Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Stare porady - gospodarskie i pozostałe
21.08.2025 11:54
STARE PORADY
Spis treści i bibliografia
[W większości zachowano pisownię oryginalną]
Buty
Najlepsze smarowidło na boty i wszelkie skóry u powozów, fartuchów tak się preparuje: funt oleju lnianego, funt sadła skopowego, 6 łótów wosku, 3 łóty żywicy, 4 łóty terpentyny razem stopić i dodać trochę palonej kości słoniowej i tem smarować — ale nie w gorącym stanie. (1868)[2]
Cerata
zmiękczanie
co jakiś czas przemywać wodą z mlekiem (pół na pół).
Chwasty na ścieżce
usuwanie
polać osolonym wrzątkiem.
Drewno
ochrona przed zapaleniem -otynkować następującym środkiem: 2 części popiołu drzewnego, 1 część drobnego piasku i rozrobić z olejem lnianym. Drewno smarować 3 razy (po raz pierwszy grubo). (1928)
utrudnić zapalenie -zanurzyć w odwarze czosnku. (1857)
drewno na deski wysuszyć można szybko obdzierając na wiosnę pień z kory. Po wydaniu na jesieni owoców drzewo ścina się w zimie, a drewno jest wysuszone. Sposób ten jest jednak dość niemiły. (1928)
polerowanie - trzeć garścią skrzypu polnego (tworzy politurę).
dąb i mahoń - polerować nacierając do połysku ciepłym piwem.
Dylówka
Najlepsza dylówka w stajniach jest z kłopci. Drzewo jelne masz, im jędrniejsze tem lepsze, odziera się z kory j rznie piłka (żagą) na kłopeie (klocki) 6—8 cali wysokie, niezważająe na grubość. W stajni zrównaj ziemię z małą pochyłością kn rynnie i ubij ziemię; potem kładź na spód trochę rozdrobnionej gliny a na to stawiaj kłopeie jeden obok drugiego, rozhipiwszy te które się z ścianą stajni stykają, aby szczelnie przyległy do ściany. W końcu wypełnij pozostałe szpary mniejszemi kłopciami, ubijając drewnianym młotem a w końcu zalej wszystko wapnem rozrobionym z grantem (piaskiem). Dylowka taka jest tania, bo każdy kawałek drzewa do tego przydatny, nie jest ślizga, szczury niemaja przystępu a reparacya łatwa i tania. (1868)[2]
Fajans
hartowanie
włożyć naczynie do garnka, poprzekładawszy sianem, a następnie zalać wodą z popiołem i gotować przez pół godziny. Pozostawić do ostygnięcia.(1857)
Farba do drewna
-Ruska farba na drzewo - W 50 funtach wody rozgotuj 3 funty witryolu żelaza (Gifenbftrat), 2 funty sproszkowanej biatćj żywicy (albo kalafonii), 8 funtów oleju lnianego; mięszając ciągle dosyp potrosze 4 funty źytniej mąki i 4 funty kredy malarski 4. Chcesz mieć brunatną farbę dosyp podczas gotowania 8 funtów braunroth utartego, do zielonej zaś farby grynszpanu 4 funty. Gotować i mięszać należy tak długo, aż na powierzchni żadne oczko olejne nie wystąpi. Użyć tćj farby należy zaraz po ugotowaniu; smaruj dwa razy przy ciepłem suchem powietrzu. (1868)[2]
-Farba na drzewo i murowane ściany z mleka i z wapna. Na wapno niegaszone nalej czystego świeżego mleka i wcale nie miesza wszy daj stać spokojnie przez 24 godzin. Potem dolej znowu świeżego mleka tyle aż wszystko po doskonalem wymieszaniu mieć będzie płynność gęstej śmietany. Chcąc dodać jakiegobądź koloru, wymięszaj farbę z mlekiem, które następnie dolałeś. Chcąc tę farbę uczynić jeszcze wytrwalszą, utrzyj z farbą świeżego sera, dolewając mleka. Ta farba po dwukrotnem posmarowaniu w czasie suchego i pogodnego powietrza, wytrzyma wpływ powietrza równie jak olejna i nie puści, choćbyś ciepłą wodą zmywał. (1868)[2]
Garnki gliniane
uczynić można trwałymi
smarując je kilka razy klejem, a po wyschnięciu olejem lnianym.(1928)
Kamień z czajnika
usuwanie
podgrzać w czajniku (garnku) ocet rozcieńczony wodą. Odstawić i wylać po pół godziny (kamień w pralce nie schodzi w ten sposób).
