Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Radwan (ok. 1020-ok. 1080) rycerz Bolesława Śmiałego
14.09.2024 23:26
Radwan, rycerz będący główną postacią legendy o początkach rodu Radwanitów.
Wg Okolskiego syn Radwana, kanclerza koronnego Bolesława Chrobrego.
Z racji na okoliczności powinien urodzić się ok. 1020, a umrzeć zapewne koło 1080.
Wg. Jana Długosza rycerz Radwan wykazał się niezwykłym męstwem i pomysłowością w czasie wyprawy księcia (wówczas) na Ruś w 1069. Wysłany na podjazd z małą grupą ludzi natknął się przypadkowo na obóz nieprzyjacielski, znajdujący się w miejscu niebezpiecznym. Postanowił jednak spróbować walki, wolał bowiem nie ustąpić pola niż stracić życie. Pierwszy atak okazał się porażką. Rusini odebrali chorągiew i rozpędzili wojska polskie. Radwan jednak powtórnie zebrał zastęp, a zabrawszy z cerkwi chorągiew stanął do walki. Rusi myśląc że oto nadjeżdża inny oddział, zaczęli mieszać szyki aż ustąpili z pola walki. W nagrodę otrzymał tytuł szlachecki, oraz herb Radwan wraz emblematem chorągwi kościelnej w tarczy.
Legenda jest niewątpliwie wtórna, znacznie późniejsza i pełna błędów. W XI wieku nie było jeszcze herbów. Pojawiają się one dopiero w XIV wieku (najwcześniejsze w wieku XIII pod koniec). Sama legenda jest też nieścisła - mały oddział zwiadowczy zapewne miał działać po cichu a nie wdawać się w walkę. Nie posiadał też chorągwi, więc nie mógł jej stracić. Legenda przystawiałaby raczej skrajną niesubordynację lub nieudolność i możliwe że wpadnięcie w zasadzkę. Sama chorągiew kościelna wówczas wyglądała zapewne inaczej, bowiem wzory z tego czasu stanowią raczej prostokąt, niż trzy zwieszające się pasy.
Dalej Długosz pisze o tym, że Radwan stanął po stronie króla w sporze ze św. Stanisławem. Dręczony wyrzutami, a może też naganą - udał się potem z królem na pokutę na Węgry, aż w końcu zaszył się w lasach koło Rudawy fundując w ramach ekspiacji kościół zaś nowa wieś ulokowana ten zwana została od jego imienia - Radwanowice.
Ta część legendy jest niemal identyczna z legendą z sąsiedniej wsi Paczółtowice, przy czym rycerzem tym był niejaki Paczółt.
Błędem w tych legendach, powtarzanych przez heraldyków jest traktowanie imienia Radwan jako zawołania. Z pewnością było wiele osób o tym imieniu i nie musiały, a nawet z pewnością nie były wszystkie spokrewnione. Wiązanie ich w jedną organizację rodową jest powielanym przez wszystkich błędem. Być może jednak ślad legendy o pokucie rycerskiej znajduje się w jednym z najstarszych zawołań rodu Radwanów Kaja. Być może właśnie w ramach tego kajania kościół został wzniesiony nie w dolinie lecz w trudniejszym ternie na szczycie wzgórza.
==> Genealogia rodu Radwan
Wg Okolskiego syn Radwana, kanclerza koronnego Bolesława Chrobrego.
Z racji na okoliczności powinien urodzić się ok. 1020, a umrzeć zapewne koło 1080.
Wg. Jana Długosza rycerz Radwan wykazał się niezwykłym męstwem i pomysłowością w czasie wyprawy księcia (wówczas) na Ruś w 1069. Wysłany na podjazd z małą grupą ludzi natknął się przypadkowo na obóz nieprzyjacielski, znajdujący się w miejscu niebezpiecznym. Postanowił jednak spróbować walki, wolał bowiem nie ustąpić pola niż stracić życie. Pierwszy atak okazał się porażką. Rusini odebrali chorągiew i rozpędzili wojska polskie. Radwan jednak powtórnie zebrał zastęp, a zabrawszy z cerkwi chorągiew stanął do walki. Rusi myśląc że oto nadjeżdża inny oddział, zaczęli mieszać szyki aż ustąpili z pola walki. W nagrodę otrzymał tytuł szlachecki, oraz herb Radwan wraz emblematem chorągwi kościelnej w tarczy.
Legenda jest niewątpliwie wtórna, znacznie późniejsza i pełna błędów. W XI wieku nie było jeszcze herbów. Pojawiają się one dopiero w XIV wieku (najwcześniejsze w wieku XIII pod koniec). Sama legenda jest też nieścisła - mały oddział zwiadowczy zapewne miał działać po cichu a nie wdawać się w walkę. Nie posiadał też chorągwi, więc nie mógł jej stracić. Legenda przystawiałaby raczej skrajną niesubordynację lub nieudolność i możliwe że wpadnięcie w zasadzkę. Sama chorągiew kościelna wówczas wyglądała zapewne inaczej, bowiem wzory z tego czasu stanowią raczej prostokąt, niż trzy zwieszające się pasy.
Dalej Długosz pisze o tym, że Radwan stanął po stronie króla w sporze ze św. Stanisławem. Dręczony wyrzutami, a może też naganą - udał się potem z królem na pokutę na Węgry, aż w końcu zaszył się w lasach koło Rudawy fundując w ramach ekspiacji kościół zaś nowa wieś ulokowana ten zwana została od jego imienia - Radwanowice.
Ta część legendy jest niemal identyczna z legendą z sąsiedniej wsi Paczółtowice, przy czym rycerzem tym był niejaki Paczółt.
Błędem w tych legendach, powtarzanych przez heraldyków jest traktowanie imienia Radwan jako zawołania. Z pewnością było wiele osób o tym imieniu i nie musiały, a nawet z pewnością nie były wszystkie spokrewnione. Wiązanie ich w jedną organizację rodową jest powielanym przez wszystkich błędem. Być może jednak ślad legendy o pokucie rycerskiej znajduje się w jednym z najstarszych zawołań rodu Radwanów Kaja. Być może właśnie w ramach tego kajania kościół został wzniesiony nie w dolinie lecz w trudniejszym ternie na szczycie wzgórza.
==> Genealogia rodu Radwan
Bibliografia
[1] Polska Jana Długosza, Warszawa 1984
[2] Stupnicki H., Herbarz polski i imionspis, t. III, Lwów 1862
[3] Łepkowski J., Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa, Warszawa 1863
[4] Żyliński T., Złota Księga Szlachty Polskiej, t. II, Poznań 1880
[5] O rycerzu Radwanie i wsi Radwanowice, w: Dziennik Polskie 20.3.1974
[6] Okolski t. II, f. 364
[7] Materiały gen. W. Wielądki do VI tomu heraldyki (rkps) AGAD 400-48
[8] Archiwum prof. M. Radwana (oprac. Maria Wiktora Radwan)
[9] Niesiecki Kacper, Herbarz Polski