Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Frezer Franciszek (1798-1845) Płk, powstaniec listopadowy, właściciel Rojowa
11.08.2025 10:24
Franciszek Frezer urodził się w Poznaniu 27 sierpnia 1798r. jako syn chorążego Macieja Frezera
i Krystyny z Skoroszewskich. Datę urodzin potwierdza tabliczka pośmiertna.
"D.O.M.
Tu leżą zwłoki Ś.P. FRANCISZKA FREZER Półkownika Woyska Polskich kawalera orderów etc. dziedzica Dobr Rojowa etc.
Urodził się w Poznaniu dnia 27 sierpnia 1798r.
Umarł w Rojowie dnia 10 stycznia 1845r."
Tekst na tablicy znalezionej w krypcie kościoła odrestaurowanej przez p. Tomasza Kajsera:
Wykształcenie
Był wychowankiem Szkoły Kadetów w Kaliszu. Była to elitarna szkoła wojskowa dla dzieci szlacheckich w zaborze pruskim, umieszczona w budynkach byłego kolegium jezuickiego w Kaliszu. Nauka trwała 4 lata i obejmowała: religię, język polski, łacinę, język francuski, niemiecki, matematykę, geografię, historię, logikę, kaligrafię i naukę rysunku. Oprócz tego w programie była edukacja wojskowa obejmująca musztrę, historię wojskowości, elementy taktyki i strategii, fortyfikację, balistykę i fechtunek. Zatem Franciszek Frezer pobierał tam naukę w lata 1808-1812.
Od 1 lipca 1812r. wszedł do służby cywilnej (Biura Dyrekcji Skarbu dep. Bydgoskiego) jako kancelista i przebywał w niej do 5 marca 1815r..
Kariera wojskowa
11 marca 1815r. wstąpił do wojska 1. pułku strzelców konnych jako chorąży. 15 maja 1816r. otrzymał awans na podporucznika, a 15 maja 1825r. na porucznika I pułku strzelców pieszych i adiutanta pułkowego wojska Królestwa Polskiego. Od 17 czerwca 1829r. pełnił funkcję adiutanta polowego brygady generała hrabiego Piotra Szembeka. Ta znajomość będzie miała istotne znaczenie w jego dalszym życiu. 24 maja 1830r. otrzymał znak honorowy za 15 lat nieskazitelnej służby oficerskiej.
Brat- oficer
Nepomucen Ludwik August ur. ok. 1796/1801. Podobnie jak Franciszek służył w armii Kró1estwa Po1skiego w latach 1825-30 ppor. 1 pułku strzelców pieszych. W powstaniu 6.2.31 por. 5 psp., 19.2.31 przeznaczony do 1 psp., 13 marca 1831 wziął dymisję d1a słabości zdrowia.
. W roku 1832 obywatel a 1838 posesor. Poślubił w Poznaniu 24.08.1828 Paulinę Łebińską. Zmarł 21.08.1838 w Poznaniu na Przedmieściu św. Wojciecha. Pozostawił zonę i dwoje małoletnich dzieci.
Powstanie listopadowe
Po dwóch miesiącach powstania listopadowego, 6 lutego 1831r. został mianowany na stopień kapitana. Od tego dnia pełnił obowiązki szefa sztabu 4 dywizji piechoty. Odznaczył się w bitwie pod Dobrem. Od 4 czerwca 1831r. został adiutantem polowym gen. Macieja Rybińskiego - dowódcy 1. dyw. piech. 27 lipca 1831r. awansowany został do stopnia majora 12. pułku piechoty liniowej.
Franciszek Frezer za zasługi wojenne 2 września 1831r. otrzymał złoty, a 25 września 1831r. kawalerski krzyż Orderu Virtuti Militari. 5 września1831r. otrzymał krzyż złoty nr 2397. Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831r. mianowany został do stopnia podpułkownika. 5 października 1831r. wraz z gen. Rybińskim przeszedł granicę pruską. Nie wiemy czy został internowany. Wiemy tylko, że nie udał się, jak większość kolegów z wojska na emigrację, lecz osiadł w zaborze pruskim prawdopodobnie z racji urodzenia.
5 października 1831 r. przeszedł z oddziałem 20-tysięcznej armii granicę z Prusami w okolicach Jastrzębia. Internowany wraz z armią, władzami powstańczymi z ostatnim prezesem Rządu Narodowego Bonawenturą Niemojowskim oraz członkami sejmu i licznymi politykami w zabudowaniach klasztoru franciszkanów w Brodnicy .
Małżeństwo
Franciszek Frezer wrócił do Poznania, gdzie w 27.08.1832 r, w parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu zawarł związek małżeński z 43-letnią Katarzyną Elżbietą Szczukową (poprzednio zamężną Pniewską). Katarzyna urodziła się około 1788 roku i była córką hrabiego Jacka Jezierskiego herbu Nowina (1722-1805) kasztelana łukowskiego, polityka, publicysty i jego trzeciej żony Róży (Rozalii) ze Szczutowskich.
