Kożuchowscy herbu Roch II vel Pierzchała

Kożuchowscy herbu Roch II vel Pierzchała
Napisał Robert
czwartek, 01 luty 2007
Kożuchowscy herbu Pierzchała

Ukrywali przed Moskalami powstańczego dowódcę ks. Brzóskę

Podczas odprawiania mszy w ko¶ciele w Białej Podlaskiej ks. Józef Kożuchowski pochodz±cy z Krasnodębów Kasm odczytał zgromadzonym tam wiernym, w¶ród których byli i powstańcy „Proklamację Centralnego Komitetu Narodowego. Był 19 stycznia 1863 roku.

Ksi±dz Kożuchowski podczas kazania pozwolił sobie na znacznie więcej, bo wręcz wezwał obecnych do przył±czania się do powstania. Niestety oprócz zwykłych obywateli i konspiratorów w ¶wi±tyni przebywał również rosyjski szpieg, który jeszcze tego samego dnia zdał z tego wydarzenia raport nas posterunku policji carskiej. Dalej sprawy potoczyły się tak jak się tego należało spodziewać. Duchownego aresztowano pod zarzutem przynależno¶ci do anty carskiego spisku oraz publicznego agitowania za powstaniem. Na nic się zdały protesty i interwencje biskupa zwierzchnika księdza. S±d skazał go na przymusowe osiedlenie się na Syberii, gdzie Kożuchowski zmarł na wygnaniu podczas epidemii 27 lutego 1864 r.

Represjonowani za pomoc

W testamencie jaki pozostawił po sobie ks. Józef Kożuchowski wspomniał on swoich bliskich w tym ojca Stanisława zamieszkałego wraz z bratem Tomaszem Kożuchowskim w Krasnodębach Kasmach i siostrę Izabelę z Kożuchowskich Krasnodębsk± z s±siednich Krasnodębów Sypytek.

Ks. Kożuchowski przyjaĽnił się z inn± znan± z kart historii niezwykł± postaci±. Był nim ks. Stanisław Brzóska – najdłużej walcz±cy na Podlasiu dowódca powstańczy. Znajomo¶ć pomiędzy nimi wynikała z faktu, że obaj studiowali w seminarium diecezjalnym w Janowie Podlaskim oraz do¶ć wcze¶nie weszli w kr±g osób należ±cych do tajnych spisków i organizacji konspiracyjnych, których celem było wywołanie ogólnonarodowego powstania niepodległo¶ciowego. PóĽniej losy ich rozdzieliły, jednak w miarę możliwo¶ci kontakty utrzymywali dalej. Ks. Brzóska został wikarym w Sokołowie, a na terenie tej parafii znajdowała się rodzinna wie¶ ks. Kożuchowskiego – Krasnodęby Kasmy. Zapewne Brzóska niejednokrotnie odwiedzał bliskie sercu Kożuchowskiego strony i go¶cił u jego rodziny tj. u Stanisława i Tomasza Kożuchowskich w Kasmach oraz u Izabeli żony Ksawerego Krasnodębskiego, którego siostra z kolei była małżonk± sołtysa Sypytek – Bielińskiego.

Jak cenna to była znajomo¶ć okazało się już po wybuchu powstania styczniowego zim± 1863 r. Kiedy większo¶ć oddziałów partyzanckich została do jesieni rozbita przez przeważaj±ce siły rosyjskie ks. Brzóska znalazł w miarę bezpieczne schronienie m.in. we wsiach pod Skołowem – Kasmach i Sypytkach. Niestety schwytanie ł±czniczki Konarzewskiej, która wydała podczas tortur miejsce pobytu swego dowódcy przyczyniło się do jego schwytania wiosn± 1865 r. i po szybkim procesie do stracenia Brzóski i jego adiutanta Wilczyńskiego na sokołowskim rynku. Ukrywaj±cych go Krasnodębskiego i Bielińskiego skazano na zesłanie podobnie jak Kożuchowskich z Kasm.

