Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Behm Jakub (1760-1841)
9.11.2021 09:07
Henryk Dawid Jakub Ignacy Behm (Bem, Behmm), ur. 16.7.1760 Lwów Bazylika (chrzestni: Franciszek Winnicki i Regina Stachowicz), zm. 21.2.1841 Lwów. Syn Wojciecha i Joanny Venino.
Pochodził z rodziny (zarówno po ojcu jak i matce) pełniącej wysokie funkcje we Lwowie (burmistrze, rajcy, ławnicy). Święcenia kapłańskie uzyskał w 1783 roku, w 1799 uzyskał zaś godność kanonika katedry lwowskiej. Proboszcz, dziekan katedralny lwowski. Opat (tytuł honorowy) i infułat żółkiewski (1837) [4]
W r. 1801 wniósł imieniem własnem, tudzież braci swoich Jana i Andrzeja prośbę do cesarskiej kancelarii nadwornej o przywrócenie do stanu szlacheckiego, „pro redintegratione suae nobilitatis". Prośby tej nie ma w aktach Wydziału stanów galicyjskich. Znajduje się w nich jednak opinia tegoż Wydziału, z której wynika, iż do prośby tej dołączono jakieś poświadczenie kilku magnatów, tudzież poświadczenie byłego radcy apelacji Bema, uważanego za szlachcica, że wnoszący prośbę pochodzą z tej samej rodziny, jak on sam: „attestatum consiliarii appelationis Bem pro nobili reputati, quod suplicantes ex eadem familia ex qua ipsemet sit, derivant".
Dowód dawnego szlachectwa uważał Wydział stanów za tylko połowicznie (semiplene) przeprowadzony. Mając jednak na uwadze fakt, iż ojciec proszących, Wojciech Bem, piastował za Rzeczypospolitej urząd rajcy miasta stołecznego Lwowa, a tem samem podówczas uważany był za równego prawdziwej szlachcie ("veris protunc aequiparabatur nobilibus"), tudzież że Jakub Bem, którego cesarz ze względu na wiedzę i wzorowe życie ("ob doctrinae eminentiam et vitae clericalis honestatem") mianował kanonikiem katedralnym lwowskim., tem samem już zasłużył na szlachectwo, polecił prośbę braci Bemów do uwzględnienia.
Władze rządowe austriackie nie uważały jednak dowodów dawnego szlachectwa za dostateczne. Sprawa zakończyła się udzieleniem przez ces. Franciszka II, dyplomem z daty Wiedeń 4 kwietnia 1803, kanonikowi Jakubowi i braciom jego szlachectwa 1-go (najniższego) stopnia, a to ze względu na zasługi ich ojca, tudzież ks. Jakuba: „Benigne itaque considerantes parentem tuum jam inde a temporibus Respublicae Leopoli qua consulem singularia sibi merita comparasse, non minus vero te Jacobum Bern, qua Canonicum Metropolitanae Ecclesiae Leopoliensis praelaudata vitae tuae ac morum integritate Gratia nostra Cesareo Regia condignum te ipsum exhibuisse, quae tua merita in fratres quosque tuos Joannem et Andream Bern gratiose extendere volentes... te Jacobum fratresque tuos Joannem et Andream Bern et horum descendentes legitimos utriusque sexus in primum gradum Nobilitatis Regnorum nostrorum haereditariorum Galiciae et Lodomeriae evehimus, promovemus et extollimus”. Równocześnie nadano im herb: tarczę dwudzielną, w prawem polu srebrnem gryf zielony w lewo; w lewem czerwonem baran wspięty w prawo. W szczytach hełmów, w prawym gryf, w lewym baran. Jest to zatem herb przypominający godło Behemów gdańskich, umieszczone w Niesieckim t. I. str. 395.
To nadanie szlachectwa braciom Bemom wpisane zostało do ksiąg szlachty, zwanych majestatycznymi, czyli Metrykami szlachty, przechowywanych w Wydziale Stanów (później w Wydziale Krajowym galic.) tom 21 p. 151. Później postanowieniem cesarskim z 16 listopada 1817 nadano kanonikowi Jakubowi Bemowi wyższy stopień szlachectwa, rycerski, („Ritterstand”). Prośby kanonika o nadanie stopnia rycerskiego także braciom jego, Janowi i Andrzejowi, kancelaria nadworna nie uwzględniła, ponieważ nie udowodnili jeszcze zasług.
