Slaski Teodor (1794-1878)

Teodor Stanisław Jan Nepomucen Slaski h. Grzymała. Ur. 20.6.1794 Czasław[12], zm. 23.5.1878 Warszawa[6][9][19]. Syn Jana Feliksa, dowódcy kosynierów spod Racławic i Ludwiki Dembowskiej.

Urodził się w roku Powstania Kościuszkowskiego w Czasławiu (par. Raciechowice k. Dobczyc) w dobrach swojego dziada Stefana Floriana Dembowskiego - kasztelana czechowskiego (Czechów k. Kij). Stefan Florian był ważną postacią w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej, był desygnowany na następcę Kościuszki w razie śmierci tegoż. To również on odbierał z Wawelu klejnoty koronne na rzecz sfinansowania Powstania.

Młodość

Teodor po ukończeniu szkół w Krakowie wstąpił do ministerstwa skarbu w Księstwie Warszawskiem, gdzie wówczas ministrem był wuj jego Tadeusz Dembowski (szwagier matki - małżonek Józefy Dembowskiej). Bardzo szybko jednak porzucił urzędowanie dla zaciągnięcia się do wojska Księstwa Warszawskiego. W grudniu 1808 r. wstąpił do 1. Pułku Piechoty, dowodzonego przez płk. Kazimierza Małachowskiego, i wraz z nim odbył kampanię austriacką w r. 1809. Walczył pod Raszynem, podczas oblężenia Pragi i pod Sandomierzem. 20.01.1812 awansowany na porucznika.[19] Odbył kampanię napoleońską w 1812 w pochodzie na Moskwę. Ze swoim pułkiem wchodzącym w skład dywizji gen. Jana Henryka Dąbrowskiego wziął udział w wojnie z Rosją. Uczestniczył w bitwach pod Kazimierzówką i Horbaszewicami. W odwrocie zasłaniając tyły cofającej się armii, w czasie walk o Borysów i most na Berezynie trafił do niewoli rosyjskiej wraz ze znaczną częścią swojego oddziału. Przeznaczony na osiedlenie w Syberii, zapędzony tamże został piechotą. Po 14 jednak miesiącach otrzymał pozwolenie powrotu do kraju.

Od lutego 1815 r. służył w 8.pp liniowej, a wiosną został odkomenderowany do organizowanego sztabu 2.DP w Radomiu. Od 1816 po śmierci stryja Józefa kilka lat arendował majątek Stępocice. W latach 1817-1819 występuje jako chrzestny przy ceremoniach w Sancygniowie[2] - parafii do której należały Stępocice - w 1819 razem z Ewą Tarło, która w styczniu 1820 w Chęcinach została jego żoną[3]. Co ciekawe była ona blisko spokrewniona z jego babką - również Ewą Tarło. W tym samym roku w Stępocicach urodził się jego syn.[2] Odziedziczył Zgórsko k. Kielc. Jako dziedzic tej miejscowości jest świadkiem ślubu brata Władysława w czerwcu 1825 w Warszawie, oraz występuje 30.8.1829 w Piotrkowicach, gdzie był chrzestnym Eustachego Slaskiego.

Okres Powstania Listopadowego

W 1828 został posłem z ziemi kieleckiej na sejm Królestwa Polskiego. Jako poseł na sejm uczestniczył w niemal wszystkich jego posiedzeniach i zabierał głos zarówno w kwestiach proceduralnych jak i przy opracowywaniu projektów ustaw. W 1830 r. uczestniczył w wyborach do Rządu Narodowego. Miał zdrowy osąd sytuacji politycznej. W chwili propozycji aby wypuścić pojmanego księcia Konstantego próbował nie dopuścić do realizacji tego pomysłu. Jego przyjaciel, który przebywał też u niego w hotelu Litewskim w Warszawie w chwili wybuchu Powstania[18] - Alfred Młocki pisał "Pobiegłem do niego, z Teodorem Śląskim posłem kieleckim i przedkładaliśmy mu, że wzięcie w. księcia i rozbrojenie Moskali pod jego dowództwem będących, nie tylko ważne zdobycze materjalne przyniesie, ale pod względem moralnym nieobliczone będzie miało korzyści, bo postawi od razu na właściwej drodze powstanie, przetnie wszelkie rokowania i obudzi otuchę w całej Polsce.[17] Jako poseł na Sejm uczestniczył w niemal wszystkich jego posiedzeniach i zabierał głos zarówno w kwestiach proceduralnych jak i przy opracowywaniu projektów ustaw.
Jako pierwszy z posłów złożył swój podpis pod uchwałą sejmową z dnia 25.01.1831 r. o detronizacji cara Mikołaja I z tronu polskiego. Ogłosił wówczas, że każdy kto nie podpisze tego dokumentu będzie uznany za zdrajcę Ojczyzny.
Wziął udział w kampanii Powstania Listopadowego, będąc członkiem Komisji Wojskowej z rezydencją w Warszawie i w tym charakterze wziął udział w bitwie pod Grochowem i pod Wolą będąc w sztabie generała Henryka Dembińskiego.[9] Jednocześnie jako pierwszy oficjalnie postulował (26.1.1831), aby sejm zajął się losem żon i dzieci tych, co w boju polegną.[11] Wspomniany wyżej Alfred Młocki po powstaniu przebywał we dworze Teodora Slaskiego w Zgórsku - gdzie pozostawał przez pewien czas pod nadzorem policji.[17] Przyjaźń utrzymywała się wiele lat. Córka Alfreda Młockiego została w 1861 żoną bratanka Teodora - Władysława Karola, syna Adama.[18]

