Kornica, pow. zasławski

Kornica; miasteczko, pow. zasławski, gm. białogródecka, na płd. od Zasławia o wiost 22. Położone nad samą rzeką Horyniem, w dawnych czasach było dziedziną wygasłej już familii Promczejków Kórnickich. Teraźniejsza K. mianuje się nową, albowiem dawna K. o półtorej wiorsty na zachód na wyniosłej górze egzystowała, o czem dotąd świadczą wały w lesie, obłomy kamieni i kawałki oegły. Tu był i monaster św. Trójcy. Na miejscu gdzie był monaster, ma dom swój wieśniak i od czasu do czasu wykopuje z ziemi stare srebrne naczynia. Z pod góry wytryska źródło czystej wody w obfitości. Jak zniknęła stara Kornica niewiadomo, zapewne przez napady tatarskie zrujnowana. Do Kornicy należały wsie: Załuże w ostrogskim powiecie i Szelwów, o 5 wiorst na płn. Kornicy w zasławskim powiecie. Teraźniejsza K. ma ogromne czworoboczne wały, we środku których jest cerkiew; na środku miasteczka stoi murowany ratusz, wzniesiony przez Sanguszków, z wysokim minaretem, na wierzchu którego herb Sanguszków, z blachy wyrżnięta „Pogoń"; w tym murze kilkanaście sklepów; na około placu ratuszowego, dosyć obszernego, domy zajezdne kryto czerepicą. Żydzi których tu jest do 600, trudnią się handlem i wyrabiają ze szpagatu sieci do łowienia ryb. Domy wieśniaków schludne, porządnie zabudodowane, do 400 głów obojga płci; ziemia 2 klasy, czarnoziem głęboki, tłusty. Szkółka parafialna, synagoga, do roku kilka jarmarków. M-o, własność Ks. Sanguszków, dotąd w ich rękach zostaje. Rzeka Horyń od wschodu pod samem płynie miasteczkiem, a wypływające z pod gór źródło na południe formuje staw, przy grobli którego młyn na trzy kamienie; odpływ wody do niedalekiego Horynia.
[SGKP]