Płaza, pow. chrzanowski

Płaza (z Oblaszkami) wś, pow. chrzanowski, w dolinie pot, Płazianki, dopływu Wisły, w pobliżu ruiny zamku Lipowca, w okolicy pagórkowatej (406 mt. npm.), porosłej lasem. Odl. 3*8 kim od urz. poczt, w Lipowcu. Płaza graniczy na płn. z Bolęcinem, na wschód z Nieporaźem i Kazimirówką, na połd. z Lipowcem a na zachód z Pogorzycami. Pierwsza wzmianka 1376, kiedy jej właścicielem był Stefan Płaza herbu Topór.

Mieszkańcy

W 1890 wieś ma 227 dm. i 1474 mk. (699 męż., 774 kob.), z których 1440 rz.-katol. i 34 izrael., nadto Oblaszki mają 2 dm. i 16 mk. a obszar wiek. pos. (Jerzego hr. Rosenberg-Lipińskiego) 5 dm. i 41 mk. (16 żydów). Z obszaru 2331 mr. przypada 923 na pos. wiek. (316 roli, 12 łąk i ogr., 51 pastw, i 544 lasu) a 1408 mr. na mniejszą własność (1148 mr. roli, 67 mr. łąk i ogr., 167 mr. past. i 26 mr. lasu). Jest tu kościół par. rz.-katol. (dek, nowogórski). Według danych z 2006 roku wieś zamieszkiwało 4000 osób

Indeks urodzonych w Płazie 1811-1877

Parafia

Parafia obejmująca wsie: Piłę Kościelecką, Bolęcin, Siemiotę i Starzyny, z ogólną liczbą 2083 rz.-katol. i 63 izrael. Szkoła ludowa. Parafia erygowana 1440 r., miała za Długosza (L. B., II, 202) drewniany kościół p. w. św. Krzyża. Ówczesnym dziedzicem wsi był Jan Płaczsky ("Płaza") h. Topor a obszar rozpadał się na trzy role szlacheckie, grunta plebańskie i łany kmiece.

Drewniany kościół parafialny z XV wieku pod wezwaniem Podniesienia Krzyża Świętego, został zniszczony w czasie potopu szwedzkiego. Teraźniejszy mały murowany kościół (starszy) rozpoczął budować proboszcz miejscowy Bartłomiej ale inicjatorem był Antoni Pleban (1525 - 1546), dokończył zaś Tomasz Żydok, kan. wiślicki, przy pomocy dziedziców Hannęskiego, Radeckiego i Płaskiego w 1526 r. (por. prof. Lepko wski w Roczn. To w. nauk. Krak. z r. 1861, str. 118). Plebania przy kościele wybudowana został w roku 1908 (w miejscu starszej, drewnianej pochodzącej z 1777 roku).

Najstarsze nagrobki na cmentarzu w Płazie

Pałac

W 1832 wzniesiono staraniem hrabiego Wincentego Szembeka (żona: Emilia Becu de Tavernier; córka: Henrietta [Teki]) pałac, który stanął w miejscu wcześniejszego barokowego dworu. Ta przebudowa spowodowała stworzenie symetrycznego rzutu dwuskrzydłowego z ryzalitem prowadzącym do reprezentacyjnej sali w części środkowej. Tylna część została wzbogacona w romantyczne wieżyczki charakterystyczne dla stylu XIX wieku.
Pod koniec XIX wieku właścicielką pałacu była baronowa Rosenberg-Lipińska, która w latach 1869 i 1872 "uzyskała od Konsystorza pozwolenie do odprawiania Mszy św. w dworskiej kaplicy." 1881-87 właścicielem Płazy był Józef Retinger, dr praw, i adwokat. Następna przebudowa miała miejsce już w pierwszych latach XX wieku wg projektu Zygmunta Hendla kiedy właścicielem był hrabia Adam Starzeński. Obecnie zarówno w budynku jak i pomieszczeniach dworskich po drugiej stronie reprezentacyjnego gazonu mieści się Dom Pomocy Społecznej dla osób dorosłych. Zachowany został w dużej mierze park, wraz z alejami wysadzanymi starodrzewiem i terenem do jazdy konnej choć granice kwater zostały już zatarte.
[SGKP, Teki konserwatorskie, Kapitan i dwie panny - pamiętniki ...]