Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Radoszkowicze
22.08.2009 13:19
Radoszkowicze
dawniej Radoszkowice, mto nadetatowe przy ujściu Hujki do Wiazynki al. Lipieniówki, pow, wilejski, na pograniczu powiatu mińskiego, w pięknem poło¬żeniu, pomiędzy górami, przy b. dr. poczt. z Wilna do Mińska, odl. o 52 w. od Wilejki , o 8 w. od st. dr. żel. lipa-wo-romeńskiej R. (w pow. mińskim). Posiada urząd policyi miejskiej, niezależny od komisarza okręgu policyjnego (stanowego prystawa), 220 dm. należących do mieszczan chrześcian i 110 do żydów, 2250 mk. (200 prawosł., 883 katol., 7 matom, i 1160 żydów), zarząd miejski (duma), zarząd gminy włościan okolicznych, szkółkę ludową (w 1885/6 r. 32 uczniów), cerkiew paraf., kościół paraf, katol., synagogę, aptekę, 4 domy zajezdne, 6 sklepów, około 100 rzemieślników (głównie cieśli, kowali, mularzy itd.), st. pocz., młyn wodny o 3 kamieniach, browar piwny, 3 niewielkie garbarnie. W 1859 r. było 222 dm., 1223 mk; dochody i wydatki mta wynosiły 485 rs. 66V,; w 1866 r. było 225 dm. i 1125 mk. Na św. Trójcę odbywa się jarmark trzydniowy, głównie na konie i bydło, głośny na całą okolicę, nadto co tydzień są targi. Z wyjątkiem żydów, zajętych zwykłym handlem drobiazgowym, przeważna ilość mieszkańców trudni się rolnictwem. W ostatnich czasach rozwinęło się tu na wielką skalę koniokradztwo i handel kradzionymi końmi. Okolice R. mało posiadają lasów, pastwiska i łąki w dobrym gatunku, grunta faliste, dosyć żyzne, produkują głównie żyto, owies, groch i jęczmień. Rzeczki Wiazynka i Hujka są dosyć rybne, poławiają się w nich nawet pstrągi. Z Wiazynką łączy się rzeczka Unimanka, tworząca spławną o 3 w. za R. rz. Udrankę (dopływ Wilii), i tu znajduje się przystań dla składu wyrobów leśnych, spławianych przez Wilią i Nie¬men do Prus. Cerkiew par. Pokrowska, drewniana, wzniesioną została w 1848 r. Par. praw., dekanatu (błahoczyńca) mołodeczniańskiego, ma 3512 wiernych (1757 męż. 11755 kob.) i 3 kaplice cmentarne. Kość. katol. par. p. w. św. Trójcy, fundowany w 1447 r. przez Piotra Sieńkę Giedygołdowicza, namiestnika smoleńskiego i kasztelana wileńskiego, i uposażony spolnie z żoną Bogumiłą (Baliński, Star. Polska, III: 827, mylnie podaje datę fundacyi 1467 r., gdyż Giedygołdowicz umarł w kwietniu 1451 r.). Na miejsce popadłego w ruinę pierwotnego kościoła wzniesiony został z drzewa w 1734 r., a gdy ten przez pożar zniszczonym został, ze składek parafian oraz sąsiednich mieszkańców, a zwłaszcza hojnego daru p. Wołodkowiczowej, staraniem ówczesnego proboszcza kś. Żylińskiego, założono w 1855 r. fundamenta obszernej sklepionej świątyni, murowanej z cegły, ozdobionej z frontu dwiema wyniosłemi wieżami. W ciągu kilku lat następnych ukończony kościół, konsekrowany przez biskupa Żylińskiego w 1859 r., posiada figury Pana Jezusa i św. Antoniego, cudami słynące. Par. katol.,dek. wiłejskiego, ma 2501 wiernych. Ma filią w Budźkach oraz kaplice na cmentarzu grzebalnym w R., fundacyi Wołodkowiczów, z grobami tej rodziny, i w Krzemieńcu. Dawniej istniała filia w Baturynie oraz kaplice w Łukowcu i Karpowiczach. Na miejscowym cmentarzu spoczywają zwłoki Aleksandra Tyszyńskiego, znanego krytyka, b. profesora szkoły głównej w Warszawie, zmarłego w 1880 r. w rodzinnym swym folwarku Miassocie. Jest to stara osada, choć czas jej założenia nie jest znanym. R. były niezawodnie od dawnych czasów królewszczyzną. Podług spisów podskarbińskich z 1569 r. należały do stołu królewskiego i obejmowały mko R. z zamkiem i przyległościami. W 1568 r. Zygmunt August zebrał pod R. około 100,000 zbrojnej szlachty, celem rozpoczęcia kroków wojennych z Rossyą, z powodu uwięzienia w Moskwie w roku poprzedzającym posła króla, Bykowskiego. Ale niesforność szlachty i opieszałość królewska stały się powodem, że po trzytygodniowem