na Chełmszczyźnie. W roku 1615 wstąpił do dominikanów i w następnych latach zdobył gruntowne wykształcenie. Był profesorem studium zakonnego i przeorem konwentu w Krakowie. Dnia 18 VII 1633 prekonizowany zo-stał ordynariuszem Bakowa w Mołdawii, a 9 XII 1649 uzyskał przeniesienie stamtąd na biskupstwo przemyskie, które objął wiosną 1650. Pasterzem diecezji łuckiej został 19 X 1654, zmarł jednak przed objęciem rządów – 1 I 1655 w Biłgoraju, w czasie podróży na Wołyń. Pochowany został w kolegiacie w Zamościu (obecnie katedra).
Jan Stefan Wydżga 1655-1659
Urodził się około roku 1610 w powiecie lwowskim. Kształcił się w kolegium jezuickim we Lwowie, a następnie studiował w Louvain i Rzymie, gdzie uzys-kał doktorat. Po święceniach pracował we Lwowie jako kaznodzieja, a w r. 1642 dostał się na dwór Władysława IV Wazy w charakterze sekretarza królewskiego. W późniejszym okresie był także kanclerzem królowej Marii Ludwiki Gonzagi. Posiadał komendatoryjne opactwo sieciechowskie, prepozyturę lwowską i kanonikat (później także prepozyturę) krakowską. Od r. 1652 referendarz koronny i sekretarz wielki koronny. Dnia 31 V 1655 prekonizowany ordynariuszem łuckim, sakrę biskupią przyjął 24 X t.r. w Głogówku na Śląsku Opolskim z rąk prymasa Andrzeja Leszczyńskiego. Rządy w diecezji objął dopiero w r. 1658, już jednak 10 XI 1659 przeniesiony został na biskupstwo warmińskie. W r. 1676 objął podkanclerstwo koronne, a w r. 1677 urząd kanclerza wielkiego koronnego. Karierę kościelną uwieńczył godnością arcybiskupa metropolity Gniezna. Zmarł 6 IX 1685 w Łowiczu i pochowany został w archikatedrze gnieźnieńskiej.
Mikołaj Jan Prażmowski 1659-1666
Urodził się w roku 1617, zapewne w Prażmowie koło Grójca na Mazowszu. Kształcił się wpierw w szkole w Sandomierzu, a następnie w kolegium jezuickim w Kaliszu. Przez krótko studiował w Akademii Krakowskiej, a na dalsze studia wyruszył do Rzymu. W r. 1641 został sekretarzem królewskim. Posiadał kanonie katedralne w Płocku i Krakowie oraz probostwo kolegiaty zamkowskiej św. Michała na Wawelu. Od r. 1652 refe-rendarz koronny, następnie sekretarz wielki koronny. W r. 1658 objął urząd podkanclerski, z którego po zaledwie miesiącu postąpił na kanclerstwo wielkie koronne. Był komendatoryjnym opatem sieciechowskim. Dnia l XII 1659 prekonizowany został ordynariuszem Łucka. Sakrę bisku-pią przyjął dopiero 20 V 1664 w Warszawie z rąk biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego, a ingres do katedry Przenajświętszej Trójcy w Łucku odbył 13 XI t.r. Już jednak 11 X 1666 przeniesiony został na stolicę prymasowską do Gniezna. Zmarł 15 IV 1673 w Ujazdowie pod Warszawą i pochowany został w kolegiacie w Łowiczu.
Zygmunt Czyżowski 1666-1667
Sekretarz króla Władysława IV Wazy. Posiadał kanonikaty płocki (później tamże dziekanię), warszawski i gnieźnieński, prepozyturę pułtuską, a także godność komendatoryjnego opata paradyskiego. Dnia 25 X 1655 prekonizowany został biskupem tytularnym Lacedaemonia i sufraganem płockim. W roku 1659 bezskutecznie ubiegał się o sufraganię gnieźnieńską, natomiast l IX 1664 uzyskał przeniesienie na biskupstwo kamienieckie. Prekonizowany 15 XII 1666 ordynariuszem łuckim, zmarł przed objęciem rządów w diecezji.
