Pers Teresa

Pers Teresa (ur. w 1928 roku w Grodnie zm. ...). Ojciec Nikodem Wieleńczyc (majątek rodowy znajdował się pod Witebskiem). Bracia - Nikodem, Antoni, Feliks i Kazimierz - zgłosili się jako ochotnicy do Wojska Polskiego i walczyli pod dowództwem generała Józefa Dowbór-Muśnickiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości uznani zostali za osadników wojskowych i otrzymali do zagospodarowania ziemię w Trocinie koło Baranowicz. Ojciec Teresy otrzymał posadę w Urzędzie Ziemskim w Grodnie. W 1935 roku część urzędów z Białegostoku i Grodna przeniesiono do Nowogródka. Rodzina znalazła się w Nowogródku. Podczas wojny rodzina Teresy ukrywała się w Porzeczu koło Grodna. Za namową starszych kolegów, nastoletnia wówczas Teresa Wieleńczycówna zaczęła uczyć okoliczne dzieci czytania i pisania po polsku. Miała 17 lat w momencie zakończenia wojny. Teresę aresztowano i wyznaczono karę - 10 lat. W ciągu odbytych lat niewoli Teresa przeszła szereg obozów: Tajszet, Nowosybirsk, Mariańsk, Bratsk, była w Mongolii na budowie kolei. W 1954 roku wróciła do Grodna. Ale władze nie chcieli zameldować byłego więźnia politycznego. „Miałam w paszporcie stempel, zamykający przede mną wszystkie drzwi. Zmuszona byłam wyjechać na Łotwę, gdzie mieszkały moje koleżanki z lagru i gdzie przepisy dla byłych więźniów politycznych były mniej rygorystyczne. Ale nie mogłam zamieszkać w Rydze. Uzyskałam meldunek i pracę w Jełgawie. Tylko po kilkukrotnej, pisemnej prośbie, wysłanej do Moskwy, już w czasie odwilży chruszczowskiej, zdjęto ze mnie ten fatalny paragraf i wydano mi nowy paszport. Natomiast rehabilitację uzyskałam dopiero w 1988 roku"- wspominała Teresa Pers. W 1957 r. w Jełgawie połączyła swój los z Władysławem Persem, Polakiem z Dyneburga (Daugawpils). Persowie zostali członkami półlegalnego klubu „Polonez". Później wstąpili, do legalnego już, Związku Polaków na Łotwie. Teresa pers wydała dwa zbiory poezji: „Białe chusteczki" i „Wiersze znad Dźwiny" (Echo Kresów). („Wiersze znad Dźwiny",wybór i red.: Jan Leończuk Miłość jak ziarno odwagi: antologia poezji religijnej, Białystok 2001)[www.ryga.polemb.net]