Niedługo cieszył się szczęściem małżeńskim, albowiem jego małżonka umarła w Poznaniu przy ulicy Butelskiej (Woźnej) już 22 maja 1834r. pozostawiając ruchomy majątek. O jej zgonie powiadomił Zdanowski radca sądu pokoju. Frezerowie nie doczekali się dziecka.
Po śmierci żony przeniósł się do Kierzna i stał się dzierżawcą tamtejszego majątku dzięki protekcji gen Szembeka.
„Zamienił oręż na lemiesz”
Wtedy, jak pisze Karwowski Franciszek Frezer: „zamienił oręż na lemiesz”.
9 listopada 1837 roku jako posesor wsi Kierzno zawarł związek małżeński z Justyną Psarską - dziedziczką Rojowa; świadkami na ślubie był gen. Szembek oraz nieznani z imienia Wężyk i Psarski. Justyna Stefania Magdalena Psarska urodziła się w Rojowie 20 grudnia1818r. Jej rodzicami byli Magdalena i Klemens Psarscy: Magdalena Kolumna Walewska była dziedziczką dóbr Olszyny, zaś jej mąż Klemens Jastrzębiec Psarski dziedziczył dobra Rojowa, Szklarki Myślniewskiej, Doruchowa i przyległości.
Dzieci
Z tego związku urodziły się dwie córki: Aleksandra urodzona 28 października 1841r. oraz Józefa urodzona 5 kwietnia 1843r.
Działalność polityczna
18 kwietnia 1843 r. Franciszek Frezer został drugim deputowanym z powiatu ostrzeszowskiego jako „posiedziciel” z Rojowa. Funkcję pierwszego deputowanego pełnił wówczas Feliks Wężyk „posiedziciel” z Baranowa. Franciszek Frezer występuje jako dziedzic Rojowa z folwarkiem Zawadą liczącego łącznie 1105 ha. Funkcję deputowanego pełnił Frezer do swojej śmierci. Na jego miejsce został wybrany Artakserkses Rekowski z Rudniczyska (Ogłoszenie Rejencji Poznańskiej z 24.05.1846).
Śmierć i pochówek
Franciszek Frezer zmarł na tyfus 10 stycznia 1845 roku w wieku 46 lat, a jego żona Justyna 26 czerwca 1856r.Oboje zostali pochowani w podziemiach rojowskiego kościoła, najpierw drewnianego, a potem w 1883r, murowanego, którego fundatorem w 1883r. wraz z mężem Bolesławem Wężykiem była ich córka Aleksandra.
Autor: Jerzy Krzywaźnia
więcej w art. Franciszek Frezer (1798-1845), Ostrzeszowska Kultura (nr 25) s. 14-15
https://www.ostrzeszow.pl/asp/pliki/_db/kwartalnik__nr_25.pdf
i Krystyny z Skoroszewskich. Datę urodzin potwierdza tabliczka pośmiertna.
"D.O.M.
Tu leżą zwłoki Ś.P. FRANCISZKA FREZER Półkownika Woyska Polskich kawalera orderów etc. dziedzica Dobr Rojowa etc.
Urodził się w Poznaniu dnia 27 sierpnia 1798r.
Umarł w Rojowie dnia 10 stycznia 1845r."
Tekst na tablicy znalezionej w krypcie kościoła odrestaurowanej przez p. Tomasza Kajsera:
Wykształcenie
Był wychowankiem Szkoły Kadetów w Kaliszu. Była to elitarna szkoła wojskowa dla dzieci szlacheckich w zaborze pruskim, umieszczona w budynkach byłego kolegium jezuickiego w Kaliszu. Nauka trwała 4 lata i obejmowała: religię, język polski, łacinę, język francuski, niemiecki, matematykę, geografię, historię, logikę, kaligrafię i naukę rysunku. Oprócz tego w programie była edukacja wojskowa obejmująca musztrę, historię wojskowości, elementy taktyki i strategii, fortyfikację, balistykę i fechtunek. Zatem Franciszek Frezer pobierał tam naukę w lata 1808-1812.
Od 1 lipca 1812r. wszedł do służby cywilnej (Biura Dyrekcji Skarbu dep. Bydgoskiego) jako kancelista i przebywał w niej do 5 marca 1815r..
Kariera wojskowa
11 marca 1815r. wstąpił do wojska 1. pułku strzelców konnych jako chorąży. 15 maja 1816r. otrzymał awans na podporucznika, a 15 maja 1825r. na porucznika I pułku strzelców pieszych i adiutanta pułkowego wojska Królestwa Polskiego. Od 17 czerwca 1829r. pełnił funkcję adiutanta polowego brygady generała hrabiego Piotra Szembeka. Ta znajomość będzie miała istotne znaczenie w jego dalszym życiu. 24 maja 1830r. otrzymał znak honorowy za 15 lat nieskazitelnej służby oficerskiej.
Brat- oficer
Nepomucen Ludwik August ur. ok. 1796/1801. Podobnie jak Franciszek służył w armii Kró1estwa Po1skiego w latach 1825-30 ppor. 1 pułku strzelców pieszych. W powstaniu 6.2.31 por. 5 psp., 19.2.31 przeznaczony do 1 psp., 13 marca 1831 wziął dymisję d1a słabości zdrowia.
