Powstanie Styczniowe - "Biali" i "Czerwoni"

Przyczyną wybuchu tego powstania był narastający terror ze strony rosyjskiej wobec polskiego biernego oporu. Powstanie, mimo że zasięgiem objęło tylko zabór rosyjski, było największym polskim powstaniem. Bezpośrednim powodem wybuchu Powstania Styczniowego była tzw. branka, czyli przymusowy pobór do carskiego wojska .Chciano powołać do wojska działaczy opozycyjnych .Było to polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, ogłoszone manifestem 22 stycznia 1863 roku przez Tymczasowy Rząd Narodowy.Początek Powstania Styczniowego był sukcesem Polaków, którzy zaskoczyli Rosjan.Walki prowadzone były w sposób podjazdowy, wojna miała charakter partyzancki.W lutym miało miejsce wydarzenie dla powstańców bardzo niekorzystne.Podpisano konwencję Alvenslebena, przewidującą współpracę prusko-rosyjską przy zwalczaniu powstańców - w Petersburgu .Władze powstańcze składały się głównie z Czerwonych, z czasem Biali starali się zyskiwać coraz silniejszą pozycję. Zaczęli oni popierać umiarkowanego Czerwonego, za jakiego był uważany Langiewicz.W kwietniu Biali oficjalnie przystąpili do powstania i wkrótce objęli nad nim władzę.powołano składający się z Białych Rząd Narodowy.We wrześniu 1863 roku Czerwoni rozpoczęli akcje terrorystyczne wymierzone w zaborców. W jednym z zamachów zginął namiestnik Królestwa gen. Berg.We wrześniu powstanie styczniowe zaczęło przeżywać głęboki kryzys. Opanował go dopiero Romuald Traugutt, który objął stanowisko dyktatora 18 października 1863. Romuald Traugutt powołał regularne oddziały wojska, wprowadził dyscyplinę. Władze powiatowe sformował po części z chłopów. Niestety reorganizacja powstania przyszła za późno. Powstanie słabło. Całości dopełniły jeszcze dwa dekrety wydane 2 marca 1864 przez cara Aleksandra II, w których nadawał on chłopom na własność całą ziemię jaka znajdowała się w ich użytkowaniu, w zmian za obowiązek płacenia wieczystego podatku gruntowego. W ten sposób przeciągnął chłopów do obozu antypowstańczego.W 1864 roku powstanie ostatecznie upadło.Ostatnim dyktatorem powstania był Aleksander Wyszkowski.Najdłużej, bo aż do maja 1865 roku, przetrwał na Podlasiu odział księdza Stanisława Brzóski. Ksiądz zginął na szubienicy w Sokołowie Podlaskim.

Na terenach Królestwa Polskiego istniały dwie główne grupy. „Biali” propagowali zjednoczenie całego społeczeństwa i pracę organiczną oraz dążenie do rozszerzania Królestwa.
„Czerwoni” natomiast byli zwolennikami powstania zbrojnego przeciw caratowi, by dokonać reform uwłaszczeniowych w wolnej już Polsce.