Miara długości w mołdawskim systemie miar używana też na terenach Galicji wschodniej. W latach 1787-1856 = 1,25 cm.
(za: www.ourroots.ca)
denarius
(łac.) - miara wagi ok 1 gr srebra
digitus
(łac.) - palec (miara długości)
drachma
Jednostka masy = 3,168 g (1818r.)
dworzyszcze
1. Średniowieczna miara długości wynosząca 60 stóp (zapewne wyznaczające długość parceli przy drodze lub ulicy).
2. Określenie podatkowe oznaczające pojedyncze gospodarstwo włościańskie, także parcela, plac. (Mniejsze rodziny mogły trzymać np. pół lub ćwierć dworzyszcza, a bardzo duże dwa).
Z dworzyszczem wiązało się też odpowiednie do tego pole i wynikający z tego podatek. Jako że z reguły na dworzyszczu stała jedna chałupa z piecem – a więc jednym kominem – czasem podatki liczyło się na dymy. Dworzyszcze odpowiadało na ogół łanowi – tj 30 morgom ok 18 hektarom pól, na którym jedna rodzina gospodarowała. Inwentaryzacja gruntów i powinności niekiedy używała tych terminów zamiennie. Na wsiach łatwiej było liczyć wg domów, w miastach wg używanych pól. Czynsze też nie były zawsze takie same, gdyż rodziny miały czasem dodatkowe powinności wynikające z pożytków i praw.
[Arłamowski Kazimierz, Chłopi w królewszczyznach ziemi chełmskiej w świetle lustracji 1564/65 i 1661/65, w: Rocznik Historyczno-Archiwalny Przemyśl, 1995]
dziedzina
Średniowieczna miara powierzchni = 1 łanowi dużemu
Średniowieczna jednostka wagowo-pieniężna stosowana od poł. XI w., o ciężarze ok. 210 g. Nazwa "grzywna" wywodzi się od naszyjnika bądź też wiązki skórek przywiązywany do końskiej grzywy, a pełniących przez XII w. funkcję środka płatniczego. Początkowo z grzywny bito 240 denarów Kazimierz Wielki reformując monetę krajową wprowadził podział grzywny na 48 tzw. szerokich groszy. (za: info.kalisz.pl)
gwicht
Ciężarek półfuntowy używany w średniowieczu jako miara wagi pieniędzy przy odmierzaniu większych sum. Zwyczaj taki spowodowany był różnorodnością środków płatniczych i trudnością z przeliczaniem, więc przy większych transakcjach pieniądze przeliczano wagowo.
halerz
1. Jednostka masy 19-28 dkg używana w średniowieczu. Z reguły wynosiła 23,4 dkg. Odpowiednik grzywny.
2. Moneta lub określenie kosztu bardzo zróżnicowana na terenie Europy. W XIII wieku była to moneta srebrna następnie miedziana by w końcu stać się 1/100 korony czeskiej i słowackiej. Można spotkać sią w zapisach średniowiecznych określenia używanego na 160, 240 lub 256 denarów.
izbica
Element konstrukcji wału, prostokątna skrzynia drewniana wypełniana ziemią, albo kamieniami. Również wyodrębniony człon wału. Izbica stanowiła jednostkę wymiaru pracy.
Izbica, (właściwie Izdhica, por. Izdehno) nazwa dość trudna do wyjaśnienia pod względem pochodzenia i znaczenia pierwotnego. Na podstawie faktu iż dotąd nazwa ta służy budowlom wodnym, wznoszonym dla zabezpieczenia mostów drewnianych na rzekach, można by wnosić, iż pierwotnie oznaczała ona siedziby i mieszkania na palach śród wód wznoszone [SGKP]
jutrzyna
1 morga ziemi ornej. 80 sążni kwadratowych = 2553,2 metrów kw.
kamień
Jednostka masy
Królestwo i Kraków
1839 - 1/4 nowego cetnara = 25 funtów 1839 - 1/5 dawnego cetnara polskiego = 32 funty
1839 - wełna sprzedawana była na "ciężki kamień" - czyli po 32 funty
Litwa
1839 - 5 kamieni = 1 berkowiec; 1 kamień ma 40 funtów
Nazwa pochodzi od nieokorowanego pnia kłody świerkowej w której dłubano miarkę. Miara pojemności ciał sypkich równa ok. 120-128 litrów. Korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 (lub 12) korczyków i 32 (lub 24) miary albo też na 2 korczyki, 8 - 12 miarek, 32 garnce. W XIV-XVIII w. znajdowało się w użyciu blisko 300 k. lokalnych. (za: info.kalisz.pl)
Korzec sokalski był większy od bełskiego a mniejszy od krasnostawskiego. Równał się 10 miarom młynarskim. 24 korce sokalskie równały się jednemu łasztowi gdańskiemu [Opisanie starostwa sokalskiego 1565 rok.]
krok
Średniowieczna miara długości. We Wrocławiu, Krakowie i innych miastach w XIIIw wynosiła 75 cm. Zazwyczaj między 0,72-0,86 m. Niekiedy liczono wg kroków podwójnych (1,5 m.)
kwarta
Miara pojemności ciał sypkich i płynów, głównie zbóż, wina i piwa, stanowiła 1/4 garnca, dzieliła się na 4 kwaterki. Kwarta staropolska zawierała 0,94 l (1784 r.). (za: info.kalisz.pl)