Tomasz Leżeński 1667-1675
Urodził się około roku 1603 w Ziemi Czerskiej na Mazowszu. Studiował w Grazu i Ingolsztadzie. Doktorat obojga praw uzyskał w Akademii Krakowskiej (1633). W r. 1639 został sekretarzem królewskim i pisarzem wielkim skarbu koronnego. Posiadał archidiakonię sandomierską, prepozyturę łęczycką oraz kanonikaty w Warszawie i Krakowie. W roku 1648 został ponadto komendatoryjnym opatem wąchockim. Pisarz wielki koronny (1658). Dnia l IV 1658 otrzymał prekonizację na ordynariusza chełmskiego. Na tej godności zarazem kanclerz Akademii Zamojskiej. Dnia 5 IX 1667 przeniesiony został na biskupstwo łuckie. Był kandydatem króla Jana III Sobieskiego na stolicę arcybiskupią w Gnieźnie (1674), lecz zmarł przed uzyskaniem zatwierdzenia papieskiego, w roku 1675. Dobroczyńca szpitala św. Marcina w Warszawie.
Stanisław Kazimierz Dąmbski 1676-1682
Urodził się około roku 1638 na Kujawach (być może w Rzesinie). Miał odbyć rzekomo studia w Akademii Krakowskiej i tamże uzyskać doktorat obojga praw. Stosunkowo młodo otrzymał godności archidiakona płockiego i kanonika włocławskiego. Za panowania króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego przyjęty został w poczet sekretarzy królewskich. Dnia 18 XII 1673 uzyskał prekonizację na ordynariusza chełmskiego, a wkrótce później objął na krótko także obowiązki administratora diecezji włocławskiej. Translację na biskupstwo łuckie uzyskał ze strony Stolicy Apostolskiej 19 X 1676. W dziejach diecezji zapisał się w szczególności jako budowniczy nowej świątyni katedralnej. Dnia 20 IV 1682 nastąpiło jego przeniesienie do Płocka, skąd 7 VII 1692 przeszedł z kolei do Włocławka. U kresu życia awansował na biskupstwo krakowskie (prekonizowany 30 III 1700), zmarł jednak jeszcze przed odbyciem ingresu – 28 XI 1700 w Krakowie. Pochowany został w tamtejszym kościele jezuickim pw. Świętych Piotra i Pawła.
Stanisław Jan Witwicki 1682-1687
Urodził się około roku 1630 w Smolniku koło Sanoka. Kształcił się w kolegiach jezuickich w Lublinie i Braniewie, a następnie studiował w Rzymie i Paryżu. Po obraniu stanu duchownego dostał się na dwór królewski i został sekretarzem Jana II Kazimierza Wazy. Był kanonikiem gnieźnieńskim, proboszczem-infułatem ołyckim i opatem komendatoryjnym płockim. Regens kancelarii królewskiej. Dnia 12 VI 1679 prekonizowany został ordynariuszem kijowskim, lecz już 25 V 1682 uzy-skał przeniesienie na biskupstwo łuckie. W r. 1684 odbył synod diecezjalny w Brześciu, a rok później założył Seminarium Duchowne w Janowie Podlaskim. Prekonizowany 24 XI 1697 biskupem Poznania, rządy tamże objął 12 I 1688. Zmarł 4 III 1698 w Warszawie i pochowany został w podziemiach tamtejszej kolegiaty św. Jana Chrzciciela (obecna archikatedra).
Bogusław Leszczyński 1688-1691
Urodził się około roku 1645 w Radzyminie. Był stryjem Stanisława Leszczyńskiego (†1766), późniejszego króla Polski. Studiował w Padwie, gdzie uzyskał w r. 1666 doktorat obojga praw. Uprzednio już posiadał prepozyturę płocką i kanonię krakowską. Kanclerz królowej Eleonory Habsburżanki, Od r. 1682 sekretarz króla Jana III Sobieskiego. Komendatoryjny opat czerwiński. Dnia 11 X 1688 prekonizowany został biskupem łuckim. Wspierał działalność misjonarzy-lazarystów, znajdował się natomiast w konflikcie z jezuitami. W roku 1691 otrzymał królewską nominację na biskupa Płocka, zmarł jednak przed zatwierdzeniem ze strony Stolicy Apostolskiej - 8 IX 1691. Pochowany został w kościele parafialnym w Lesznie.