Ks. Bem został z czasem opatem żółkiewskim i prepozytem kapituły lwów., członkiem Stanów Galicyj. W r. 1816 nabył dobra Podolce i Hołodówkę w okręgu samborskim od spadkobierców po Antonim Rozwadowskim.
W testamencie sporządzonym we Lwowie 11 111 1839 zapisał ks. Bem znaczne sumy na cele społeczne, dobroczynne i kościelne: m. in. 16 tysięcy zł. reńskich na instytut wychowania dziewcząt sierot i na szpital przy lwowskim klasztorze panien Miłosierdzia; na lwowski instytut ubogich 1300 zł. r. Testament zawiera dalej zapisy dla służby, dla włościan wsi Hołodówka i Podolce, tudzież do rozdania pomiędzy ubogich, znaczny legat na organy w kościele katedr. (5800 złr - unikalna konstrukcja, 6 miechów [3]), itd. W tym testamencie zeznał on dług 9000 zł. r. na rzecz brata swojego Andrzeja, zamieszkałego w Królestwie Polskim we wsi Stopkowicach, tudzież 4500 zł. r. na rzecz małżonków Jana i Domicelli Fachinettich. Zeznał również dług 13500 zł. r. ze skryptu swego z r. 1833 należny „J. W. Józefowi Bemowi byłemu Jenerałowi wojsk Polskich teraz w mieście Paryżu w Król. Francuskiem przebywającemu, którego długu rzeczywistość ninieyszem zeznaję i proszę aby natychmiast był wypłaconym”. Czy to były rzeczywiste długi, czy też legaty oznaczone w ten sposób, by uniknąć opłat skarbowych i innych uciążliwości dla legatarjuszy przebywających zagranicą, trudno rozstrzygnąć.
Dokumentem z 7.12.1840 przeznaczył także 5000 złr na wieczne czasy na fundację kształcenia organistów we Lwowie. Fundacja ta działała później przez wiele lat, uposażając z procentów naukę kandydatów organistowskich.[5] Jego fundacje były wymieniane w szematyzmach jeszcze na początku XX wieku.
Ks. Jakub Bem umarł 21.2.1841, mając 81 lat.
.
Genealogia rodziny Bem
Pochodził z rodziny (zarówno po ojcu jak i matce) pełniącej wysokie funkcje we Lwowie (burmistrze, rajcy, ławnicy). Święcenia kapłańskie uzyskał w 1783 roku, w 1799 uzyskał zaś godność kanonika katedry lwowskiej. Proboszcz, dziekan katedralny lwowski. Opat (tytuł honorowy) i infułat żółkiewski (1837) [4]
W r. 1801 wniósł imieniem własnem, tudzież braci swoich Jana i Andrzeja prośbę do cesarskiej kancelarii nadwornej o przywrócenie do stanu szlacheckiego, „pro redintegratione suae nobilitatis". Prośby tej nie ma w aktach Wydziału stanów galicyjskich. Znajduje się w nich jednak opinia tegoż Wydziału, z której wynika, iż do prośby tej dołączono jakieś poświadczenie kilku magnatów, tudzież poświadczenie byłego radcy apelacji Bema, uważanego za szlachcica, że wnoszący prośbę pochodzą z tej samej rodziny, jak on sam: „attestatum consiliarii appelationis Bem pro nobili reputati, quod suplicantes ex eadem familia ex qua ipsemet sit, derivant".
Dowód dawnego szlachectwa uważał Wydział stanów za tylko połowicznie (semiplene) przeprowadzony. Mając jednak na uwadze fakt, iż ojciec proszących, Wojciech Bem, piastował za Rzeczypospolitej urząd rajcy miasta stołecznego Lwowa, a tem samem podówczas uważany był za równego prawdziwej szlachcie ("veris protunc aequiparabatur nobilibus"), tudzież że Jakub Bem, którego cesarz ze względu na wiedzę i wzorowe życie ("ob doctrinae eminentiam et vitae clericalis honestatem") mianował kanonikiem katedralnym lwowskim., tem samem już zasłużył na szlachectwo, polecił prośbę braci Bemów do uwzględnienia.
