Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Warcholik Stanisław Adolf (1881-1961)
24.04.2012 06:59
Warcholik, Stanisław Adolf (ur. 27.10.1881 w Brzostku k. Jasła – zm. 25.08.1961 w Bochni) syn Jana i Bronisławy z Waligórskich, żonaty w 1907 r. ze Stanisławą Hozer, z którą miał dzieci: Bolesława i Marię; historyk, fotografik; maturę zdawał w Gimnazjum w Bochni w 1904 r., w latach 1904-1909 ukończył prawo i nauki polityczne na Uniwersytecie Lwowskim, studiując też historię i geografię z geologią na UJ. Już w 1904 r. zakładał czytelnie ludowe w pow. bocheńskim, działał organizacyjnie dla wsparcia rewolucji 1905 r. w Królestwie, a 1907-1908 na rzecz polskiej kandydatury wyborczej w Cieszyńskiem. Czynny w Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego i Towarzystwie Szkoły Ludowej. W latach 1906-1910 pracuje jako redaktor „Dziennika Cieszyńskiego”, a 1908-1914 jako dziennikarz „Świata"; jeden z pierwszych w Krakowie miał telefon, jego zdjęcia w serwisie „Świata" z Krakowa robione były metodą jak na owe czasy rewolucyjną: nie ze statywu, nie pozowane, ale „z ręki", aparatem skonstruowanym specjalnie na jego zamówienie przez wiedeńczyka Edmunda Grünhausera. Zdjęcia z obchodów grunwaldzkich w Krakowie przed stu laty są wykonane jego obiektywem. W tekście znanego w latach 60. i 70. minionego stulecia reportażysty Krzysztofa Kąkolewskiego „Rozkaz zabić Anno 1911”, który - odtwarzając głośną kiedyś sprawę złodzieja i zabójcy Kaspra Macocha, udał się po informacje właśnie do Warcholika - znaleźć można fragment listu tego ostatniego: „Jestem jednym z najstarszych współpracowników starego >Świata<. Pracowałem w latach 1908-1914 w Krakowie obok red. Antoniego Chołoniewskiego. W tym czasie opublikowano kilkanaście artykułów z moim podpisem lub sygnaturą. Prawie wszystkie fotografie z Krakowa pochodzą z mojej ręki. I tak pracowalibyśmy nie wiedzieć jak długo, gdyby nie wojna”. W 1914 r. od czerwca był redaktorem odpowiedzialnym dziennika „Ilustrowana Gazeta Polska: niezależne pismo codzienne”, (redaktor naczelny i wydawca Jan Zamorski).
„Wieść o wojnie dobiegła doń podczas wakacji w Zakopanem; wespół z przebywającym w tym mieście twórcą polskiego skautingu Andrzejem Małkowskim i innymi ochotnikami pomaszerował pieszo do Tarnowa, skąd – już pociągiem – wszyscy udali się do Krakowa, na Oleandry.” W Legionach Polskich w służbie od 15.VIII.1914 w 2 pułku piechoty; od 1915 adiutant 4 pułku piechoty w II Brygadzie Legionów, następnie wysłany z kpt. Rucińskim na teren Kongresówki; przez 23 miesiące służby (aż do rozwiązania 4 pułku) utrwalał na kliszach dzieje polskich oddziałów; po kryzysie przysięgowym w PKP, po krótkim internowaniu zwolniony (zdrowie); obrońca Lwowa; ochotnik w Wojsku Polskim w latach 1918-1920; kapitan pospolitego ruszenia ze starszeństwem od 1.VI.1919; od 1921-1925 r. nauczyciel historii, geografii i gimnastyki Gimnazjum w Bochni, opiekun II kadencji założonego przy Gimnazjum w Bochni w 1919 r. Koła Krajoznawczego im. Wincentego Pola („już w 1921 roku utworzył szkolne Muzeum Ziemi Bocheńskiej na bazie zbiorów przyrodniczych i etnograficznych zebranych przez uczniów, członków Koła”), opiekun harcerstwa i komendant Hufca ZHP, „z powodu lewicowych poglądów musiał opuścić Bochnię”. Od 1925 r. jako nauczyciel i dyrektor Gimnazjum oraz kierownik Uniwersytetu Robotniczego w Mysłowicach, 1933-1939 wizytator na Śląsku Cieszyńskim, a od 1934 r. dyrektor II Gimnazjum im. Jana Tarnowskiego w Tarnowie, członek Obozu Zjednoczenia Narodowego i Związku Strzeleckiego. Od r. 1928 wiceprezes, a 1931-1933 prezes Oddziału Polskiego Tow. Geograficznego w Katowicach. Po wybuchu II wojny więziony przez hitlerowców w Tarnowie, po zwolnieniu zamieszkał w Bochni. 1945-1948 nauczyciel Liceum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bochni. Członek PPS i PZPR. 1948-1950 organizator i dyrektor Uniwersytetu Powszechnego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Prezes reaktywowanego w 1952 r. Oddziału PTTK w Bochni. W 1956 r. jako członek PZPR i „Wici” współdziałał w reaktywacji ZMW „Wici” w Małopolsce, w 1957 r. został wybrany w skład prezydium zarządu tej organizacji, a jako przewodniczący zespołu partyjnego przy tym zarządzie przygotował informację, popierającą jego istnienie. Swoje prace historyczne i krajoznawcze (początkowo także pod pseudonimem Bartosz) publikował i był cytowany w poważnych czasopismach naukowych.
