Wysocko Wyżne, pow. turczański

Wysocko Wyżne, wieś, pow. turczański, 26 kim. na płd. od Turki, 15 kim. na płd.-wsch. od sądu pow. w Boryni, z urzędem poczt, w miejscu. Na płn. leżą Komarniki, na wsch. Mochnate, na płd. Husne Niżne i Wyżne, na zach. Libochora i Butla, Środkiem wsi płynie Stryj krętym biegiem od płd. na płn. W obrębie wsi zasilają go z obu boków liczne, małe dopływy, z których najznaczniejszy od lew. brz. Libohorka (z Donyczynem od lew. brz.) Najwyżej, do 834 m., wznosi się Kreszowa góra na wsch. Najniższy punkt 625 mt. (dolina Stryja na płn.). Zabudowania wiejskie leżą w dolinie Stryja i Dony czy na. Na płn.-wsch. leży grupa domów Magoszów, w dolinie jednego z prawobocznych dopływów Stryja.

Własn. wiek. (Konwentu OO. Bazylianów we Lwowie) ma roli or. 321, łąk i ogr. 100, pastw. 33, lasu 93; wł. mn. roli or. 3892, łąk i ogr. 389, pastw. 917, lasu 871 mr. W r. 1890 było 363 dm., 2175 mk. w gm., 3 dm., 28 mk, na obszarze dwór., 1995 gr.-kat., 42 rzym.-kat, 138 izr.

Par. rzym.-kat. w Turce, gr.-kat. w miejscu, dek. wysoczański. We wsi są dwie cerkwie.

W drugiej połowie XVII w. wybudował Andrzej Wysoczański, dziedzic jednej części Wysocka, na swoim gruncie cerkiew. Syn jego Konstantyn zastawił swoją część Wysocka za 3000 złp. klasztorowi bazyliańskiemu w Ławrowie, ten zaś postawił przy końcu XVII w. klasztor bazyliański, który zostawał pod zarządem klasztoru ławrowskiego.

Do dekanatu wysoczańskiego należą parafie: Bachnowate, Beniowa, Borynia, Butelka Wyżna, Butla, Wysocko Niżne i Wyżne, Gniła, Husne, Zawadka, Unik, Komarniki, Krasne, Krywka, Libochora, Łosiniec, Przysłop, Rosochacz, Turka, Szumiacz, Jabłonka Niżna i Wyżna, Jabłonów.

We wsi jest szkoła jednoklasowa, młyn i tartak. Za czasów Rzpltej należało Wysocko do dóbr koronnych, do krainy lubochorskiej a ekonomii Samborskiej.

