Antonów, pow. skwirski

Antonów, wś, pow. skwirski nad rz. Berezianką, wpadającą do rz. Rośki. Położony na drodze z m. Wołodarki do m. Skwiry, od tego ostatniego miasta odległy o 9 w., od Kożanek, st. dr. ż. kijowsko-brzeskiej o 34 w. Zbudowany na miejscu starożytnej osady greckiej Rozwołoża, która jeszcze w 1592 r. należała do biało-cerkiewskiego starostwa, jak się pokazuje z zażalenia podanego przez starostę ks. Janusza Ostrogskiego i podstarostę ks. Kurcewicza-Bułyki na Krzysztofa Kosińskiego hetmana kozackiego o zbrojny napad na toż Rozwołoże (Archiw. jugo-zap. Rusi t. I. str. 32). Osada ta została zburzona w połowie XVII w. przez Tatarów (Pełny zbiór ruskich latopisców t. 1, str. 137). Pozostałe szczątki w uroczysku Starosiele tuż przy Antonowie, gdzie wysokie wały, okrążają blizko 50 dzies. i alej rozsypane gruzy; miało tu być 7 monasterów i 9 cerkwi („Przegląd mogił“ Fundukleja, str. 48) A. był pierwej miasteczkiem, co się pokazuje z prezenty danej parochowi Zacharyaszowi Naumowiczowi w 1729 r. przez ks. Wiśniowieckiego, ówczesnego właściciela A. i z wizyty tetyowskiego dekanatu za r. 1741. Były tu jarmarki, które ustały dopiero w r. 1790 i A. zaczęto nazywać wioską. W r. 1729 należał do ks. Wiśniowieckiego, w 1765 r. do Katarzyny z Zamojskich Mniszkowej, która darowała tutejszej cerkwi chutor i 7 dzies. ornej ziemi; w 1771 został kupiony przez Michała Podhorskiego, do wnuka którego należy obecnie. Mieszk. 2115, z tych katolików 32, żydów 24 i prawosł. 2059. Cerkiew parafialna zbudowana w 1741 r. (Wizyty tetyowskiego dekanatu za 1741 r.). Kaplica katolicka murowana zbudowana 1848 r., parafii Wołodarka. Koło cerkwi krzyż kamienny, bardzo starożytny, z napisem greckim, prawie zupełnie zatartym, prócz kilku liter; ma on stać podług legendy nad grobem jakiejś greckiej księżniczki; 2 takież krzyże na uroczysku Starosiele. Prócz tego zasługuje na uwagę jar o 1½ w. odległy od wsi, zwany Kustownia (kostnica), w którym znajdują bardzo dużo kości ludzkich. Ziemi 4142 dz. pierwszorzędnego czarnoziemu; lasu jednak bardzo mało. Zarząd gminny w miejscu, zarząd polic. w m. Skwirze. K.P [SGKP]