Czerski Jan

Jan Czerski 1845 – 1892

Urodził się w guberni witebskiej 18.V. 1845 roku. Na Syberię trafił jako młody, bo zaledwie 17 letni chłopak za udział w Powstaniu styczniowym. Karę odbywał w batalionie liniowym w Omsku. Dzięki pomocy wielu życzliwych osób, między innymi B. Dybowskiego, inżyniera Marczewskiego, A. Czekanowskiego ukończył studia z zakresu paleontologii i geologii. W 1869 roku został zwolniony z wojska, ale nie otrzymał zgody na powrót do Polski. W latach 1871 – 1883 na zlecenie Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego prowadził wiele wypraw w Góry Sajan Wschodni, w dolinę rzeki Irkut. Jednocześnie prowadził geograficzne i geologiczne badania wschodniej Syberii. Najważniejszym jego osiągnięciem było zbadanie budowy geologicznej jeziora Bajkał. Za sporządzenie mapy geologicznej tego jeziora otrzymał nagrodę w Bolonii, w latach 1877-1881 podczas 4 wypraw zbadał dorzecze rzeki Selengi i napisał pracę na temat Bajkału. Za co otrzymał zloty medal Rosyjskiej Akademii Nauk. Dzięki pomocy J. Zawiszy mógł przenieść się do Peteresburga. W latach 1885 – 1886 opisał 2500 kości, a także przygotował do wydania Dziennik podroży Czekanowskiego. Żeby lepiej zrozumieć tego człowieka trzeba pamiętać, że był cięzko chory, cierpiał na gruźlicę płuc, dlatego też bez wątpienia zdecydował się na małżeństwo z Sybiraczką Marfą, z którą miał syna Janka. Ceną jaką zapłacił za owo małżeństwo był ślub w cerkwi, co łączyło się z wynarodowieniem. Ale zesłańcy nigdy go nie zawiedli. cechowała ich niezwykła solidarność. Kiedy jechał na ostatnią wyprawę, z której wiedział,że nie powróci Rosjanie nie dostarczyli mu na czas niezbędnych na zakup żywności pieniędzy. Zmarł 25.VI.1892.
Trasa jego podrózy biegła przez Kołymę, Janę i Indygirkę. W miejscu jego pochówku znajduje się malutka czasownia. Jako jeden z niewielu Polaków doczekał się, że iego nazwiskiem nazwano góry i jedno z miast syberyjskich.

Maria Dybowska