Rzeź galicyjska 1846 - spis zabitych

Moja rodzina doświadczyła tragedii galicyjskiej rabacji. Nie znam nazwiska /herbu / ani miejscowości gdzie mieszkali i zginęli zamordowani wszyscy z wyjątkiem małej córeczki, która u zakonnic dożyła do czasu kiedy została wydana za mąż za pana Tomaszewskiego/brak imienia/ ,ich córka Katarzyna Tomaszewska jest moją prababcią. Nazwisko prababci zapisane w metryce urodzenia mojego ojca Karola Lasoty nie budzi wątpliwości-rodzice; ojciec Władysław syn Jakuba i Teresy Ślusarenko matka Aniela zd. Szpak, córka Alfreda i Katarzyny Tomaszewskiej. Urodziłam się w lutym 1942, sto lat po nieznanej mi z imienia i nazwiska matce prababci. Utraciłam ojca gdy miałam dwa i pół roku,zginął 31 07 1944 jako chorąży AK w ostatniej bitwie batalionu Poraj w Miedniku-Akcja Burza, w dniu następnym batalion złożył broń i zaczęły się przesłuchiwania przez NKWD. Dorośli członkowie rodziny przyjęli zasadę milczenia na temat przeszłości. Na pytania odpowiadano ;zrozumiesz gdy będziesz starsza. Przeszłość stała się tematem tabu i dotyczyła wszystkich wcześniejszych pokoleń. Babcia Aniela która, mogła opowiedzieć o losach swojej Babci, starała się unikać wspomnień, mówiła niewiele jakby nie chciała oceniać ani czasów ani ludzi. Zapewne traumatyczne były to czasy dla kilku pokoleń, związane z biedą i emigracją rodziny. Postanowiłam odszukać dokumenty, przeanalizować dostępną literaturę, nawet zdać się na badania genetyczne, zrobię co będzie w moich możliwościach aby dojść prawdy o moich przodkach. Na wstępie zakładam, że prawdziwa jest wersja Babci o zamordowanych na oczach dzieci rodzicach. Listy pomordowanych w rzeźi galicyjskiej najczęściej identyfikują mężczyzn z imienia i nazwiska lub funkcji. Zamordowane kobiety są skrótowo opisane jako żona, teściowa, bratowa itp. bez imienia i nazwiska rodowego. O dzieciach zamordowanych lub ocalałych prawie żadnych informacji z wyjątkiem Karola Olszewskiego. Myślę że jedną z dróg poszukiwania jest wyodrębnienie rodzin, gdzie zginęło razem dwoje rodziców dlatego pobrałam z listy dostępnej w Dynamicznym Herbarzu Rodzin Polskich i innych, nazwiska małżonków. Dziadkami prababci Katarzyny Tomaszewskiej mogli być jedni z wymienionych np; Dydyński Ignacy syn Franciszka i Zenobia Szembek.../Gromadzka i dziedzic Osobnicy.../Gutowski z Brzeziny wymordowany z rodziną.../Ihaz dzierżawca Łączki i Ihasowa.../Jakubowski dzierżawca Zalasowa i Jakubowska.../Kępiński Henryk i Stefania Dębicka z domu Ujejska.../Malecki Felix dziedzic Uścia i Malecka.../Morska Pelagia dziedziczka Dobrkowa i Józef Bobrownicki .../Baltarzyński z Żelasowka i Płoszyńska.../Psarski Michał syn Kaspra i Kunegunda Dzwonkowska z Dulczy Wielkiej.../Świderski Antoni z Wadowic i Świderska.../Wolski Onufry dziedzic Głowaczowa i Wolska. Córka jednej z tych par małżeńskich może być moją bliską nieznaną krewną, jak ją rozpoznać? Napotkałam w notatce biograficznej ks.Antoniego Antałkiewicza 1816-1893 informację dotyczącą Jego wykładów w Zakładzie Filozoficznym dla dzieci po zamordowanych rodzicach w Tarnowie?/czy zamordowanych w rzezi Galicyjskiej/-rozumiem, że mowa o klasztornej szkole z internatem prowadzonej przez zakonników i zakonnice. Matka prababci miała być osobą wykształconą-czy w takiej szkole? Cofając się w czasie obliczam :data urodzenia Babci Anieli 1892 więc jej mama Katarzyna z Tomaszewskich urodzona przypuszczalnie około 1865 -czyli Tomaszewscy zawarli małżeństwo w latach 1860_1865 co komponuje z możliwym rokiem urodzeniem jej matki, niedługo przed rabacją np.1840-1845. Tu zwracam się do wszystkich, którzy mają uwagi pomocne w sprawie, szczególnie do noszących nazwisko Tomaszewski czy opisana historia jest podobna do ich historii rodzinnej-bo Tomaszewscy mogli mieć więcej dzieci np. synów którzy rozpowszechnili nazwisko. Więcej w dziale opowiadania Rzeź Galicyjska-dywagacje w rodzinie . Z podziękowaniem za pomoc Bożenna Habało

