Topolnicki Jan (1823-1902)

Jan Topolnicki, h. Sas, ur. 1823 zm. 9.10.1902 Lwów[11][20], syn Dionizego i Marii Zadoreckiej.

Ojciec zabiegał u kanonika Baranieckiego, aby przyjęto go do Akademii Nojsztadzkiej jako stypendystę carskiego. Niestety nie udało się to, gdyż na jego miejsce przyjęto synów szlacheckich ocalałych podczas powodzi w jakiejś miejscowości. W liście do starszego brata Juliana, ojciec prosi go aby zajął się edukacją Jana, gdyż nie stać go na jego utrzymanie. Proponował, aby brat zabrał go do siebie, do Bochni tam zabiegał o przyjęcie go do gimnazjum, lub przysłał do Lwowa pieniądze na jego edukację. List z 1854 potwierdza że Julian przyjął brata.

Uczęszczał do szkoły razem z młodszym Mieczysławem Gwalbertem Pawlikowskim[6], który podczas Powstania Styczniowego był członkiem Komitetu Miejskiego oraz Komisji Ekspedycyjnej we Lwowie, zastępcą komisarza Rządu Narodowego w Galicji Wschodniej[8].
W 1861 był nauczycielem w domu hr. Włodzimierza Dzieduszyckiego. Brał wtedy udział jako sekundant w pojedynku pomiędzy Walerym Łozińskim a Karolem Cieszewskim, jaki odbył się we Lwowie w domu Leszka Dąbczańskiego przy ul Cytadelnej 10 stycznia. W wyniku złej rekonwalescencji Łoziński zmarł w kilka dni później i Jan musiał uciekać na emigrację do Paryża gdzie przebywał jakiś czas.[12]
W 1862 był członkiem Ławy Głównej Lwowskiej (organu obozu Czerwonych). Następnie wszedł do komitetu Bratniej Pomocy. W kwietniu 1863 został wysłany przez komitet do Wiednia jako stały ajent zakupu broni. Zdobył m.in. 50 sztuk karabinów i wysłał do Lwowa. Zostały one odesłane do państwa Zarzyckiego (zapewne do Chotylubia), gdzie zostały sprzedane Wolfowi, który dostarczył je "Lelewelowi".[16]
W 1863 Jan występuje jako organizator Lwowa[4]. W dokumentacji powstania styczniowego Jan wymieniany jest jako działacz czerwonych, później kapitan, organizator kampanii w obwodzie samborskim. Był skutecznym organizatorem o czym świadczy list polecający z 2.2.1864 do płk. Tadeusza Winnickiego "Naznaczając do pułku Waszego kapitana Topolnickiego, polecam go Wam jako oficera zdalnego i doświadczonego przeze mnie w robotach organizacyjnych, Wydano mu a conto pensji 10 złotych" oraz opinia Józefa Grekowicza - dowódcy 3 pułku piechoty i naczelnika wojsk obwodu samborskiego i sanockiego z 24.2.1864: "Oceniając Wasze gorliwość i poświęcenie się w organizowaniu powierzonej Wam Kampanii pomimo tylu przeciwnych okoliczności, oświadczam Wam moje podziękowanie i zadowolenie, prosząc Was, abyście nadal nie ustawali w szlachetnej gorliwości Waszej"[9][17] W Powstaniu walczył także jego brat Józef, a także udzielały się jego dwie siostry Paulina i Maria.

W 1864 jest autorem mapy Rzeczpospolitej Polskiej. W początku lat 70-tych jest dyrektorem Banku Budowniczego we Lwowie, który m.in. buduje domy na przedmieściach Lwowa[4]. W 1874 we Lwowie bierze ślub z Praksedą Zenobią Wolf Buckiewicz (1-v. Alfred Wolf). Działa w Towarzystwie Historycznym - gdzie m.in. 12.6.1889 wygłasza odczyt i wydaje pracę "Dziejowa Statystyka Polski i Litwy". 1896 sprzedał kamienice we Lwowie przy ul. Wulka 3 za 58.000 J. Krosińskiej, dyr. Dylewskiemu i T. Sołowijowi[18]. W 1898 kupił za 17.800 dom przy ul. św. Zofii 10a od Teresy Szpakowskiej[19]. Zasłynął też wynalezieniem środka przeciwko wilgoci w mieszkaniach. W 1900 właściciel realności przy ul. Zimorowicza 2 [5]. Pod koniec życia mieszkał Lwów, ul. Kurkowa 48[20]. Pochowany Lwów, Łyczaków kw. 69.

Bibliografia

[1] Chojnacka M. Rodzina Topolnickich h. Sas... praca doktorska Uniw. Gdański
[2] Grabiec J., "Rok 1863", wyd. Poznań 1913 - w pięćdziesiątą rocznicę powstania
[3] Medyński A., W półwiekową rocznicę...
[4] KEK
[5] Księga adresowa król. stoł. miasta Lwowa. 1900
[6] List J.Topolnickiego do matki, Oss.
[7] Oesterreichische Buchhändler-Correspondenz 20.02.1864
[8] Wiki
[9] Galicja w Powstaniu Styczniowym
[10] Kwartalnik Historyczny 1889
[11] Kurjer Lwowski 1902, nr 282, 11.10.1902
[12] Białynia-Chołodecki J., Z cyganeryi lwowskiej przed pół wiekiem: (1861-1863), Lwów 1913
[13] Akt ślubu Jana, par. Lwów. św. Maria Magdalena
[14] Księga cmentarna Lwów-Łyczkaów
[15] Nagrobek, za: cmentarzlyczakowski.pl
[16] Pamiętniki Floryana Ziemiałkowskiego. Cz. 3, Rok 1863, wyd. Kraków 1904
[17] Podziękowanie dla Jana Topolnickiego, w: Materiały dotyczące powstania styczniowego 1863-1864, Archiwum Dzieduszyckich, Oss. 45-DE-12466, p. 494 (odpis)
[18] Kurjer Lwowski 21.10.1896
[19] Kurjer Lwowski 22.12.1898
[20] Akt zgonu, par. Lwów, św. Antoni

--> Genealogia Topolnickich