Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Trętowski Bronisław Ferdynand (1808-1869)
9.03.2009 11:00
Bronisław Ferdynand Trentowski (właściwie: Trętowski — tak podpisywał się początkowo sam, a zawsze podpisywała się w ten sposób jego rodzina, zmienił ortografię, kiedy zaczął pisać po niemiecku), urodził się w Opolu pod Włodawą dnia 21 stycznia 1808 r. Jaką wyznawał religię, katolicką, kalwińską czy ewangelicką, nie można ustalić. Sam pisze raz, że jest katolikiem, to że był ochrzczony w religii kalwińskiej, lub kiedy indziej podaje się za ewangelika. Bierze ślub w kościele katolickim z Niemką katoliczką, dzieci chrzci w kościele ewangelickim, a akt jego śmierci znajduje się w archiwum gminy luterańskiej we Fryburgu. Rodzina jego była katolicka, a brat, Julian, nawet księdzem katolickim, proboszczem w Piszczacu, w powiecie bialskim.
Wiele zawdzięczał ojcu, Leonowi, który studiował prawo na Wszechnicy Jagiellońskiej, a filozofię na uniwersytecie w Królewcu w czasach Kanta i bardzo dbał o wykształcenie syna. Zarządzał dobrami Szlubowskich w Opolu, a od r. 1816 został wójtem w Łukowie i rządcą państwowego folwarku. Bronisław od r. 1819, przez 3 lata uczył się w szkole wojewódzkiej pijarów w Łukowie, przeniósł się do Warszawy, potem znowu wrócił do ostatniej, VI klasy do Łukowa i tu skończył szkołę średnią, gdzie wyróżniał się zdolnościami i pilnością. W r. 1825 wstąpił na Uniwersytet Warszawski, studiował humanistykę, filozofię i nauki realne. Uzyskał stopień magistra filozofii. W r. 1828 udał się do Paryża, gdzie uczęszczał na wykłady filozofii, historii i literatury. Po 4 miesiącach wrócił do kraju i został nauczycielem gimnazjum na Podlasiu w Szczuczynie. Po wybuchu powstania listopadowego udał się do Warszawy i pracował w redakcji pisma powstańczego, a potem walczył w szeregach powstańczych. Po upadku powstania przeszedł do Prus i Niemiec, w Heidelbergu studiował na uniwersytecie etykę, dogmatykę i filozofię religii. Następnie przeniósł się do Fryburga w Badenii i tam poświęcił się gorliwym studiom dzieł Schellinga i Hegla. Pod ich wpływem zaczął kształtować swoją filozofię narodową. Żył w skrajnej nędzy. Pomagali mu materialnie Edward Raczyński i Karol Marcinkowski, a w końcu Zygmunt Krasiński, który przejął od Trentowskiego wiele idei mesjanistycznych. Odtąd Trentowski oddał się pracy literackiej; pisze po polsku i wydaje: „Chowannę", „Myślini", „Demonomanię" i wiele rozpraw i artykułów. Z powodu przepracowania i różnych trudności zapadł na chorobę nerwową. Zmarł dnia 16 VI 1869 r. Na jego grobie postawiono pomnik z napisem: „Miłuj w bliźnim i w sobie samym tylko Boga i Człowieczeństwo".
Spuścizna filozoficzna tego myśliciela jest ogromna. Uległ wpływowi Hegla. Popełnił liczne błędy z punktu widzenia nauki Kościoła, lecz także wypowiedział wiele myśli głębokich i wartościowych. Zajął się problemami teozoficznymi, głosił wielki liberalizm. Należał wraz z Wrońskim, Cieszkowskim i Libeltem do zwolenników mesjanizmu filozoficznego, podtrzymującego po kataklizmie politycznym Polski ducha narodowego wielu filozofów i poetów polskich. Stworzył polską filozofię narodową. „Przewyższył wszystkich filozofów zabarwieniem narodowym, ogniem patriotycznym i gorącym temperamentem". Był gorącym patriotą; daleki od szowinizmu narodowego, w imię zasad chrześcijańskich zalecał prawdziwe braterstwo wszystkich ludów i narodów. Twierdził, że: „Nastąpić musi zmartwychwstanie Polski".
Popierał panslawizm, pragnął związku ludów słowiańskich z zachowaniem absolutnej autonomii: przeciwny był zjednoczeniu Słowian siłą pod berłem carów. „Świat dzisiejszy wymaga Unii Narodów. Czy Unia Polski z Litwą i Rusią nie była Unią tej rozległej zadatkiem i wzorem?... Ale ostrożnie, panowie moi, ze Słowiańszczyzną! Podejmujcie troskę, ażebyśmy się albo w niej nie rozpłynęli, albo też nie zostali nędznym jej ogonem!" Postęp odbywa się przez ewolucję. Trentowski jest całą duszą za postępem: „Światło, religia i narodowość oddychają i oddychać muszą postępem" Odrodzenie Europy i świata nastąpi na wzór i za sprawą Polski. „W Słowiańszczyźnie i Polsce złożył Bóg pierwiastki zbawienia świata od wieków na daleką przyszłość... Naród nasz jest namiestnikiem Chrystusa: ...w imię demokracji, braterstwa ludzi, narodów i kościołów, wolności i równości powszechnej... w imię panowania ludowego odbijemy niepodległość Ojczyźnie".
