Dukszty Pijarskie - Dūkšta rej. wileński

Dukszty Pijarskie - Dūkšta

pow. wileński, w 1 okr. polic, w 6 ucząstku 1 sądowego (wileńskiego) okręgu, nad rzeką tegoż nazwiska, dopływem prawego brzegu Wilii, o 25 w. na płu. zach. od Wilna; posiada paraf. mur. cerkiew prawosławną z kaplicą na cmentarzu. Paraf, prawosławna wileńskiego błahoczynja (dek.) posiada w swym obrębie, oprócz parafialnej, jeszcze dwie cerkwie i liczy parafian mężozyzn 323, kobiet 27$. W 1647 r. Dorota z ks. Giedrojoiów Dowborowa fundowała w D. z pruskiego muru kaplicę « altaryą, należącą do Kiernowa. Pijarowie wileńscy, których D. następnie stały się własnością, w r. 1772 wznieśli tu z takiegoż muru kościół, wyrokiem biskupa Massalskiego wkrótce zamieniony na parafialny, z dołączeniem wzmiankowanej altaryi kiernowskiej, wynoszącej 12000 złp. Rektor pijarów wil. był zwykle proboszczem Dukszt., utrzymując w nich zastępcę. Ostatnim takim zastępcą rektora był ks. Bonawentura Pietkiewicz, który po kasacie pijarów, wespół z ks. Joachimem Dębińskim, b. rektorem i prowincyałem, tłumaczem „Filozofii Życia" Szległa, zarządzał parafią. W r. 1850, kiedy kościół popijarski stał prawic w ruinie, ks. Dębiński przedsięwziął zupełną jego restaoracyą podług planu architekta Szachta i Tomasza Tyszeckiego. Tytko 482 ruble mając do dyspozycyi, rozpoczął dzielny ex-prowincyał pijarski budowę świątyni. Lecz gdy kraj przyszedł z pomocą i w ciągu lat 6 zebrano ze składek przeszło 15000 rs.; gdy sąsiedni obywatele dostarczyli materyału budulcowego i żywności dla robotników; gdy wspomniany architekt, Tyszecki, przyjął bezpłatnie dyrekcya budowy i doprowadził ją do końca, a amatorowie-artyści ofiarowali płody swojego pędzla do upiększenia świątyni; gdy bezustannie czynny ks. Dębiński nie ustawał w pracy: w lat 7 stanął piękny i bogaty kościół gotycki, ozdoba tego ustronia Litwy, a ostatnia pamiątka zasłużonego w kraju zakonu. Na cmentarzu w D. znajdują się groby kilku zasłużonych w nauce oo. pijarów: Golańskiego profes. b. uniw. wileńsk., Sieradzkiego, Daniłowicza i Głogowskiego. W r. 1865 duksztańska par. katol. była klasy 5, dek. wileńskiego i liczyła 1823 parafian, rozdzielonych w następnym roku pomiędzy parafie suderwiańską i kiernowską. (Syrokomla-Wycieczki po Litwie tom 2; str. 78—89. K. kr. Tyszkiewicz — Wilia i jej brzegi str. 213—217). Mko D. ma obe¬cnie 78 mk., i jest własnością Jana Małygina i włościan miejscowych. R. 1866 miało 8 dm.. 73 mk.
Źródło: SGKP
Dukszty są wspominane już w XIV wieku. W 1743 r. Dukszty stały się własnością zakonu pijarów. W czasach działalności Komisji Edukacyjnej w 1790 r. działała tutaj szkółka parafialna, zreorganizowana następnie w kolegium pijarskie. Działalność pijarów nie podobała się władzom carskim. Po upadku Powstania Listopadowego w 1831 r. pijarów zmuszono do opuszczenia Dukszt.Ludność aktywnie poparła Powstanie Styczniowe 1863 roku. W dąbrowie nad Duksztanką urządzono lazaret dla powstańców, którzy odnieśli rany w potyczkach z wojskiem carskim. W gąszczach leśnych znajdował się sztab dowódzstwa powstańców. W 1868 r. zamknięto kościół i przekształcono go w cerkiew prawosławną.

Odzyskanie świątyni nastąpiło 12. II. 1919 roku dekretem J. E ks. biskupa Matulewicza parafia duksztańska została wskrzeszona w dawnych granicach i mianowanym proboszczem został ks. Kazimierz Zacharzewski.
Ksiądz K. Zacharzewski pracował w Duksztach w latach 1919 - 1928. W roku 1926 parafia duksztańska liczyła 3600 wiernych, do parafii należały 64 miejscowości (w tym i część parafii kiernowskiej, która pozostała po stronie polskiej). Prócz katolików, na terenie parafii żyło około 400 prawosławnych Rosjan i 7 Żydów. Ogniskami oswiaty w parafii było sześć szkół początkowych: w Duksztach (138 uczniów w 1926 roku), Wielebniszkach (87 uczniów), Antokalcach I (52 uczniów), Antokalcach II (51 uczniów), Wierkszanach (46 uczniów), Mierzkańcach (53) i Mieżańcach. W Duksztach, jako nauczycielki pracowały siostry ks. K. Zacharzewskiego.W roku 1928 parafię duksztańską objął ks. Jan Siemaszkiewicz. W 1933 roku do Dukszt przybył z parafii werenowskiej ks. Martynelis. Do wybuchu II wojny światowej w Duksztach pracowali następujący księża - proboszczowie: ks. Feliks Kaczmarek (przybył z Duniłowicz, pracował w latach 1938 - 39), ks. Piotr Wieliczko (w roku 1939 przybył z Bohdanowa). Po Wojnie przez lat wiele księża sprawowali opiekę duszpasterską - doraźnie a od 1961 r do roku 1998 proboszczem był ks. Jan Charukiewicz. W r. 2005 proboszczem w Kiernowie i w Duksztach był ks. Stanisław Maciukiewicz
Od roku 2006 proboszczem w Duksztach jest Ksiądz Henryk Naumowicz
Czytaj więcej
Źrodło: http://archiwum2000.tripod.com/509/gajew.html Miroslaw Gajewski i SGKP