Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Dzierzgoń (obecnie - pomorskie) (2)
3.08.2010 04:05
WAŻNIEJSZE ZAPISY Z HISTORII MIASTA
Dzierzgoń
okres I - krzyżacki, lata 1226-1466
okres II - czas dla Rzeczpospolitej, lata 1466-1772
okres III - prusko-niemiecki, lata 1772-1945
okres IV - współczesność, od 1945 roku
Okres Krzyżacki
IV - IX wiek początki osadnictwa. Zaczątki organizacji wspólnot plemiennych Prusów. Z tego okresu pochodzą odkryte na terenie gminy znaleziska archeologiczne w postaci naczyń glinianych wykonywanych na kole, urn pochówkowych i ozdób.
997 - misja chrystianizacyjna na ziemi pruskiej, podczas której pod Bągartem, w niedalekim Świętym Gaju, 23 kwietnia zostaje zamordowany św. Wojciech.
X wiek - rozwój osadnictwa nad rzeką Zirgune (Dzierzgoń) przy stokach dwóch wyniosłych wzgórz.
1233 - 1234 pierwsza wspólna wyprawa rycerzy niemieckich i polskich do Pomezanii. Bitwa nad rzeką Zirgune (Dzierzgoń). Wyprawa uwieńczona malowidłem ściennym w refektarzu Wielkiego Mistrza w Malborku.
1236 - 1238 kolejna wyprawa dowodzona przez margrabiego miśnieńskiego Henryka, opanowuje Pogezanię i Pomezanię. Krzyżacy umacniając swe posiadanie, budują gród warowny w Elblągu (1237) i w Dzierzgoniu (1238).
1245 - istnienie osady potwierdzone wzmianką kronikarzy o targowisku poniżej wzgórza w zakolu rzeki.
1247 - 1248 Krzyżacy budują na wzgórzu warownię, która w dalszych latach zostaje przebudowana w potężne zamczysko, a powstały gród nazywają Christburg. Stąd komtur Henrich Stange przeprowadza ataki na Sambię.
04.02.1249 podpisane na zamku układu kończącego pierwsze powstanie Prusów (Ugoda Dzierzgońska) w obecności legata papieskiego Jakuba.
1277 - 1360 lokacje wsi na terenie gminy Dzierzgoń:
1277 - Żuławka Sztumska
1288 -1289 Jasna
1288 - Minięta
1306 - Blunaki
1308 - Chojty
1310 - Bągart
1328 - Budzisz
1354 - Tywęzy
1360 - Stanowo
1250 - powołanie komturii krzyżackiej, której pierwszym komturem zostaje Henrich Stange.
1267 - bitwa pod Miniętami z powstańcami pruskimi. Zniszczenie osady targowej u stóp zamku. Pomimo starań, powstańcom pod wodzą Skomanda nie udaje się zdobyć zamku w 1277 roku.
1282 - Krzyżacy przesiedlają Jaćwingów po stłumieniu drugiego powstania Prusów.
07.04.1288 datowanie najstarszego zachowanego przywileju lokacyjnego na prawie chełmińskim ze stanowiskiem funkcji wójta miejskiego przez Bernarda.
20.11.1290 - drugi zachowany dokument (wystawiony przez Mistrza Krajowego Prus Meinharda von Qyerfurta), dotyczący nadania dalszych przywilejów wg prawa magdeburskiego.
1298 - wzorem innych miast w Europie, Dzierzgoń otrzymuje przywilej założenia "domu kupieckiego".
1299 - zapis potwierdzający funkcjonowanie szkoły parafialnej.
1316 - miasto uzyskuje znaczące udogodnienia w zakresie rozwoju rzemiosła i handlu.
21.07.1410 - w poniedziałek, po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem, król Władysław Jagiełło w drodze na Malbork, zatrzymuje się na zamku dzierzgońskim, który wcześniej opuściła załoga krzyżacka. (Komtur Dzierzgonia Albrecht von Schwarzburg pełniący funkcje Wielkiego Szatnego Zakonu, poległ w bitwie pod Grunwaldem).