Klej
do papieru, listów
białko tworzy klej, który nie puszcza nad parą.
Krochmal
Krochmal do bielizny. W mączkę wmięszaj kawałek czystego sterynu /stearyna/ a bielizna tem krochmalona nabierze blasku i dłużej opiera się brudowi. (1868)[2]
Krowa
-Środek na krowy kopiące. Kawa! płótna mokrego połóż krowie na krzyż jeźli kopie przy dojeniu, a cicho stać będzie. (1868)[2]
Kwiaty cięte
odświeżanie
-zwiędniętym skrócić łodygi i wstawić do wody ze spirytusem kamforowym. (1928)
-wrzucić do wody aspirynę.
-włożyć całe do wanny z zimną wodą (nie storczyki).
wydzielające sok
potrzymać kilka minut łodygę w gorącej wodzie.
narcyzy
powinny stać w małej ilości wody, bo robią się szkliste.
tulipany
co pewien czas przekłuwać koniec łodyżki szpilką (odpowietrzanie).
storczyki
trzymać w ciepłej wodzie.
aby woda nie śmierdziała
wrzucić do wazonu kawałek węgla drzewnego.
Lakier do drewna
- Na węglach w garnku rozpuść kalafonią, potem odstawiwszy dolćj tyle terpentyny aż cały ptyn po dobrćm wymieszaniu i wystudzeniu nabierze płynności firnisu. Farbę wedle upodobania można z tym płynem mięszać i na kamieniu trzeć jak olejną. W czasie powietrza ciepłego i pogodnego pociągnij tym lakierem drzewo dwa razy. (1868)[2]
- Potaszu funt, kalafonii 3 funty, wody tyle aż płyn po rozgotowaniu ma gęstość śmie-tany; stósowne kolory mogą być dodane domięszaniem farby. Ten lakier jest jeszcze tańszy od poprzedniego ale mniej trwały i stosowny raczej na drzewo nie wystawione na wpływ powietrza. (1868)[2]
Len
-Jak lnianym i konopianym wyrobom nadać trwałości. Potłócz korę dębową i rozmocz w wodzie. Zarazem rozpuść w 8 garncach wody dwa funty kleju stolarskiego i zamocz w tem liny, sieci i t. p. Gdy dostatecznie namiękną przełóż je w naczynie z rozczynem powyższym dębowej kory. Po 48 godzinach wyjmij i wysusz na powietrzu. Garbnik złączył się z klejem i uczynił te wyroby jeszcze raz tak trwałemi. (1868)[2]
Meble
- uchronić od ognia - smarując je rozwodnionym klejem z ałunem - 2 razy. (1928)
-dębowe i mahoniowe - nacierać ciepłym piwem.
-rysy - usuwanie - wetrzeć wazelinę i po godzinie wypolerować.
-plamy po kleju - powinny zejść po potarciu kremem kosmetycznym, masłem lub olejem jadalnym.
-jasne plamy - zmoczyć korek w oleju roślinnym, zanurzyć go w popiół papierosa i potrzeć plamę.
Ogród
-Liście nie opadają z Lauru, Oliwy, Palmy, Myrtu, Cypressu, Jodły, Cedru, Iałofcu, Cisu (1745)[3]
-Zgnilizny nie czuią: Cyprys, Cedr, Setim, Heban, Bukszpan, Oliwa, Iałowiec, Modrzew, Cis(1745)[3]
Okna
-Kit do zalepiania szpar u okien. Wapno niegaszone i mąkę żytnią wygnieć z wodą i tym kitem szpary Zasili a ruj. (1868)[2]
Papier
nie spali się
jeśli zanurzy się go w mocnym rozczynie ałunu. (1928)
Pędzel
rozmiękczanie stwardniałego po farbie
wstawić na kilka chwil do gorącej wody z octem. Potem wypłukać.