. W roku 1832 obywatel a 1838 posesor. Poślubił w Poznaniu 24.08.1828 Paulinę Łebińską. Zmarł 21.08.1838 w Poznaniu na Przedmieściu św. Wojciecha. Pozostawił zonę i dwoje małoletnich dzieci.
Powstanie listopadowe
Po dwóch miesiącach powstania listopadowego, 6 lutego 1831r. został mianowany na stopień kapitana. Od tego dnia pełnił obowiązki szefa sztabu 4 dywizji piechoty. Odznaczył się w bitwie pod Dobrem. Od 4 czerwca 1831r. został adiutantem polowym gen. Macieja Rybińskiego - dowódcy 1. dyw. piech. 27 lipca 1831r. awansowany został do stopnia majora 12. pułku piechoty liniowej.
Franciszek Frezer za zasługi wojenne 2 września 1831r. otrzymał złoty, a 25 września 1831r. kawalerski krzyż Orderu Virtuti Militari. 5 września1831r. otrzymał krzyż złoty nr 2397. Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan we wrześniu 1831r. mianowany został do stopnia podpułkownika. 5 października 1831r. wraz z gen. Rybińskim przeszedł granicę pruską. Nie wiemy czy został internowany. Wiemy tylko, że nie udał się, jak większość kolegów z wojska na emigrację, lecz osiadł w zaborze pruskim prawdopodobnie z racji urodzenia.
5 października 1831 r. przeszedł z oddziałem 20-tysięcznej armii granicę z Prusami w okolicach Jastrzębia. Internowany wraz z armią, władzami powstańczymi z ostatnim prezesem Rządu Narodowego Bonawenturą Niemojowskim oraz członkami sejmu i licznymi politykami w zabudowaniach klasztoru franciszkanów w Brodnicy .
Małżeństwo
Franciszek Frezer wrócił do Poznania, gdzie w 27.08.1832 r, w parafii św. Marii Magdaleny w Poznaniu zawarł związek małżeński z 43-letnią Katarzyną Elżbietą Szczukową (poprzednio zamężną Pniewską). Katarzyna urodziła się około 1788 roku i była córką hrabiego Jacka Jezierskiego herbu Nowina (1722-1805) kasztelana łukowskiego, polityka, publicysty i jego trzeciej żony Róży (Rozalii) ze Szczutowskich.
Niedługo cieszył się szczęściem małżeńskim, albowiem jego małżonka umarła w Poznaniu przy ulicy Butelskiej (Woźnej) już 22 maja 1834r. pozostawiając ruchomy majątek. O jej zgonie powiadomił Zdanowski radca sądu pokoju. Frezerowie nie doczekali się dziecka.
Po śmierci żony przeniósł się do Kierzna i stał się dzierżawcą tamtejszego majątku dzięki protekcji gen Szembeka.
„Zamienił oręż na lemiesz”
Wtedy, jak pisze Karwowski Franciszek Frezer: „zamienił oręż na lemiesz”.
9 listopada 1837 roku jako posesor wsi Kierzno zawarł związek małżeński z Justyną Psarską - dziedziczką Rojowa; świadkami na ślubie był gen. Szembek oraz nieznani z imienia Wężyk i Psarski. Justyna Stefania Magdalena Psarska urodziła się w Rojowie 20 grudnia1818r. Jej rodzicami byli Magdalena i Klemens Psarscy: Magdalena Kolumna Walewska była dziedziczką dóbr Olszyny, zaś jej mąż Klemens Jastrzębiec Psarski dziedziczył dobra Rojowa, Szklarki Myślniewskiej, Doruchowa i przyległości.
Dzieci
Z tego związku urodziły się dwie córki: Aleksandra urodzona 28 października 1841r. oraz Józefa urodzona 5 kwietnia 1843r.
Działalność polityczna
18 kwietnia 1843 r. Franciszek Frezer został drugim deputowanym z powiatu ostrzeszowskiego jako „posiedziciel” z Rojowa. Funkcję pierwszego deputowanego pełnił wówczas Feliks Wężyk „posiedziciel” z Baranowa. Franciszek Frezer występuje jako dziedzic Rojowa z folwarkiem Zawadą liczącego łącznie 1105 ha. Funkcję deputowanego pełnił Frezer do swojej śmierci. Na jego miejsce został wybrany Artakserkses Rekowski z Rudniczyska (Ogłoszenie Rejencji Poznańskiej z 24.05.1846).
Śmierć i pochówek
Franciszek Frezer zmarł na tyfus 10 stycznia 1845 roku w wieku 46 lat, a jego żona Justyna 26 czerwca 1856r.Oboje zostali pochowani w podziemiach rojowskiego kościoła, najpierw drewnianego, a potem w 1883r, murowanego, którego fundatorem w 1883r. wraz z mężem Bolesławem Wężykiem była ich córka Aleksandra.
Autor: Jerzy Krzywaźnia
więcej w art. Franciszek Frezer (1798-1845), Ostrzeszowska Kultura (nr 25) s. 14-15
https://www.ostrzeszow.pl/asp/pliki/_db/kwartalnik__nr_25.pdf