Wiesiołowski Franciszek Ksawery; tytuł: hr., herb: Ogończyk; szambelan Fryderyka augusta księcia warszawskiego;
Był ojcem Franciszka Amora hr. Wiesiołowskiego, dziedzica dóbr Wojsław k. Mielca, działacza niepodległościowego, w 1846 r członka Rządu Narodowego; jako przedstawiciel Galicji miał zlecone utworzenie rządu prowincjonalnego; wojskowy przywódca nieudanego powstania 1846 r., wieloletni austriacki więzień polityczny; autor wspomnień;
Pozdrawiam
Antoni Rey
Warszawa

Chciałbym zgłosić błąd do " Rzaż galicjska 1846 - spis zabitych" do Ploszynskiej. Mianowicie dane są takie: Płoszyńska Angela z pierwszego małżeństwa to Sroczyńska - mąż Wincenty Sroczyński a w wieku 40 lat została wdową. Dziedziczka a potem właścicielka Jawornika Starego - koło Pilzna(Galicja). Z drugiego małżeństwa nazywała się Baltazińska - mąż Mikołaj.

W wykazie występują trzy osoby o nazwisku Marynowski: Nikodem,
Stanisław, Tadeusz.

Tadeusz Marynowski herbu Niezgoda ( X / 1846) , syn Aleksandra i
Maryanny z d.Potockiej właściciel Gumnisk i Wolicy. Dwukrotnie żonaty: 1v. Felicjanna z domu
Potocka (herbu Lubicz), 2 v. Barbara Fox (Gradzińska).
Z pierwszego małżeństwa było dwoje dzieci: Nikodem Henryk Marynowski
(kawaler, dzierżawił wieś Krasne) i Julian (żona Klementyna z d.Szołajska , dzieci Adam,
Izabela, Jan, Maria, Józef).
Z drugiego małżeństwa było kilkoro dzieci, w tym: Bronisław,
Aleksander, Mieczysław, Zofia...

Tadeusz Marynowski został zamordowny w lutym 1846r. W tym samym
czasie, miedzy innymi zginęli: leśniczy Jan Kosiba, ks.Wyżykowski oraz jego krewna w
Dobrkowie, Jerzy Nowak- posesor, Józef Bobrowski- dziedzic Dobrkowa,
, ks. Jan Witowski, Szymon Szumański- pisarz.

Nikodem Henryk Marynowski (syn Tadeusza)został zamordowany między
Paleśnicą a Zakluczynem. Zginęli wtedy również jego dwaj przyjaciele:
Władysław Fox (brat cioteczny Nikodema, oficer wojska polskiego z
1831r, dzierżawca wsi Borowa) oraz Julian Nemyski (syn
Floriana, dziedzica z Karwodży).

W wykazie brakuje dwóch osób z rodziny Marynowskich: Benedykta Jana
Marynowskiego (1775/1846),właściciela dóbr Tarnawa ,Jeżowca i
Sokołowa oraz jego żony Krystyny z d. Pszonkówna
herbu Lubicz (1789/1846) , natomiast pojawia się ich syn
Stanisław Marynowski , który zmarł śmiercią naturalną w 1854r.

żródło: archiwa rodzinne.

Gigantyczna robota przed Panem. Niestety - w praktyce - nikt się ustaleniem takiej listy nie podjął. Te wykazy które były publikowane, i na których się Pan opiera, to są spisy zaledwie ułamkowe. Autorom cytowanych przez Pana prac nie udało się nawet ustalić pełnego wykazu zniszczonych dworów i to nawet tych z tarnowskiego.

