Ciążeń, pow. słupecki (2)

Ciążeń, wś i kol. nad rz. Wartą, pow. słupecki, gm. i par. Ciążeń. Leży o 4 mile od Konina. W 1827 r. było tu 85 dm. i 780 mk., obecnie liczy 1204 mk., 4139 morg. ziemi dworskiej i 1407 włość.; kolonie mają 109 mk. i 426 morg. obszaru. C. posiada kościół par. murowany, szkołę początkową, dom schronienia dla starców i kalek, urząd gminny. C. był pierwotnie kasztelanią do 1269 r., następnie należał do biskupów poznańskich. Już w 1260 r. istnieje tu kościół parafialny. Biskupi poznańscy, którzy tu posiadali swój dwór i często przebywali, opiekowali się i kościołem. Jan Latalski na miejsce drewnianego wzniósł murowany w 1535 r. Następcy upiększali tę świątynię a ks. Teodor Czartoryski wyrestaurował całą w 1760 r. Dotąd przechował się jeszcze po biskupach dwór i rozległy park nad Wartą (Por. „Tyg. 111« z 1866 r. t. XII, str. 197). Par. C. dek. słupeckiego liczy 2560 dusz. Gmina C. należy do s. gm. okr. II w Dobrosłowie, st. poczt, w Słupcy. W skład gminy wchodzą: Borki, Ciążeń. Dziedzice, Gołków, Jaroszyn, Kąty, Kotonia, Kowalewo sołectwo, Kowalewo opactwo. Ląd, Policko, Samarzew, Wierzbocice, Wielodwór. Wierzbno, Wola Koszutska. Folwarki: Dąbrowa, Góry. Kolonie: Ciążeń, Piotrowo. Osady: Cegielnia, Lądek, Parsk, Wymysłów. Gm. Ciążeń ma rozł. morg. 17705, ludności 7012. Dobra C. składają się z folwarków O., Dąbrowa, Kąty, z gruntami na wsi Kotonia, tudzież wsi: 0., Kotonia, Dziedzice, Kąty, Holendry Ciążyńskie, Borki, Wierzbocice, Samarzew, Policko, Gołków i Dąbrowa; od Kalisza w. 56 od Słupcy w. 8, od Kutna w. 110. Bzeka Warta płynie granicą dóbr. Rozległość wynosi m. 2777 a mianowicie: fol. C. grunta orne i ogrody m. 618, łąk m. 228, pastwisk m. 96, lasu m. 128, nieużytki i place m. 86: razem m. 1156. Budowli murowanych 27, drewnianych 14. Folw. Dąbrowa grunta orne i ogrody m. 738, łąk m. 88, lasu m. 99, nieużytki i place m. 43: razem m. 963; budowli murowanych 9, drewnianych 2. Fol. Kąty grunta orne i ogrody m. 454, łąk m. 96, pastwisk m. 11, nieużytki i place m. 33: razem 594. Budowli murowanych 8, drewnianych 2; nadto w osadach młynarskich m. 64, płodozmian 11-połowy. Gorzelnia, dwa młyny wodne, tartak, dwa wiatraki, stawy z rybołówstwem. Wś C. osad 74, gruntu m. 1407; wś Kotonia osad 38, gruntu m. 662; wś Dziedzice osad 28, gruntu m. 428; wś Kąty osad 33, gruntu m. 496; wś Holendry Ciążyńskie osad 14, gruntu m. 427; wś Borki osad 20, gruntu m. 195; wś Wierzbocice osad 70, gruntu m. 928; wś Samarzew osad 36, gruntu m. 812; wś Policko osad 60, gruntu m. 425; wś Gołków osad 35, gruntu m. 625; wś Dąbrowa osad 4, gruntu m. 4.
[SGKP]