Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Batory h.Trzy Zęby
20.04.2010 09:16
BATORY h. TRZY ZĘBY. Książęta i szlachta. Rodzina Batorych należy do najdawniejszych i najznakomitszych węgierskich; za jej przodka uważany jest Wencelin, który w r. 1010 otrzymał prawo obywatelstwa i znaczne nadania w Węgrzech. Około 1400 r. ta rodzina rozdzieliła się na dwie gałęzie, które od swych głównych posiadłości wzięły przydomki de Somlio i de Edsed. Z pierwszej gałęzi Stefan, palatyn węgierski, poległ z królem Władysławem III pod Warną 1444 r., inny Stefan, książę siedmiogrodzki, dzielny wojownik, pobił Turków 1479 r., urn. 1492 r., jego brat Andrzej zostawił synów: Emeryka, gubernatora Wyższych Węgier, i Stefana zabitego 1535 r., po tym drugim, z Katarzyny Telegdi, było pięciu synów7: a) Krzysztof, b) Stefan, c) Piotr, d) Andrzej i e) Baltazar.
Z tych braci:
a) Krzysztof, za staraniem swego brata Stefana, został w r. 1576 księciem siedmiogrodzkim, um. 1581 r., z żony Elżbiety Botskay, jego córka Gryzelda zaślubiła Jana Zamoyskiego, hetmana i kanclerza wielkiego koronnego, lecz wkrótce bezdzietna umarła, a syn Zygmunt, zostawszy po ojcu księciem siedmiogrodzkim, zaślubił arcyksiężniczkę Annę i zobowiązał się, że, jeżeli ujrzy się w niemożności utrzymania przy władzy w Siedmiogrodzie, podda ten kraj Austryi, zmuszony, ustąpił z księztwa i pensyonowany od Austryi, uftiarł w Pradze czeskiej 1613 r., z żoną Anną Klementyną, córką arcyksięcia Karola, bezpotomny;
b) Stefan, urodzony 1533 r., z młodości służył w wrojsku austryackiem, lecz zrażony niewdzięcznością cesarza, który nie chciał go wykupić z niewoli, w którą popadł, walcząc w jego obronie, przeszedł w służbę Jana Zapolyi, księcia siedmiogrodzkiego, chlubnie odznaczył się w wojnie z Turkami, a zaszczycany względami swego monarchy, wysłany był od niego w poselstwie do cesarza, w 1571 r. obrany był od swych współziomków, pomimo oporu Austryi i Kacpra Bekiesza, księciem siedmiogrodzkim. Jego niepospolite zdolności i tolerancya religijna zwróciły na niego oczy Polaków, którzy też w r. 1575, po ucieczce Henryka Walezego, wynieśli go na tron, umarł 1586 r. prawie nagle, z Anną Jagielonką, córką króla Zygmunta I bezdzietny,
c) Piotr bezdzietny;
d) Andrzej, tego z żony Małgorzaty de Mailath było trzech synów: 1) Andrzej, 2) Baltazar, 3) Stefan i córka Elżbieta; z tego rodzeństwa Andrzej i Baltazar, byli szczególniej lubiani od króla Stefana, który nawet, jak utrzymywano, chciał uczynić następcą po sobie na tronie polskim Baltazara, a Andrzeja przeznaczył do stanu duchownego i dwudziestotrzyłetniemu pozyskał kapelusz kardynalski, nadał probostwo miechowskie i koadjutoryę warmińską 1585 r.; przedwczesny zgon monarchy zniweczył zamysły wyniesienia tych synowców, pomimo tego nie przestali oni służyć Polsce i w 1588 r. pozyskali indygenat. Baltazar walczył pod Byczyną przeciw arcyksięciu Maksymilianowi, został następnie wielkorządcą Siedmiogrodu, lecz już w r. 1594 był uduszony z rozkazu swego stryjecznego brata Zygmunta; jego brat Andrzej, od r. 1589 biskup warmisńki, pozyskawszy od stryjecznego brata Zygmunta cesyę praw do Siedmiogrodu, porzucił 1598 r. biskupstwo i pośpieszył na odzyskanie tronu swojej rodziny, lecz niespodzianie napadnięty od Michała, hospodara wołoskiego, poległ po dzielnej obronie 1599 r. Po Stefanie, który osiadł w Polsce, z żony Zofii Bebek de Pelsvetz było dwóch synów, Andrzej i Gabryel, oraz córka Elżbieta. Andrzej, dziedzic dóbr Grabowo, Biesiekiery. Ostrówek, Srebrna i t. d. 1621 r., zaślubił Annę Zakrzewską, wdowę po Lubstowskim, z niej córka Zona, zaślubiła Jerzego Rakoczego, księcia siedmiogrodzkiego i umarła ostatnia z familii 1682 r., a Gabryel um. 1613 r. Linia Batorych de Somlio zgasła całkowicie w XVII stoleciu, linia zaś Edsed, jakkolwiek wyjątkowo podupadła, ma istnieć dotychczas w Węgrzech.
