Strzyłki, pow. starosamborski

Strzyłki, po rus. Striłki, z Lisicą, pow. staromiejski, 13 kim. na płd.-wschód od Staregomiasta, na płn. od Łopuszanki Chominej (urz. poczt.). Na płn. leżą: Lenina Wielka, Śpas i Łóżek Górny, na wsch. Topolnica, na płd. Łopuszanka Chomina, na płd.-zach. Gwoździec (pow. turczański), na zach. Hołowiecko i Ty- sowica. Płd.-wscliodnią część wsi przepływa Dniestr od płd.-zach. z Gwoźdźca do Łużka Górnego i przyjmuje w obrębie wsi kilka dopływów. Ważniejsze z nich od praw. brzegu Jasienica i Topolnica a od lew. brzegu Tysowiczka i Oleńka. Zabudowania wiejskie leżą w dolinie Dniestru, którą idzie gościniec staromiejsko-turczański. W klinie między Dniestrem a pot. Topolnicą leży grupa domów „Lisica". Własn. więk. ma roli or. 78, łąk i ogr. 21, past. 22, lasu 827 mr.; wł. mn. roli or. 1271, łąk i ogr. 146, past. 686, łąk 3 mr. W r. 1880 było 194 dm., 914 mk. w gminie (842 gr.-kat., 4 rz.-kat., 68 izr.; 884 Rusinów, 4 Polaków, 26 Niemców). Par. rz.-kat, w Staremmieście, gr.-kat. w miejscu, dek. staromiejski. W cerkwi drewnianej z r. 1792, znajduje się część starożytnego ikonostasu, przeniesionego tutaj w końcu XVIII w. ze. zniesionego klasztoru bazylianek w Smolnicy (pod Staremmiastem). We wsi tartak wodny o jednym gatrze i o jednej pile, przerabiający rocznie 900 mt. sześć, drzewa á produkujący 560 mt. sześć, desek i brusów. Za czasów Rzpltej należała wieś do dóbr kor., ekonomii samborskiej a krainy gwoździeckiej. W rękop. Ossol." (Nr. 2837) podany jest spis następujących dokumentów. Na str. 84: „A. 1519, feria quinta próxima die vigilia S. Martini Confessoris. Oracoviae. Privilegium Sigismundi regis, quo mediante provide Michaeli data facultas in fluvio Jasiennica, vil- lae Strzyłki, molendinum haereditarium eri- gendi, de quo duae Regi, tertia vero mensura dicto molendinatori reservatur, item mola torquatilis Folusz dicta eidem pro usu suo et utilitate communi, aedificanda conceditur. Ad quod molendinum integra area, cum campis, pratis etc. antiquitus eo spectantibus annec- titur". Na str. 85: „ A. 1558 fer. 5 in Crasti- na S. Margarethae in Krasnystaw. Popona- tum in villa Stryłki Sigismundus Augustus provido Yasconi Poponi renovando illius com- bustum Privilegium confert, vigore cujus idem Pop dictum Poponatum cum agris, pratis et excrescentiis, alias Łazy, possidebit, ratione cujus posscsionis quotannis florenum unum solvet". Na str. 84: A. 1563. Sabbatho ante festum Purificationis B. Y. M. Petrico- viae. Privilegium Sigismundi Augusti regis, quo mediante honestus Ostafiej Daskowicz, Krajnicius Strzylcensis, circa jus advitale Scxiltetiae in villa Strylki existentis, cum omnibus fructibus, agris, pratis, pascuis, hor- tis, area, taberna et aliis utilitatibus manu- tenetur". W lustracyi z r. 1686 (Rkp. Ossol, Nr. 1255, str. 213) czytamy: „Ta wieś ma łan. 12, kniazkich łan. 2, popowski jeden, hajduckiego pół, mielnickiego pół. Czynsze na św. Marcin: żyrowszczyzny dają z każdego łanu 1 zł. 10 gr.; stróżnego gr. 10; kuchennego od chlebników po gr. 2Vai za sądy zborowe płacą dwiema ratami zł. 10 z każdego łanu. Owsa z łanu półmiarek jeden, gęś jedne, kur 2; od podsadków płacą, wiele icli będzie, po gr. 24; Z wójtowstwa za pokłony dają zł. 2 gr. 24," z domów kniazkich płacą z każdego po gr. 24; ciż wójtowie z obszaru pod dworzyszczem zł. 1; z pustej, koszonej ćwierci płacą zł. 1 gr. 15; od podsadka wójtów, płacą gr. 12," mielnik daje na rok czynszu zł. 3 gr. 10, do tego robić powinien niedziel 4 do roku z siekierą, gdzie mu rozkażą; od zagrodnika z zagrody dają groszy 17 den. 9; pop daje czynszu z cerkwi zł. 2 gr. 6. Czynsze na św. Wojciech: stróżnego z łanu płacą gr. 10; kuchennego od chlebników płacą po gr. 3; za barana wielkanocnego płacą z łanu zł. 3; dań owczą