22.07.1410 Król wysłuchał mszy świętej w kaplicy zamkowej. W środę przyjął delegację miast pruskich m.in. Elbląga, składających hołd i przysięgę wierności.
24.07.1410 Król Jagiełło, po przekazaniu władzy nad zamkiem marszałkowi Zbigniewowi z Brzezia, wyruszył z wojskiem w kierunku Malborka. Tabory towarzyszące załadowane były suknem, miodem, mięsem, rybą i zbożem zabranym z zamku.
1411 - zamek opuszczony przez szczupłą załogę Polaków, ponownie obejmują Krzyżacy. Z tym okresem związanych jest szereg legend opisanych w legendach grunwaldzkich.
09.09.1414 - podczas trwania tzw. <<wojny głodowe>>, król Władysław Jagiełło ponownie z wojskami polsko - litewskimi przebywa na zamku. W pogoni za Krzyżakami poleca go spalić, "aby nigdy już nie można go było odbudować". Siedzibą komtura i konwentu dzierzgońskiego stał się zamek w Przezmarku, oddalonym o 16 km od Dzierzgonia.
1429 - zamek zostaje odbudowany, znaczenie jego sprowadza się do funkcji obronno - administracyjnej Zakonu.
1440 - mieszczanie Dzierzgonia przystępują do konfederacji <<Ziemia i miasta>>, zwanej w historii pod nazwą <<Związku Pruskiego>>.
1451 - wielki mistrz Ludwik von Ehrlichshausen w celu zjednania mieszczan, zamienia prawo magdeburskie na korzystniejsze prawo chełmskie.
16.02.1454 - miasto przystępuje do powstania Związku Pruskiego. Mieszkańcy palą zamek - symbol władzy zakonnej.
23.09.1454 - oddziały krzyżackie po klęsce pospolitego ruszenia pod Chojnicami zajmują miasto.
1466 - w wyniku pokoju toruńskiego Dzierzgoń zostaje przyłączony do Polski. Oficjalnie w dokumentach występuje nazwa Dzierzgoń.
Okres Rzeczypospolitej
1467 - załoga krzyżacka opuszcza zamek i miasto. Dzierzgoń staje się siedzibą starostwa. Władanie starostwem przypada rodzinie Bażyńskich, jako forma gratyfikacji aktywnej działalności w Związku Pruskim.
1508 - w dokumentach pojawia się oficjalna polska nazwa Kiszpork, przekształcenie niemieckiej nazwy Christburg.
1517 - starostwo dzierzgońskie składające się z 10 osad przejmuje rodzina Cemów, która wypowiadając się za reformacją wprowadza luteranizm. Znaczące przywileje otrzymują cechy rzemieślnicze od Zofii Cemowej, sprawującej rządy starościny za syna. Intensywnie rozwija się handel wykorzystujący szlak wodny rzeki do Elbląga i dalej.
1570 - liczba mieszkańców Dzierzgonia w dokumentach określona na 1500 osób.
1611 - na podstawie konstytucji sejmowej, funkcja starosty dzierzgońskiego zastała połączona z funkcją wojewody malborskiego. Dzierzgoń stał się starostwem grodowym (grodzkim). Tu też rezydował regent sądu grodzkiego i odbywały się sejmiki szlacheckie.
1624 - faktyczne przejęcie starostwa przez wojewodów malborskich.
20.07.1626 - oddziały armii szwedzkiej pod wodzą Gustawa Adolfa zajmują Dzierzgoń. Ludność zaczyna odczuwać skutki kontrybucji i kontyngentów żywnościowych.
26.03.1627 - potyczka oddziału Kossakowskiego, który pod Dzierzgoniem wpadł w zasadzkę i został rozbity przez Szwedów.
1627 - mieszczanie zostają zmuszeni przez Szwedów do zwożenia sarni na umocowania zamku w Malborku.
1655 - II najazd szwedzki zwany <<potopem>>. W przypadku Dzierzgonia najeźdźcy określają tą samą wielkość kontrybucji i kontyngentów, jak w 1626 r.