Nie pamiętam dokładnej liczby, ale jeden z raportów starosty w Tarnowie jakoś już pod koniec lutego 1846 r. podawał iż mają zewidencjonowanych około 3500 zabitych. Przypuszczam że należałoby poszukać śladów tych rejestrów w Wiedniu, bo znając biurokrację austricką można mieć nadzieję iż się to gdzieś zachowało. Jeśli będzie Pan zainteresowany odszukam źródło tej liczby. Dlatego też na wstępie takiego spisu zabitych zestawianego przez Pana warto przywołać te wielkości, by uświadomić jak znikoma jest nasza wiedza w tym zakresie.
Warto też próbować zestawić pełną liczbę zniszczonych dworów, bo to lepiej uświadamia skalę rzezi. Zwłaszcza gdy uświadomomy sobie że zwykle niszczeniu dworu towarzyszyło wymordowanie wszystkich jego mieszkańcow, a więc co najmniej kilku osób. A dworów zniszczono ponad 700.

Warto też pamiętać iż na liście tej nie ma ponad 70 osób jakie zostały pochowane w zbiorowym grobie w Tarnowie w miejscu gdzie później utworzono Stary Cmentarz.

Myślę też że ten wątek jest dość roboczy - tzn w przyszłości, jeśli zbierzemy więcej danych sporządzimy z tego osobną stronę z tabelką a także może zrobimy jakiem małe wydawnictwo. Dlatego bardzo proszę o nadsyłanie WSZELKICH nawet najdrobniejszych informacji.

Witam!
Sądzę że warto od razu zestawiając taką listę podawać przy każdej osobie źródło/źródła z których pochodzi informacja o niej (tak jak to podano np. przy Żeleńskim, z tym że i tam należałoby od razu dodać numer strony na której znajduje się owa wiadomość), by w razie czego można było później łatwiej weryfikować to zestawienie.

I jeszcze jedno ale bardzo ważne! Proszę zmienić tytuł tego wykazu. Wydarzenia roku 1846 r. nie były żadnym powstaniem chłopskim, a zwykłą rzezią i tak też od zarania były nazywane. Określenie tej rzezi, czyli rzezi galicyskiej, zwanej też rzezią tarnowską, mianem "powstania chłopskiego", które niestety obecne jest w części współczesnej historiografii, to wymysł "historyków" PRL, mający na celu zmianę wymowy tych wydarzeń. To że uczestniczyli w nich jako "ślepe narzędzie" chłopi nie czyni z tego powstania chłopskiego, bo to nie chłopi byli inicjatorami ani tez organizatorami tych wydarzeń, ani też ich nie kontrolowali.

Ten tytuł faktycznie nie jest najszczęśliwszy. Ale w sumie z czym tu polemizować.
Owszem nie wszyscy chłopi działali tam zbrodniczo, Nawet nie można powiedzieć "większość sprzyjała", ale to fakt że to chłopi zabijali panów pod sugestiami władców. To nie wszyscy Rosjanie mordowali w Katyniu, ale to jednak jest rzeź dokonana przez Rosjan na Polakach pod rozkazami władców. Tylko w Niemczech udało się to trochę rozdzielić na "hitlerowcy" i "Niemcy" niemal "Niemcy nie zabijali Polaków tylko hitlerowcy".

Jednak nie można czynić z Rosjan, Niemców czy chłopów durnych bezrozumnych narzędzi. Każdy człowiek ma sumienie i wie, że zabijanie jest złem. Każdy ma okazje usłyszeć głos wielu osób które głośno i wyraźnie o tym mówią. Wikipedia, encyklopedia WIEM Onetu - powtarzają ten zapis. Powtarza się on na pytaniach do opracowań szkolnych. A jednak tytuł naszego wątku jest "Rzeź galicyjska" - a tamta nazwa użyta jako "podtytuł"

Pójdę jednak za radą i dodam "tzw" - przed tym tytułem- powinno być lepiej - prawda ?

1. Nie warto tworzyć bytów ponad miarę i "rozmydlać" prawdy. Dlatego, choć takie określenie jest obecne, to nazywajmy wydarzenia jak być powinny nazywane. Tym bardziej że jak sądzę, owo nieszczęsne "powstanie" we wskazanych miejscach, funkcjonuje też i "siłą rozpędu" a nie z wiedzy autorów. Tak więc proszę o zmienienie na jednoznaczne jak w tytule - "LISTA ZABITYCH W CZASIE RZEZI GALICYJSKIEJ 1846 ROKU", bo na prawdę nie było żadne powstanie.