Ostatnie lata ciągle czynnego życia spędził w Bochni, jako starszy archiwista, kierownik miejscowej placówki Archiwum Państwowego. Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi i in.
Autor pod pseudonimem Bartosz:
• T. Kościuszko – Naczelnik narodu polskiego, Lwów 1903.
• Powstanie listopadowe 1830/31 roku, Lwów 1904.
• Wawel, Lwów 1905.
• Poradnik podatkowy, Lwów 1906.
Autor pod własnym nazwiskiem:
• ‘Ruch narodowy na Śląsku austriackim’, „Przegląd Narodowy" r.6,1908, s. 734-747;
• ‘Życie narodowe w Księstwie Cieszyńskim (1848-1908)’, „Świat Słowiański”, r. 4, 1908 t. 2, s.1057-1077;
• ‘Sześćdziesięciolecie ruchu narodowego na Śląsku Austriackim’, „Książka”, miesięcznik poświęcony krytyce i bibliografii polskiej, t. 8, 1908;
• ‘1100 rocznica założenia Cieszyna. „Dziennik Cieszyński” r. 1909, nr 101;
• Śląsk Cieszyński i jego odrodzenie narodowe. Lwów 1909, Wyd. im. Staszica, ss. 62 [współautor M. Brzeziński];
• Śląsk Cieszyński i jego odrodzenie narodowe, Lwów 1909. Nakł. Macierzy Pol. ss. 70, mapka rozkł. 1. „Biblioteka Macierzy Polskiej” nr 50;
• ‘Teatr amatorski a odrodzenie narodowe na Śląsku Cieszyńskim’,. „Przewodnik Oświatowy", 1909 s. 269- 272;
• ‘Kraków jego dni dziejowe i pamiątki’, [w dodatku:] Przewodnik i poradnik dla zwiedzających Gród Podwawelski. Z ilustracjami i dwoma planami historycznego i wielkiego Krakowa. Wydano staraniem sekcji wycieczek ludowych i szkolnych przy V Kole im. A. Asnyka Towarzystwa Szkoły Ludowej, Kraków 1910, Księgarnia Polska Fr.Eberta, ss.120,
• ‘Pamiątki z pod Grunwaldu’ „Ziemia” r. 1, 1910, s. 435-436;
• ‘Uwagi o renegactwie w Cieszyńskiem’, „Świat Słowiański” r.1, 1910 s. 176;
• Niepołomice, Kraków 1911, Nakł. Tyg. Krajoznawczego „Ziemia“, ss. 56 [cały dochód autor przeznaczył na koszty sypania Kopca Grunwaldzkiego w Niepołomicach];
• ‘Towarzystwo etnograficzne w Krakowie’, „Słowo Polskie", Lwów, z 20 II 1911, nr 84;
• ‘Oświęcim’, „Ziemia" r. 5, 1914 nr 21;
• ‘Duchowieństwo śląskie XIII w. w walce o jedność państwową z Polską’, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, r. 1, 1929, s. 162-184;
• ‘Polityka śląska Kazimierza Wielkiego w latach 1333-1339’, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, r. 2, 1930, s. 96-118;
• ‘О zmianie nazw miejscowości w Polsce’, „Ziemia” r. 15, 1930;
• Śląsk a Polska w przeszłości dziejowej, w: Śląsk. Przyszłość i teraźniejszość. Nakładem Okręgu Śląskiego Związku Obrony Kresów Zachodnich, Katowice 1931;
• ‘Żupa bocheńska’, „Ziemia” r.16, 1931, nr 5, s. 82-87;
• ‘Odgłosy powstania listopadowego na Śląsku’, „Strażnica Zachodnia” r. 10, 1931, s. 318-320;
• rkp. Zarys dziejów Śląska cytuje A. Czudek, ‘Drzewa Sobieskiego na Śląsku’, „Zaranie Śląskie” r. 9,1933, z. 3.