1638, 1647, 1698, 1730 - lata największych pożarów, które stanowiły obok pomorów i wojen główny czynnik regresu i zastojów w rozwoju miasta.
10.06.1678 - wojewoda malborski i zarazem starosta dzierzgoński Jan Ignacy Bąkowski, wystawia akt fundacyjny budowy klasztoru reformatorów.
1708 - 1709 - miasto opanowuje epidemia dżumy, <<czarnej śmierci>>, która przyczynia się do znacznego wyludnienia.
Okres Prusko - Niemiecki
17.09.1772 - rejent Sądu Grodzkiego w Dzierzgoniu zostaje powiadomiony o przejęciu starostwa pod zarząd władzy pruskiej. Miasto wcielono do Prus Książęcych, wyrosłych z potęgi państwa krzyżackiego.
1772 - 1815 - Dzierzgoń staje się siedzibą wielkiego powiatu dzierzgońskiego zwanego ziemiańskim. W jego składzie znalazły się cztery dawne starostwa polskie: malborskie, dzierzgońskie, sztumskie i tolkmickie.
20.01.1807 - przemarsz wojsk francuskich. Oddział dowodzony przez majora Reuquette zajmuje miasto, zatrzymując się na okres działań wojennych.
1815 - Dzierzgoń zostaje włączony do nowego powiatu sztumskiego, zachowującego jeszcze do 1818 r. nazwę dzierzgońskiego.
1830 - 1832 - przywleczona przez wojska generała Dybicza, tłumiące powstanie listopadowe w Królestwie Polskim, cholera azjatycka, zbiera obfite żniwo. Plonem zarazy są cmentarze założone poza miastem dla Żydów i ewangelików. Pomimo kordonów sanitarnych, cholera nawiedza mieszkańców jeszcze w 1848, 1852 i 1873 roku.
31.07.1832 - rząd pruski kasuje klasztor oddając go do dyspozycji władz miejskich.
1874 - budowa kanalizacji miejskiej.
1880 - intensywny rozwój miasta charakteryzuje się znaczącym wzrostem ludności, której liczba wynosiła 3284 osoby.
30.08.1886 - oddany zostaje miejski odcinek drogi przecinającej wzgórza na trasie Malbork - Prabuty.
1893 - budowa linii kolejowej na trasie Malbork - Małdyty.
1905 - oddanie do użytku gazowni miejskiej. Uzyskiwany gaz wykorzystywany jest dla celów bytowych ludności, jak też do oświetlania ulic miasta.
1906 - 1909 - ukazuje się własna gazeta miejska <<Christburger Zeitung>>.
11.07.1920 - plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach. Za polską przynależnością opowiedziało się jedynie 13 mieszańców (łączna liczba mieszkańców narodowości polskiej w owym okresie wynosiła ledwie 100 osób), za niemiecką oddanych zostało aż 2571 głosów.
1929 - 1930 - wybudowanie wodociągów.
1939 - liczba mieszkańców wynosi 3604 osoby.
Okres współczesny
25.01.1945 - podczas przemarszu wojsk radzieckich w ramach II Frontu Białoruskiego, Dzierzgoń wraca do Polski. Wywołany przez żołnierzy pożar trawi całe centrum, unieruchamia gazownię i wodociągi miejskie. W mieście powołana zostaje radziecka komendantura, której podlegał oddział II armii Wojska Polskiego, stanowiący tyłową jednostkę zaopatrzenia i aprowizacji.
07.07.1945 miasto administracyjnie wchodzi w skład województwa gdańskiego, pozostając w powiecie sztumskim. Wcześniej następuje przekazanie władzy przez radzieckiego komendanta wojennego dla organizującej się administracji polskiej. Pierwszym komisarycznym burmistrzem Dzierzgonia zostaje Mieczysław Węgrocki. Integracją wyznaniową katolików zajmuje się ks. Bernard Poszman, który również w czasie wojny odprawiał nabożeństwa dla Polaków.
1946 - 1972 - organizacja społeczności miejskiej dla odbudowy i rozbudowy infrastruktury.
