Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Stare porady - kuchenne, żywność z lasu, "tajemnice" kucharskie
21.08.2025 12:01
STARE PORADY
Spis treści i bibliografia
[W większości zachowano pisownię oryginalną]
Alkohol
-Aby uniknąć zawrotów głowy podczas picia: co pewien czas przeżuwać ziarenko kawy.
-Mikstura na kaca: szklanka wody z łyżeczką sody oczyszczonej i sokiem z całej cytryny.
Cebula
-Aby nie piekły oczy podczas krojenia: koło miejsca pracy zapalić ogień. (1930)
Chleb
-Aby był świeży - do pojemnika należy włożyć połówkę jabłka albo kilka plasterków surowego ziemniaka.
-Świeży po zamrożeniu - uzyskać to można zwilżając go przed pogrzaniem w piekarniku wodą lub wodą z mlekiem.
-Chleb z żyta wyrosłego będzie dobry jeżeli na każdy funt mąki jeden łut soli dodasz, Nawet do zdrowej mąki należy tyleż soli domięszywać a będzie chleb pulchny, smaczny I lepiej się konserwuje. (1868)[2]
Ciasto
rozwałkować cienko
szczególnie gdy się lepi, położyć pod spód pergamin.
ochrona przed przypaleniem
pod formą rozsypać w piekarniku trochę soli.
gdy nie chce odejść od formy
można położyć formę na mokrej ścierce.
gdy wyrosło a nie można jeszcze piec
należy go przykryć zwilżonym pergaminem.
Cukier
otrzymywanie
można go otrzymać z wiosennego soku brzozy, który jest słodki. Po zmieszaniu z wodą można poddać go odparowywaniu i zagęszczaniu.
Cytrusy
Odmładzanie zeschniętych
włożyć całe na pół godziny do ciepłej wody.
Czosnek
usuwanie zapachu
przeżuć listek pietruszki.
Filtr do kawy
zastępczy
papierowy ręcznik.
Herbata
leśne sposoby
-młode suszone w cieniu liście poziomek.(1928)
-nawłoć pospolita.
-owoce róży.
-owoce głogu.
-owoce brusznicy.
-liście jeżyn, malin.
-liście pokrzywy.
czyszczenie burego osadu po herbacie
pozostawić w naczyniu na 2 godziny roztwór proszku do pieczenia w wodzie (torebka na 1/2 litra).
Jaja
konserwowanie
w 10 funtach wody wapiennej rozpuścić 20 łutów soli kuchennej. Ułożyć jaja w słojach, zalać i wstawić do piwnicy. Jaja trzymają świeżość 7 miesięcy. (1928)
aby nie popękały
przed gotowaniem należy lekko nakłuć szpilką szerszy koniec lub do wody dodać trochę octu. Nie należy gotować jajek prosto z lodówki.
jajko pęknięte
aby je ugotować, należy potrzymać je chwilę nad parą, tak aby wierzchnia warstwa białka się ścięła.
krucha panierka
należy wlać do jajka kilka kropel oleju.
Jarzyny
oczyścić z robaków
można wkładając je na parę minut do wody z solą. (1928)
Konfitury
robione bez ognia
Pewną ilość octu białego zasypać cukrem aby nasiąknął ale żeby kwasu nie było za dużo. Włożyć tam owoce zbierane w czasie suchym. Po 6 miesiącach syrop przeniknie w owoce a one zachowają swój smak. Słoiki trzymać w umiarkowanej temperaturze. (Kalendarz krakowski 1834)
Lodówka
pozbywanie się przykrego zapachu
-do środka wstawić talerzyk z proszkiem do pieczenia (wymieniać co 2 tygodnie).
-zostawić w lodówce przekrojone jabłko.
-po rozmrożeniu umyć wodą z octem.
Likier
z łupin zielonych orzechów
Zielone łupiny ze 100 orzechów zalać 15 kwartami alkoholu, dodać dkg goździków i dkg gałki muszkatołowej. Taką ciecz trzymać dwa miesiące. Następnie dodać 4 funty cukru, przecedzić i zlać do butelek. (Kalendarz krakowski 1834)
Mak
oczyszczanie z piasku
przelać go wodą z solą.
Masło
* aby łatwiej utrzeć należy dodać trochę mąki.
* aby się nie przypaliło dodać trochę oleju.
