Maliszewski, Edward płk. dyp.

Edward Maliszewski, płk. dyp. Syn Leona i Franciszki z Szyszkowskich. Urodził się 09.10.1894 w Augustowie. 14.09.1911 roku wstąpił do Wileńskiej Szkoły Oficerskiej. Ukończył ją jako prymus i 25.07.1914 roku otrzymał awans na podporucznika z przydziałem do Artylerii Fortecznej w twierdzy w Brześciu nad Bugiem. W 1915 roku został dowódcą organizującej się 2-ej Brygady Artylerii Oblężniczej. Po reorganizacji znalazł się w składzie 6-tego Samochodowego Dyonu Artylerii Ciężkiej. W 1916 roku brał udział w wielkiej ofensywie Brusiłowa na Wołyniu. W tym czasie został awansowany na porucznika i wyznaczony na stanowisko oficera łączności i dowódcę baterii reflektorów w 42-im Samochodowym Dyonie Artylerii Ciężkiej, Ponieważ prawie 60% żołnierzy było jak On Polakami, krzewił wśród nich ideę niepodległościową. Gdy w lecie 1917 roku, w okresie formowania się I Korpusu Polskiego w Rosji, zamierzał wraz z baterią zaciągnąć się do niego, został aresztowany i osadzony w więzieniu w Wałku. Skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie „za nacjonalistyczną polską działalność” zdołał zbiec i dotrzeć do I Korpusu Polskiego, w którym był starszym oficerem w Legii Rycerskiej. W poszukiwaniu ojca udał się do Symferopolu, gdzie został sekretarzem w Związku Wojskowym Polaków. W maju 1918 roku powrócił do Augustowa i wstąpił do POW. W listopadzie 1918 roku, pod pozorem zaciągnięcia się do Polnische Wehrmacht, wyjechał wraz z paroma innymi oficerami i żołnierzami do Warszawy, gdzie uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i wstąpił do organizującego się Wojska Polskiego. Od 19 grudnia 1918 roku do 17 marca 1919 roku był dowódcą baterii szkolnej Szkoły Podoficerskiej w Rembertowie, poczym został przeniesiony do Centralnego Obozu Podoficerskich Szkół Artylerii w Toruniu W marcu 1922 roku został przeniesiony do Departamentu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko kierownika referatu wyszkolenia. W końcu 1927 roku został dowódcą dywizjonu w 15. Pułku Artylerii Polowej w Bydgoszczy. W latach 1928–1930 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną z wynikiem bardzo dobrym i 27.10.1930 otrzymał tytuł naukowy oficera dyplomowanego. Następnie został przeniesiony do12-ego Kresowym Pułku Artylerii Polowej w Złoczowie, początkowo na stanowisko dowódcy dyonu a następnie zastępcy dowódcy pułku. W lisopadzie. 1933 roku objął stanowisko szefa sztabu 11-ej Karpackiej Dywizji Piechoty w Stanisławowie. Od listopada1935 roku był kierownikiem przedmiotu Taktyka Artylerii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Autor skryptów, m.in. „Artyleria na tle działań piechoty”, „Organizacja strzelania w dywizjonie i grupie”, „Armata 37 mm wz. 36” oraz „Armata ppanc 37 mmm wz. 36”, „Taktyczne użycie w pułku piechoty”, „Pododdział artylerii na rzuty i ugrupowanie jej w marszach ubezpieczonych”. 01.01.1936 awansowany na podpułkownika.
W dniu wybuchu II Wojny Światiwej objął stanowisko 1-go oficera w Sztabie Dowódctwa Artylerii i w składzie Naczelnego Dowództwa w dniu 17.09.1939 przekroczył granicę Rumunii, gdzie został internowany. W dniu 05.11.1939 przybył do Paryża, gdzie otrzymał przydział na stanowisko kierownika kursów oficerów artylerii w obozie wojskowym Coëtquidan w Bretanii. W połowie lutego 1940 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy 202 Modlińskiego Pułku Artylerii Ciężkiej w organizującej się 2-ej Dywizji Strzelców Pieszych. W połowie maja 1940 roku wyruszył ze swoim pułkiem na front. W wyniku rozprężenia francuskiego 45-go Korpusu pułk został przyparty do granicy szwajcarskiej w dolinie rzeki Doub. Tu stoczona została zacięta bitwa i po wyczerpaniu amunicji i pod wpływem wydanego przez francuskie dowództwo rozkazu dnia 19.06.1940 roku przekroczył ze swoimi żołnierzami granicę Szwajcarii, gdzie został internowany.
W Szwajcarii przebywał w różnych miejscach. Był również jednym z organizatorów i wykładowców na kursach oficerskich.
Po wylądowaniu aliantów i zajęciu Paryża uciekł w grudniu 1944 ze Szwajcarii do Francji i po miesięcznym pobycie w Paryżu przybył do Wielkiej Brytanii. Z dniem 01.01.1945 został awansowany na pułkownika. W Anglii dostał przydział do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Był m.in. jednym z członków Komitetu Drawa. W połowie 1945 roku został przeniesiony do Szkocji do Centrum Wykształcenia Artylerii na stanowisko kierownika sekcji studiów.
Z chwilą ogłoszenia organizowania Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia zrezygnował z dalszej służby wojskowej i zgłosił się na powrót do kraju. Dnia 11.10.1946 został zdemobilizowany z Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Po ukończeniu kursu księgowości został zatrudniony w Centrali Zbytu Przemysłu Mineralnego na stanowisko z-cy głównego księgowego a następnie został głównym księgowym w Centrali Handlu Materiałami Budowlanymi. W dniu 21.11.1949, będąc służbowo w Warszawie, zastał aresztowany w związku ze sprawą gen. Tatara. Po dwóch latach przebywania w areszcie śledczym dnia 31.10.1951 został skazany na karę 10 lat pozbawienia wolności wraz z utratą praw publicznych i obywatelskich i praw honorowych na okres 5-ciu lat i przepadek całego mienia. Przebywał w więzieniu w Warszawie, we Wronkach oraz w Potulicach.
Decyzją Rady Państwa z dnia 31.12.1955 zastał ułaskawiony i rehabilitowany.
Na skutek złego stanu zdrawia po zwolnieniu z więzienia Edward Maliszewski zmarł w Warszawie dnia 29.07.1957. Pochowany jest na Powązkach Wojskowych.

Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi w 1935 roku, Medalem za Wojnę 1918, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Pułk, Krzyżem Walecznych, Croix de Guerre ze Złotą Gwiazdą.

Bibliografia

Szlaszyński Jarosław, "Pułkownik dyplomowany Edward Maliszewski" Biogram w: Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska w Białymstoku 26/2013