1972 - kompleksowa odbudowa centrum miasta tj. obecnego Placu Wolności.
01.06.1976 - Dzierzgoń wchodzi w skład województwa elbląskiego.
27.05.1990 - pierwsze wolne wybory do nowej Rady Miasta i Gminy. Ustanowienie funkcji burmistrza.
01.01.1999 - Dzierzgoń wchodzi w skład województwa pomorskiego.
Dzierzgoń
okres I - krzyżacki, lata 1226-1466
okres II - czas dla Rzeczpospolitej, lata 1466-1772
okres III - prusko-niemiecki, lata 1772-1945
okres IV - współczesność, od 1945 roku
Okres Krzyżacki
IV - IX wiek początki osadnictwa. Zaczątki organizacji wspólnot plemiennych Prusów. Z tego okresu pochodzą odkryte na terenie gminy znaleziska archeologiczne w postaci naczyń glinianych wykonywanych na kole, urn pochówkowych i ozdób.
997 - misja chrystianizacyjna na ziemi pruskiej, podczas której pod Bągartem, w niedalekim Świętym Gaju, 23 kwietnia zostaje zamordowany św. Wojciech.
X wiek - rozwój osadnictwa nad rzeką Zirgune (Dzierzgoń) przy stokach dwóch wyniosłych wzgórz.
1233 - 1234 pierwsza wspólna wyprawa rycerzy niemieckich i polskich do Pomezanii. Bitwa nad rzeką Zirgune (Dzierzgoń). Wyprawa uwieńczona malowidłem ściennym w refektarzu Wielkiego Mistrza w Malborku.
1236 - 1238 kolejna wyprawa dowodzona przez margrabiego miśnieńskiego Henryka, opanowuje Pogezanię i Pomezanię. Krzyżacy umacniając swe posiadanie, budują gród warowny w Elblągu (1237) i w Dzierzgoniu (1238).
1245 - istnienie osady potwierdzone wzmianką kronikarzy o targowisku poniżej wzgórza w zakolu rzeki.
1247 - 1248 Krzyżacy budują na wzgórzu warownię, która w dalszych latach zostaje przebudowana w potężne zamczysko, a powstały gród nazywają Christburg. Stąd komtur Henrich Stange przeprowadza ataki na Sambię.
04.02.1249 podpisane na zamku układu kończącego pierwsze powstanie Prusów (Ugoda Dzierzgońska) w obecności legata papieskiego Jakuba.
1277 - 1360 lokacje wsi na terenie gminy Dzierzgoń:
1277 - Żuławka Sztumska
1288 -1289 Jasna
1288 - Minięta
1306 - Blunaki
1308 - Chojty
1310 - Bągart
1328 - Budzisz
1354 - Tywęzy
1360 - Stanowo
1250 - powołanie komturii krzyżackiej, której pierwszym komturem zostaje Henrich Stange.
1267 - bitwa pod Miniętami z powstańcami pruskimi. Zniszczenie osady targowej u stóp zamku. Pomimo starań, powstańcom pod wodzą Skomanda nie udaje się zdobyć zamku w 1277 roku.
1282 - Krzyżacy przesiedlają Jaćwingów po stłumieniu drugiego powstania Prusów.
07.04.1288 datowanie najstarszego zachowanego przywileju lokacyjnego na prawie chełmińskim ze stanowiskiem funkcji wójta miejskiego przez Bernarda.
20.11.1290 - drugi zachowany dokument (wystawiony przez Mistrza Krajowego Prus Meinharda von Qyerfurta), dotyczący nadania dalszych przywilejów wg prawa magdeburskiego.
1298 - wzorem innych miast w Europie, Dzierzgoń otrzymuje przywilej założenia "domu kupieckiego".
1299 - zapis potwierdzający funkcjonowanie szkoły parafialnej.
1316 - miasto uzyskuje znaczące udogodnienia w zakresie rozwoju rzemiosła i handlu.