Informacje z herbarzy

Kożuchowscy, jedna z gałęzi tego rodu, z której pochodził ks. Józef Kożuchowski zamieszkiwali w Krasnodębach Kasmach przynajmniej od połowy XVI w. Jest bowiem informacja z 1567 r. o jednym z tamtejszych dziedziców Szymonie Kożuchowskim, synu Bartosza. W Herbarzu Bonieckiego znajdujemy wzmiankę znacznie póĽniejsz± o Mateuszu Kożuchowskim, synie Marcina i Marianny Sobikówny, który sprzedał w 1752 r. należ±cy do niego maj±tek składaj±cy się z ziemi położonej w Krasnodębach Kasmach i Bachorzy, swojemu bratankowi Grzegorzowi Mateuszowi Kożuchowskiemu, synowi Fabiana i Heleny Wyrozębskiej. Boniecki wymienia również innych przedstawicieli tego rodu wywodz±cego się z Kożuchowa Wielkiego pod Sokołowem przydaj±c im herb Pierzchała zwany inaczej Rochem II. W¶ród nich znajdujemy m.in. Jana Kożuchowskiego, syna Lamberta, a wnuka Adama urodzonego w 1782 r. dziedzica na czę¶ci Włodek oraz Stanisława Kożuchowskiego, syna Jakuba, który odst±pił w 1771 r. czę¶ć Kożuchowa Wielkiego i Błonia Małego swojemu synowi Wojciechowi. Wiemy także, że synem Wojciecha i Magdaleny z Błońskich był Antoni (ur.1783) Kożuchowski, który w 1804 r. wylegitymował się ze szlachectwa.

Kożuchowscy zamieszkiwali wówczas inne regiony kraju. W ziemi łukowskiej osiadła jedna z gałęzi reprezentowana przez synów i wnuków Antoniego tj. Macieja nabywcy w 1741 r. czę¶ci Karwowa, oraz jego potomków braci Jakuba i Jana. W odległym województwie bracławskim zamieszkiwali za¶ synowie wojskiego Benedykta Kożuchowskiego - Jakub i Józef, trzeci z nich Stanisław był poborc± ziemi drohickiej w 1790 r.

W stuleciu siedemnastym na uwagę zasługuj± Jan Kożuchowski łowczy drohicki i elektor króla Jana Kazimierza, podstoli łukowski w 1661 r. Stanisław Kożuchowski oraz elektorowie Michała Korybuta Wi¶niowieckiego z ziemi drohickiej – Aleksander, Karol, Stanisław Kożuchowscy oraz oddaj±cy kreskę za Augustem II z województwa podlaskiego – Walenty Kożuchowski.

Sze¶ćsetletnie korzenie

Najstarsze, zachowane zapiski dotycz±ce rodu mieszkaj±cego na południowym Podlasiu pochodz± już z pocz±tków XV w. W 1438 r. Jakub Kożuchowski był ¶wiadkiem erygowania nowej parafii Wyrozęby. W dokumentach ponownie figuruje on wraz z Pawłem Kożuchowskim w latach 1453-55. Kożuchowskim przypisuje się za¶ erygowanie w 1419 r. parafii katolickiej na terenie swoich dóbr gniazdowych w Kożuchówku. Niestety nic bliższego o tym fakcie nie wiemy z braku Ľródeł.

