Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Polski odpowiednik tytułu comesa
28.11.2008 18:40
(ARYSTOKRACJA RODOWA W POLSCE - Włodzimierz Konrad hr. Krzyżanowski wyd. Warszawa 2008)
spis treści
[blok]Można przyjąć, że comes w najściślejszym znaczeniu tego tytułu był nazwą późniejszego urzędu kasztelana. Polski odpowiednik terminu comes spotykamy dopiero w źródłach z początku XV. Jest nim wtedy grabia.
Wyraz comes i grabia traktuję jako synonimy rękopis z 1413 r., Wolabularz trydencki z ok 1420 r. i słownik Bartłomieja
z Bydgoszczy z 1532 r. Termin grabia został zapożyczony z języka niemieckiego prawdopodobnie za pośrednictwem czeskiego grabie. W XVII w. również pod wpływem czeskim termin grabia został wyparty przez nowszą formę hrabia.
W XV w. w Polsce znana była też późniejsza forma graf, pochodząca ze średnio-wysoko-niemieckiego grave. W słowniku Juliusza z Kruchowa z 1455 r. synonimem comesa jest właśnie graf.
Forma graf była jednak rzadziej używana niż forma hrabia.
Jeszcze innym dowodem na to, że grabia w XV w. był w Polsce uważany za odpowiednik comesa świadczy fakt, iż jak podaje Długosz, w 1420 roku król Władysław Jagiełło na prośbę swej drugiej żony Elżbiety chciał mianować comesem
jej syna z poprzedniego małżeństwa, Jana z Pilczy. Comes w tej wzmiance to po polsku na pewno grabia.
Gdyby było inaczej to trudno by przypuszczać, aby jeden z największych magnatów polskich i pasierb króla starał się o przywrócenie mu pospolitego tytułu. W oczach Elżbiety i jej syna tytuł comesa musiał być tytułem znaczącym, który można bez obawy zrównać z tytułem hrabiowskim występującym w krajach Europy Zachodniej.
Tytuły grabiów zaczęli nadawać niektórym polskim rodzinom magnackim cesarze z dynastii Habsburgów,
począwszy od końca XV w. Nie były to jednak polskie tytuły arystokratyczne ale austriackie.
Tytuł comes stał w hierarchii feudalnej powyżej baronów i rycerstwa-szlachty “prelati, comites, barones milites”.
Potwierdzeniem tego jest też piszący przy końcu XVI w. Marcin Bielski, który tłumaczył tytuł comesa ze źródeł wieku XIII XIV przez grabia.
[Włodzimierz Konrad hr. Krzyżanowski, Arystokracja rodowa w Polsce]
spis treści
[blok]Można przyjąć, że comes w najściślejszym znaczeniu tego tytułu był nazwą późniejszego urzędu kasztelana. Polski odpowiednik terminu comes spotykamy dopiero w źródłach z początku XV. Jest nim wtedy grabia.
Wyraz comes i grabia traktuję jako synonimy rękopis z 1413 r., Wolabularz trydencki z ok 1420 r. i słownik Bartłomieja
z Bydgoszczy z 1532 r. Termin grabia został zapożyczony z języka niemieckiego prawdopodobnie za pośrednictwem czeskiego grabie. W XVII w. również pod wpływem czeskim termin grabia został wyparty przez nowszą formę hrabia.
W XV w. w Polsce znana była też późniejsza forma graf, pochodząca ze średnio-wysoko-niemieckiego grave. W słowniku Juliusza z Kruchowa z 1455 r. synonimem comesa jest właśnie graf.
Forma graf była jednak rzadziej używana niż forma hrabia.
Jeszcze innym dowodem na to, że grabia w XV w. był w Polsce uważany za odpowiednik comesa świadczy fakt, iż jak podaje Długosz, w 1420 roku król Władysław Jagiełło na prośbę swej drugiej żony Elżbiety chciał mianować comesem
jej syna z poprzedniego małżeństwa, Jana z Pilczy. Comes w tej wzmiance to po polsku na pewno grabia.
Gdyby było inaczej to trudno by przypuszczać, aby jeden z największych magnatów polskich i pasierb króla starał się o przywrócenie mu pospolitego tytułu. W oczach Elżbiety i jej syna tytuł comesa musiał być tytułem znaczącym, który można bez obawy zrównać z tytułem hrabiowskim występującym w krajach Europy Zachodniej.
Tytuły grabiów zaczęli nadawać niektórym polskim rodzinom magnackim cesarze z dynastii Habsburgów,
począwszy od końca XV w. Nie były to jednak polskie tytuły arystokratyczne ale austriackie.
Tytuł comes stał w hierarchii feudalnej powyżej baronów i rycerstwa-szlachty “prelati, comites, barones milites”.
Potwierdzeniem tego jest też piszący przy końcu XVI w. Marcin Bielski, który tłumaczył tytuł comesa ze źródeł wieku XIII XIV przez grabia.
[Włodzimierz Konrad hr. Krzyżanowski, Arystokracja rodowa w Polsce]
Komentarze (1)
10.02.2010 12:31
Kwestia utożsamiania tytułu comes i hrabia i wyciągania wniosków co do posługiwania się przez rodziny tytułem hrabiowskim jest poruszona w dyskusji w wątku głównym.
Przejdź do dyskusji
Przejdź do dyskusji