• Die schlesische Politik Kasimirs des Großen in den Jahren 1333-1339, 1935;
• Kopalnia soli w Bochni. Monografia turystyczna. Warszawa 1952, Spółdzielczy Instytut Naukowy Kraj, ss.29;
• ‘Gdy odsłoniono pomnik Mickiewicza’, „Dziennik Polski” r. 1955 nr 157;
• ‘Odgłosy ruchów chłopskich w Bocheńskim w połowie XVII w.’, „Kwartalnik Historyczny” r. 63, 1956, nr 1, s. 168-…;
• ‘Odkrycie prastarej warzelni soli w Bochni’, „Z Otchłani Wieków” t. 23, z. 5, 1957, s. 317-321;
• ‘Walka miasta o wodę, dawne wodociągi w Bochni’, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. 6, 1958, nr 4, s. 640-648;
• ‘Szymon Zacjusz w Bochni’ „Kalendarz Ewangelicki” na rok 1959.
• ‘Początki solnego przemysłu warzelniczego i górniczego na terenie Bochni’, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. 7, 1959, s. 403-412;
• ‘Veto na ratuszu miejskim w Bochni’, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t.12, 1960, s. 225-…;
• ‘Walka klasowa górników żupy bocheńskiej w XVI i XVII wieku', „Przegląd Historyczny” t. 51, 1960, s.155-…
• ‘Losy agencji prasowej w Krakowie w latach 1905-1914, „Rocznik Krakowski” r. 1963.
„Wieść o wojnie dobiegła doń podczas wakacji w Zakopanem; wespół z przebywającym w tym mieście twórcą polskiego skautingu Andrzejem Małkowskim i innymi ochotnikami pomaszerował pieszo do Tarnowa, skąd – już pociągiem – wszyscy udali się do Krakowa, na Oleandry.” W Legionach Polskich w służbie od 15.VIII.1914 w 2 pułku piechoty; od 1915 adiutant 4 pułku piechoty w II Brygadzie Legionów, następnie wysłany z kpt. Rucińskim na teren Kongresówki; przez 23 miesiące służby (aż do rozwiązania 4 pułku) utrwalał na kliszach dzieje polskich oddziałów; po kryzysie przysięgowym w PKP, po krótkim internowaniu zwolniony (zdrowie); obrońca Lwowa; ochotnik w Wojsku Polskim w latach 1918-1920; kapitan pospolitego ruszenia ze starszeństwem od 1.VI.1919; od 1921-1925 r. nauczyciel historii, geografii i gimnastyki Gimnazjum w Bochni, opiekun II kadencji założonego przy Gimnazjum w Bochni w 1919 r. Koła Krajoznawczego im. Wincentego Pola („już w 1921 roku utworzył szkolne Muzeum Ziemi Bocheńskiej na bazie zbiorów przyrodniczych i etnograficznych zebranych przez uczniów, członków Koła”), opiekun harcerstwa i komendant Hufca ZHP, „z powodu lewicowych poglądów musiał opuścić Bochnię”. Od 1925 r. jako nauczyciel i dyrektor Gimnazjum oraz kierownik Uniwersytetu Robotniczego w Mysłowicach, 1933-1939 wizytator na Śląsku Cieszyńskim, a od 1934 r. dyrektor II Gimnazjum im. Jana Tarnowskiego w Tarnowie, członek Obozu Zjednoczenia Narodowego i Związku Strzeleckiego. Od r. 1928 wiceprezes, a 1931-1933 prezes Oddziału Polskiego Tow. Geograficznego w Katowicach. Po wybuchu II wojny więziony przez hitlerowców w Tarnowie, po zwolnieniu zamieszkał w Bochni. 1945-1948 nauczyciel Liceum im. Króla Kazimierza Wielkiego w Bochni. Członek PPS i PZPR. 1948-1950 organizator i dyrektor Uniwersytetu Powszechnego Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Prezes reaktywowanego w 1952 r. Oddziału PTTK w Bochni. W 1956 r. jako członek PZPR i „Wici” współdziałał w reaktywacji ZMW „Wici” w Małopolsce, w 1957 r. został wybrany w skład prezydium zarządu tej organizacji, a jako przewodniczący zespołu partyjnego przy tym zarządzie przygotował informację, popierającą jego istnienie. Swoje prace historyczne i krajoznawcze (początkowo także pod pseudonimem Bartosz) publikował i był cytowany w poważnych czasopismach naukowych.
Ostatnie lata ciągle czynnego życia spędził w Bochni, jako starszy archiwista, kierownik miejscowej placówki Archiwum Państwowego. Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi i in.
Autor pod pseudonimem Bartosz:
• T. Kościuszko – Naczelnik narodu polskiego, Lwów 1903.
• Powstanie listopadowe 1830/31 roku, Lwów 1904.
• Wawel, Lwów 1905.
• Poradnik podatkowy, Lwów 1906.