2. Nie można też porównywać tych prostych chłopów mordujących ziemian czy księży w 1846 r. do Rosjan czy Niemców mordujących w czasie II wojny światowej. To była całkiem inna świadomość, nie określę tych chłopów mianem bezrozumnych, ale w znacznej mierze tacy byli - bo byli pijaną tłuszczą, która została spita i zainspirowana do czynów, których na trzeźwo większość by nie dokonała.

3. Nie wprowadził niestety Pan najważniejszych zmian, tzn. dodania źródeł informacji przy każdej z wyszczególnionych osób. Jak powiedziałem, ułatwi to korzystającym z bazy.

Jeśli o to chodzi, to spokojnie może zmienić Pan tytuł na prawdziwy, a pod spodem mniejszymi literami dodać te słowa "powstania chłopskiego", i wtedy i prawda będzie i Google będą szukały równie dobrze.

1. Nie chce zmienić tego tytułu z jednego bardzo ważnego powodu. Ludzie szukają takiego zestawienia czasem w Google i jeśli go u nas nie będzie to nie trafią do nas - a na takich nam zależy najbardziej

Jeśli o to chodzi, to spokojnie może zmienić Pan tytuł na prawdziwy, a pod spodem mniejszymi literami dodać te słowa "powstania chłopskiego", i wtedy i prawda będzie i Google będą szukały równie dobrze.

Wydarzenia roku 1846 to jakby dwa nurty;

1. Powstanie Krakowskie zwane tez Rewolucją Krakowską - zryw niepodległościowy - można stwierdzić, że mimo postaw bohaterskich - dość mizerny. Ciekawie, aczkolwiek z dystansem do wydarzeń i zaangażowania się młodzieży opisuje te dni Kazimierz Girtler w swoich pasjonujących pamiętnikach. W trakcie krótkich dni powstania doszło do kilku zbrojnych starć z oddziałami wojskowymi zaborców, gdzie były ofiary z obu stron.

2. Rabacja chłopska zwana "Rzezią Galicyjską" to sprowokowane przez agitatorów (specjalnie zwolnieni ze służby wojskowej [wieloletniej] chłopi-żołnierze) działania chłopów pańszczyźnianych i to o niższym statusie wiejskim (parobcy, pastuchy, komornicy, często nie żonaci - nie mający własnych gospodarstw). Agitatorzy informowali chłopów, że teraz wolno rabować i rżnąć panów, a także, że starostowie wypłacają pieniądze za dostarczonych "ciarachów". Oczywiście celem był paraliż powstania jak w pkt. 1. Najczęściej ofiarą padali właściciele ziemscy z rodzinami, dzierżawcy, zarządcy, oficjele dworscy (ekonom, gorzelnik, leśniczy, mandatariusz itp.), służba dworska broniąca panów i ich majątków, księża proboszczowie, czy też rzemieślnicy wiejscy (szewcy, kowale, stolarze, krawcy, karczmarze - mający pieniądze). Lista ofiar więc była bardzo duża. Należy też wspomnieć, że większość zamożnych gospodarzy (kmieciów, zagrodników) unikało zaangażowania w konflikt, a byli też tacy, co bronili dworu i jego mieszkańców. W tych zamieszkach zginęło też sporo osób spośród chłopów, zwłaszcza, że po paru dniach wojsko austriackie ostro pacyfikowało buntowników.

Generalnie cały ten epizod historii jest mało znany. Istotne jest np. zaangażowanie mieszczan krakowskich w walki w mieście, równocześnie udział Polaków-żołnierzy w walkach przeciwko rodakom (56 pułk piechoty w Wadowicach to byli głównie Polacy). Pytanie co się działo z ciałami zabitych przywiezionych do starostów - czy byli chowani na miejscu, czy ciała były wydawane rodzinom? Czy istnieją jakieś dokumenty austriackie z tego okresu i gdzie są przechowywane (starostwa, Namiestnikostwo we Lwowie, administracja wiedeńska)? Dużo pracy do zrobienia.

pozdrawiam mik.k

Polecam też ciekawy artykuł o Rabacji 1846 roku w Radziszowie:

http://www.naszradziszow.com/pl/art08.php

mik.k

W 1846 r podczas rabacji galicyjskiej, gromada chłopów napadła na dwór. Właściciela Bolesławia Krzysztofa Sroczyńskiego chłopi postanowili odstawić do cyrkułu w Tarnowie jednak zamordowali go po drodze.

http://www.boleslaw.intarnet.pl/index.h ... a=historia

====edit===
dodałem (Admin)

Witam !