Losy późniejsze

Osiadł w rodzinnym majątku. Był członkiem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.[13] W 1850 zamierzał przenieść się na stały pobyt do Krakowa[16], jednak w 1856 był wybranym do Zarządu Głównego oddziału kieleckiego.[14] "Kochany i poważany przez wszystkich, znany z bezstronności i prawości charakteru; z tych tytułów nie raz uczynność jego narażana bywała na ciężkie próby. Ale bo też każdy wiedział, że przeciwko słowu wyrzeczonemu przez posła Śląskiego, nikt nie będzie śmiał otwarcie występować, nie chcąc się tym sposobem narażać na wypowiedzenie walki ogółowi ludzi dobrze myślących"[9]
W 1858 roku odbył podróż do Francji[15], a zdawszy synowi majątek przeniósł się do Warszawy i zaczął spisywać pamiętniki. Pod koniec życia mieszkał na Nowym Świecie pod nr 1 - gdzie zmarł.
Nabożeństwo żałobne odbyło się 27 maja w kościele św. Aleksandra,[7] który mieścił się na przeciwko okien jego domu. Dlatego kondukt po Mszy św. rozpoczął się od wyprowadzenia trumny z jego mieszkania. Pochowany jest w Warszawie na Powązkach, kw. 67 rząd 2, miejsce 7.[6] Jego grób został wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, z nr 6213.

Żona: Ewa Gertruda Justyna hr. Tarło, h. Topór, ur. 19.10.1799 Sancygniów, zm. 1847, ojciec: Florian, matka: Konstancja Woyczyńska

Dzieci:
* Stanisław (1820-1880), dziedzic Zgórska i Siennicy, radca TKZ, żona: Pelagia Gawrońska h. Rola. Mieli syna Wincentego zmarłego w wieku 3 lat i córkę Wandę, zm. 1900, żonę Ludwika Dembowskiego

=> Genealogia rodziny Slaskich

Bibliografia

[1] Slaski Michał, Slascy-przodkowie, maszynopis w zbiorach rodzinnych
[2] Akty chrztów w par. Sancygniów 1817-1819
[3] Księga małżeństw par. Chęciny
[4] Księga Chrztów par. Sancygniów AP Kielce
[5] PSB Tom XXXVIII/4, Zeszyt 159, str. 550
[6] Nagrobek (błędna data dzienna)
[7] Kurjer Warszawski 24.5.1878
[8] Czas 2.6.1878
[9] Dziennik Poznański 11.7.1878
[10] Barzykowski Stanisław, Historya powstania listopadowego. T. 5
[11] Dyaryusz Sejmu z r. 1830-1831, (wyd. M. Rostworowski), t. I, od 18 grudnia 1830 do 8 lutego 1831, Kraków 1907, s. 251
[12] Księga chrztów par. Raciechowice
[13] Gazeta Codzienna 19.5.1846
[14] Kurjer Warszawski 30.6.1856
[15] Czas 4.11.1858
[16] Dziennik Urzędowy Guberni Radomskiej 15.6.1850
[17] Giller Agaton, Życiorys i pogrzeb ś. p. Alfreda Młockiego, Lwów 1882
[18] Giller Agaton, Wieniec pamiątkowy półwiekowéj rocznicy powstania listopadowego obchodzonéj 29 listopada 1880 r., Rapperswil 1882
[19] Gembarzewski Bronisław, Wojsko Polskie, Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa 1905
[20] Księga zgonów par. Warszawa św. Aleksander
[21] Akt detronizacja cara Mikołaja I z tronu polskiego, Biblioteka Polska w Paryżu, zesp. 2.048. Sejm polski w 1831 r.