21.07.1410 - w poniedziałek, po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem, król Władysław Jagiełło w drodze na Malbork, zatrzymuje się na zamku dzierzgońskim, który wcześniej opuściła załoga krzyżacka. (Komtur Dzierzgonia Albrecht von Schwarzburg pełniący funkcje Wielkiego Szatnego Zakonu, poległ w bitwie pod Grunwaldem).
22.07.1410 Król wysłuchał mszy świętej w kaplicy zamkowej. W środę przyjął delegację miast pruskich m.in. Elbląga, składających hołd i przysięgę wierności.
24.07.1410 Król Jagiełło, po przekazaniu władzy nad zamkiem marszałkowi Zbigniewowi z Brzezia, wyruszył z wojskiem w kierunku Malborka. Tabory towarzyszące załadowane były suknem, miodem, mięsem, rybą i zbożem zabranym z zamku.
1411 - zamek opuszczony przez szczupłą załogę Polaków, ponownie obejmują Krzyżacy. Z tym okresem związanych jest szereg legend opisanych w legendach grunwaldzkich.
09.09.1414 - podczas trwania tzw. <<wojny głodowe>>, król Władysław Jagiełło ponownie z wojskami polsko - litewskimi przebywa na zamku. W pogoni za Krzyżakami poleca go spalić, "aby nigdy już nie można go było odbudować". Siedzibą komtura i konwentu dzierzgońskiego stał się zamek w Przezmarku, oddalonym o 16 km od Dzierzgonia.
1429 - zamek zostaje odbudowany, znaczenie jego sprowadza się do funkcji obronno - administracyjnej Zakonu.
1440 - mieszczanie Dzierzgonia przystępują do konfederacji <<Ziemia i miasta>>, zwanej w historii pod nazwą <<Związku Pruskiego>>.
1451 - wielki mistrz Ludwik von Ehrlichshausen w celu zjednania mieszczan, zamienia prawo magdeburskie na korzystniejsze prawo chełmskie.
16.02.1454 - miasto przystępuje do powstania Związku Pruskiego. Mieszkańcy palą zamek - symbol władzy zakonnej.
23.09.1454 - oddziały krzyżackie po klęsce pospolitego ruszenia pod Chojnicami zajmują miasto.
1466 - w wyniku pokoju toruńskiego Dzierzgoń zostaje przyłączony do Polski. Oficjalnie w dokumentach występuje nazwa Dzierzgoń.
Okres Rzeczypospolitej
1467 - załoga krzyżacka opuszcza zamek i miasto. Dzierzgoń staje się siedzibą starostwa. Władanie starostwem przypada rodzinie Bażyńskich, jako forma gratyfikacji aktywnej działalności w Związku Pruskim.
1508 - w dokumentach pojawia się oficjalna polska nazwa Kiszpork, przekształcenie niemieckiej nazwy Christburg.
1517 - starostwo dzierzgońskie składające się z 10 osad przejmuje rodzina Cemów, która wypowiadając się za reformacją wprowadza luteranizm. Znaczące przywileje otrzymują cechy rzemieślnicze od Zofii Cemowej, sprawującej rządy starościny za syna. Intensywnie rozwija się handel wykorzystujący szlak wodny rzeki do Elbląga i dalej.
1570 - liczba mieszkańców Dzierzgonia w dokumentach określona na 1500 osób.
1611 - na podstawie konstytucji sejmowej, funkcja starosty dzierzgońskiego zastała połączona z funkcją wojewody malborskiego. Dzierzgoń stał się starostwem grodowym (grodzkim). Tu też rezydował regent sądu grodzkiego i odbywały się sejmiki szlacheckie.
1624 - faktyczne przejęcie starostwa przez wojewodów malborskich.
20.07.1626 - oddziały armii szwedzkiej pod wodzą Gustawa Adolfa zajmują Dzierzgoń. Ludność zaczyna odczuwać skutki kontrybucji i kontyngentów żywnościowych.
26.03.1627 - potyczka oddziału Kossakowskiego, który pod Dzierzgoniem wpadł w zasadzkę i został rozbity przez Szwedów.
