Janosik Juraj (1688-1713)

Juraj Jánošik ur. 25.1.1688 Pupov k. Terchovej (Słowcaja), syn Martina i Anny Czisnikovej. Zginął powieszony 17.3.1713 Liptovský Mikuláš (Šibeničky) - słowacki zbójnik, postać negatywna. W Polsce postać Janosika Litmanowskiego (nazwisko zmieniono w imię) urosła do legendy o dobrym romantycznym "Robin Hoodzie" który zabierał bogatym, dawał biednym. Ta legenda opisuje postać barwną ale jednocześnie szlachetną i surową. Być może do polskiej legendy dołączono historie zbiegów ukrywających się w Tatrach przed represjami zaborców. Popularyzatorami polskiej legendy byli Kazimierz Przerwa Tetmajer i Jalu Kurek.

Prawdziwy Juraj, był postacią całkowicie negatywną. Typowy przedstawiciel świata przestępczego ówczesnego czasu. Po udziale i dezercji z powstania antyhabsurskiego (lubił alkohol więc go spito i podstawiono dokumenty werbunkowe), pracował jako strażnik więzienny skąd uciekł uwalniając herszta zbójników i przystępując do jego bandy. Po pewnym czasie stał się nowym przywódcą, gdyż był wyszkolony i znał trochę taktyki wojskowej. Napadał rabując bogate osoby (a więc kupców, szlachtę, księży) nie znaczy jednak, że czynił to w imię "ciemiężonego stanu chłopskiego". Zwyczajnie okradał kogo się dało, opłacając się różnym bogatszym cwaniakom (korupcja), którzy wyciągali go z tarapatów. Drobne prezenty dawał też dziewczętom których miał wiele - i stąd zapewne legenda o rozdawaniu biednym. Jego działalność, czysto egoistyczna, skończyła się w 1913 kiedy to napadł i zabił plebana. Od tego czasu tolerowanie jego wybryków się skończyło. Złapano go jednak przypadkiem u dawnego znajomego byłego herszta Uhorcika, który pod przybranym nazwiskiem Martin Mravec prowadził gospodarstwo. Również i Janosik przebywał tam często najmując się do pasania bydła i urządzając głośne popijawy. Strażnicy spostrzegli, że mają do czynienia z kimś kto rabuje, znajdując u niego skradzione przedmioty. Odbył się proces i szybka egzekucja (powieszenie za żebro).

Legenda została wykorzystana przez komunę do stworzenia propagandowego, choć niezwykle romantycznego, filmu i serialu. Wpisywał się on w politykę zadowolenia z bycia chłopo-robotnikiem (w tym wypadku chłopem) i pokazywania polskiej szlachty i duchowieństwa jako tępych, zarozumiałych, niesprawiedliwych i tchórzliwych dorobkiewiczów ciemiężących prostych dobrych ludzi.

Rodzeństwo: Jan, Martin, Adam, Barbora.

Akt chrztu
Orzeczenie wyroku