Piec
-Kit do zalepianiu szpar w piecach. Popiół drewniany, glinę i trochę soli wygnieć z wodą i kituj tem kiedy piec zimny. (1868)[2]
Podłoga
-Przeciw wilgoci w podłogach niezawodny środek, posmarować deski od dołu sola kuchenna rozpuszczona w wodzie (1868)[2]
Pogoda
-Niezawodząca skazówka powietrza. Weźm 2 drachmy czystej saletry, 1/2 drachmy soli amoniakalnej, 1 drachmę kamfory; wszystko sproszkowawszy wsyp w 2 uncye dobrego spirytusu w buteleczkę podłużną w jakich się zwykle przedaje oliwa prowaneka lub wódka kolońska. Zakorkowawszy lekko, zawieś tę buteleczkę w oknie ocienionem i zabezpieczonym od wiatru. — Jeźli płyn jest jasny i powyższe ingrendyencye spokojnie na dnie loża — zapowiada pogodę. Jeźli płyn się mąci i obłoczki do góry powstają — zapowiada deszcz; w zimie przybierają te obłoczki kształy śniegu, jeźli śnieg ma padać. Jeźli zaś męty przenoszą się z dna do góry — zapowiada wicher, nawałnicę. (1868)[2]
Pranie
kolorowy jedwab i wełna
Kwarta czystej wódki, funt szarego mydło i trzy łyżki przaśnego miodu wymieszać. Materiał czyścić na stole miękką szczoteczką namoczoną w owym roztworze. Następnie da razy przeprać w chłodnej wodzie, wymaglować i wyprasować. (Kalendarz krakowski 1834)
Pszczoły
Roiownik, medyckim termine Melissa, Apistrum, Cytrago ziele oprócz różnych skutkuw, ule nim smaruią do roienia pszczol pomaga, aby z ulów nieuciekały broni (1745)[3]
Rośliny pokojowe
nawożenie
-wodą z gotowania jajek albo ziemniaków;
-fusami z kawy, herbaty;
-wodą z akwarium;
-drożdże;
-skorupkami jajek.
Stal
-Chcąc stal zabezpieczyć od rdzy, wycieraj ją sproszkowanym wapnem niegaszonym. (1868)[2]
Sweter
usuwanie sfilcowania
wyprać w wodzie z szamponem i dobrze wypłukać. Następnie włożyć na 3-4 godziny do zimnej wody z surowym mlekiem (0,5 szklanki na litr). Odcisnąć w ręczniku i rozłożyć do suszenia. W czasie suszenia kilka razy strzepnąć i rozciągnąć. (1985)
Szyba
oblodzenie
przemyć ciepłym roztworem solnym (5 łyżeczek na litr wody), można też dodać trochę szamponu. Skuteczne do kilku stopni poniżej zera.
Ścierka do kurzu
lepsze zbieranie kurzu
przy praniu dodać trochę gliceryny.
Śruby
lepiej trzymają
nasmarować przed wkręceniem klejem.
obluzowana
okręcić drutem lub nicią posmarowaną w kleju.
aby nie rdzewiała
nasmarować olejem ze sproszkowanym grafitem.
Źródło
-Szukanie źródła. Jak waz nem jest znalezienie źródła i dowiedzenie się, jak głęboko takowe leży, każdy rolnik pojmuje; często są nawet przypadki, że ogromne sumy zakładanie studzien kosztowało a nakoniec wody w nich brakło. Pożądanym więc będzie przepis następujący:
Pięć łótów wapna niegaszonego, 5 łótów siarki, 5 łótów grynszpanu i 5 łótów białej miry utłucz miałko w moździerzu, zmięszaj dobrze, razem wsyp w polewany garnek i przykryj pięcia łótami wełny, która z owiec sama spadła. Garnek zaś przykryj pokrywką także polewaną.
Chcąc się dowiedzieć, czy na pewnem miejscu jest i jak głęboko leży źródło, kopie się dół na stopę głęboki, waży się skrupulatnie garnek z wszystkiem powyższem i stawia go się w ten dół. — Po 24 godzinach wyjmuje się ów garnek i znów go się waży. Jeżeli ubyło wagi, nie masz źródła w tem miejscu i trzeba go gdzie indziej szukać i garnek wkopać; jeźli zaś garnek jest cięższy, dobry znak że woda się znajduje. Skoro przybyło dwa łóty, woda leży 75 stóp głęboko, przy 4 łótach na 50 stóp, przy 6 łótaeh na 37'4 stóp, przy 8 łótach na 25 stóp a przy 10 łótach na 12'/, stóp głęboko. (Ziemianin) (1868)[2]
Spis treści i bibliografia
[W większości zachowano pisownię oryginalną]
Buty
Najlepsze smarowidło na boty i wszelkie skóry u powozów, fartuchów tak się preparuje: funt oleju lnianego, funt sadła skopowego, 6 łótów wosku, 3 łóty żywicy, 4 łóty terpentyny razem stopić i dodać trochę palonej kości słoniowej i tem smarować — ale nie w gorącym stanie. (1868)[2]
Cerata
zmiękczanie
co jakiś czas przemywać wodą z mlekiem (pół na pół).
