Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Rożałowski Włodzimierz
12.02.2008 00:04
[blok]Rożałowski Włodzimierz (1838-1876), powstaniec 1863 r., komunard. Ur. 1 X w Kijowie lub Żytomierzu.
Włodzimierz Rożałowski był oficerem wojsk rosyjskich. Uczestniczył w powstaniu styczniowym w woj. krakowskim i sandomierskim. Wystosował raport do władz powstańczych w Krakowie (5 lub VII 1863) o nieudanej potyczce oddziału uformowanego w Olszy pod Krakowem. 22 VIII otrzymał nominację na porucznika. Przeszedł granicę austriacką, został aresztowany i osadzony w więzieniu w Krakowie. Zwolniony po trzech latach, emigrował do Paryża. Na emigracji podawał się za majora. Pracował jako konduktor omnibusów oraz kasjer.
Zapewne w maju 1869 stał się aktywnym działaczem Zjednoczenia Emigracji Polskiej. Został dokooptowany do Komitetu Zjednoczenia wraz z Antonim Medekszą, Józefem Tokarzewiczem i Aleksandrem Frankowskim. Ten zespół świadczył o dalszej radykalizacji Zjednoczenia. Na manifeście tej organizacji z 22 I 1870, poddanym przez głosowanie członkom organizacji, nazwiska Rożałowskiego nie ma. W czerwcu 1870 ukazał się prospekt, a 15 VII pierwszy i zarazem ostatni nr czasopisma „Zmowa. Kupos Susitarimas-Hromadźki Zhovor”. Pismo redagowali w Paryżu: Tokarzewiecz, Medeksza i Rożałowski, a ukazało się w Zurychu. Tekst był polski, ale miały wychodzić też 3 dodatki popularne w języku polskim ruskim i litewskim „Przez lud”. Wyszedł tylko jeden w języku ruskim, pt. „Z ruk w ruki”. Założeniem pisma miało być rozpatrywanie bieżących zagadnień z punktu widzenia ‘przyszłej socjalnej rewolucji na ziemiach polsko-litewsko-ruskich’, a głównym hasłem praca dla ludu – przez lud. W programie „Zmowy” odszukać można wpływ Aleksandra Hercena z jego niewiarą w Zachód, a potrzebą oparcia się na rodzinnym charakterze, obyczaju i tradycji ludowej. Rożałowski, sam rzekomo uważający się za Rusina, w artykule pt. „Krajowcom” wskazywał na zadania przyszłej rewolucji w kraju oraz wypowiedział myśl, iż Polska musi się odbudować nie jako organizm państwowy centralistyczny w granicach z r. 1772, lecz jako federacja trzech niepodległych narodów: Polski, Litwy i Rusi. Nie wiadomo, czy miał kontakty z Międzynarodówką przed okresem Komuny Paryskiej. Korespondował z Walerym Wróblewskim oraz emigrantami zbliżonymi do I Międzynarodówki. W r. 1868 został powołany przez sąd honorowy Tow. Wojskowych Polskich do zeznań w sprawie ppłk. Karola Krysińskiego, oskarżonego o szpiegostwo. W swoich programach publicystycznych R. odwoływał się do socjalizmu, mając wraz z Tokarzewiczem na myśli socjalizm ludowego władztwa. R. myślał też o federacji słowiańskiej z Rosją.
Po wybuchu wojny francusko-pruskiej w r. 1870 Komitet Zjednoczonej Demokracji Polskiej wydał 19 VII odezwę (na której podpisany był R.) do emigrantów, aby czekali na decyzję Komitetu w sprawie angażowania się w wojnę. Z inicjatywy R-ego oraz Tokarzewicza i Laskowskiego zwołano na 24 VII zebranie emigrantów w celu podjęcia decyzji o dalszym działaniu. Wyłoniono Komisję Tymczasową. W tym czasie nastąpiła fuzja Zjednoczenia Demokracji Polskiej z Tow. Demokratycznym (opuszczonym przez Ludwika Mierosławskiego). Ta wspólna organizacja nawiązała współpracę z Komisją Tymczasową dopiero pod naciskiem wydarzeń wojennych. Rożałowski wziął ostatecznie udział w wojnie francusko-pruskiej. Zaciągnął się do piechoty Sekwany. Przeszedł następnie do lekkiego pułku z Havru, gdzie został oddany do dyspozycji gen. brygady, służył łącznie ok. 3 miesięcy, m. in. w okolicy Harfleur.
W czasie Komuny Paryskiej R. był związany w swojej dzielnicy z 221 batalionem gwardii narodowej, wybrano go na jego dowódcę. Dn. 20 IV zdecydował się przyjąć propozycję adiutantury u gen. Jarosława Dąbrowskiego w randze kapitana. Od tego momentu stał się uczestnikiem walk po stronie rewolucji jako dowódca szwadronu, członek sztabu I armii (tj. prawego skrzydła frontu) dowodzonej przez Dąbrowskiego. Pozostawał w najbliższym otoczeniu generała zarówno w siedzibie sztabu w zamku La Muette, jak na froncie, spełniał polecenia, sam pisał rozkazy, był pomocnikiem i powiernikiem Dąbrowskiego do dn. 22 V Rożałowski znajdował się zapewne w otoczeniu generała, gdy starał się on bezskutecznie przekroczyć linię wojsk pruskich.