Wiele zawdzięczał ojcu, Leonowi, który studiował prawo na Wszechnicy Jagiellońskiej, a filozofię na uniwersytecie w Królewcu w czasach Kanta i bardzo dbał o wykształcenie syna. Zarządzał dobrami Szlubowskich w Opolu, a od r. 1816 został wójtem w Łukowie i rządcą państwowego folwarku. Bronisław od r. 1819, przez 3 lata uczył się w szkole wojewódzkiej pijarów w Łukowie, przeniósł się do Warszawy, potem znowu wrócił do ostatniej, VI klasy do Łukowa i tu skończył szkołę średnią, gdzie wyróżniał się zdolnościami i pilnością. W r. 1825 wstąpił na Uniwersytet Warszawski, studiował humanistykę, filozofię i nauki realne. Uzyskał stopień magistra filozofii. W r. 1828 udał się do Paryża, gdzie uczęszczał na wykłady filozofii, historii i literatury. Po 4 miesiącach wrócił do kraju i został nauczycielem gimnazjum na Podlasiu w Szczuczynie. Po wybuchu powstania listopadowego udał się do Warszawy i pracował w redakcji pisma powstańczego, a potem walczył w szeregach powstańczych. Po upadku powstania przeszedł do Prus i Niemiec, w Heidelbergu studiował na uniwersytecie etykę, dogmatykę i filozofię religii. Następnie przeniósł się do Fryburga w Badenii i tam poświęcił się gorliwym studiom dzieł Schellinga i Hegla. Pod ich wpływem zaczął kształtować swoją filozofię narodową. Żył w skrajnej nędzy. Pomagali mu materialnie Edward Raczyński i Karol Marcinkowski, a w końcu Zygmunt Krasiński, który przejął od Trentowskiego wiele idei mesjanistycznych. Odtąd Trentowski oddał się pracy literackiej; pisze po polsku i wydaje: „Chowannę", „Myślini", „Demonomanię" i wiele rozpraw i artykułów. Z powodu przepracowania i różnych trudności zapadł na chorobę nerwową. Zmarł dnia 16 VI 1869 r. Na jego grobie postawiono pomnik z napisem: „Miłuj w bliźnim i w sobie samym tylko Boga i Człowieczeństwo".
Spuścizna filozoficzna tego myśliciela jest ogromna. Uległ wpływowi Hegla. Popełnił liczne błędy z punktu widzenia nauki Kościoła, lecz także wypowiedział wiele myśli głębokich i wartościowych. Zajął się problemami teozoficznymi, głosił wielki liberalizm. Należał wraz z Wrońskim, Cieszkowskim i Libeltem do zwolenników mesjanizmu filozoficznego, podtrzymującego po kataklizmie politycznym Polski ducha narodowego wielu filozofów i poetów polskich. Stworzył polską filozofię narodową. „Przewyższył wszystkich filozofów zabarwieniem narodowym, ogniem patriotycznym i gorącym temperamentem". Był gorącym patriotą; daleki od szowinizmu narodowego, w imię zasad chrześcijańskich zalecał prawdziwe braterstwo wszystkich ludów i narodów. Twierdził, że: „Nastąpić musi zmartwychwstanie Polski".
Popierał panslawizm, pragnął związku ludów słowiańskich z zachowaniem absolutnej autonomii: przeciwny był zjednoczeniu Słowian siłą pod berłem carów. „Świat dzisiejszy wymaga Unii Narodów. Czy Unia Polski z Litwą i Rusią nie była Unią tej rozległej zadatkiem i wzorem?... Ale ostrożnie, panowie moi, ze Słowiańszczyzną! Podejmujcie troskę, ażebyśmy się albo w niej nie rozpłynęli, albo też nie zostali nędznym jej ogonem!" Postęp odbywa się przez ewolucję. Trentowski jest całą duszą za postępem: „Światło, religia i narodowość oddychają i oddychać muszą postępem" Odrodzenie Europy i świata nastąpi na wzór i za sprawą Polski. „W Słowiańszczyźnie i Polsce złożył Bóg pierwiastki zbawienia świata od wieków na daleką przyszłość... Naród nasz jest namiestnikiem Chrystusa: ...w imię demokracji, braterstwa ludzi, narodów i kościołów, wolności i równości powszechnej... w imię panowania ludowego odbijemy niepodległość Ojczyźnie".
Bibliografia
Aleksandrowicz P. ks., Diecezja siedlecka...