1627 - mieszczanie zostają zmuszeni przez Szwedów do zwożenia sarni na umocowania zamku w Malborku.
1655 - II najazd szwedzki zwany <<potopem>>. W przypadku Dzierzgonia najeźdźcy określają tą samą wielkość kontrybucji i kontyngentów, jak w 1626 r.
1638, 1647, 1698, 1730 - lata największych pożarów, które stanowiły obok pomorów i wojen główny czynnik regresu i zastojów w rozwoju miasta.
10.06.1678 - wojewoda malborski i zarazem starosta dzierzgoński Jan Ignacy Bąkowski, wystawia akt fundacyjny budowy klasztoru reformatorów.
1708 - 1709 - miasto opanowuje epidemia dżumy, <<czarnej śmierci>>, która przyczynia się do znacznego wyludnienia.
Okres Prusko - Niemiecki
17.09.1772 - rejent Sądu Grodzkiego w Dzierzgoniu zostaje powiadomiony o przejęciu starostwa pod zarząd władzy pruskiej. Miasto wcielono do Prus Książęcych, wyrosłych z potęgi państwa krzyżackiego.
1772 - 1815 - Dzierzgoń staje się siedzibą wielkiego powiatu dzierzgońskiego zwanego ziemiańskim. W jego składzie znalazły się cztery dawne starostwa polskie: malborskie, dzierzgońskie, sztumskie i tolkmickie.
20.01.1807 - przemarsz wojsk francuskich. Oddział dowodzony przez majora Reuquette zajmuje miasto, zatrzymując się na okres działań wojennych.
1815 - Dzierzgoń zostaje włączony do nowego powiatu sztumskiego, zachowującego jeszcze do 1818 r. nazwę dzierzgońskiego.
1830 - 1832 - przywleczona przez wojska generała Dybicza, tłumiące powstanie listopadowe w Królestwie Polskim, cholera azjatycka, zbiera obfite żniwo. Plonem zarazy są cmentarze założone poza miastem dla Żydów i ewangelików. Pomimo kordonów sanitarnych, cholera nawiedza mieszkańców jeszcze w 1848, 1852 i 1873 roku.
31.07.1832 - rząd pruski kasuje klasztor oddając go do dyspozycji władz miejskich.
1874 - budowa kanalizacji miejskiej.
1880 - intensywny rozwój miasta charakteryzuje się znaczącym wzrostem ludności, której liczba wynosiła 3284 osoby.
30.08.1886 - oddany zostaje miejski odcinek drogi przecinającej wzgórza na trasie Malbork - Prabuty.
1893 - budowa linii kolejowej na trasie Malbork - Małdyty.
1905 - oddanie do użytku gazowni miejskiej. Uzyskiwany gaz wykorzystywany jest dla celów bytowych ludności, jak też do oświetlania ulic miasta.
1906 - 1909 - ukazuje się własna gazeta miejska <<Christburger Zeitung>>.
11.07.1920 - plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach. Za polską przynależnością opowiedziało się jedynie 13 mieszańców (łączna liczba mieszkańców narodowości polskiej w owym okresie wynosiła ledwie 100 osób), za niemiecką oddanych zostało aż 2571 głosów.
1929 - 1930 - wybudowanie wodociągów.
1939 - liczba mieszkańców wynosi 3604 osoby.
Okres współczesny
25.01.1945 - podczas przemarszu wojsk radzieckich w ramach II Frontu Białoruskiego, Dzierzgoń wraca do Polski. Wywołany przez żołnierzy pożar trawi całe centrum, unieruchamia gazownię i wodociągi miejskie. W mieście powołana zostaje radziecka komendantura, której podlegał oddział II armii Wojska Polskiego, stanowiący tyłową jednostkę zaopatrzenia i aprowizacji.
07.07.1945 miasto administracyjnie wchodzi w skład województwa gdańskiego, pozostając w powiecie sztumskim. Wcześniej następuje przekazanie władzy przez radzieckiego komendanta wojennego dla organizującej się administracji polskiej. Pierwszym komisarycznym burmistrzem Dzierzgonia zostaje Mieczysław Węgrocki. Integracją wyznaniową katolików zajmuje się ks. Bernard Poszman, który również w czasie wojny odprawiał nabożeństwa dla Polaków.