W majatku Skrzyszów Brata mojego Antenata Walentego Faustyna h.Abdank
Paliszewskiego 1777-1855,uczestnika powstania krakowskiego o ps."Antoni"
zgineli 1846;
- Karol Krajewski mandatariusz
- Józef Samulewicz ekonom,pochowany w zbiorowej mogile w Tarnowie
drewnianny dwór został spalony i dopiero po paru latach odbudowany
/patrz forum mieszkańców Skrzyszowa/

Pozdrawiam
Mirek K.Paliszewski
PS Cześć Pamieci Wszystkich Zamordowanych w tym czasie,Spokój Ich Cieniom

Włyński Adam (Szczepan)

Data urodzenia 27.12.1802
Miejsce urodzenia: Góra Ropczycka
Data śmierci 25.02.1846
Miejsce śmierci: na drodze Dymarki do Weryni
Rodzice: Franciszek i Franciszka Zielińska
Małżonek: Aniela Walewska
Dzieci: 1. ?
Miejsce zamieszkania: Dymarka
Uwagi: Leśniczy kolbuszowskich dóbr Tyszkiewiczów (1833); konspirator niepodległościowy; Józef Białynia-Chołodecki w pracy pt. Wyprawa na Kolbuszową, Lwów 1909, s. 20 podaje, że Adam Włyński, leśniczy, był oskarżony „o zakupywanie sukman chłopskich dla partyzantów"; patrz także Tadeusz Iskrzycki. Ubiór patyzantów Zaliwskiego w r. 1833, „Arsenał", Kraków 1958/5, s. 137; wg. B.F. Trentowski, Wizerunki duszy narodowej s końca ostatniego szesnastolecia, Paryż 1847, s. 97 Adam Włyński zginął w czasie rabacji galicyjskiej 1846 r.; K. Skowroński, U kolebki rodu Tetmajerów, [w:] Biuletyn Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przyrody i Kultury im. J. Goslara w Kolbuszowej , Nr 1/65, s.62 podaje: „Adamus Włyński, dzierżawca z Rudy - Dymarski ”wdowiec po Anieli Walewskiej”, znany Zaliwszczyk, opiekun sztabu partyzantki „Wola Ludu”, po jego wykryciu przez Austriaków więzień w Rzeszowie i Lwowie, organizator z Konstantym Rudzkim z Kolbuszowej, Franciszkiem Wiesiołowskim z Wojsławia i Julianem Goslarem, powstania w Galicji w r. 1846 narady z Edwardem Dembowskim w Starym Dworze w Kolbuszowej i napadu na „Rzeszów” z Weryni, Widełki Rejów i Staromieścia. W dniu 25 lutego 1846 napadnięty przez oddział chłopów, idacy od traktu od Mielca na Przerwę-Dubas po odparciu przez Zarębian od dworu Mańkowskich i od Kolbuszowej Rudzkiego, na drodze z Rudy do Weryni z kilku powstańcami nie chcąc strzelać do nich, „se ipso selopato occidit tempore rebellionis” zabił się z pistoletu czasu rabacji.” Skowroński podaje także, za zapisem w księdze zmarłych w Kolbuszowej Adam Włyński pochowany został dopiero 30 marca 1846. Akta FNT 1690-1691, Pup. 1962, wybrakowane, zawierają jedynie 18 stron, świadczą jednak, że w chwili śmierci Adam Włyński posiadał małoletnie dzieci. Wśród dokumentów jest m.in. korespondencja do Anieli Ostrowskiej w Mielcu.
[źródła niedrukowane: FNT 1690-1691, Pup. 1962; FNT 1259, Pup. 1036]

Co do Łazowskich to ks. Stefan Dembiński błędnie identyfikuje żonę Antoniego Łazowskiego, a właściwie Antoniego Erazma Alojzego, syna Wincentego i Justyny Chronowskiej.

Żoną Antoniego i matką zamordowanych dzieci była Ewa Magdalena (używała imienia Genowefa) Charzewska, 1-o voto za Janem Ruckim, córka Pawła i Kunegundy Siedleckiej, po których odziedziczyła cząstkę Okopy w Pstrągowej.