Martyniszki, pow. szawelski

Martyniszki, wś i dobra nad rz. Świętą, pow. szawelski, par. Staro-Zagórska, gm. Krupiewska. Leży przy bitym trakcie o 13 w. I od m. Zagór i tyleż od Krup. Przed zbudowaniem kolei żelaznej z Możajk do Rygi, tym bitym traktem ciągnęły tysiące fur do Mitawy i Rygi ze Żmujdzi a nawet towary z Prus. Obecnie trakt ten podupadł i służy na miejscową komunikacyę mieszkańców. Najbliższa stacya mitawskiej drogi żel. Aue o 3 mile i Behnen przez Zagóry o mil 4. W Zagórach sąd pokoju 3 okr. i st. poczt. Po uwłaszczeniu włościan pozostało w M. włók 90 ziemi, w tej liczbie z dziesięć włók bagnistych nieużytków, 30 włók lasu opałowego. Według taryfy ks. źmujdzkiego 1717 r. M. z Szakinowem, wraz z Zagórami Nowemi stanowiły część dóbr królewskich i były we władaniu Berga. Następnie w 1801 r. Paweł I darował hr. Waleremu Lautrec emigrantowi francuskiemu. Syn tegoż urodzony z polki Aleksander Lou-trec marszałkowa! powiatowi szawelskiemu lat 12. Wymurował ładny dom mieszkalny w M. Założył park i wzniósł budowle gospodarskie z muru. Sprzedał Szakinów i wzorowo urządził włościan. Obecnie są chaty uwłaszczone po sześć włók ziemi a najmniejsza posiada trzy włóki, Unikając reform włościańskich w 1856 r. Hr. Lautrec sprzedał M. Rudolfowi Kościałkowskiemu z wiłkomierskiego powiatu. Małżonka tego Tekla z Siesickich zaprowadziła w M. zarodową oborę i inne ulepszone urządzenia. W J 868 r. Kościałkówska sprzedała M. już bez ziemi kupcowi ryg-skiemu Millerowi, od którego nabył we dwa lata baron Felsen z Kurlandyi. Wybudował on w M. piękne folwarczne budowle w fol. Jautmalki i we dworze i za podwójną cenę 1881 r. sprzedał Heuraudowi z Mitawy, który we dwa lata, z wielką, korzyścią sprzedał obecnemu właścicielowi Jerzemu Hejkingowi. Jak widzimy w ciągu dwudziestu kilku lat szósty raz przeszły M. z rąk do rąk i cena te-1 go majątku podniosła się do 1500 rs. za włókę z nieużytkami i dobrze wyciętym lasem. Do M. należą fol w. Jautmal ki, zaścianki: Szorkinie, Bombały, Kupłejki, młyn w Nowogródku i oberża nazwana „biała karczma."
[SGKP]