1946 - 1972 - organizacja społeczności miejskiej dla odbudowy i rozbudowy infrastruktury.
1972 - kompleksowa odbudowa centrum miasta tj. obecnego Placu Wolności.
01.06.1976 - Dzierzgoń wchodzi w skład województwa elbląskiego.
27.05.1990 - pierwsze wolne wybory do nowej Rady Miasta i Gminy. Ustanowienie funkcji burmistrza.
01.01.1999 - Dzierzgoń wchodzi w skład województwa pomorskiego.
Bibliografia
http://sszpejewski.webpark.pl/ndex.html
Odpowiedzi (1)
3.08.2010 15:46
Nazwa.Pieczęć i herb Dzierzgonia
Miasto Dzierzgoń, jak mało innych, posiadało i właściwie posiada do dziś dwie równoległe nazwy, które fungowały obok siebie i były używane chyba w jednakowym stopniu: pierwsza nazwa to Dzierzgoń a druga to Christburk. Pierwsza forma jest starsza, staropruska i miała kilka dziwnych odmian; Zirgun, Dzgon, Dzrgon. Przepływając przez miasto rzeka Dzierzgoń przez wszystkich nazywana była Sorge lub bardziej po staroprusku Zirgune. Krzyżacy nie nadali jej chrześcijańskiego imienia, chociaż przechrzcili samo miasto.
Według Jana Władysława Grabskiego nazwa Dzierzgoń bierze się "...Od rzeki, później przez Długosza z łacińska Sirgune zwanej, a po polsku Dzierzgoń, bierze nazwę jezioro, do którego rzeka wpada. Nazwa Dzierzgoń jest pochodzenia starosłowiańskiego od dzierzgać - dziergać - czochać, czesać len. Długosz nazywa nasze miasto <<Dzierzgon oppidum et castrum>>".
Według Stanisława Rosponda, znanego filozofa zajmującego się onomastyką ziem zachodnich i północnych, (czyli tzw. odzyskanych) nazwa Dzierzgoń nie pochodzi od polskiego czasownika "dzierzgać", ale od pruskiego "sirgis", to znaczy ogier. Być może w tym miejscu plemię Pomezan miało swoje pastwiska dla koni. Na XV - wiecznej rękopiśmiennej mapie Sędziwoja z Czechła nasze miasto ma dwie nazwy: Kirsbork i Dzygon.
Według kronikarza Piotra z Dusburga Krzyżacy grodzisko pruskie w Starym Dzierzgoniu odbili od Prusów na Boże Narodzenie 1247 r. i stąd nadali nazwę Christburg.
Wybitny historyk pruski Max Toeppen dowodzi, że w okolicach współczesnego Dzierzgonia miał swoje rozległe posesje zamożny Prus o imieniu Kerse i od jego nazwiska zostały uformowane nazwy kilku miejscowości od siebie dość daleko oddalone, co wskazywałoby, że chodzi nie o jednego człowieka, ale o jakieś podplemię pruskie. Gród założony na posesji owego Kerse nazwano Kerse + berg, co brzmi Kersburg albo Kirsburg, a to już bardzo podobne do Christburg, od którego też została utworzona forma polska Kiszpork.
Pierwsza znana pieczęć z herbem Dzierzgonia pochodzi z 1604 r. i przedstawia ona kobietę siedzącą en face na tronie z koroną na głowie, w lewym ręku trzyma koło dotykające jej lewego kolana a w prawej niezbyt długo miecz skierowany ostrzem do góry w lewo skos. W otoku jest napis: Sigillum civitatis Christburg. Tą postacią jest św. Katarzyna Aleksandryjska z IV w., kobieta uczona, patronka wydziałów filozoficznych wielu uniwersytetów, m.in. paryskiego.