* Gorzki smak zestarzałego masła można poprawić, krając je w cienkie warstewki i myjąc w rozczynie soli kuchennej i sody, i pozostawiając je przez 12 godzin w mieszaninie, składającej .się ze 126 gramów soli kuchennej, 120 gramów cukru i 4 gr. saletry, rozpuszczonej w jednym litrze wody. Następnie wygniata się masło w czystej wodzie studziennej i soli na nowo, używając 30 gramów soli kuchennej, zmieszanej z 7 i 1/2 gramów cukru mącznego i 8 3/4 gramów saletry na 1/2 kilogr. masła. (1902) [7]
* Gdy masło zgorzknie i stanie się niedobre do potraw, można je przepłukać dobrze kilka razy w wodzie czystej, a potem długo smażyć na wolnym ogniu, włożywszy do niego kilka całych surowych marchwi, i kartofli obranych, które gorycz z masła wyciągają. Po przetopieniu masła, marchew i kartofle wyrzucić, jako niezdatne. (1902) [7]
Mięso
przechowywanie
* W węglu drzewnym. W lecie mięso jest świeże przez tydzień. (1928)
* Włożyć mięso w dość głębokie naczynie i zalać kwaśne m mlekiem tak, ażeby mięso zupełnie z wierzchu było pokryte mlekiem (1902) [7]
* Dobrze jest także obłożyć mięso pokrzywami i przykryć szczelnie (1902) [7]
* Zmoczyć serwetę w occie i owinąć nią mięso (1902) [7]
* Niektórzy wreszcie przechowują mięso w ten sposób, że zawijają je w czyste płótno i zakopują na kilka stóp w ziemię (1902) [7]
Mleko
-aby nie wykipiało - posmarować brzegi naczynia masłem.
-aby nie było kożucha - wrzucić do gorącego mleka kostkę lodu.
-Aby mleko dużo śmietany wydało. Przecedziwszy świeże mleko w naczynia, wlej w każde naczynie łyżkę wody studziennej, a w 12 godzinach ustawa się już śmietana wszelka i więcej niż zwykle; a w 24 godzinach ta śmietana już kwaśnieje i można już masło robić. (1868)[2]
-Kwas żołądkowy, za pomocą którego słodkie mleko w twaróg obrócić można. Żołądek świeży cielęcy wymyj czysto, natrzyj dobrze solą i ususz na wietrze; gdy uschnie pokraj na małe kawałki, wsyp te kawałki w butelkę i nalej czystą wodą. Im starsza ta woda, tem lepszy kwas. Tego kwasu wlej łyżkę w świeże mleko a zaraz bez grzania twaróg się zrobi i serwatkę za pomocą płóciennego worka odciągnąć można. Ważne to jest dla chorych, którzy mają serwatkę z słodkiego mleka pić. (1868)[2]
Pieczenie po ostrej papryce, lub chrzanie
szybkie usunięcie
powąchać chleb.
Przyprawy
do znalezienia w lesie
-bylica pospolita.
Ryby
usuwanie zapachu
-posypać ręce, deseczkę, solą i spłukać letnią wodą.
-zjeść jabłko.
-rozgryźć w ustach ziarnko kawy.
przewożenie żywych w zimie
-rybę włożyć do torby i wsypać tam śnieg, ryba odrętwieje ale będzie żywa (Kalendarz krakowski 1834)
Ser
aby odświeżyć żółty ser
należy włożyć go na chwile do mleka.
Słonina
aby nie zgorzkniała
przez 15 dni trzymać w soli a potem schować w siano (1834)
Sól
plamy na butach
przetrzeć roztworem octu.
Szklanki
hartowanie
włożyć do garnka z osoloną wodą. Taki garnek stawia się na ogniu, a po wrzeniu odczekać do ostygnięcia. (1928)
ochrona przed pęknięciem
gdy chce się wlać gorący płyn, dobrze jest postawić szklankę czy miskę na mokrej ścierce.
