Waniowice, pow. samborski

Waniowice

Waniowice, wś, pow. samborski, 8 kim. na płd.-zach. od Sambora (sąd pow., st. kol., urz. poczt, i tel.). Na płn. leży Dąbrówka, na wsch. Strzałkowice, na płd.-wsch. Beręźnica, na zach. Tortianowice, na płu.-zachód Humieniec. Wzdłuż granicy płd.-wsch. płynie Dniestr. Środkiem wsi idzie gościniec samborsko-przemyski. Na płn.-zach. od gościńca leżą zabudowania wsi. Wzn, obszaru na płd. 314 mt., na płn. 375 mt. Własn. wiek. ma roli or. 50, łąk i ogr. 3, past. 4 mr.; wL mn. roli or. 1269, łąk i ogr. 31, past. 90 mr. W r. 1880 było 219 dm., 1019 mk. w gminie: we wsi Waniowice 134 dm., 564 mk.; w części wsi w Na łanie14 48 dm., 198 mk.; w części „Przy gościńcu" 29 dm„ 212 mk.; w części „Biłaki" 7 dm,, 40 mk.; a w osadzi® wPod Pawłówką* 1 dm., 5 mk. (656 gr.-kat, 90 rz.-kat, 273 izr.; 909 Rus,., 110 Pol.). Par. | rz.-kat. w Strzałko wicach, gr.-kat. w miejscu, j dek. samborski. Do par. należą Mrozowice. We wsi jest cerkiew p. w. św. Mikołaja i I szkoła 1-klas. Rkp. Bibl. OssoL, Nr. 2837, str. 90, podaje: „A. J531 feria secunda pro-xima post festum Natbitatis JB. T. M. Samboriae. Vendit aream Magnificus Stanislaus Odrowąż religioso Gregorio Poponi ad eccle-jsiam illius ruthenicalem in Waniowice tem-Iporibus perpetuis et in aeyum. Oujus per j Sigismundum Augustum facta confirmatio Łomżae die 10 januarii a. 1562". Za czasów j Rzpltej należała wś do dóbr koron., ekonomii I Samborskiej, w ziemi przemyskiej. W r. 1565 w dzień św. Marcina pozwala 8tarzechowski, starosta samborski, pracowitemu Andrzejowi Markowiczowi wykupić karczmę z rąk pracowitego Jakuba, przeszłego tej karozmy posesora, z której na zamek samborski corocznie zł. 12 i kamień łoju szmalcowanego i dwa kapłony na dzień św. Marcina dawać jest obowiązany (Rkp. OssoL, Nr. 2837, str. 95). W lustraoyi ekonomii Samborskiej z r. 1686 (Rkp. OssoL, Nr, 1255, str. 101) czytamy: „Ta wieś zasiadła na łan, 14* Między tymi jest nadto popowskich ćwierci 8, sołtyskich ćwierci pustych 16, zostaje gromadzkich ćwierci 40; hajducki łan 1. Powinności tej wsi: Robią z każdej ćwierci w tydzień 3 dni od południa sprzęźajem. Zaźen, zakos raz w rok z chleba od rana do wieczora. Przędą z każdej ćwierci po łokci 3 z pańskiego przędziwa. Konopie moczyć i miendlió bez pańszczyzny, a czesać za pańszczyznę, Stróżę koleją odprawują we dnie za pańszczyznę i na noc bez pańszczyzny. Szarwark do młyna i jazu bez pańszczyzny, a pale bić, chróst i krzewinę wozić za pańszczyznę. Orać powinni z ćwierci na wiosnę lasek 6, a na ugór lasek 7, a w lasce powinno być łokci 8. Drew świątecznych pokładać powinni dwa razy z chleba do roku. Soli powinni wozić do Sośnicy z każdej ćwierci po beczek 6, za którą drogę powinno im się wytrącać po 4 dni za pańszczyznę; a kiedy soli teraz nie wożą, tedy płacą za każdą beczkę do dworu waniewskiego groszy 18. Czynsze tej wsi: Czynszu z każdej ćwierci płacą po 1 zł. 2 gr. Czynszu zaś z arendownej każdej ćwierci płacą na rok zł. 8. Pop płaci czynszu z łanu cerkiewnego na rok zł. 4. Na hajduka gromada daje z Dąbrówki na rok zł. 3; na tegoż ze Strzałkowie dają zł. 3. Mielnik daje czynszu na rok (sam na trzeciej mierze zostając, dwie do dworu płaci) zł. 9 gr. 2. Z obszaru dworskiego Marko płaci zł. 3- Zagrodników jest 4; każdy z nich robi w każdy tydzień po 2 dni od południa. Zażen i zakos także raz powinni. Czynszu plac! każdy na rok zł. 8. Podsadków jest 2; robią dzień w tydzień od południa".

O kluczu waniowskim (do którego należały wsi: Waniowice, Mrozowice i Torczynowice) czytamy: „Zastaliśmy posesorkę tego klucza J W Panię Bassarabinę, hóspodarowę ziem multańskich, niegdy JWPana Konstantego Szczerbana Bassaraby, wojewody i hospodara małżonkę, vigore juris communicativi na ten klucz sobie od dzisiejszego Króla JMCI de actu w Jaworowie dnia 22 miesiąca czerwca r. 1682 pozwolonego ad extrema vitae suael tempora. Budynek waniewski: Okopy wkoło wałami wywiedzione. Z jednej strony brama, na któraj izba nadwerężona, ku ruinie skłonna, a wyżej izdebka; wkoło gmach. Z drugiej srony wjazd, proste wrota zamczyste, miejscami wału parkany. Dwór w którym sień z kuchnią, stołowa izba starością naruszona, w spiżarnię i szpichlerz obrócona, z której okna drzewem zabite: naprzeciwko izba druga, z której alkierz z koranatką, a ztamtąd przejście ku dworowi. W tej izbie i komnacie okien dwa. Piekarnia sama i sień przy niej. Stajnia także podle tej piekarni. Stodoła drewniana. Obora w chróst grodzona, nachyla się do ruiny. Studnia niedawno wyrobiona wśród dworzyska w okopie". W inwentarzu z r. 1760 (Rkp. Ossol., Nr. 1632, str. 147 i nn.) opisany jest klucz waniowski i wś Waniowice zgodnie z lustraoyą z roku 1686.

Za wsią znajdują się na grzbiecie górzystym ślady wałów; lud opowiada, że tam stał zamek królowej Bony.
[SGKP]