obozowaniu, cała wyprawa na niczem spełzła i szlachta rozpuszczoną została. Od 1576—79 r. sstą niegrodowym radoszkowskim był Jan Janowicz Hlebowicz (-{• w 1591 r.), w 1594 r. zaś również Jan Hlebowicz, stolnik nadworny (f w 1604 r.). Za czasów drugiej wojny szwedzkiej w 1708 r. Karol XII przebywał w tych okolicach i mieszkał w R. przeszło jedenaście tygodni. Udając się stąd na Ukrainę, gdzie go czekała klęska połtawska, pożegnał swego sprzymierzeńca Stanisława Leszczyńskiego, zostawiwszy przy jego boku pułkownika Stanisława Poniatowskiego, zmarłego w 1762 r. kasztelanem krakowskim, ojca króla Stanisława Augusta. W 1709 r. pod wodzą Hrehorego Ogińskiego zniesiony został pod R. oddział szwedzki. Korejwo (w O-pisie gub. wileńskiej, str. 743) a za nim Encykl. Ungra, mylnie twierdzą, że R. były niegdyś w posiadaniu Tyszkiewiczów, którym Zygmunt August oddał dobra w zastaw za wziętą jakoby od nich sumę. Być może, że który z Tyszkiewiczów był sstą radoszkowskim a więc dożywotnim posiadaczem tego miasteczka. Bo 1762 r. sstą radoszkowskim był Antoni Ogiński, od 1762 r. Michał Massalski, 1768 r. Stanisław Brzostowski a 1771 r. ks. Michał Radziwiłł, krajczy litewski, opłacając zeń kwarty 3199 złp. i 28 gr. a hyberny 1382 złp. W 1792 r. Stanisław August nadał R. prawo magdeburskie oraz przywileje z jakich korzystały inne miasta litewskie. Do 1793 r. R. należały do wwdztwa mińskiego, następnie do 1842 r. do gub. mińskiej. Tu w 1821 r. urodził się Julian Horain, literat. Gmina R. należy do 1 okręgu policyjnego, 1 okr. pok. do spraw włość, 2 rewiru powołanych do służby wojskowej z pow. wilejskiego oraz 5 okr. sądu pokoju smorgońskiego, dzieli się na 6 okr. -wiejskich: Ogarki, Putniki, Głowacze (Hołowacze), Kłimonty, Bachmetówka i Średnia, obejmuje 65 wsi, mających 570 osad, zamieszkałych przez 5444 włościan. Podług spisu z 1864 r. było w gminie 1696 dusz rewiz. włościan uwłaszczonych
(SGKPi.. )
i 472 b. włość, skarbowych.
dawniej Radoszkowice, mto nadetatowe przy ujściu Hujki do Wiazynki al. Lipieniówki, pow, wilejski, na pograniczu powiatu mińskiego, w pięknem poło¬żeniu, pomiędzy górami, przy b. dr. poczt. z Wilna do Mińska, odl. o 52 w. od Wilejki , o 8 w. od st. dr. żel. lipa-wo-romeńskiej R. (w pow. mińskim). Posiada urząd policyi miejskiej, niezależny od komisarza okręgu policyjnego (stanowego prystawa), 220 dm. należących do mieszczan chrześcian i 110 do żydów, 2250 mk. (200 prawosł., 883 katol., 7 matom, i 1160 żydów), zarząd miejski (duma), zarząd gminy włościan okolicznych, szkółkę ludową (w 1885/6 r. 32 uczniów), cerkiew paraf., kościół paraf, katol., synagogę, aptekę, 4 domy zajezdne, 6 sklepów, około 100 rzemieślników (głównie cieśli, kowali, mularzy itd.), st. pocz., młyn wodny o 3 kamieniach, browar piwny, 3 niewielkie garbarnie. W 1859 r. było 222 dm., 1223 mk; dochody i wydatki mta wynosiły 485 rs. 66V,; w 1866 r. było 225 dm. i 1125 mk. Na św. Trójcę odbywa się jarmark trzydniowy, głównie na konie i bydło, głośny na całą okolicę, nadto co tydzień są targi. Z wyjątkiem żydów, zajętych zwykłym handlem drobiazgowym, przeważna ilość mieszkańców trudni się rolnictwem. W ostatnich czasach rozwinęło się tu na wielką skalę koniokradztwo i handel kradzionymi końmi. Okolice R. mało posiadają lasów, pastwiska i łąki w dobrym gatunku, grunta faliste, dosyć żyzne, produkują głównie żyto, owies, groch i jęczmień. Rzeczki Wiazynka i Hujka są dosyć rybne, poławiają się w nich nawet pstrągi. Z Wiazynką łączy się rzeczka Unimanka, tworząca spławną o 3 w. za R. rz. Udrankę (dopływ Wilii), i tu znajduje się przystań dla składu wyrobów leśnych, spławianych przez Wilią i Nie¬men do Prus. Cerkiew par. Pokrowska, drewniana, wzniesioną została w 1848 r. Par. praw., dekanatu (błahoczyńca) mołodeczniańskiego, ma 3512 wiernych (1757 męż. 