Wędlina
-jeśli jest zbyt wyschnięta - pokroić w cienkie plasterki, zalać mlekiem, a po 10 min oczyścić i podać na stół. (1928)
-szynki, słoninę i wszelkie wędliny najlepiej przechowasz w skrzynce szczelnie zamkniętej, przesławszy od dołu, boków i góry każdą sztukę sieczką z siana dobrego pachnącego. "Wędliny w takiem zachowaniu przez lato nie zgorżkną i miły smak zachowują. (1868)[2]
-Kiedy wędliny w lecie pleśń dostaną, weźm funt twardych sadzy z komina, gdzie drzewem palono i gotuj w 8 kwartach wody tak długo aż się polowa wygotuje. Gdy ostygnie i się ustoi, zlej aby gręzy oddalić a w czysty ten dekokt wsyp trzy garście soli; skoro się sól roztopiła, zmyj doskonale tym płynem wędliny, potem ususz na powietrzu i znowu schowaj — ale tym razem juz w sieczkę z siana. Tym dekoktem można na prędce mięsu lub kiełbasom dać smakę wędliny, mocząc w nim kiełbasy godzinę, większe sztuki kilka godzin a szynkę przez 20 godzin. Kiełbasy muszą w tym celu po zrobieniu najpierw obeschnąć w przewiewnem miejsca a potem dopiero w tym dekokcie moczyć je można; szynki zaś i połcie muszą być poprzednio jak do wędzenia przygotowane. (1868)[2]
-Zaprawa szynki. Na dużą szynkę weźrn 2 funty soli, 1,1/2 lóta saletry, półkwarty cyropu, pół kwarty piwa; wszystko zgotuj i tym warem nalej szynkę w naczyniu ciasnem. Potem przez trzy tygodnie nacieraj codzień dobrze tym płynem szynkę i eodzień przewróć. W końcu wmocz szynkę na pól dnia w zimną wodę, poczem wymyi, osusz i powieś we wędzarni. (1868)[2]
Woda
na pustyni
wykopać dół, na środku położyć garnek, dół przykryć czarną folią i na środku położyć kamyk. Grunt paruje, więc woda skropli się na folii i skapie do garnka.
Wódka
-Wódkę zwyczajna świeżą uczynić starą. Do kwarty wódki dodaj 10 kropli spirytusu salmiaku i dobrze zakłóć. W kilku dniach nabierze wódka niezwykłego smaku, jak gdyby kilka lat stara była; ów dodatek spirytusu salmiaku zaś jest wcale nieszkodliwy dla zdrowia. (1868)[2]
Zupa
gdy jest przesolona
należy dodać białko albo dwa i następnie przecedzić ścięte. Można też wrzucić dwa surowe ziemniaki, które podczas gotowania wchłoną nadmiar soli.
klarowny rosół
do gotowania dodaj skorupkę od jajka.
ładny kolor rosołu
do gotowania wrzuć przyrumienioną połówkę cebuli lub kawałek suchego żółtego sera.
Żywność
Do znalezienia w lesie
-owoce lub kwiaty bzu czarnego, kwiatostany w całości smażyć w panierce, owoce jako dżem.
korzeń cykorii podróżnik przysmażony na maśle.
-liście cykorii - sałatka.
-jasnota biała - sałatka, do zup, do smażenia, jak szpinak.
-komosa biała, strzałkowata - jak szpinak.
-pięciornik gęsi - zupa, jak szpinak.
-pokrzywa - młode listki - zupa, sałatka, jak szpinak (przestaje parzyć po zanurzeniu we wrzątku).
-wewnętrzna kora brzozy, osiki, wierzby, świerka i jodły nadaje się do jedzenia nawet na surowo albo jako spaghetti. Można też ją sproszkować i używać jak mąkę.
-wszystkie trawy morskie są jadalne. Nadają się do sałatek i zup o korzennym zapachu. Mają dużo jodu i witaminy C.
-w korze brzóz i klonów należy wyżłobić rowek głęboki na centymetr, a długi na 30 i na dole przymocować kubek. Po jednym - kilku dniach zbierze się sok, który po wygotowaniu jest bardzo słodki. (Rany się zabliźnią, jeśli się zrobi nie więcej niż jedną).
-korzeń cykorii albo mniszka lekarskiego, suszony, przypalony na patelni i zmielony wytwarza dobrą kawę.
mniszek lekarski na sałatkę jest nieco gorzki, ale traci gorycz, gdy się go zagotuje, odwar wyleje i ponownie zagotuje.
-wszystkie orzechy są jadalne (mają je świerki, buki, dęby, kasztany) Trzeba je przed jedzeniem uprażyć w ogniu. Żołędzie trzeba najpierw dwie godziny gotować, wodę wylać, a następnie przez 3 dni moczyć w zimnej wodzi, którą często zmieniać. Następnie suszy się je i mieli. Dawniej w latach klęski wypiekano z takiej mąki chleb. Kasztany po obraniu ugotować i utłuc jak ziemniaki.
-paproć - korzenie upala się i obdziera ze skóry, młode pędy gotuje lub dusi jak szparagi.