płacą albo dwudziestego barana, albo po gr. 4 od każdej owcy; za jarząbki gromada daje gr. 28; baranka wielkanocnego i jajec kopę jodnę daje gromada na rok; z pustych, koszonych łanów płacą z każdego na rok zł. 6; drew z łanu każdego odwieźć powinni wozów 120; cieślę, hajduka i robotników, orać, kosić tak powinni, jako Jasienica Zamkowa". W inwentarzu ekonomii sambor- skiej z r. 1760 (rkp. Ossol., Nr. 1633) czytamy: „Ta wieś osiadła na łanach 12, zosobna kniazkich łan. 2, popowski jeden, sołtyskiego pół, mielnickiego pół. Ta wieś ad praesens podupada w osiadłości i dobrowolnie na taksę podała się, więc corocznej rewizyi podpadać ma. Z tegorocznej rewizyi pokazało się, że do kasy ekonomicznej tak z pól sianych jako i łąk koszonych provenit czynszu na rok 349 złp. 17 gr. excepto na pachołka do Starej- soli zł. 32 i na pojezdnika zł. 17. Od hiberny na gardekurów J. Kr. Mości i ekspenszczy- zny ta wś powinna być wolna, jako i innych powinności pełnić nie ma, prócz pogłównego dwiema ratami i wożenia drew do żupy sta- rosolskiej, tudzież reparacyi około młyna i stróża do karczmy tamecznej. Wójtowstwa w tej wsi łanu l'/2, posesorami JMC. Panowie Grzegorz, Jerzy i Stefan Gwozdeccy, na które prawo pokazali, vigore którego płacić powinni do kasy ekonomicznej czynszu za pokłon, stacyą z domów kniazkich, obszaru pustej ćwierci zł. 10 gr. 27. Pół łanu tegoż wójtowstwa subarendowali ciż sami zwyż posesorowie od skarbu za zł. 15. Hibernę na gardekurów J. Kr. Mości i inne onera fundi ferre tenentur. Tamże mielnicy czynszu na rok zł. 3 gr. 1, oraz z siekierami do roboty skarbowej chodzić mają. Opisanie karczmy i młynów; karczma zajezdna, z drzewa budowana, daszkiem gontowym pobita; ze stajni izba wielka, w niej okien 4, piec piekarski i komin, podłogi nie masz; z izby komora stara, miejscami reparacyi potrzebuje. Przy tej karczmie budynek nowy, z drzewa postawiony, dachem gontowym pokryty; tu jest sień, z sieni izdebka, w niej okien dwa w drewno oprawne, piec z kafli zielonych, przy nim komin kapiasty, podłoga z tarcic; z tej izdebki komora, z której drzwi na dwór, nad nimi okienko małe. Z tej karczmy oraz Łużeckiej i Łopuszańskiej daje do kasy złp. 800. Młyn z drzewa budowany, słomą pokryty, przy nim piekarnia z piecem; ten młyn o jednym kamieniu, koło wodne dobre. Lasy do tej wsi: Las od zachodu słońca bukowy i jodłowy", W „Aktach grodź, i ziem." (t. VII, str. 63 do 65) podany jest dok. po rusku, wystawiony d. 21 stycznia 1423 r. w Pohoniczach (w Samborze), którym Staszko z Dawidowa, ststa samborski, rozgranicza dobra „Striłkowci" od dóbr władyctwa przemyskiego. W tłumaczeniu polskiem nazwę wsi „Striłkowci" przełożono na „ Strzałko wce" i podano'w objaśnieniu, że to jest wś Strzałko- wicze, w pow. samborskira. Zdaje się, że akt ten odnosi się właśnie do wsi „Strzyłki". Strzałkowice oddalone są od Spasa w prostej linii o 20 kim. na płn.-wschód i oddzielone całym szeregiem wsi (Terczów, Suszyca Rykowa, Staremiasto, Smolnica, Sozań, Baczyna, Torczynowice, Mrozowice, Torhanowice, Waniowice), które już wówczas istniały, kiedy ten dokument wystawiono. Trudno przypuszczać, by Eliasz, władyka przemyski i samborski, oskarżał mieszkańców Strzałkowie, iż wdzierają się w ziemię cerkiewną i wsi Spasa. Odnosić się może ta skarga tylko do Strzyłek, gdyż graniczą w samej rzeczy ze Spasem. W dalszym ciągu dokumentu jest wzmianka o „lisim brodzie" (to jest cerkownaja zemlia św. Spasa po lisyczyj brod), otoż znajduje się do dzisiaj w Stryłkach grupa domów „Lisica", położona właśnie niedaleko granicy Spasa. W dokum. jest nareszcie wzmianka o Topolniczanach (Topolniczane imijut so władykoju hranyciu, a Striłkiwci neimijut), a Topolnica sąsiaduje właśnie ze S. i zbliża się bardzo znacznie do granic Spasa.
[Lu. Dz. w. SGKP]