Chwasty na ścieżce
usuwanie
polać osolonym wrzątkiem.
Drewno
ochrona przed zapaleniem -otynkować następującym środkiem: 2 części popiołu drzewnego, 1 część drobnego piasku i rozrobić z olejem lnianym. Drewno smarować 3 razy (po raz pierwszy grubo). (1928)
utrudnić zapalenie -zanurzyć w odwarze czosnku. (1857)
drewno na deski wysuszyć można szybko obdzierając na wiosnę pień z kory. Po wydaniu na jesieni owoców drzewo ścina się w zimie, a drewno jest wysuszone. Sposób ten jest jednak dość niemiły. (1928)
polerowanie - trzeć garścią skrzypu polnego (tworzy politurę).
dąb i mahoń - polerować nacierając do połysku ciepłym piwem.
Dylówka
Najlepsza dylówka w stajniach jest z kłopci. Drzewo jelne masz, im jędrniejsze tem lepsze, odziera się z kory j rznie piłka (żagą) na kłopeie (klocki) 6—8 cali wysokie, niezważająe na grubość. W stajni zrównaj ziemię z małą pochyłością kn rynnie i ubij ziemię; potem kładź na spód trochę rozdrobnionej gliny a na to stawiaj kłopeie jeden obok drugiego, rozhipiwszy te które się z ścianą stajni stykają, aby szczelnie przyległy do ściany. W końcu wypełnij pozostałe szpary mniejszemi kłopciami, ubijając drewnianym młotem a w końcu zalej wszystko wapnem rozrobionym z grantem (piaskiem). Dylowka taka jest tania, bo każdy kawałek drzewa do tego przydatny, nie jest ślizga, szczury niemaja przystępu a reparacya łatwa i tania. (1868)[2]
Fajans
hartowanie
włożyć naczynie do garnka, poprzekładawszy sianem, a następnie zalać wodą z popiołem i gotować przez pół godziny. Pozostawić do ostygnięcia.(1857)
Farba do drewna
-Ruska farba na drzewo - W 50 funtach wody rozgotuj 3 funty witryolu żelaza (Gifenbftrat), 2 funty sproszkowanej biatćj żywicy (albo kalafonii), 8 funtów oleju lnianego; mięszając ciągle dosyp potrosze 4 funty źytniej mąki i 4 funty kredy malarski 4. Chcesz mieć brunatną farbę dosyp podczas gotowania 8 funtów braunroth utartego, do zielonej zaś farby grynszpanu 4 funty. Gotować i mięszać należy tak długo, aż na powierzchni żadne oczko olejne nie wystąpi. Użyć tćj farby należy zaraz po ugotowaniu; smaruj dwa razy przy ciepłem suchem powietrzu. (1868)[2]
-Farba na drzewo i murowane ściany z mleka i z wapna. Na wapno niegaszone nalej czystego świeżego mleka i wcale nie miesza wszy daj stać spokojnie przez 24 godzin. Potem dolej znowu świeżego mleka tyle aż wszystko po doskonalem wymieszaniu mieć będzie płynność gęstej śmietany. Chcąc dodać jakiegobądź koloru, wymięszaj farbę z mlekiem, które następnie dolałeś. Chcąc tę farbę uczynić jeszcze wytrwalszą, utrzyj z farbą świeżego sera, dolewając mleka. Ta farba po dwukrotnem posmarowaniu w czasie suchego i pogodnego powietrza, wytrzyma wpływ powietrza równie jak olejna i nie puści, choćbyś ciepłą wodą zmywał. (1868)[2]
Garnki gliniane
uczynić można trwałymi
smarując je kilka razy klejem, a po wyschnięciu olejem lnianym.(1928)
Kamień z czajnika
usuwanie
podgrzać w czajniku (garnku) ocet rozcieńczony wodą. Odstawić i wylać po pół godziny (kamień w pralce nie schodzi w ten sposób).