Franciszek Prażmowski 1696-1701
Brat przyrodni Mikołaja Prażmowskiego (†1673), ordynariusza łuckie-go z lat 1659-1666 i późniejszego arcybiskupa gnieźnieńskiego. Kształcił się w kolonii akademickiej w Jedlińsku koło Radomia i w kolegium jezuickim w Braniewie na Warmii. Studia teologiczne odbył we Wiedniu i w Rzymie. Po powrocie do kraju został sekretarzem królewskim, a w niedługim czasie przypadły mu także scholasteria płocka i probostwo w biskupim Łucku. Święcenia kapłańskie przyjął 28 V 1662. W r. 1668 został komendatoryjnym opatem sieciechowskim, prepozytem kolegiaty św. Michała na Wawelu w Krakowie i prepozytem kapituły archikatedralnej w Gnieźnie. Od l X 1669 sekretarz wielki koronny. Początkowo przewidywany na biskupstwo kijowskie, ostatecznie otrzymał w r. 1691 królewską nominację na ordynariusza łuckiego. Zatwierdzenie ze strony Stolicy Apostolskiej nastąpiło dopiero 24 IX 1696, a rządy w diecezji objął w r. 1697. Zmarł 3 IX 1701 w Janowie Podlaskim i pochowany został w miejscowej kolegiacie.
Aleksander Benedykt Wyhowski 1703-1714
Urodził się w roku 1652 na Zamojszczyźnie, w rodzinie prawosławnej. Po przejściu na katolicyzm odbył studia seminaryjne i w r. 1681 przyjął święcenia kapłańskie. Był kanonikiem płockim, kantorem kijowskimi i proboszczem inowrocławskim. Komendatoryjny opat sieciechowski i świętokrzyski (łysogórski). W latach 1696-1701 sprawował urząd referendarza duchownego litewskiego. Biskupem łuckim mianowany został przez króla jeszcze w r. 1701, lecz prekonizację uzyskał dopiero 1 X 1703. Dokończył restaurację katedry w Łucku, wzniósł także murowaną świątynię w Janowie Podlaskim. Zmarł 28 XII 1714 w Torczynie i pochowany został w łuckiej świątyni katedralnej.
Joachim Henryk Przebendowski 1716-1721
Urodził się wiosną 1675 roku w Janiszewie w powiecie tczewskim na Pomorzu Gdańskim. Kształcił się w gimnazjum jezuickim w Starych Szkotach koło Gdańska, a następnie studiował w Paryżu. Formację kapłańską odbywał w Seminarium Duchownym w Chełmnie, a przez krótki czas przebywał także w Rzymie. Na kapłana wyświęcony został 21 I 1710. Kanonik katedry krakowskiej i kustosz kolegiaty wiślickiej. Dnia 5 X 1716 prekonizowany został ordynariuszem diecezji łuckiej. W roku 1719 bezskutecznie zabiegał o przeniesienie na biskupstwo włocławskie. Zmarł 21 V 1721 w Janowie Podlaskim.
Stefan Bogusław Rupniewski 1721-1731
Urodził się w roku 1671 w Bidzinach w Sandomierskiem. Kształcił się w kolegiach jezuickich, a następnie w Akademii Krakowskiej, gdzie w roku 1697 otrzymał doktorat z teologii. Na kapłana wyświęcony został 2 II 1698. Uzyskał kolejno kanonikat poznański, archidiakonię warszawską, kanonie w Krakowie i Sandomierzu oraz scholasterię (później dziekanię) kolegiaty w Stanisławowie. Był również proboszczem w Bi-dzinach i Goślicach. Dnia 22 V 1713 prekonizowany został biskupem tytularnym Lycopolis i sufraganem lwowskim. We Lwowie był także dziekanem kapituły katedralnej. W dniu 23 XII 1716 przeniesiony został na urząd pasterza diecezji kamienieckiej, skąd 1 XII 1721 przeszedł na biskupstwo łuckie. Ingres do świątyni katedralnej odbył 31 V 1722. Przeprowadził w roku 1726 synod diecezjalny, odbudował zniszczoną w r. 1724 przez pożar katedrę, którą też konsekrował 23 X 1726. W Janowie Podlaskim ukończył budowę kolegiaty Przenajświętszej Trójcy. Popierał w diecezji rozwój życia zakonnego, dokonał również koronacji obrazów maryjnych w Kodniu i Podkamieniu. Zmarł 21 IV 1731 w Torczynie. Pochowany został w jezuickim kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie. Cieszył się opinią osoby świątobliwej.