Szereg wzmianek o Kożuchowskich znajdowało się za to w papierach kancelarii s±du drohiczyńskiego z 2 połowy XV w. W latach 1473 – 1484 wymienia się kilkunastu przedstawicieli rodziny w¶ród nich: Jakuba, Jerzego, Macieja, Jana, Stanisława, syna Macieja, Wojciecha, księdza plebana z Kożuchówka – Piotra, Adama syna Jakuba, Dorotę córkę Stanisława oraz ¦więtosława, Mikołaja, Budka i kolejnego Macieja. Dzięki tym informacjom niektórzy z badaczy wysuwaj± bardzo prawdopodobn± hipotezę dotycz±c± wyodrębnienia się z rodu Kożuchowskich dwóch rodzin tj. Włodków i Zawadzkich. Na poparcie tego przytacza się fakt dziedziczenia Kożuchowskich na wsiach Zawady (1474 r. Kożuchowski de Zawady) i Włodki (1482 r. Włodek Kożuchowski). Nikt za¶ nie kwestionuje tego, że przodkowie Kożuchowskich przybyli na Podlasie z Mazowsza i tu podzielili się na dwie gałęzie Kożuchowskich i Żaboklickich.

W 1528 r. na popis pospolitego ruszenia do Drohiczyna Kożuchowscy z Kożuchowa wystawili poczet trzech konnych żołnierzy. Na podobn± paradę do Radoszkowic na Białorusi w 1567 r., podobnie jak na przysięgę w 1569 r. przybyła już cała plejada przedstawicieli rodu, oprócz nazwisk na listach obecno¶ci znajduj± się liczne przydomki używane przez nich np. Bossakowie, Litwiniaki, G±siorkowie, Zawiszowie, Jurgowie, Rybczaki, z kolei ci używaj±cy przezwy Zaj±cowie to potomkowie Piotra Zaj±ca Żółkowskiego (1476 r.). Osobno już wtedy stawali Włodkowie i Zawadzcy, a w wykazach można spotkać również Kożuchowskich z Kasm, czy Skorupek.

Z 1580 r. posiadamy dokładne dane co do wielko¶ci maj±tków należ±cych do poszczególnych linii i gałęzi Kożuchowskich zamieszkałych wtedy w Kożuchowie. Da się zauważyć już znaczne zróżnicowanie w stanie posiadania poszczególnych rodzin. Do bogatszych gospodarzy należeli na pewno Kożuchowscy Zawiszowie i Kożuchowscy Bosakowie, mniej za¶ posażni byli Kożuchowscy G±siorkowie (ok.50 ha), za¶ najmniejsze gospodarstwo było Zaj±ców (ok. 20 ha). Odnotowano też należ±ce do plebana z Kożuchówka ks. Gabriela Kożuchowskiego tzw. Po¶więtne licz±ce blisko 100 ha gruntów.

Współcze¶nie Kożuchowscy zamieszkuj± na terenie powiatu m.in. w Sokołowie, Kożuchowie, Bujałach Mikoszach i Gniewoszach, Dzierzbach, Krasnodębach Kasmach, czy Niewiadomej. Liczebno¶ć Kożuchowskich na obszarze byłego województwa siedleckiego szacuje się na ponad 200 osób. Na terytorium Polski zamieszkuje za¶ 1770 ludzi używaj±cych tego nazwiska rodowego, trzeba jednak pamiętać, że nie wszyscy oni wywodz± się korzeniami z podlaskiego Kożuchowa.

DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 22 VII 2005)

Dane uzupełniaj±ce:

Najstarsze zapisy:

1438 r. Jakub z Kożuchowa ¶wiadek na dokumencie fundacyjnym parafii katolickiej w Wyrozębach pod Sokołowem

Witold Semkowicz "Wywody szlachectwa..."

1455 r. Paweł de Kożuchów
1453 r. Jakub de Kożuchów

Księgi drohickie z XV w.:

1473 r. Jerzy z Kożuchowa
1474 r. Maciej z Kożuchowa, Jan Przeszek, Stanisław z Kożuchowa
1474 r. Jan z Błonia, Stanisław Kożuchowski
1474 r. Kożuchowski de Zawady
1475 r. Wojciech z Kożuchowa
1480 r. Stanisław z Kożuchowa, Piotr pleban z Kożuchowa
1476 r. Andrzej Błoński, Adam syn Jakuba Kożuchowski
1476 r. Piotr Zaj±c Żółkowski i Budka, ¦więtosława, Mikołajowa i Maciejowa z Kożuchowa
1477 r. Dorota córka Stanisława z Kożuchowa, ¦więtosław, Mikołaj, Budek, Maciej jej bracia
1479 r. Jakub Jałmużna (Księżopolski?), Stanisław syn ¦więtosława z Kożuchowa
1479 r. Jakub Kożuchowski, Jan Błoński
1479 r. Stanisław ¦więtoszkowicz z Kożuchowa
1481 r. Jurga (Jerzy) Kożuchowski
1481 r. Adam z Kożuchowa, Stanisław z Kożuchowa
1482 r. Stanisław Kożuchowski, Chrzczon ? z Błonia, Szymon Krasnodębski
1482 r. Adam z Kożuchowa
1482 r. Włodek Kożuchowski
1480 r. Stanisław i Jakub z Kożuchowa i Paweł Rudy
1484 r. Chrzczon z Błonia, Jakub Kożuchowski

Popis pospolitego ruszenia Radoszkowice Litwa 1567 r.:

Kożuchowo Wielkie:

Stanisław "Rybczyk" - klacz
Jakub Rybczyk - klacz, miecz
Maciej Rybczyk - pieszo, rohatyna
Matys "Zaj±c" - pieszo, rohatyna
Mikołaj "Chrosny" - klacz
Stanisław Jurga - pieszo z rohatyn±
Wojciech Jurga - pieszo
Jakub Zawisza - klacz
Andrzej "Bossak" - klacz
Stanisław Bossak - klacz, miecz
Melcher syn Michała - klacz, miecz
Baltazar syn Michała - klacz, miecz
Paweł "G±siorek" wysłał syna Bartosza pieszo z mieczem
Szczęsny "Zaj±c" - klacz, miecz
Stanisław syn jana "Litwiniek" - pieszo
Marcin Bossak - klacz, miecz
Maciej Jurga - klacz, miecz
Herubin z bratem Bartoszem - koń, miecz
Wojciech syn Pawła Osiński - klacz, miecz

Krasnodęby Kasmy (Kosmy):

Szymon Kożuchowski wysłał syna Bartosza - klacz, mieczem

Przysięga na wierno¶ć Koronie po przył±czeniu województwa podlaskiego do Polski, Drohiczyn 1569 r.:

Kożuchowo:

Andrzej syn Pawła
Mikołaj syn Jakuba
Stanisław syn Szymona
Stanisław syn Jana
Szczęsny syn Stanisława
Maciej syn Stanisława
Stanisław syn Jana
Maciej syn Szymona
Jakub syn Szymona Zawisza
Stanisław syn Pawła
dziedzicowie z Kożuchowa

Jakub Zawisza Kożuchowski
dziedzic ze Skorupek

J. Urwanowicz "Wykaz urzędników podlaskich..."

Kożuchowski herbu Roch (Bon.)

Jan Kożuchowski - łowczy drohicki (1648, zm. 27 VIII 1658 r.)
Marcin Kożuchowski - poczaszy drohicki (1642-1645)

Adam Boniecki "Herbarz Polski..." - fragmenty:

Kożuchowski herbu Roch vel Pierzchała z Kożuchowa na Podlasiu

Jan Kożuchowski łowczy drohicki podpisał elekcję Jana Kazimierza umarł 1658 r.
Stanisław Kożuchowski został podstolim łukowskim 1661 r.
Aleksander, Karol i Stanisław Kożuchowscy z ziemi drohickiej elektorowie Michała Korybuta
Walenty Kożuchowski z województwem podlaskim podpisał elekcję Augusta II
Mateusz Kożuchowski syn Marcina i Marianny Sobikówny (Sobiczewskiej?) sprzedał w 1752 r. czę¶ć swoj± na Krasnodębach Kosmach i Bachorzy bratankowi swemu Grzegorzowi Mateuszowi Kożuchowskiemu synowi Fabiana i Heleny Wyrozębskiej
N. (?) Kożuchowski ożeniony z Przygodzk±
Maciej Kożuchowski syn Antoniego nabył w 1741 r. czę¶ć Karowowa w ziemi łukowskiej, syn jego Jakub Kożuchowski odst±pił w 1795 r. czę¶ć tę bratu Janowi Kożuchowskiemu
Michał Kożuchowski syn Jakuba ur. 1793 r. w parafii Trzebieszów, wylegitymowany 1804 r Galicja Zachodnia. Tam i w tymże roku ligitymowani: Miachał Kożuchowski syn Tomasza i Doroty Wierzbickiej, wnuk Jana, urodzony 1771 r. w parafii Jabłonna (Lacka). Jakub i Józef Kożuchowscy synowie Benedykta wojskiego bracławskiego i Marianny Izdebskiej. Brat ich Stanisław Kożuchowski poborca w ziemi drohickiej 1790 r.
Jan Kożuchowski ur. 1782 r. w parafi Kożuchówek, syn Lamberta dziedzica na Włodkach 1799 r. i Marianny, wnuk Adama
Stanisław Kożuchowski, syn Jakuba odst±pił 1771 r. czę¶ć Kożuchowa Wielkiego i Błonia małego synowi Wojciechowi Kożuchowskiemu, którego syn Antoni urodzony z Magdaleny Błońskiej 1783 r. w parafii Kożuchówek, legitymowany ze szlachectwa 1804 r. Galicja Zachodnia

Fragmenty z książki „Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic” pod red. G. Ryżewskiego, z rozdziału „Osadnictwo lewobrzeżnej części ziemi drohickiej w XV i na pocz. XVI w. – okolice Sokołowa, Węgrowa i Mord. T. Jaszczołt:

„…Już w 1419 r. występował pleban z Kożuchowa Maciej, który był świadkiem fundacji kościoła w Kuczynie na d Nurcem. Fundacja w Kożuchowie musiała być zatem nieco wcześniejsza. W 1458 r. plebanem w Kożuchowie był Trojan, a w latach 1471 – 1488 Piotr… Fundatorami kościoła w Kożuchowie byli niewątpliwie miejscowi dziedzice – szlachta herbu Pierzchała. Jednym z nich mógł być Jakub z Kożuchowa, który w 1438 r. świadczył na dokumencie fundacyjnym kościoła w Wyrozębach. W 1453 r. zarzucał nieszlacheckie pochodzenie Marcinowi z Wyrozęb. Już w 2 poł. XV w. dziedzice Kożuchowa byli bardzo licznie rozrodzeni. Potwierdza to m.in. ich częste pojawianie się na kartach ksiąg sądowych z tego okresu. Wspomniany Jakub występował w sądzie w 1458 r., a żył jeszcze w 1474 r., gdy jako jeden ze „starców” świadków świadczył w sprawie bojarów z Żrebczyc oraz w 1477 r., gdy wymieniany był z synami Adamem i Jakubem… Była to jedna rodzina dziedzicząca na Kożuchowie. Drugi krąg rodzinny stanowili czterej bracia: Budek, Świętosław, Mikołaj i Maciej – synowie Stanisława wymienianego w 1465 r… Trzecią rodzinę wymienianą w tym czasie w Kożuchowie stanowili: Jan zwany Żyłka, poświadczony tylko w 1469 r. oraz syn Wojciech występujący w latach 1474 – 1484… Nie wiadomo z kim z powyżej wspomnianych osób spokrewniony był Władysław, czyli Włodek z Kożuchowa, występujący w l. 1474 – 1492, poświadczony także jako kolator koscioła. Na jego cześc powstała wieś Włodki, a jego potomkowie przybrali nazwisko Włodek. Z części Kożuchowa wyłoniły się także Zawady. W 1474 r. występował jakiś Kożuchowski z Zawad… W 1501 r. występował Jan Kożuchowski zwany Zawada. Kożuchowscy mieszkający w Zawadach przybrali następnie nazwisko Zawadzkich…”


http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46