Dorohobuz, m. pow. gub. smoleńskiej, nad Dnieprem, powyżej Smoleńska, pod 54° 55' szer. i 50° 57' dług. geogr., o 86"w. od Smoleńska, o 304 w. od Moskwy, o 797 w. od Petersburga. Najbliższa st. dr. żel. moskiewsko brzeskiej zowie się Aleksandrowskaja. O mieście D. zachodzi pierwsza wzmianka pod r. 1300. jako o grodzie należącym do ks. Andrzeja Włodzimierzowicza, protoplasty książąt Wiaziemskich. Było to wówczas miasto u dzielne okręgu smoleńskiego, które 1404 r. do stało się pod panowanie w. ks. lit. Witolda. Po bitwie nad Wiedroszą wróciło pod panowanie rosyjskie. Po śmierci pierwszego samozwańca i w czasie bezkrólewia D. właściwie nie należał do nikogo wyłącznie i stosownie do okoliczności, zostawał to w ręku Litwy, to we władaniu samozwańców lub stronników Szujskiego. Pierwszego roku po wstąpieniu na tron Michała Teodorowicza, zdobyli go 1613 r. Rosjanie. W 1617 r. zajął to miasto Władysław IV i utrzymał się przy niem z mocy traktatu deulińskiego 1618. W t. 1632 znowu odebrali D. Rosjanie, ale traktatem polanowskim 1634 r. utrzymał się on jeszcze przy Polsce. Na koniec traktat andruszowski przyłączył i o miasto do Rosji stanowczo w r. 1667. Od 1708 zostało ono zaliczone do gub. smoleńskiej, po 1719 do smoleńskiej prowincyi gub., ryskiej, od 1776 do namiestnictwa smoleńskiego, a 1802 r. mianowane powiatowem. B. 1812 dt 25 sierp, wojska francuskie zajęły D.; 7 paźdz. tegoż r. wojska rosyjskie zdobyły szturmem wzgórza dorohobuskie i wypędziły francuzów. W 1863 D. miał 8467 mk., w tera 20 katol.; obecnie 9010 mk. W D. odbywa się wielki roczny jarmark w czerwcu, na zboże, konie i bydło.
Powiat dorohobuski graniczy na płn. i płn.-wschód z powiatami i bielskim i wiaziemskim, na wschód z judmowiskim, na płd. z jelnieńskim, na zachód z duchowszczyńskim. Gleba piaszczysto-gliniasta, rozl. 346954 dzies. Najdłuższa przekątnia powiatu 90 w. na długość, 82 w. na szerokość. W pow. tym leżą jeziora: Abramowskie, Czarne, Raśne, Popowo. Pod wsią Bykowa są źródła szczawy siarkowodornej. Powiat dzieli się na 2 okręgi (stany) administracyjne; a w r. 1863 miał bez miasta powiatowego 66969 i mk., w tern 8 katolików.