Jan Aleksander Lipski 1732
Urodził się w roku 1690 (ochrzczony 15 VI) we wsi Olszyna w województwie kaliskim. Kształcił się w kolegium jezuickim w Kaliszu, a następnie studiował w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat z teologii (1717). Na kapłana wyświęcony został 23 IV 1717 w Łowiczu. Był kanonikiem gnieźnieńskim (później tamże dziekan), prepozytem kolegiaty w Choczu, kustoszem warszawskim, prepozytem wschowskim i poznańskim oraz opatem komendatoryjnym w Mogile i prepozytem komendatoryjnym w Miechowie. W latach 1724-1735 podkanclerzy koronny. Dnia 31 III 1732 prekonizowany został biskupem łuckim. Sakrę otrzymał 25 V 1732 z rąk metropolity gnieźnieńskiego, prymasa Teodora Potockiego. Jeszcze w tym samym roku, 19 XII 1732, uzyskał przeniesienie na pasterza diecezji krakowskiej, którą objął kanonicznie 6 II 1733. Dnia 20 XII 1737 kreowany został przez papieża Klemensa XII kardynałem. Na przełomie roku 1738/1739 odmówił przyjęcia ofiarowanego mu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Zmarł 20 II 1746 w Kielcach i pochowany został w świątyni katedralnej w Krakowie.
Andrzej Stanisław Załuski 1736-1739
Urodził się 2 XII 1695 (lub 5 I 1696) w Jedlance (Jedlińsku) na Radomszczyźnie. Wychowywał się na Warmii, gdzie też odbył nauki w kolegiach jezuickich i pijarskich. Przez krótko kształcił się w Gdańsku, a następnie studiował w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw (1717). Był kanonikiem krakowskim, dziekanem kolegiaty w Pułtusku i proboszczem płockim. Dnia 22 XI 1723 prekonizowany został ordynariuszem Płocka, a w r. 1735 objął ponadto urząd kanclerza wielkiego koronnego. Przeniesiony 19 XI 1736 na pasterza diecezji łuckiej, już 20 VII 1739 uzyskał translację z kolei na biskupstwo chełmińskie. W dniu 2 V 1746 prekonizowany został ordynariuszem krakowskim, rezygnując wówczas z godności kanclerskiej. Zmarł 16 XII 1758 w Kielcach, pochowany zaś został w podziemiach katedry na Wawelu (Kraków).
Franciszek Antoni Kobielski 1739-1755
Urodził się w roku 1679 (ochrzczony 20 X) w Dmeninie (archidiecezja gnieźnieńska). Krewny metropolity Gniezna Stanisława Szembeka (†1721). Po naukach w kraju i zagranicą wyświęcony został 3 IV 1706 na kapłana. Był kanonikiem łowickim, gnieźnieńskim, włocławskim, prepozytem krako-wskim i dziekanem warszawskim. Dnia 23 VII 1725 prekonizowany został biskupem tytularnym Antaeopolis i sufraganem we Włocławku. Sakrę przyjął z rąk ordynariusza włocławskiego Krzysztofa Antoniego Szembeka. W dniu 19 XI 1736 uzyskał przeniesienie na biskupstwo kamienieckie, a z kolei 30 IX 1739 na łuckie. Konsekrował kościoły franciszkanów w Brahiłowie i jezuitów w Winnicy. Koronował także obraz Matki Bożej w świątyni dominikanów w Łucku. Podjął w diecezji akcję nawracania Żydów. W roku 1754 przyjął na koadiutora Antoniego Erazma Wołłowicza. Zmarł 17 I 1755 w Janowie Podlaskim i pochowany został w tamtejszej kolegiacie.
Antoni Erazm Wołłowicz 1755-1770
Urodził się w roku 1711 (ochrzczony 24 IX) w Guławicach koło Dmenina (archidiecezja gnieźnieńska). Po ukończeniu szkół podjął pracę urzędniczą, porzucił ją jednak dla służby duchownej. Na kapłana wyświęcony został 29 IV 1738. W roku 1741 uzyskał w Rzymie doktorat obojga praw. Był kanonikiem łaskim, gnieźnieńskim i wileńskim, a także dziekanem warszawskim. W roku 1754 jego rodzony wuj, Franciszek Antoni Kobiels-ki, przybrał go sobie na koadiutora na biskupstwie łuckim. Nim jednak nastąpiło zatwierdzenie ze strony Stolicy Apostolskiej biskup Kobiels-ki zmarł i 12 V 1755 nastąpiła prekonizacja Wołłowicza od razu na ordynariusza w Łucku. Sakrę otrzymał 6 VI 1755 w Warszawie z rąk biskupa żmudzkiego Antoniego Tyszkiewicza. Bezskutecznie zabiegał o przeniesienie na biskupstwo wileńskie. Zmarł 6 VII 1770 w Warszawie, a pochowany został w Janowie Podlaskim.