Klej
do papieru, listów
białko tworzy klej, który nie puszcza nad parą.
Krochmal
Krochmal do bielizny. W mączkę wmięszaj kawałek czystego sterynu /stearyna/ a bielizna tem krochmalona nabierze blasku i dłużej opiera się brudowi. (1868)[2]
Krowa
-Środek na krowy kopiące. Kawa! płótna mokrego połóż krowie na krzyż jeźli kopie przy dojeniu, a cicho stać będzie. (1868)[2]
Kwiaty cięte
odświeżanie
-zwiędniętym skrócić łodygi i wstawić do wody ze spirytusem kamforowym. (1928)
-wrzucić do wody aspirynę.
-włożyć całe do wanny z zimną wodą (nie storczyki).
wydzielające sok
potrzymać kilka minut łodygę w gorącej wodzie.
narcyzy
powinny stać w małej ilości wody, bo robią się szkliste.
tulipany
co pewien czas przekłuwać koniec łodyżki szpilką (odpowietrzanie).
storczyki
trzymać w ciepłej wodzie.
aby woda nie śmierdziała
wrzucić do wazonu kawałek węgla drzewnego.
Lakier do drewna
- Na węglach w garnku rozpuść kalafonią, potem odstawiwszy dolćj tyle terpentyny aż cały ptyn po dobrćm wymieszaniu i wystudzeniu nabierze płynności firnisu. Farbę wedle upodobania można z tym płynem mięszać i na kamieniu trzeć jak olejną. W czasie powietrza ciepłego i pogodnego pociągnij tym lakierem drzewo dwa razy. (1868)[2]
- Potaszu funt, kalafonii 3 funty, wody tyle aż płyn po rozgotowaniu ma gęstość śmie-tany; stósowne kolory mogą być dodane domięszaniem farby. Ten lakier jest jeszcze tańszy od poprzedniego ale mniej trwały i stosowny raczej na drzewo nie wystawione na wpływ powietrza. (1868)[2]
Len
-Jak lnianym i konopianym wyrobom nadać trwałości. Potłócz korę dębową i rozmocz w wodzie. Zarazem rozpuść w 8 garncach wody dwa funty kleju stolarskiego i zamocz w tem liny, sieci i t. p. Gdy dostatecznie namiękną przełóż je w naczynie z rozczynem powyższym dębowej kory. Po 48 godzinach wyjmij i wysusz na powietrzu. Garbnik złączył się z klejem i uczynił te wyroby jeszcze raz tak trwałemi. (1868)[2]
Meble
- uchronić od ognia - smarując je rozwodnionym klejem z ałunem - 2 razy. (1928)
-dębowe i mahoniowe - nacierać ciepłym piwem.
-rysy - usuwanie - wetrzeć wazelinę i po godzinie wypolerować.
-plamy po kleju - powinny zejść po potarciu kremem kosmetycznym, masłem lub olejem jadalnym.
-jasne plamy - zmoczyć korek w oleju roślinnym, zanurzyć go w popiół papierosa i potrzeć plamę.
Ogród
-Liście nie opadają z Lauru, Oliwy, Palmy, Myrtu, Cypressu, Jodły, Cedru, Iałofcu, Cisu (1745)[3]
-Zgnilizny nie czuią: Cyprys, Cedr, Setim, Heban, Bukszpan, Oliwa, Iałowiec, Modrzew, Cis(1745)[3]
Okna
-Kit do zalepiania szpar u okien. Wapno niegaszone i mąkę żytnią wygnieć z wodą i tym kitem szpary Zasili a ruj. (1868)[2]
Papier
nie spali się
jeśli zanurzy się go w mocnym rozczynie ałunu. (1928)
Pędzel
rozmiękczanie stwardniałego po farbie
wstawić na kilka chwil do gorącej wody z octem. Potem wypłukać.