-lilia, lilia wodna - ich bulwy są jadalne na surowo i po przegotowaniu.
Spis treści i bibliografia
[W większości zachowano pisownię oryginalną]
Alkohol
-Aby uniknąć zawrotów głowy podczas picia: co pewien czas przeżuwać ziarenko kawy.
-Mikstura na kaca: szklanka wody z łyżeczką sody oczyszczonej i sokiem z całej cytryny.
Cebula
-Aby nie piekły oczy podczas krojenia: koło miejsca pracy zapalić ogień. (1930)
Chleb
-Aby był świeży - do pojemnika należy włożyć połówkę jabłka albo kilka plasterków surowego ziemniaka.
-Świeży po zamrożeniu - uzyskać to można zwilżając go przed pogrzaniem w piekarniku wodą lub wodą z mlekiem.
-Chleb z żyta wyrosłego będzie dobry jeżeli na każdy funt mąki jeden łut soli dodasz, Nawet do zdrowej mąki należy tyleż soli domięszywać a będzie chleb pulchny, smaczny I lepiej się konserwuje. (1868)[2]
Ciasto
rozwałkować cienko
szczególnie gdy się lepi, położyć pod spód pergamin.
ochrona przed przypaleniem
pod formą rozsypać w piekarniku trochę soli.
gdy nie chce odejść od formy
można położyć formę na mokrej ścierce.
gdy wyrosło a nie można jeszcze piec
należy go przykryć zwilżonym pergaminem.
Cukier
otrzymywanie
można go otrzymać z wiosennego soku brzozy, który jest słodki. Po zmieszaniu z wodą można poddać go odparowywaniu i zagęszczaniu.
Cytrusy
Odmładzanie zeschniętych
włożyć całe na pół godziny do ciepłej wody.
Czosnek
usuwanie zapachu
przeżuć listek pietruszki.
Filtr do kawy
zastępczy
papierowy ręcznik.
Herbata
leśne sposoby
-młode suszone w cieniu liście poziomek.(1928)
-nawłoć pospolita.
-owoce róży.
-owoce głogu.
-owoce brusznicy.
-liście jeżyn, malin.
-liście pokrzywy.
czyszczenie burego osadu po herbacie
pozostawić w naczyniu na 2 godziny roztwór proszku do pieczenia w wodzie (torebka na 1/2 litra).
Jaja
konserwowanie
w 10 funtach wody wapiennej rozpuścić 20 łutów soli kuchennej. Ułożyć jaja w słojach, zalać i wstawić do piwnicy. Jaja trzymają świeżość 7 miesięcy. (1928)
aby nie popękały
przed gotowaniem należy lekko nakłuć szpilką szerszy koniec lub do wody dodać trochę octu. Nie należy gotować jajek prosto z lodówki.
jajko pęknięte
aby je ugotować, należy potrzymać je chwilę nad parą, tak aby wierzchnia warstwa białka się ścięła.
krucha panierka
należy wlać do jajka kilka kropel oleju.
Jarzyny
oczyścić z robaków
można wkładając je na parę minut do wody z solą. (1928)
Konfitury
robione bez ognia
Pewną ilość octu białego zasypać cukrem aby nasiąknął ale żeby kwasu nie było za dużo. Włożyć tam owoce zbierane w czasie suchym. Po 6 miesiącach syrop przeniknie w owoce a one zachowają swój smak. Słoiki trzymać w umiarkowanej temperaturze. (Kalendarz krakowski 1834)
Lodówka
pozbywanie się przykrego zapachu
-do środka wstawić talerzyk z proszkiem do pieczenia (wymieniać co 2 tygodnie).
-zostawić w lodówce przekrojone jabłko.
-po rozmrożeniu umyć wodą z octem.
Likier
z łupin zielonych orzechów
Zielone łupiny ze 100 orzechów zalać 15 kwartami alkoholu, dodać dkg goździków i dkg gałki muszkatołowej. Taką ciecz trzymać dwa miesiące. Następnie dodać 4 funty cukru, przecedzić i zlać do butelek. (Kalendarz krakowski 1834)
Mak
oczyszczanie z piasku
przelać go wodą z solą.
Masło
* aby łatwiej utrzeć należy dodać trochę mąki.
* aby się nie przypaliło dodać trochę oleju.