Feliks Paweł Turski 1771-1790
Urodził się 14 I 1729 w Czarnocinie w archidiecezji gnieźnieńskiej. Studiował w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw (1754), i tam też został wyświęcony 17 II 1754 na kapłana. Kanonik gnieźnieński i warszawski, prepozyt kaliski, proboszcz w Jaworowie, oficjał warszawski. Dnia 22 IV 1765 prekonizowany został ordynariuszem chełmskim, a w roku następnym otrzymał godność prepozyta kapituły metropolitalnej w Gnieźnie. W roku 1767 administrował w okresie wakatu archidiecezją gnieźnieńską. Biskupem łuckim prekonizowany 4 III 1771. W posłudze pasterskiej w diecezji wspomagało go aż pięciu sufraganów. Dnia 29 XI 1790 uzyskał przeniesienie na biskupstwo krakowskie, w którym rządy objął w styczniu 1791. Zmarł 31 III 1800 w Krakowie i pochowany został w miejscowej świątyni katedralnej.
Adam Naruszewicz 1790-1796
Urodził się 20 X 1753 w Pińszczyźnie koło Łahiszyna. W roku 1748 wstąpił do zakonu jezuitów i odbył studia w Akademii Wileńskiej, gdzie następnie samemu podjął wykłady. Od r. 1758 kontynuował studia w Lyonie i 17 I 1762 przyjął w Vienne we Francji święcenia kapłańskie. Po powrocie do kraju nauczał w Collegium Nobilium i w Szkole Rycerskiej w Warszawie. Od roku 1771 doradca króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dnia 13 III 1775 prekonizowany został biskupem tytularnym Emaus i koadiutorem ordynariusza smoleńskiego Gabriela Wodzyńskiego. Konsekrowany 25 V 1775. Biskupem smoleńskim został 28 XI 1788. Przeniesienie na pasterza diecezji łuckiej uzyskał 29 XI 1790. Po kilkuletnich rządach zmarł 8 VII 1796 w Janowie Podlaskim i 12 VII t.r. pochowany został w podziemiach tamtejszej kolegiaty. Wybitny poeta doby oświecenia, zarazem autor dzieł historycznych i traktatów politycznych oraz tłumacz literatury klasycznej.
Kasper Kazimierz Cieciszowski 1798-1828
Urodził się w roku 1745 w Ozorowie. W r. 1760 wyjechał do Rzymu, gdzie podjął studia seminaryjne mające go przygotować do pracy misyjnej na Wschodzie. Święcenia kapłańskie otrzymał w roku 1764 z rąk papieża Klemensa XIII. Kanonik i oficjał warszawski, wikariusz generalny biskupa Poznania na obszar Księstwa Mazowieckiego, komendatoryjny prepozyt w Miechowie. Dnia 29 V 1775 prekonizowany został biskupem tytularnym Theveste i koadiutorem ordynariusza Kijowa Franciszka Ossolińskiego. Samodzielnie rządził tą diecezją od 8 VIII 1784. Od roku 1795 pasterz niekanonicznej diecezji pińskiej (z centrum w Żytomierzu), utworzonej samowolnie przez władze carskie – bez zgody Stolicy Apostolskiej. W ro-ku 1798 objął powstałe z połączenia diecezji łuckiej i kijowskiej biskupstwo łucko-żytomierskie. Erygował Seminarium Duchowne w Żytomierzu. Wybitnie zasłużył się na polu odnowy życia religijnego na tych ziemiach. Dnia 23 VI 1828 prekonizowany został arcybiskupem metropolitą mohylowskim. W ostatnich latach życia unieruchomiony fizycznie i niewidomy, zmarł 28 IV 1831.
http://www.wolaniecom.parafia.info.pl/?p=main&what=67