W lustracyi ekonomii Samborskiej z r. 1686 (Rkp. Ossol. Mt 1255, str. 131) czytamy: „Wieś Butla i Wysockie zasiadła na łanach 65. . Między tymi hajduckich łanów 3, z osobna wójtowskich 4, popowskich 2. Czynsze na św. Michał: Od chlebnika, wielekolwiek ich będzie, płacą po gr. 4, stróżnego z łanu każdego płacą po gr. 15, żerowszczyzny z łanu po 1 zł. 10 gr. Za sądy zborowe gromada płaci trzema ratami zł. 10. Hajduczyzny z łanu każdego zł. 2. Czynsze na św. Marcin: Czynszu głównego z łanu każdego płacą zł. 4. Za wołu z łanu każdego zł. 1, kop hajduckich zł. 2. Z łanów i obszarów daje gromada zł. 120. Myta gromada płaci z rzeźnikiem zł. 10. Z wójtowskich łanów, pokłonu, stacyi, z folusza, z karczmy zł. 101 gr. 18. Z popostwa łanów 2 i cerkwi płacą zł. 4, gr. 12. Z pustych łanów koszonych płacą z każdego zł. 6. Owsa dają z każdego łanu osiadłego półmiarków 2, a jeśliby zamek owsa nie potrzebował, to płacić powinni za każdy półmiarek po zł. 2. Gęś jedną z łanu, kur 2. Czynsze na św, Wojciech: kuchennego od chlebników, wiele ich tylko znajduje się, dają po gr. 10. Stróżnego z łanu po gr. 15. Tromowego z łanu płacą po gr. 6. Za jagnię i jarząbki gromada płaci gr. 28. Barana kuchennego, albo za niego zł. 3. Za baranka wielkanocnego zł. 1. Jajec daje gromada kopę jedne, albo za to gr. 20. Hajduczyzny płacą z każdego łanu zł. 2. Za dziesięcinę owczą dają od 20 owiec barana, albo od każdej owcy po gr. 4. Owsa czynszowego płacą z łanu po półmiarków 2, albo za każdy półmiarek po 2 gr. Kur '2, gęś jedną płacą z łanu każdego. Robotników po 4 dają z łanu każdego osiadłego na cały tydzień, czterech żeńców albo młotków, a kiedy kosić każą, to jeden kosiarz za 2 żeńców rachować się ma. Nadto dają drzewo kostkowe jedno, ciosankę jedne, krokiew jedne, łat 2, gontów kop. 2 z każdego osiadłego łanu, a jeśliby takiego drzewa zamek nie potrzebował, to płacić 1 powinna będzie gromada z każdego łanu za to drzewo po zł. 2. Ta kraina i wieś do folwarku zadniestrskiego tę wyżej opisaną robociznę odrabiają. Taż kraina ze 20 łanów wyprawuje cieślę jednego do roboty zamkowej. A ci cieśle powinni na robotę stanąć od św. Wojciecha aż do św. Marcina; przez ten czas z roboty nie mają schodzić. Nad te do żadnych innych wymyślnych powinności i ciężarów i podatków (o-krom tych, którehy uniwersałami JKról. Mości, jako to na hybernę albo na inszą całej ekonomii potrzebę naznaczone były) pociągani być nie mają przez urząd zamkowy albo krajników. Solarium po groszu od złotego, gdy czynsze oddawali, jako niesłusznie na nich nalezione było, tak to abrogujemy i dawać go nie każemy. Czynsze jednak włość wybrane wcześnie do zamku oddawać i odwozić powinna pod ezekucyą zwyczajną, która na te tylko wsie zachodzić będzie, które czynszu i innych, według wyżej opisanego inwentarza, powinności wcześnie nie wydadzą. Te zaś, co czynsz oddadzą od pojeznika i wszelkiego uciążenia wolne być mają. W tej wsi trzyma wójtostwo Im.Pan Krępski, cześnik czernichowski vigore przywileju, którego nie pokazał. Pokazał przytem consens de data Samborio die 25 mensis Septembris a. 1680 ad cedendam ter-tiam sortem advocatiae de villa Wyżne Wysockie alias Botelka, in persona Gnsi Stanislaus Krępski. Nadto pokazał consens ad cedendum de data Warsovie die 9 mensis Aprilis a. 1683 certas sortes Adroeatiae Butla Wysockich dictae in personam tegoż Im Pana Stanisława Krępskiego syna Im Pana Piotra Krępskiego, cześnika czernichowskiego".

W inwentarzu z r. 1760 (Bkp. Os., Nr 1632, str. 186) czytamy: „Wieś Butla i Wysockie osiadłe na łanach 62. Videlicet sianych łanów 24, koszonych 15, pustych 23. Z osobna wójtowskich 4, hajduckich sen sołtyskich 3, popowskich 2. Chle-bnika ad praesens znajduje się 216. Czynsze tej wsi (wymienione szczegółowo) czynią 1131 zł. 6 gr. Wójtostwa tej wsi posesor Imć Pan Radzimiński, na które prawa nie pokazał, płacić powinien do kasy ekonomicznej corocznie czynszu zł. 101 gr. 18. Ad haec hybernę na gardekurów JKr. Mościi inne onera fundi ferre tenetur. Lasy tej wsi: od Lubochory, nazwany Hnyły, smerekowy, od Beskidu bukowy. Skarżyła się gromada z Wysockiego, że sołtysi tameczni odebrali zagrodę, która gromadzie czyniła profitu na rok zł. 8, a już lat trzydzieści trzymają. Podobnież się żaliła gromada z Butli na sołtysów tej wsi, iż się nie przykładają do pogłównego, a przedtem kontrybuowali co rok po złp. 5. Żaliły się jeszcze gromady Wysocka Niżnego i Butli, że onym grunta do wójtostwa poodbierali, nie mniej zaś i wójtostwo Wysocka Niżnego wniosło, że gromady poprzywłaszczały sobie łany wójtowskie."
[SGKP]