Autor pod własnym nazwiskiem:
• ‘Ruch narodowy na Śląsku austriackim’, „Przegląd Narodowy" r.6,1908, s. 734-747;
• ‘Życie narodowe w Księstwie Cieszyńskim (1848-1908)’, „Świat Słowiański”, r. 4, 1908 t. 2, s.1057-1077;
• ‘Sześćdziesięciolecie ruchu narodowego na Śląsku Austriackim’, „Książka”, miesięcznik poświęcony krytyce i bibliografii polskiej, t. 8, 1908;
• ‘1100 rocznica założenia Cieszyna. „Dziennik Cieszyński” r. 1909, nr 101;
• Śląsk Cieszyński i jego odrodzenie narodowe. Lwów 1909, Wyd. im. Staszica, ss. 62 [współautor M. Brzeziński];
• Śląsk Cieszyński i jego odrodzenie narodowe, Lwów 1909. Nakł. Macierzy Pol. ss. 70, mapka rozkł. 1. „Biblioteka Macierzy Polskiej” nr 50;
• ‘Teatr amatorski a odrodzenie narodowe na Śląsku Cieszyńskim’,. „Przewodnik Oświatowy", 1909 s. 269- 272;
• ‘Kraków jego dni dziejowe i pamiątki’, [w dodatku:] Przewodnik i poradnik dla zwiedzających Gród Podwawelski. Z ilustracjami i dwoma planami historycznego i wielkiego Krakowa. Wydano staraniem sekcji wycieczek ludowych i szkolnych przy V Kole im. A. Asnyka Towarzystwa Szkoły Ludowej, Kraków 1910, Księgarnia Polska Fr.Eberta, ss.120,
• ‘Pamiątki z pod Grunwaldu’ „Ziemia” r. 1, 1910, s. 435-436;
• ‘Uwagi o renegactwie w Cieszyńskiem’, „Świat Słowiański” r.1, 1910 s. 176;
• Niepołomice, Kraków 1911, Nakł. Tyg. Krajoznawczego „Ziemia“, ss. 56 [cały dochód autor przeznaczył na koszty sypania Kopca Grunwaldzkiego w Niepołomicach];
• ‘Towarzystwo etnograficzne w Krakowie’, „Słowo Polskie", Lwów, z 20 II 1911, nr 84;
• ‘Oświęcim’, „Ziemia" r. 5, 1914 nr 21;
• ‘Duchowieństwo śląskie XIII w. w walce o jedność państwową z Polską’, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, r. 1, 1929, s. 162-184;
• ‘Polityka śląska Kazimierza Wielkiego w latach 1333-1339’, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, r. 2, 1930, s. 96-118;
• ‘О zmianie nazw miejscowości w Polsce’, „Ziemia” r. 15, 1930;
• Śląsk a Polska w przeszłości dziejowej, w: Śląsk. Przyszłość i teraźniejszość. Nakładem Okręgu Śląskiego Związku Obrony Kresów Zachodnich, Katowice 1931;
• ‘Żupa bocheńska’, „Ziemia” r.16, 1931, nr 5, s. 82-87;
• ‘Odgłosy powstania listopadowego na Śląsku’, „Strażnica Zachodnia” r. 10, 1931, s. 318-320;
• rkp. Zarys dziejów Śląska cytuje A. Czudek, ‘Drzewa Sobieskiego na Śląsku’, „Zaranie Śląskie” r. 9,1933, z. 3.
• Die schlesische Politik Kasimirs des Großen in den Jahren 1333-1339, 1935;
• Kopalnia soli w Bochni. Monografia turystyczna. Warszawa 1952, Spółdzielczy Instytut Naukowy Kraj, ss.29;
• ‘Gdy odsłoniono pomnik Mickiewicza’, „Dziennik Polski” r. 1955 nr 157;
• ‘Odgłosy ruchów chłopskich w Bocheńskim w połowie XVII w.’, „Kwartalnik Historyczny” r. 63, 1956, nr 1, s. 168-…;
• ‘Odkrycie prastarej warzelni soli w Bochni’, „Z Otchłani Wieków” t. 23, z. 5, 1957, s. 317-321;
• ‘Walka miasta o wodę, dawne wodociągi w Bochni’, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. 6, 1958, nr 4, s. 640-648;
• ‘Szymon Zacjusz w Bochni’ „Kalendarz Ewangelicki” na rok 1959.
• ‘Początki solnego przemysłu warzelniczego i górniczego na terenie Bochni’, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. 7, 1959, s. 403-412;
• ‘Veto na ratuszu miejskim w Bochni’, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t.12, 1960, s. 225-…;
• ‘Walka klasowa górników żupy bocheńskiej w XVI i XVII wieku', „Przegląd Historyczny” t. 51, 1960, s.155-…
• ‘Losy agencji prasowej w Krakowie w latach 1905-1914, „Rocznik Krakowski” r. 1963.