W oparciu o tą i podobne pieczęcie znany herldyk niemiecki z XIX w. Profesor Otto Hupp wyrysował herb dla Dzierzgonia, przedstawiający obróconą na lewo kobietę jakby królową, z koroną na głowie i aureolą, w długiej tunice koloru niebieskiego z narzuconą długą peleryną, długie włosy spadają prawie do pasa, w prawym ręku trzyma potężny miecz oparty czubem ostrza w ziemię a w lewej koło podobne do steru okrętowego, dość duże, prawie do połowy postaci.
Miasto Dzierzgoń, jak mało innych, posiadało i właściwie posiada do dziś dwie równoległe nazwy, które fungowały obok siebie i były używane chyba w jednakowym stopniu: pierwsza nazwa to Dzierzgoń a druga to Christburk. Pierwsza forma jest starsza, staropruska i miała kilka dziwnych odmian; Zirgun, Dzgon, Dzrgon. Przepływając przez miasto rzeka Dzierzgoń przez wszystkich nazywana była Sorge lub bardziej po staroprusku Zirgune. Krzyżacy nie nadali jej chrześcijańskiego imienia, chociaż przechrzcili samo miasto.
Według Jana Władysława Grabskiego nazwa Dzierzgoń bierze się "...Od rzeki, później przez Długosza z łacińska Sirgune zwanej, a po polsku Dzierzgoń, bierze nazwę jezioro, do którego rzeka wpada. Nazwa Dzierzgoń jest pochodzenia starosłowiańskiego od dzierzgać - dziergać - czochać, czesać len. Długosz nazywa nasze miasto <<Dzierzgon oppidum et castrum>>".
Według Stanisława Rosponda, znanego filozofa zajmującego się onomastyką ziem zachodnich i północnych, (czyli tzw. odzyskanych) nazwa Dzierzgoń nie pochodzi od polskiego czasownika "dzierzgać", ale od pruskiego "sirgis", to znaczy ogier. Być może w tym miejscu plemię Pomezan miało swoje pastwiska dla koni. Na XV - wiecznej rękopiśmiennej mapie Sędziwoja z Czechła nasze miasto ma dwie nazwy: Kirsbork i Dzygon.
Według kronikarza Piotra z Dusburga Krzyżacy grodzisko pruskie w Starym Dzierzgoniu odbili od Prusów na Boże Narodzenie 1247 r. i stąd nadali nazwę Christburg.
Wybitny historyk pruski Max Toeppen dowodzi, że w okolicach współczesnego Dzierzgonia miał swoje rozległe posesje zamożny Prus o imieniu Kerse i od jego nazwiska zostały uformowane nazwy kilku miejscowości od siebie dość daleko oddalone, co wskazywałoby, że chodzi nie o jednego człowieka, ale o jakieś podplemię pruskie. Gród założony na posesji owego Kerse nazwano Kerse + berg, co brzmi Kersburg albo Kirsburg, a to już bardzo podobne do Christburg, od którego też została utworzona forma polska Kiszpork.
Pierwsza znana pieczęć z herbem Dzierzgonia pochodzi z 1604 r. i przedstawia ona kobietę siedzącą en face na tronie z koroną na głowie, w lewym ręku trzyma koło dotykające jej lewego kolana a w prawej niezbyt długo miecz skierowany ostrzem do góry w lewo skos. W otoku jest napis: Sigillum civitatis Christburg. Tą postacią jest św. Katarzyna Aleksandryjska z IV w., kobieta uczona, patronka wydziałów filozoficznych wielu uniwersytetów, m.in. paryskiego.
W oparciu o tą i podobne pieczęcie znany herldyk niemiecki z XIX w. Profesor Otto Hupp wyrysował herb dla Dzierzgonia, przedstawiający obróconą na lewo kobietę jakby królową, z koroną na głowie i aureolą, w długiej tunice koloru niebieskiego z narzuconą długą peleryną, długie włosy spadają prawie do pasa, w prawym ręku trzyma potężny miecz oparty czubem ostrza w ziemię a w lewej koło podobne do steru okrętowego, dość duże, prawie do połowy postaci.
Bibliografia
http://sszpejewski.webpark.pl/ndex.html