Władze rządowe austriackie nie uważały jednak dowodów dawnego szlachectwa za dostateczne. Sprawa zakończyła się udzieleniem przez ces. Franciszka II, dyplomem z daty Wiedeń 4 kwietnia 1803, kanonikowi Jakubowi i braciom jego szlachectwa 1-go (najniższego) stopnia, a to ze względu na zasługi ich ojca, tudzież ks. Jakuba: „Benigne itaque considerantes parentem tuum jam inde a temporibus Respublicae Leopoli qua consulem singularia sibi merita comparasse, non minus vero te Jacobum Bern, qua Canonicum Metropolitanae Ecclesiae Leopoliensis praelaudata vitae tuae ac morum integritate Gratia nostra Cesareo Regia condignum te ipsum exhibuisse, quae tua merita in fratres quosque tuos Joannem et Andream Bern gratiose extendere volentes... te Jacobum fratresque tuos Joannem et Andream Bern et horum descendentes legitimos utriusque sexus in primum gradum Nobilitatis Regnorum nostrorum haereditariorum Galiciae et Lodomeriae evehimus, promovemus et extollimus”. Równocześnie nadano im herb: tarczę dwudzielną, w prawem polu srebrnem gryf zielony w lewo; w lewem czerwonem baran wspięty w prawo. W szczytach hełmów, w prawym gryf, w lewym baran. Jest to zatem herb przypominający godło Behemów gdańskich, umieszczone w Niesieckim t. I. str. 395.
To nadanie szlachectwa braciom Bemom wpisane zostało do ksiąg szlachty, zwanych majestatycznymi, czyli Metrykami szlachty, przechowywanych w Wydziale Stanów (później w Wydziale Krajowym galic.) tom 21 p. 151. Później postanowieniem cesarskim z 16 listopada 1817 nadano kanonikowi Jakubowi Bemowi wyższy stopień szlachectwa, rycerski, („Ritterstand”). Prośby kanonika o nadanie stopnia rycerskiego także braciom jego, Janowi i Andrzejowi, kancelaria nadworna nie uwzględniła, ponieważ nie udowodnili jeszcze zasług.
Ks. Bem został z czasem opatem żółkiewskim i prepozytem kapituły lwów., członkiem Stanów Galicyj. W r. 1816 nabył dobra Podolce i Hołodówkę w okręgu samborskim od spadkobierców po Antonim Rozwadowskim.
W testamencie sporządzonym we Lwowie 11 111 1839 zapisał ks. Bem znaczne sumy na cele społeczne, dobroczynne i kościelne: m. in. 16 tysięcy zł. reńskich na instytut wychowania dziewcząt sierot i na szpital przy lwowskim klasztorze panien Miłosierdzia; na lwowski instytut ubogich 1300 zł. r. Testament zawiera dalej zapisy dla służby, dla włościan wsi Hołodówka i Podolce, tudzież do rozdania pomiędzy ubogich, znaczny legat na organy w kościele katedr. (5800 złr - unikalna konstrukcja, 6 miechów [3]), itd. W tym testamencie zeznał on dług 9000 zł. r. na rzecz brata swojego Andrzeja, zamieszkałego w Królestwie Polskim we wsi Stopkowicach, tudzież 4500 zł. r. na rzecz małżonków Jana i Domicelli Fachinettich. Zeznał również dług 13500 zł. r. ze skryptu swego z r. 1833 należny „J. W. Józefowi Bemowi byłemu Jenerałowi wojsk Polskich teraz w mieście Paryżu w Król. Francuskiem przebywającemu, którego długu rzeczywistość ninieyszem zeznaję i proszę aby natychmiast był wypłaconym”. Czy to były rzeczywiste długi, czy też legaty oznaczone w ten sposób, by uniknąć opłat skarbowych i innych uciążliwości dla legatarjuszy przebywających zagranicą, trudno rozstrzygnąć.
Dokumentem z 7.12.1840 przeznaczył także 5000 złr na wieczne czasy na fundację kształcenia organistów we Lwowie. Fundacja ta działała później przez wiele lat, uposażając z procentów naukę kandydatów organistowskich.[5] Jego fundacje były wymieniane w szematyzmach jeszcze na początku XX wieku.
Ks. Jakub Bem umarł 21.2.1841, mając 81 lat.
Bibliografia
[1] Lasocki Z., Rodzina generała Bema, Warszawa 1934
[2] Gazeta Codzienna 1.3.1841 (nekrolog)
[3] Gazeta Lwowska, 9.11.1939
[4] Gazeta Lwowska, 23.2.1841 (nekrolog)
[5] Gazeta Lwowska - dodatek 17.7.1852
[6] Księga chrztów par. Lwowskiej katedralnej - Akt chrztu Jakuba
.
Genealogia rodziny Bem