Z tych braci:
a) Krzysztof, za staraniem swego brata Stefana, został w r. 1576 księciem siedmiogrodzkim, um. 1581 r., z żony Elżbiety Botskay, jego córka Gryzelda zaślubiła Jana Zamoyskiego, hetmana i kanclerza wielkiego koronnego, lecz wkrótce bezdzietna umarła, a syn Zygmunt, zostawszy po ojcu księciem siedmiogrodzkim, zaślubił arcyksiężniczkę Annę i zobowiązał się, że, jeżeli ujrzy się w niemożności utrzymania przy władzy w Siedmiogrodzie, podda ten kraj Austryi, zmuszony, ustąpił z księztwa i pensyonowany od Austryi, uftiarł w Pradze czeskiej 1613 r., z żoną Anną Klementyną, córką arcyksięcia Karola, bezpotomny;
b) Stefan, urodzony 1533 r., z młodości służył w wrojsku austryackiem, lecz zrażony niewdzięcznością cesarza, który nie chciał go wykupić z niewoli, w którą popadł, walcząc w jego obronie, przeszedł w służbę Jana Zapolyi, księcia siedmiogrodzkiego, chlubnie odznaczył się w wojnie z Turkami, a zaszczycany względami swego monarchy, wysłany był od niego w poselstwie do cesarza, w 1571 r. obrany był od swych współziomków, pomimo oporu Austryi i Kacpra Bekiesza, księciem siedmiogrodzkim. Jego niepospolite zdolności i tolerancya religijna zwróciły na niego oczy Polaków, którzy też w r. 1575, po ucieczce Henryka Walezego, wynieśli go na tron, umarł 1586 r. prawie nagle, z Anną Jagielonką, córką króla Zygmunta I bezdzietny,
c) Piotr bezdzietny;
d) Andrzej, tego z żony Małgorzaty de Mailath było trzech synów: 1) Andrzej, 2) Baltazar, 3) Stefan i córka Elżbieta; z tego rodzeństwa Andrzej i Baltazar, byli szczególniej lubiani od króla Stefana, który nawet, jak utrzymywano, chciał uczynić następcą po sobie na tronie polskim Baltazara, a Andrzeja przeznaczył do stanu duchownego i dwudziestotrzyłetniemu pozyskał kapelusz kardynalski, nadał probostwo miechowskie i koadjutoryę warmińską 1585 r.; przedwczesny zgon monarchy zniweczył zamysły wyniesienia tych synowców, pomimo tego nie przestali oni służyć Polsce i w 1588 r. pozyskali indygenat. Baltazar walczył pod Byczyną przeciw arcyksięciu Maksymilianowi, został następnie wielkorządcą Siedmiogrodu, lecz już w r. 1594 był uduszony z rozkazu swego stryjecznego brata Zygmunta; jego brat Andrzej, od r. 1589 biskup warmisńki, pozyskawszy od stryjecznego brata Zygmunta cesyę praw do Siedmiogrodu, porzucił 1598 r. biskupstwo i pośpieszył na odzyskanie tronu swojej rodziny, lecz niespodzianie napadnięty od Michała, hospodara wołoskiego, poległ po dzielnej obronie 1599 r. Po Stefanie, który osiadł w Polsce, z żony Zofii Bebek de Pelsvetz było dwóch synów, Andrzej i Gabryel, oraz córka Elżbieta. Andrzej, dziedzic dóbr Grabowo, Biesiekiery. Ostrówek, Srebrna i t. d. 1621 r., zaślubił Annę Zakrzewską, wdowę po Lubstowskim, z niej córka Zona, zaślubiła Jerzego Rakoczego, księcia siedmiogrodzkiego i umarła ostatnia z familii 1682 r., a Gabryel um. 1613 r. Linia Batorych de Somlio zgasła całkowicie w XVII stoleciu, linia zaś Edsed, jakkolwiek wyjątkowo podupadła, ma istnieć dotychczas w Węgrzech.
Bibliografia
Uruski S., Herbarz ...