Piec
-Kit do zalepianiu szpar w piecach. Popiół drewniany, glinę i trochę soli wygnieć z wodą i kituj tem kiedy piec zimny. (1868)[2]
Podłoga
-Przeciw wilgoci w podłogach niezawodny środek, posmarować deski od dołu sola kuchenna rozpuszczona w wodzie (1868)[2]
Pogoda
-Niezawodząca skazówka powietrza. Weźm 2 drachmy czystej saletry, 1/2 drachmy soli amoniakalnej, 1 drachmę kamfory; wszystko sproszkowawszy wsyp w 2 uncye dobrego spirytusu w buteleczkę podłużną w jakich się zwykle przedaje oliwa prowaneka lub wódka kolońska. Zakorkowawszy lekko, zawieś tę buteleczkę w oknie ocienionem i zabezpieczonym od wiatru. — Jeźli płyn jest jasny i powyższe ingrendyencye spokojnie na dnie loża — zapowiada pogodę. Jeźli płyn się mąci i obłoczki do góry powstają — zapowiada deszcz; w zimie przybierają te obłoczki kształy śniegu, jeźli śnieg ma padać. Jeźli zaś męty przenoszą się z dna do góry — zapowiada wicher, nawałnicę. (1868)[2]
Pranie
kolorowy jedwab i wełna
Kwarta czystej wódki, funt szarego mydło i trzy łyżki przaśnego miodu wymieszać. Materiał czyścić na stole miękką szczoteczką namoczoną w owym roztworze. Następnie da razy przeprać w chłodnej wodzie, wymaglować i wyprasować. (Kalendarz krakowski 1834)
Pszczoły
Roiownik, medyckim termine Melissa, Apistrum, Cytrago ziele oprócz różnych skutkuw, ule nim smaruią do roienia pszczol pomaga, aby z ulów nieuciekały broni (1745)[3]
Rośliny pokojowe
nawożenie
-wodą z gotowania jajek albo ziemniaków;
-fusami z kawy, herbaty;
-wodą z akwarium;
-drożdże;
-skorupkami jajek.
Stal
-Chcąc stal zabezpieczyć od rdzy, wycieraj ją sproszkowanym wapnem niegaszonym. (1868)[2]
Sweter
usuwanie sfilcowania
wyprać w wodzie z szamponem i dobrze wypłukać. Następnie włożyć na 3-4 godziny do zimnej wody z surowym mlekiem (0,5 szklanki na litr). Odcisnąć w ręczniku i rozłożyć do suszenia. W czasie suszenia kilka razy strzepnąć i rozciągnąć. (1985)
Szyba
oblodzenie
przemyć ciepłym roztworem solnym (5 łyżeczek na litr wody), można też dodać trochę szamponu. Skuteczne do kilku stopni poniżej zera.
Ścierka do kurzu
lepsze zbieranie kurzu
przy praniu dodać trochę gliceryny.
Śruby
lepiej trzymają
nasmarować przed wkręceniem klejem.
obluzowana
okręcić drutem lub nicią posmarowaną w kleju.
aby nie rdzewiała
nasmarować olejem ze sproszkowanym grafitem.
Źródło
-Szukanie źródła. Jak waz nem jest znalezienie źródła i dowiedzenie się, jak głęboko takowe leży, każdy rolnik pojmuje; często są nawet przypadki, że ogromne sumy zakładanie studzien kosztowało a nakoniec wody w nich brakło. Pożądanym więc będzie przepis następujący:
Pięć łótów wapna niegaszonego, 5 łótów siarki, 5 łótów grynszpanu i 5 łótów białej miry utłucz miałko w moździerzu, zmięszaj dobrze, razem wsyp w polewany garnek i przykryj pięcia łótami wełny, która z owiec sama spadła. Garnek zaś przykryj pokrywką także polewaną.
Chcąc się dowiedzieć, czy na pewnem miejscu jest i jak głęboko leży źródło, kopie się dół na stopę głęboki, waży się skrupulatnie garnek z wszystkiem powyższem i stawia go się w ten dół. — Po 24 godzinach wyjmuje się ów garnek i znów go się waży. Jeżeli ubyło wagi, nie masz źródła w tem miejscu i trzeba go gdzie indziej szukać i garnek wkopać; jeźli zaś garnek jest cięższy, dobry znak że woda się znajduje. Skoro przybyło dwa łóty, woda leży 75 stóp głęboko, przy 4 łótach na 50 stóp, przy 6 łótaeh na 37'4 stóp, przy 8 łótach na 25 stóp a przy 10 łótach na 12'/, stóp głęboko. (Ziemianin) (1868)[2]