* Gorzki smak zestarzałego masła można poprawić, krając je w cienkie warstewki i myjąc w rozczynie soli kuchennej i sody, i pozostawiając je przez 12 godzin w mieszaninie, składającej .się ze 126 gramów soli kuchennej, 120 gramów cukru i 4 gr. saletry, rozpuszczonej w jednym litrze wody. Następnie wygniata się masło w czystej wodzie studziennej i soli na nowo, używając 30 gramów soli kuchennej, zmieszanej z 7 i 1/2 gramów cukru mącznego i 8 3/4 gramów saletry na 1/2 kilogr. masła. (1902) [7]
* Gdy masło zgorzknie i stanie się niedobre do potraw, można je przepłukać dobrze kilka razy w wodzie czystej, a potem długo smażyć na wolnym ogniu, włożywszy do niego kilka całych surowych marchwi, i kartofli obranych, które gorycz z masła wyciągają. Po przetopieniu masła, marchew i kartofle wyrzucić, jako niezdatne. (1902) [7]
Mięso
przechowywanie
* W węglu drzewnym. W lecie mięso jest świeże przez tydzień. (1928)
* Włożyć mięso w dość głębokie naczynie i zalać kwaśne m mlekiem tak, ażeby mięso zupełnie z wierzchu było pokryte mlekiem (1902) [7]
* Dobrze jest także obłożyć mięso pokrzywami i przykryć szczelnie (1902) [7]
* Zmoczyć serwetę w occie i owinąć nią mięso (1902) [7]
* Niektórzy wreszcie przechowują mięso w ten sposób, że zawijają je w czyste płótno i zakopują na kilka stóp w ziemię (1902) [7]
Mleko
-aby nie wykipiało - posmarować brzegi naczynia masłem.
-aby nie było kożucha - wrzucić do gorącego mleka kostkę lodu.
-Aby mleko dużo śmietany wydało. Przecedziwszy świeże mleko w naczynia, wlej w każde naczynie łyżkę wody studziennej, a w 12 godzinach ustawa się już śmietana wszelka i więcej niż zwykle; a w 24 godzinach ta śmietana już kwaśnieje i można już masło robić. (1868)[2]
-Kwas żołądkowy, za pomocą którego słodkie mleko w twaróg obrócić można. Żołądek świeży cielęcy wymyj czysto, natrzyj dobrze solą i ususz na wietrze; gdy uschnie pokraj na małe kawałki, wsyp te kawałki w butelkę i nalej czystą wodą. Im starsza ta woda, tem lepszy kwas. Tego kwasu wlej łyżkę w świeże mleko a zaraz bez grzania twaróg się zrobi i serwatkę za pomocą płóciennego worka odciągnąć można. Ważne to jest dla chorych, którzy mają serwatkę z słodkiego mleka pić. (1868)[2]
Pieczenie po ostrej papryce, lub chrzanie
szybkie usunięcie
powąchać chleb.
Przyprawy
do znalezienia w lesie
-bylica pospolita.
Ryby
usuwanie zapachu
-posypać ręce, deseczkę, solą i spłukać letnią wodą.
-zjeść jabłko.
-rozgryźć w ustach ziarnko kawy.
przewożenie żywych w zimie
-rybę włożyć do torby i wsypać tam śnieg, ryba odrętwieje ale będzie żywa (Kalendarz krakowski 1834)
Ser
aby odświeżyć żółty ser
należy włożyć go na chwile do mleka.
Słonina
aby nie zgorzkniała
przez 15 dni trzymać w soli a potem schować w siano (1834)
Sól
plamy na butach
przetrzeć roztworem octu.
Szklanki
hartowanie
włożyć do garnka z osoloną wodą. Taki garnek stawia się na ogniu, a po wrzeniu odczekać do ostygnięcia. (1928)
ochrona przed pęknięciem
gdy chce się wlać gorący płyn, dobrze jest postawić szklankę czy miskę na mokrej ścierce.