11755 kob.) i 3 kaplice cmentarne. Kość. katol. par. p. w. św. Trójcy, fundowany w 1447 r. przez Piotra Sieńkę Giedygołdowicza, namiestnika smoleńskiego i kasztelana wileńskiego, i uposażony spolnie z żoną Bogumiłą (Baliński, Star. Polska, III: 827, mylnie podaje datę fundacyi 1467 r., gdyż Giedygołdowicz umarł w kwietniu 1451 r.). Na miejsce popadłego w ruinę pierwotnego kościoła wzniesiony został z drzewa w 1734 r., a gdy ten przez pożar zniszczonym został, ze składek parafian oraz sąsiednich mieszkańców, a zwłaszcza hojnego daru p. Wołodkowiczowej, staraniem ówczesnego proboszcza kś. Żylińskiego, założono w 1855 r. fundamenta obszernej sklepionej świątyni, murowanej z cegły, ozdobionej z frontu dwiema wyniosłemi wieżami. W ciągu kilku lat następnych ukończony kościół, konsekrowany przez biskupa Żylińskiego w 1859 r., posiada figury Pana Jezusa i św. Antoniego, cudami słynące. Par. katol.,dek. wiłejskiego, ma 2501 wiernych. Ma filią w Budźkach oraz kaplice na cmentarzu grzebalnym w R., fundacyi Wołodkowiczów, z grobami tej rodziny, i w Krzemieńcu. Dawniej istniała filia w Baturynie oraz kaplice w Łukowcu i Karpowiczach. Na miejscowym cmentarzu spoczywają zwłoki Aleksandra Tyszyńskiego, znanego krytyka, b. profesora szkoły głównej w Warszawie, zmarłego w 1880 r. w rodzinnym swym folwarku Miassocie. Jest to stara osada, choć czas jej założenia nie jest znanym. R. były niezawodnie od dawnych czasów królewszczyzną. Podług spisów podskarbińskich z 1569 r. należały do stołu królewskiego i obejmowały mko R. z zamkiem i przyległościami. W 1568 r. Zygmunt August zebrał pod R. około 100,000 zbrojnej szlachty, celem rozpoczęcia kroków wojennych z Rossyą, z powodu uwięzienia w Moskwie w roku poprzedzającym posła króla, Bykowskiego. Ale niesforność szlachty i opieszałość królewska stały się powodem, że po trzytygodniowem obozowaniu, cała wyprawa na niczem spełzła i szlachta rozpuszczoną została. Od 1576—79 r. sstą niegrodowym radoszkowskim był Jan Janowicz Hlebowicz (-{• w 1591 r.), w 1594 r. zaś również Jan Hlebowicz, stolnik nadworny (f w 1604 r.). Za czasów drugiej wojny szwedzkiej w 1708 r. Karol XII przebywał w tych okolicach i mieszkał w R. przeszło jedenaście tygodni. Udając się stąd na Ukrainę, gdzie go czekała klęska połtawska, pożegnał swego sprzymierzeńca Stanisława Leszczyńskiego, zostawiwszy przy jego boku pułkownika Stanisława Poniatowskiego, zmarłego w 1762 r. kasztelanem krakowskim, ojca króla Stanisława Augusta. W 1709 r. pod wodzą Hrehorego Ogińskiego zniesiony został pod R. oddział szwedzki. Korejwo (w O-pisie gub. wileńskiej, str. 743) a za nim Encykl. Ungra, mylnie twierdzą, że R. były niegdyś w posiadaniu Tyszkiewiczów, którym Zygmunt August oddał dobra w zastaw za wziętą jakoby od nich sumę. Być może, że który z Tyszkiewiczów był sstą radoszkowskim a więc dożywotnim posiadaczem tego miasteczka. Bo 1762 r. sstą radoszkowskim był Antoni Ogiński, od 1762 r. Michał Massalski, 1768 r. Stanisław Brzostowski a 1771 r. ks. Michał Radziwiłł, krajczy litewski, opłacając zeń kwarty 3199 złp. i 28 gr. a hyberny 1382 złp. W 1792 r. Stanisław August nadał R. prawo magdeburskie oraz przywileje z jakich korzystały inne miasta litewskie. Do 1793 r. R. należały do wwdztwa mińskiego, następnie do 1842 r. do gub. mińskiej. Tu w 1821 r. urodził się Julian Horain, literat. Gmina R. należy do 1 okręgu policyjnego, 1 okr. pok. do spraw włość, 2 rewiru powołanych do służby wojskowej z pow. wilejskiego oraz 5 okr. sądu pokoju smorgońskiego, dzieli się na 6 okr. -wiejskich: Ogarki, Putniki, Głowacze (Hołowacze), Kłimonty, Bachmetówka i Średnia, obejmuje 65 wsi, mających 570 osad, zamieszkałych przez 5444 włościan. Podług spisu z 1864 r. było w gminie 1696 dusz rewiz. włościan uwłaszczonych
(SGKPi.. )
i 472 b. włość, skarbowych.