Skarbnik- urzędnik

Skarbnik, urzędnik, który skarby pańskie zbiera i chowa.
Na dworach Piastów byli już skarbnicy. W dokumencie
z r. 1237 przytoczona jest polska nazwa „skarbnik", a w roku
1291 łacińska tJiesaurarins. Za Jagiellonów „skarbnik" był
tytularnym ostatnim urzędem ziemskim. Skarbnikiem lub
„wozem skarbnym" nazywano także wóz podróżny, telegę
z przykryciem, naładowaną żywnością, obrokami i
przyborami podróżnymi. Za doby Piastów włożono na miasta
obowiązek wysyłania „wozów skarbnych" na wojnę.
Kazimierz, książę mazowiecki, r. 1303 dając przywilej
proboszczowi w Tarczynie na lokacyę tegoż miasta, uwalnia
mieszczan od składek na wozy wojenne. Janusz książę
mazowiecki, przywilejem z r. 1413 waruje, aby stare miasto
Warszawa dawała na wyprawy wojenne 2 wozy cztero-
konne. Wedle przywileju z r. 1437, Grombin obowiązany
był dostawiać na wojnę wóz z 4-ma silnymi końmi, dobrze
naładowany żywnością i napojem. Małe miasteczka
składały się po kilka na jeden „wóz skarbny", np. Radziłów
przykładał się czwartą częścią do Wizny. Za to Szrem
wielkopolski oprócz własnego wozu, przykładał się w
połowie do drugiego wozu ze Środą. Lustracye starostw i kró-
lewszczyzn od r. 1564 do 1765 wymieniają miasta, których
mieszkańcy obowiązani byli przy boku właściwego
kasztelana, wyprawiać na pospolite ruszenie „wozy skarbne
oponami nakryte, leguminami i narzędziami wojennemi naśpi-
żowane", w 1—2 lub 4 konie zaprzężone, z woźnicą i oprócz
tego z jednym lub dwu drabami czyli pachołkami,
uzbrojonymi „w barwie". Oprócz wojennych były inne „skarb-
niki" ze skrzynkami zamczystemi, służące do wożenia
pieniędzy, przy ściąganiu podatków od miast, do przewożenia
kwarty czyli podatku kwarcianego, gromadzonego w zamku
rawskim, corocznie do Lwowa dla wojska. Krasicki w „Panu
Podstolim" powiada: „Przyjechało się dawniej na
skarbniczki! prostym, ale za każdym razem skarbniczek z
miasta pieniądze przywoził". Kajetan Węgierski pisze, iż woli
żona:
Aby ją na sprężynach giętkich zawieszoną,]
Po balach,5po assamblach kareta woziła,
Niż gdyby do kościoła skarbniczkiem jeździła.'
W wieku XVIII odróżniano skarbniczek od skarbnika.
Skarbnik był to zawsze wóz dworski czyli skarbowy,
zwykle czterokonny, na którym w podróży za kolasą pańską
wieziono kuchnię, służbę, pościel i obroki. Skarbniczek zaś
był wózek porządniejszy, parokonny, którym ziemianie
jeździli do kościoła, za interesami, a komisarze i
plenipotenci objeżdżali folwarki. Z postępem czasu, skarbniczek
przemienił się na rodzaj wolanta.
http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetada ... C9339C77-1