Wędlina
-jeśli jest zbyt wyschnięta - pokroić w cienkie plasterki, zalać mlekiem, a po 10 min oczyścić i podać na stół. (1928)
-szynki, słoninę i wszelkie wędliny najlepiej przechowasz w skrzynce szczelnie zamkniętej, przesławszy od dołu, boków i góry każdą sztukę sieczką z siana dobrego pachnącego. "Wędliny w takiem zachowaniu przez lato nie zgorżkną i miły smak zachowują. (1868)[2]
-Kiedy wędliny w lecie pleśń dostaną, weźm funt twardych sadzy z komina, gdzie drzewem palono i gotuj w 8 kwartach wody tak długo aż się polowa wygotuje. Gdy ostygnie i się ustoi, zlej aby gręzy oddalić a w czysty ten dekokt wsyp trzy garście soli; skoro się sól roztopiła, zmyj doskonale tym płynem wędliny, potem ususz na powietrzu i znowu schowaj — ale tym razem juz w sieczkę z siana. Tym dekoktem można na prędce mięsu lub kiełbasom dać smakę wędliny, mocząc w nim kiełbasy godzinę, większe sztuki kilka godzin a szynkę przez 20 godzin. Kiełbasy muszą w tym celu po zrobieniu najpierw obeschnąć w przewiewnem miejsca a potem dopiero w tym dekokcie moczyć je można; szynki zaś i połcie muszą być poprzednio jak do wędzenia przygotowane. (1868)[2]
-Zaprawa szynki. Na dużą szynkę weźrn 2 funty soli, 1,1/2 lóta saletry, półkwarty cyropu, pół kwarty piwa; wszystko zgotuj i tym warem nalej szynkę w naczyniu ciasnem. Potem przez trzy tygodnie nacieraj codzień dobrze tym płynem szynkę i eodzień przewróć. W końcu wmocz szynkę na pól dnia w zimną wodę, poczem wymyi, osusz i powieś we wędzarni. (1868)[2]
Woda
na pustyni
wykopać dół, na środku położyć garnek, dół przykryć czarną folią i na środku położyć kamyk. Grunt paruje, więc woda skropli się na folii i skapie do garnka.
Wódka
-Wódkę zwyczajna świeżą uczynić starą. Do kwarty wódki dodaj 10 kropli spirytusu salmiaku i dobrze zakłóć. W kilku dniach nabierze wódka niezwykłego smaku, jak gdyby kilka lat stara była; ów dodatek spirytusu salmiaku zaś jest wcale nieszkodliwy dla zdrowia. (1868)[2]
Zupa
gdy jest przesolona
należy dodać białko albo dwa i następnie przecedzić ścięte. Można też wrzucić dwa surowe ziemniaki, które podczas gotowania wchłoną nadmiar soli.
klarowny rosół
do gotowania dodaj skorupkę od jajka.
ładny kolor rosołu
do gotowania wrzuć przyrumienioną połówkę cebuli lub kawałek suchego żółtego sera.
Żywność
Do znalezienia w lesie
-owoce lub kwiaty bzu czarnego, kwiatostany w całości smażyć w panierce, owoce jako dżem.
korzeń cykorii podróżnik przysmażony na maśle.
-liście cykorii - sałatka.
-jasnota biała - sałatka, do zup, do smażenia, jak szpinak.
-komosa biała, strzałkowata - jak szpinak.
-pięciornik gęsi - zupa, jak szpinak.
-pokrzywa - młode listki - zupa, sałatka, jak szpinak (przestaje parzyć po zanurzeniu we wrzątku).
-wewnętrzna kora brzozy, osiki, wierzby, świerka i jodły nadaje się do jedzenia nawet na surowo albo jako spaghetti. Można też ją sproszkować i używać jak mąkę.
-wszystkie trawy morskie są jadalne. Nadają się do sałatek i zup o korzennym zapachu. Mają dużo jodu i witaminy C.
-w korze brzóz i klonów należy wyżłobić rowek głęboki na centymetr, a długi na 30 i na dole przymocować kubek. Po jednym - kilku dniach zbierze się sok, który po wygotowaniu jest bardzo słodki. (Rany się zabliźnią, jeśli się zrobi nie więcej niż jedną).
-korzeń cykorii albo mniszka lekarskiego, suszony, przypalony na patelni i zmielony wytwarza dobrą kawę.
mniszek lekarski na sałatkę jest nieco gorzki, ale traci gorycz, gdy się go zagotuje, odwar wyleje i ponownie zagotuje.
-wszystkie orzechy są jadalne (mają je świerki, buki, dęby, kasztany) Trzeba je przed jedzeniem uprażyć w ogniu. Żołędzie trzeba najpierw dwie godziny gotować, wodę wylać, a następnie przez 3 dni moczyć w zimnej wodzi, którą często zmieniać. Następnie suszy się je i mieli. Dawniej w latach klęski wypiekano z takiej mąki chleb. Kasztany po obraniu ugotować i utłuc jak ziemniaki.
-paproć - korzenie upala się i obdziera ze skóry, młode pędy gotuje lub dusi jak szparagi.
-lilia, lilia wodna - ich bulwy są jadalne na surowo i po przegotowaniu.