"Dewajtis" - Maria Rodziewiczówna © Copyright by Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957
Opracowanie typograficzne Lech Przybylski
Projekt okładki
Beata Barszczewska-WojdaNa okładce fragment ryciny z „Tygodnika Ilustrowanego'
Redaktor
Barbara GórskaRedaktor techniczny
Wanda ZarychtowaPrinted in Poland
Wydawnictwo Literackie, Kraków 1989
Wyd. VII. Nakład 250.000 + 350 egz.
Ark. wyd. 13,6. Ark. druk. 18
Papier druk. mat. ki. III, 61 x 86 cm, 70 g
Druk z gotowych diapozytywów.
Zam. nr 5046/88 M-ll/91
Rzeszowskie Zakłady Graficzne, Rzeszów, ul. Marchlewskiego 19
ISBN 83-08-01283-3OPISNajlepsza powieść Marii Rodziewiczówny, nagrodzona w 1888 r. w konkursie „Kuriera Warszawskiego”. Umiejscowiona na Żmudzi historia zaściankowo-dworska, podobna w klimacie do wydanej niemal jednocześnie epopei nadniemeńskiej Elizy Orzeszkowej. Jak tam, życie bohaterów obraca się wokół jednej tylko sprawy: utrzymania ziemi, dziedzictwa, tożsamości. Jak tam, jedynym miernikiem wartości człowieka jest jego stosunek do pracy.
Pojawia się też – wielokrotnie w twórczości Rodziewiczówny powielana – koncepcja bohatera. Czertwan jest jak romantyczny bohater: chmurny, samotny, twardy jak skała, którą skruszyć może tylko wielka miłość... Gospodarujący "na cudzym" Marek, gdy pojawia się właścicielka majątku, zamierza odejść, ale Irenka Orwidówna jest młoda, ładna i nieoczekiwanie staje się jego sprzymierzeńcem w walce o uratowanie prastarego dębu Dewajtis, symbolu wiecznego trwania...
Z PISM Marii Rodziewiczówny„W Dewajtisie można zauważyć występowanie (...) kilku motywów baśniowych, w tym przynajmniej jednego schematu fabularnego znanego z baśni, zjawiającego się jednak tylko implicite w warstwie fabularnej utworu. Marek Czertwan, najstarszy z trzech synów, traktowany jest przez ojca i macochę oraz przyrodnie rodzeństwo (...) jako człowiek, na którego się kładzie wszystkie najtrudniejsze i najgorsze obowiązki, nie dając mu nic w zamian. Okazuje on jednak swą dzielność ratując dla ojczyzny (i dla siebie oczywiście także) rodzinny majątek, w nagrodę zaś dostaje rękę bogatej dziedziczki Orwidówny (...). Cała ta w gruncie rzeczy bardzo nieprawdopodobna historia (...) jest po przestawieniu płci protagonistów — wątkiem fabularnym baśni o Kopciuszku."
(fragment z książki Anny Martuszewskiej pt. Jak szumi »Dewajtis«? Studia o powieściach Marii Rodziewiczówny)
NOTA WYDAWCYPowieść Marii Rodziewiczówny Dewajtis po raz pierwszy była drukowana na łamach „Kuriera Warszawskiego" w 1888 r., w numerach 121—256, w efekcie uzyskania przez nią zwycięstwa w konkursie literackim organizowanym przez tę gazetę. Książkowe wydanie Dewajtisa ukazało się w Warszawie w 1889 r. Do końca XIX w. powieść ta była jeszcze dwukrotnie wznowiona, za życia autorki zaś — czyli do roku 1944 — osiągnęła liczbę trzynastu wydań w języku polskim oraz była przekładana na język litewski (najwcześniej, bo już w 1890 r.)f niemiecki, serbochorwacki, angielski, francuski, słowacki i czeski, a także na węgierski i hiszpański. Dewajtis został również adaptowany na scenę (w 1910 r.) oraz na słuchowisko radiowe (w r. 1969).
Niniejsze wydanie oparto na krytycznie opracowanym tekście edycji Wydawnictwa Literackiego z r. 1957, która za podstawę druku przyjęła:
Dewajtis, Pisma. Wydanie zbiorowe jubileuszowe, t. I, Lwów—Poznań
[1926].
PRZECZYTAJ TEŻ:Hruszowa Maria Rodziewiczówna"Tropami Rodziewiczówny""Ród leśnych ludzi""Czego nas uczy Maria Rodziewiczówna""Powstaje Muzeum Marii Rodziewiczówny"Więcej zdjęć dotyczących rodziny Rodziewiczów - PrzejdźINNE KSIĄŻKI MARII RODZIEWICZÓWNY - Księgarnia. Recenzje książek, wymiana"Polesie widziane oczami Marii Rodziewiczówny i jej współziomków" "Szary proch" - Maria Rodziewiczówna"Lato leśnych ludzi" - Maria Rodziewiczówna "Czahary" - Maria Rodziewiczówna "Pożary i zgliszcza" - Maria Rodziewiczówna Bibliografia
opracował Ludwik Ł.