Annopol pow. ostrogski

Annopol, mko, pow. ostrogski, od Ostroga na wschód o 30 w. położony (przez A. przechodzi dawna dr. pocztowa do Zytomierza), od Korca 28 w., od Sławuty 16 w., od rzeki spławnej Horynia 26 w., od szosy brzesko-kijowskiej 15 w. Miasteczko rozrzucone na płaszczyznie nad niewielkim stawem, uformowanym z dwóch rzeczek: Soroki i Czołomina. wypływających z lasu Kurasza, Ma 13 jarmarków w ciągu roku. Mko zabudowane w czworobok, rynek dosyć obszerny, na którym stoi ze 30 murowanych sklepów, zabudowanych w klamrę, pod jednym dachem, i kilkadziesiąt drewnianych straganów. Pierwotnie ta osada nazwana była Glinniki, dziś zaś wieś tego nazwiska na połud., za stawem, oddzielona od m. A. groblą i jest przedmieściem m. A., z folwar. dziedzica i cerkwią murowaną. Gdzie dziś jest miasteczko, był drewniany kościołek z klasztorem, także drewnianym, niegdyś ks. karmelitów. Podlug działu książąt Ostrogskich Janusza i Aleksandra r. 1602 dopełnionego, wieś Glinniki przeszła na własność ks. Aleks. Ostrogskiego, wojewody wołyńskiego, później prawem spadku przeszła do ks. Jabłonowskich. Antoni Jabłonowski po śmierci pierwszej swej żony pojął Annę Czaplicównę i od jej imienia przezwał Glinniki A., uzyskał 1761 r. przywilej na miasteczko i jarmarki, wybudował olbrzymi pałac, który obecnie w części tylko istnieje, założył przy nim ogromny park, upiększył go podług dawnego stylu szerokiemi ulicami i kamiennemi posągami. Syn zaś jego Antoni Jabłonowski, wojewoda poznański, fundował na przedmieściu Glinniki, po za stawem, murowaną unicką cerkiew, jako też wzniósł mury parafialnego kościoła, które dotąd stoją nieukończone. Obecnie A. należy do ks. Leona Czetwertyńskiego. Gdy 1821 w. Ostrogu pogorzał monastyr (po-jezuicki), gdzie miał rezydencyą biskup wołyński, Stefan Romanowski, i seminaryum duchowne prawosławne, tenże biskup przeniósł swoją rezydencyą wraz z konsystorzem i seminaryum do pałacu annopolskiego i w sali pałacowej urządził swą cerkiew domową. Jego następca Ambroży przeniósł się do gub. msta Żytomierza wraz z konsystorzem i seminaryum. Od A. ku pułnocy są mogiliska w dosyć znacznej liczbie, tatarskie, albo z wojen kozackich. Tu na polach annopolskich w r. 1820 naczelny wódz wojska polskiego i korpusu litewskiego, cesarzewicz W. Ks. Konstanty miał rewią korpusu litewskiego. W A. jest biuro komisarza stanu policyjnego, zarząd gminny i sąd gminny. Jest tu drewniana synagoga żydowska i fabryka prostego sukna. Żydzi, bardzo liczni, przeważnie trudnią się handlem a włościanie uprawą roli; ziemia nieszczególna, grunt więcej żytni niż pszenny, wieśniaczki zaś trudnią się przędzą lnu, konopi i wełny, z których na własne potrzeby tkają płótna i proste sukna. Mko liczy wszystkich, wyznań do 2,000 dusz. Tutejszy kośc. paraf. Św. Ducha, 1752 wzniesiony, pogorzał, i nabozeństwo odbywa się w kaplicy cmentarnej. Paraf. kat. A. dekan. ostrogskiego liczy wiernych 1264. Jest tu w A. szkoła parafialna, do której uczęszczają i dzieci wieśniaków. Z. Róż.
[SGKP]