Po upadku Komuny wyjechał do Londynu. Tam wraz z grupą polskich emigrantów-komunardów współpracował z Międzynarodówką Robotniczą. Uczestniczył na prawach gościa w obradach jej Rady Generalnej dn. 4 VII 1871. Był też w korespondencyjnym kontakcie z K. Marksem, m. in. w kwestii komitetu do spraw uchodźców francuskich. Współprca Rożałowskiego z Międzynarodówką była z niewiadomych względów krytycznie oceniana przez P. Ławrowa. Po r. 1871 zabiegał o zasiłek w tzw. Delegacji Galicyjskiej dla rozdziału funduszów zaboru austriackiego i pruskiego na wsparcie emigracji. Następnie przeniósł się do Niemiec. Osiadł w Rödelsheim koło Frankfurtu nad Menem pod nazwiskiem Grece. Miał kontakty z miejscowymi socjalistami, m. in. pisał do pisma socjaldemokracji „Volksstaat”, gdzie drukował w odcinkach swoje wspomnienia o J. Dąbrowskim jako dowódcy Komuny, poprzedzone jego krótkim życiorysem. Nie dokończone wspomnienia ukazały się pt. „Leben und Thaten des Generals Jaroslas Dombrowski. Nach den Auszeichnungen seines Adiutanten” (Leipzig 1976), a w języku polskim w r. 1978 we Lwowie przetłumaczone przez proletariatczyka Kazimierza Pławińskiego pt. „Żywot jenerała Jarosława Dombroskiego” (ponownie ukazały się w zbiorze „Pamiętniki o Komunie Paryskiej”, wyd. 1971, a wcześniej – ze skrótami – pt. „Wspomnienia o generale Jarosławie Dąbrowskim”, wyd. 1951 – w oprac. W. Bortnowskiego). Relacja o Dąbrowskim urywa się na 21 V 1871, gdyż R. w czasie jej pisania zmarł 3 VI 1876 w Rödelsheim i tam został pochowany. Miejscowi działacze uczcili Włodzimierza jako „żołnierza ludzkości”. Rożałowski był żonaty, żona pochodziła z Lotaryngii, miała syna.
Polski słownik biograficzny; Encyklopedia PWN; Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866-1918; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; Rożałowski Włodzimierz, Żywot jenerała Jarosława Dombrowskiego, Lwów, 1878; Informacje Witolda Rożałowskiego oraz materiały w jego posiadaniu.
Włodzimierz Rożałowski był oficerem wojsk rosyjskich. Uczestniczył w powstaniu styczniowym w woj. krakowskim i sandomierskim. Wystosował raport do władz powstańczych w Krakowie (5 lub VII 1863) o nieudanej potyczce oddziału uformowanego w Olszy pod Krakowem. 22 VIII otrzymał nominację na porucznika. Przeszedł granicę austriacką, został aresztowany i osadzony w więzieniu w Krakowie. Zwolniony po trzech latach, emigrował do Paryża. Na emigracji podawał się za majora. Pracował jako konduktor omnibusów oraz kasjer.
Zapewne w maju 1869 stał się aktywnym działaczem Zjednoczenia Emigracji Polskiej. Został dokooptowany do Komitetu Zjednoczenia wraz z Antonim Medekszą, Józefem Tokarzewiczem i Aleksandrem Frankowskim. Ten zespół świadczył o dalszej radykalizacji Zjednoczenia. Na manifeście tej organizacji z 22 I 1870, poddanym przez głosowanie członkom organizacji, nazwiska Rożałowskiego nie ma. W czerwcu 1870 ukazał się prospekt, a 15 VII pierwszy i zarazem ostatni nr czasopisma „Zmowa. Kupos Susitarimas-Hromadźki Zhovor”. Pismo redagowali w Paryżu: Tokarzewiecz, Medeksza i Rożałowski, a ukazało się w Zurychu. Tekst był polski, ale miały wychodzić też 3 dodatki popularne w języku polskim ruskim i litewskim „Przez lud”. Wyszedł tylko jeden w języku ruskim, pt. „Z ruk w ruki”. Założeniem pisma miało być rozpatrywanie bieżących zagadnień z punktu widzenia ‘przyszłej socjalnej rewolucji na ziemiach polsko-litewsko-ruskich’, a głównym hasłem praca dla ludu – przez lud. W programie „Zmowy” odszukać można wpływ Aleksandra Hercena z jego niewiarą w Zachód, a potrzebą oparcia się na rodzinnym charakterze, obyczaju i tradycji ludowej. Rożałowski, sam rzekomo uważający się za Rusina, w artykule pt. „Krajowcom” wskazywał na zadania przyszłej rewolucji w kraju oraz wypowiedział myśl, iż Polska musi się odbudować nie jako organizm państwowy centralistyczny w granicach z r. 1772, lecz jako federacja trzech niepodległych narodów: Polski, Litwy i Rusi. Nie wiadomo, czy miał kontakty z Międzynarodówką przed okresem Komuny Paryskiej. Korespondował z Walerym Wróblewskim oraz emigrantami zbliżonymi do I Międzynarodówki. W r. 1868 został powołany przez sąd honorowy Tow. Wojskowych Polskich do zeznań w sprawie ppłk. Karola Krysińskiego, oskarżonego o szpiegostwo. W swoich programach publicystycznych R. odwoływał się do socjalizmu, mając wraz z Tokarzewiczem na myśli socjalizm ludowego władztwa. R. myślał też o federacji słowiańskiej z Rosją.
