Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Zbiórka przez Pomagam.pl

Kalisz. Zburzony w roku 1914 potem odbudowany .

8.11.2025 15:21
Kalisz jest drugim pod względem wielkości miastem w Wielkopolsce.
Przez miasto płynie rzeka Prosna i wiele kanałów.
Leży na trasie Szlaku Bursztynowego który łączył imperium rzymskie
z wybrzeżem Bałtyku.

O Kaliszu pisał aleksandryjski uczony Klaudiusz Ptolemeusz żyjący w latach
około 100 do 168 n.e. w swoim dziele „Geografia„.
Wiedząc że ziemia jest okrągła próbował przedstawić ją płaską za pomocą map.
W księdze II opisuje między innymi ziemie od Dunaju po Morze Bałtyckie.
Wspomniał też Kalisię ( Καλισία ) którą identyfikuje się z Kaliszem.
Jest to najstarsza metryka pisana o Kaliszu.
Również Gall Anonim wymienia w Kronice Polskiej z roku 1112- 1116 Kalisz.

Na początku I wojny światowej Kalisz unicestwiono.
Kalisz był po stronie rosyjskiej granicy a Skalmierzyce po pruskiej stronie.
1 sierpnia 1914 roku wieczorem Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji.
Już 2 sierpnia rano miasto było wolne od Rosjan.
Wojska niemieckie powitane zostały z ciekawością przez mieszkańców miasta.
Spokój i przestrzeganie odezwy skierowane do mieszkańców zostały zakłócone
w nocy z 3 na 4 sierpnia. Wśród ciemności pruskie patrole wojskowe się ostrzelały.
Strzelanina rozpoczęła się na rogu dzisiejszych ulic Kazimierzowskiej
i Śródmiejskiej a wkrótce objęła całe miasto.
Pierwszy wojenny komendant Kalisza major Herman Preusker nie chciał się przyznać
do błędu niemieckich żołnierzy i wydał 4 sierpnia nową odezwę
w której obwinia mieszkańców Kalisza że strzelali do pruskich wojsk.
Odezwa ta informowała też o zaostrzeniu rygorów wojennych co oznaczało
wprowadzenie w mieście terroru. Na miasto nałożono kontrybucję w wysokości
50 tysięcy rubli które miasto zapłaciło. Mimo to brano kaliszan na zakładników
i rozstrzeliwano. Wielu mieszkańców miasta ze spakowanym swoim dobytkiem
udało się w kierunku Konina i Turku. Niektórzy później wracali.
Zabitych przybywało.
4 sierpnia 1914 roku popołudniu prusacy biorąc 20 zakładników opuścili miasto .
Zaczęto ostrzeliwanie miasta z broni maszynowej i kartaczownic.
Również 5 i 6 sierpnia ostrzeliwano i bombardowano miasto ale już nieco słabiej .
W piątek 7 sierpnia na miejsce zwolnione przez prusaków przybyły bataliony saskie
dowodzone przez pułkownika Hoffmana.
Wojska Saskie niszczenie Kalisz rozpoczęły od bombardowania.
Trwało ono z niewielkimi przerwami od 7 sierpnia do 8 sierpnia.
Potem strzelano granatami i szrapnelami. Po aresztowaniach i rabowaniu
co cenniejszych rzeczy zaczęto sukcesywnie podpalać dom po domu.
Ratusz spalono 7 sierpnia a budynek teatru 16 sierpnia.
Miasto płonęło przez kilka tygodni.
Z miasta liczącego prawie 70 tysięcy mieszkańców pod koniec sierpnia
pozostało około 5 tysięcy mieszkańców.
W mieście zniszczeniu uległo prawie 450 budynków.
Stanowiło to prawie 95% staromiejskiej zabudowy którą zamieniono w gruzy .
Ani władze niemieckie ani polskie po wojnie prowadząc śledztwo nie dały wiary
że strzelanina w mieście wybuchła z winy mieszkańców.
Kalisz. Odbudowa miasta  po roku 1914 .
Prowadzona odbudowa była pierwszym takim przedsięwzięciem w kraju.
Centrum miasta odbudowano zgodnie z wytycznymi konserwatorów zachowując
układ przestrzenny , chociaż nie narzucano rekonstrukcji historycznej kamienic.
Odbudowa miasta przypadła na okres w którym panowała secesja.
Secesja jako styl w architekturze rozwijał się w latach 1890 -1925.

W Budownictwie secesja jest widoczna w dekoracji elewacji budynków
i w zdobieniach wnętrz. Secesja był to styl którego twórcy chcieli
zerwać ze wszystkim co już było. Secesja miała być oryginalna
pod względem konstrukcji jak i wykorzystanych materiałów.
W elewacjach budynków pojawiały się cegła , kamień i masa ceramiczna jednocześnie.
Często w secesyjnych budynkach stosowano u zwieńczenia okien i portali lekko
podkowiaste łuki .Jednym z elementów secesji były dekoracje elewacji.
Wiele secesyjnych budynków jest mieszanką stylu neoromańskiego,
neogotyckiego i neobarokowego.
Wspomniałem że niemal całe miasto trzeba było odbudować.
Często na elewacjach umieszczano elementy które mogły mówić o potędze
właściciela kamienicy.
W Kaliszu jest wiele kamienic mające na dachu rząd amfor a na elewacji
(zewnętrzna ściana budynku) kolumny lub pilastry.

Amfora to jest rodzaj dzbanka.
Pilaster to jest plaski filar przyścienny pełniący funkcje
podpory lub dekoracyjne podziału ściany. Pilaster jest stosowany
również wokół otworów bram, drzwi i okien.
Kalisz . Amfory  na dachu i pilastry .
W Kaliszu kamienice z pilastrami znajdują się w samym centrum miasta
na Alei Wolności, na ulicy Sukienniczej, Śródmiejskiej i Zamkowej oraz
na Głównym Rynku i na Nowym Rynku. W bocznych uliczkach.

Zdjęcia Kalisza z czasów I wojny światowej , po zburzeniu :

http://www.kalisz.info/zdjecia-iwojnasw.html