Po wybuchu wojny francusko-pruskiej w r. 1870 Komitet Zjednoczonej Demokracji Polskiej wydał 19 VII odezwę (na której podpisany był R.) do emigrantów, aby czekali na decyzję Komitetu w sprawie angażowania się w wojnę. Z inicjatywy R-ego oraz Tokarzewicza i Laskowskiego zwołano na 24 VII zebranie emigrantów w celu podjęcia decyzji o dalszym działaniu. Wyłoniono Komisję Tymczasową. W tym czasie nastąpiła fuzja Zjednoczenia Demokracji Polskiej z Tow. Demokratycznym (opuszczonym przez Ludwika Mierosławskiego). Ta wspólna organizacja nawiązała współpracę z Komisją Tymczasową dopiero pod naciskiem wydarzeń wojennych. Rożałowski wziął ostatecznie udział w wojnie francusko-pruskiej. Zaciągnął się do piechoty Sekwany. Przeszedł następnie do lekkiego pułku z Havru, gdzie został oddany do dyspozycji gen. brygady, służył łącznie ok. 3 miesięcy, m. in. w okolicy Harfleur.
W czasie Komuny Paryskiej R. był związany w swojej dzielnicy z 221 batalionem gwardii narodowej, wybrano go na jego dowódcę. Dn. 20 IV zdecydował się przyjąć propozycję adiutantury u gen. Jarosława Dąbrowskiego w randze kapitana. Od tego momentu stał się uczestnikiem walk po stronie rewolucji jako dowódca szwadronu, członek sztabu I armii (tj. prawego skrzydła frontu) dowodzonej przez Dąbrowskiego. Pozostawał w najbliższym otoczeniu generała zarówno w siedzibie sztabu w zamku La Muette, jak na froncie, spełniał polecenia, sam pisał rozkazy, był pomocnikiem i powiernikiem Dąbrowskiego do dn. 22 V Rożałowski znajdował się zapewne w otoczeniu generała, gdy starał się on bezskutecznie przekroczyć linię wojsk pruskich.
Po upadku Komuny wyjechał do Londynu. Tam wraz z grupą polskich emigrantów-komunardów współpracował z Międzynarodówką Robotniczą. Uczestniczył na prawach gościa w obradach jej Rady Generalnej dn. 4 VII 1871. Był też w korespondencyjnym kontakcie z K. Marksem, m. in. w kwestii komitetu do spraw uchodźców francuskich. Współprca Rożałowskiego z Międzynarodówką była z niewiadomych względów krytycznie oceniana przez P. Ławrowa. Po r. 1871 zabiegał o zasiłek w tzw. Delegacji Galicyjskiej dla rozdziału funduszów zaboru austriackiego i pruskiego na wsparcie emigracji. Następnie przeniósł się do Niemiec. Osiadł w Rödelsheim koło Frankfurtu nad Menem pod nazwiskiem Grece. Miał kontakty z miejscowymi socjalistami, m. in. pisał do pisma socjaldemokracji „Volksstaat”, gdzie drukował w odcinkach swoje wspomnienia o J. Dąbrowskim jako dowódcy Komuny, poprzedzone jego krótkim życiorysem. Nie dokończone wspomnienia ukazały się pt. „Leben und Thaten des Generals Jaroslas Dombrowski. Nach den Auszeichnungen seines Adiutanten” (Leipzig 1976), a w języku polskim w r. 1978 we Lwowie przetłumaczone przez proletariatczyka Kazimierza Pławińskiego pt. „Żywot jenerała Jarosława Dombroskiego” (ponownie ukazały się w zbiorze „Pamiętniki o Komunie Paryskiej”, wyd. 1971, a wcześniej – ze skrótami – pt. „Wspomnienia o generale Jarosławie Dąbrowskim”, wyd. 1951 – w oprac. W. Bortnowskiego). Relacja o Dąbrowskim urywa się na 21 V 1871, gdyż R. w czasie jej pisania zmarł 3 VI 1876 w Rödelsheim i tam został pochowany. Miejscowi działacze uczcili Włodzimierza jako „żołnierza ludzkości”. Rożałowski był żonaty, żona pochodziła z Lotaryngii, miała syna.
Polski słownik biograficzny; Encyklopedia PWN; Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866-1918; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; Rożałowski Włodzimierz, Żywot jenerała Jarosława Dombrowskiego, Lwów, 1878; Informacje Witolda Rożałowskiego oraz materiały w jego posiadaniu.